Σχέδιο δράσης για τη βελτίωση της νομοθεσίας

Η απλούστευση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος απαιτεί ισχυρή πολιτική δέσμευση εκ μέρους του συνόλου των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών καθ' όλη τη διάρκεια της νομοθετικής διαδικασίας. Η παρούσα ανακοίνωση προτείνει σειρά ενεργειών και εν καιρώ θα καταστήσει δυνατή την ανάπτυξη μιας νέας νομοθετικής παιδείας με βάση την αρχή για τη βελτίωση της νομοθεσίας.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 5ης Ιουνίου 2002, Σχέδιο δράσης «Απλούστευση και βελτίωση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος» [COM(2002) 278 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η παρούσα ανακοίνωση αφορά τη βελτίωση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος. Με τη λήξη των διαβουλεύσεων, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι ήταν απαραίτητη η βελτίωση της νομοθεσίας καθ' όλη τη διάρκεια της νομοθετικής διαδικασίας από την κατάρτιση της πρότασης από την Επιτροπή έως την εφαρμογή από τα κράτη μέλη. Το παρόν σχέδιο δράσης τονίζει τις ευθύνες κάθε ενδιαφερόμενου φορέα κατά τη διάρκεια της νομοθετικής διαδικασίας. Στοχεύει να δημιουργήσει τις συνθήκες για το σύνολο των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών ώστε να συμβάλουν στη βελτίωση της νομοθεσίας.

Ενέργειες που πρέπει να αναλάβει η Επιτροπή

Κατ' αρχάς, η Επιτροπή σκοπεύει να βελτιώσει την ποιότητα των νομοθετικών προτάσεων μέσω πολλών ενεργειών, στις οποίες περιλαμβάνονται οι εξής:

• καθορισμός ελάχιστων προδιαγραφών διαβούλευσης πριν από τα τέλη του 2002: μεταξύ αυτών των προδιαγραφών, η Επιτροπή προβλέπει ιδίως ελάχιστη προθεσμία έξι εβδομάδων για τις διαβουλεύσεις και καθιέρωση ενός ενιαίου σημείου πρόσβασης, όπου θα παρατίθεται ο κατάλογος των εν εξελίξει διαβουλεύσεων·
• εκπόνηση αξιολογήσεων των επιπτώσεων των κυριότερων νομοθετικών και πολιτικών πρωτοβουλιών: οι αξιολογήσεις επιπτώσεων θα επιτρέψουν να προσδιοριστεί εάν κρίνεται σκόπιμη η βελτίωση της νομοθεσίας σε κοινοτικό επίπεδο ή όχι. Θα διευκολύνουν τον προσδιορισμό του καταλληλότερου νομοθετικού ή μη νομοθετικού μέσου·
• ενίσχυση της αιτιολογικής έκθεσης των νομοθετικών προτάσεων βάσει πέντε κριτηρίων: για κάθε νομοθετική πρόταση, η Επιτροπή θα παρουσιάζει τις διαβουλεύσεις που έχουν διεξαχθεί και τα αποτελέσματά τους, τις αξιολογήσεις επιπτώσεων, την αιτιολόγηση της επιλογής του μέσου και τέλος τις δημοσιονομικές επιπτώσεις της πρότασης·
• εισαγωγή ρήτρας επανεξέτασης στις νομοθετικές πράξεις, δηλαδή ρήτρας αναθεώρησης των νομοθετικών προτάσεων της Επιτροπής, η οποία θα καταστήσει δυνατή την επικαιροποίηση της νομοθεσίας και τη διατήρηση της ασφάλειας του δικαίου για τους χρήστες. Οι εν λόγω ρήτρες επανεξέτασης θα αποδειχθούν ιδιαίτερα χρήσιμες στους τομείς που υφίστανται ταχείες τεχνολογικές εξελίξεις.

Στη συνέχεια, η Επιτροπή δεσμεύεται να παρακολουθήσει στενότερα τη θέσπιση και την εφαρμογή των νομοθετικών πράξεων με τις ακόλουθες ενέργειες:

• ενθαρρύνοντας περισσότερο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για την επίτευξη ταχείας συμφωνίας·
• επιμένοντας, στο Συμβούλιο, για την εφαρμογή της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία κάθε φορά που αυτό προβλέπεται, με σκοπό την επιτάχυνση της διαδικασίας·
• θα καταφεύγει πιο συχνά στη δυνατότητα απόσυρσης μιας νομοθετικής πρότασης, ιδίως όταν ύστερα από πολλά έτη μια εκκρεμής πρόταση δεν έχει ακόμα συζητηθεί από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Επίσης, θα αποσύρει τις προτάσεις της εφόσον οι τροποποιήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ή/και του Συμβουλίου αλλοιώνουν την πρότασή της δυσανάλογα. Τέλος, τονίζει ότι θα καταφεύγει στην απόσυρση των νομοθετικών προτάσεων με σεβασμό της διαδικασίας διαπραγμάτευσης και των πολιτικών συμβιβασμών στους οποίους καταλήγουν τα θεσμικά όργανα·
• θα εστιαστεί στη συνέχεια που πρέπει να δίνεται στις παραβάσεις. Προβλέπει συγκεκριμένα να καθιερώσει κριτήρια για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων όσον αφορά τις διαδικασίες εξέτασης τυχόν παραβιάσεων του κοινοτικού δικαίου, π.χ. η ποιότητα της μεταφοράς των οδηγιών ή οι σοβαρές επιπτώσεις στο κοινοτικό συμφέρον. Η Επιτροπή δεσμεύεται επίσης να ενισχύσει τον έλεγχο που ασκεί στη μεταφορά στο εθνικό δίκτυο.

Τέλος, η Επιτροπή θα εξασφαλίσει τον γενικό συντονισμό και την εφαρμογή του παρόντος σχεδίου δράσης, χάρη στην εφαρμογή του εσωτερικού δικτύου για την καλύτερη νομοθετική πρακτική. Το εν λόγω δίκτυο θα συγκεντρώνει το σύνολο των Γενικών Διευθύνσεων και θα συντονίζεται από τον γενικό γραμματέα. Τα καθήκοντά του θα είναι τα ακόλουθα:

• εξασφάλιση της τήρησης των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας·
• συντονισμός της προετοιμασίας της ετήσιας αξιολόγησης της ποιότητας των ρυθμιστικών κειμένων και των εθνικών εκθέσεων·
• εξασφάλιση της συνέπειας της θέσης της Επιτροπής στο διοργανικό δίκτυο και στις σχέσεις της με τα κράτη μέλη.

Ενέργειες που προτείνονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο

Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να δεσμευτούν σε σχέση με την πρωτοβουλία βελτίωσης της ποιότητας των ρυθμίσεων, π.χ. με τη σύναψη διοργανικής συμφωνίας πριν από τα τέλη του 2002. Αρχικά η Επιτροπή προτείνει στα θεσμικά όργανα να προσαρμόσουν καλύτερα τη χρήση των νομοθετικών μέσων. Η εν λόγω πρωτοβουλία θα υλοποιηθεί συγκεκριμένα με τις ακόλουθες ενέργειες:

• επιστροφή στους αρχικούς ορισμούς της οδηγίας και του κανονισμού όπως παρατίθενται στη συνθήκη: ο κανονισμός πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο για μια ενέργεια που απαιτεί την ομοιόμορφη εφαρμογή στα κράτη μέλη. Η οδηγία πρέπει να περιορίζεται όσο το δυνατόν περισσότερο στο γενικό πλαίσιο·
• η προσφυγή, εφόσον κρίνεται σκόπιμο, σε ορισμένες εναλλακτικές λύσεις αντί της νομοθεσίας, π.χ. η αυτορρύθμιση, οι κλαδικές εθελοντικές συμφωνίες ή η ανοικτή μέθοδος συντονισμού. Η Επιτροπή θα προτείνει στο νομοθέτη συχνότερη προσφυγή στην από κοινού ρύθμιση. Η εν λόγω ρύθμιση επιτρέπει στα συμβαλλόμενα μέρη να καθορίσουν τα μέτρα εφαρμογής σύμφωνα με τους στόχους που όρισε ο νομοθέτης. Ο νομοθέτης θα μπορεί να αποφασίσει για τη σκοπιμότητα προσφυγής στο εν λόγω μέσο·
• δέσμευση της Επιτροπής να μην βαρύνει τις νομοθετικές προτάσεις της.

Στη συνέχεια, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούνται να συνταχθούν με την Επιτροπή όσον αφορά το σχέδιό της για απλούστευση και μείωση της κοινοτικής νομοθεσίας. Προς το σκοπό αυτό τα θεσμικά όργανα πρέπει να καθορίσουν από κοινού ένα πρόγραμμα απλούστευσης. Η Επιτροπή συνιστά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο να διαμορφώσουν δομές επιφορτισμένες ειδικά με τη νομοθετική απλούστευση. Η σύναψη μιας σχετικής διοργανικής συμφωνίας αποτελεί ευπρόσδεκτη πρωτοβουλία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούνται να υποστηρίξουν το πρόγραμμα κωδικοποίησης με την έγκριση κωδικοποιημένων νομοθετικών προτάσεων με ταχεία διαδικασία.

Τέλος, τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αρμόδια για την ποιότητα της νομοθεσίας που εγκρίνεται. Ορισμένες τροποποιήσεις ενδέχεται να αλλοιώσουν την ποιότητα της νομοθετικής πράξης, λόγω της συντακτικής τους πολυπλοκότητας ή επειδή είναι υπερβολικά ή ανεπαρκώς ακριβείς. Η καθιέρωση προθεσμίας αναθεώρησης από τους γλωσσομαθείς νομικούς θα καταστήσει δυνατή τη βελτίωση της ποιότητας και της συνοχής της νομοθετικής πράξης πριν από την οριστική έγκριση. Η Επιτροπή προτείνει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο να προβούν σε αξιολογήσεις των επιπτώσεων των ουσιαστικών τροποποιήσεων των εν λόγω θεσμικών οργάνων σε πρώτη ανάγνωση.

Ενέργειες που αφορούν τα κράτη μέλη

Τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να μεριμνήσουν για την απλούστευση και τη βελτίωση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος. Προς το σκοπό αυτό, η Επιτροπή συνιστά στα κράτη μέλη τα ακόλουθα:

• πιστή και εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών μεταφορά των κοινοτικών νομοθετικών πράξεων στην εθνική τους νομοθεσία·
• συμμετοχή των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών διοικητικών υπηρεσιών που είναι αρμόδιες για τη μεταφορά και την εφαρμογή των κοινοτικών πράξεων, όσο το δυνατόν νωρίτερα στη νομοθετική διαδικασία·
• διορισμός ανταποκριτή, επιφορτισμένου με το συντονισμό της μεταφοράς και της εφαρμογής των κοινοτικών νομοθετικών πράξεων.

Η Επιτροπή προτείνει στα κράτη μέλη την εκτέλεση συγκεκριμένων ενεργειών, στις οποίες περιλαμβάνονται οι εξής:

• κοινοποίηση των εθνικών μέτρων μεταφοράς ηλεκτρονικά, μέσω ενιαίου εντύπου. Κρίνεται σκόπιμο τα κράτη μέλη να διαβιβάζουν παράλληλα πίνακες αντιστοιχίας για τη σύγκριση των μέτρων μεταφοράς με την αρχική κοινοτική πράξη·
• διενέργεια διαβουλεύσεων και αξιολογήσεων επιπτώσεων για τις ενδεχόμενες συμπληρωματικές διατάξεις που εισάγονται στις νομοθετικές πράξεις κατά τη μεταφορά στην εθνική νομοθεσία.

Ανάπτυξη μιας κοινής νομοθετικής παιδείας στην Ένωση

Προκειμένου να θεωρηθεί επιτυχημένο το παρόν σχέδιο δράσης, πρέπει να εντάξει στο πλαίσιό του το στόχο της βελτίωσης της νομοθεσίας σε ολόκληρο το νομοθετικό κύκλο, από την επεξεργασία της πρότασης μέχρι την εφαρμογή από τα κράτη μέλη, μετά την έγκριση από το νομοθέτη. Η ανάπτυξη μιας κοινής νομοθετικής παιδείας πρόκειται να ωφελήσει τους ευρωπαίους πολίτες. Προς το σκοπό αυτό, η Επιτροπή προτείνει τις ακόλουθες ενέργειες:

• δημιουργία νομοθετικού δικτύου σε δύο επίπεδα: αφενός, μεταξύ των θεσμικών οργάνων και, αφετέρου, μεταξύ των θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών. Η Επιτροπή προτείνει στα κοινοτικά θεσμικά όργανα τη δημιουργία μόνιμου μηχανισμού με τη μορφή εσωτερικού δικτύου με θέμα την καλύτερη νομοθετική πρακτική, με σκοπό την εφαρμογή του παρόντος σχεδίου δράσης. Προκειμένου να βελτιώσει τη συνεργασία μεταξύ του κοινοτικού επιπέδου και των κρατών μελών, η Επιτροπή προβλέπει τον ορισμό ανταποκριτών για θέματα μεταφοράς και εφαρμογής·
• ετήσια αξιολόγηση της ποιότητας των ρυθμιστικών κανόνων: η Επιτροπή θα προβαίνει ετησίως σε αξιολόγηση της εφαρμογής του παρόντος σχεδίου δράσης και θα καταρτίζει ετησίως, εκ περιτροπής, εθνικές εκθέσεις σχετικά με μια ομάδα χωρών·
• πρόσβαση του πολίτη στη νομοθεσία: θα πρέπει να αναβαθμιστεί, ιδίως διευρύνοντας την πρόσβαση του κοινού στον ιστοχώρο EUR-Lex, με την ανάπτυξη φόρουμ συζητήσεων στο Διαδίκτυο και με την κινητοποίηση των παραδοσιακών κοινοτικών κέντρων πληροφοριών.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 6ης Ιουνίου 2002, «Ευρωπαϊκή διακυβέρνηση: Βελτίωση της νομοθεσίας» [COM(2002) 275 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η εν λόγω ανακοίνωση συμπληρώνει το σχέδιο δράσης «Απλούστευση και βελτίωση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος». Σκοπεύει να αναβαθμίσει την εκτελεστική λειτουργία της Ένωσης με πολλές πρωτοβουλίες, στις οποίες περιλαμβάνονται οι εξής:

• να αποσαφηνιστούν οι εκτελεστικές αρμοδιότητες: η Επιτροπή προτίθεται να αποσαφηνίσει τους κανόνες που διέπουν την επιτροπολογία, ιδίως με τον σαφή καθορισμό των αρμοδιοτήτων κάθε θεσμικού οργάνου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να συμμετάσχει στην επιτροπολογία, συγκεκριμένα για την εφαρμογή των αποφάσεων στο πλαίσιο της συναπόφασης·
• να υπαχθεί σε ρύθμιση η ίδρυση ευρωπαϊκών αποκεντρωμένων οργανισμών: η Επιτροπή θα προτείνει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο σχετική διοργανική συμφωνία·
• να υπαχθεί σε ρύθμιση η ίδρυση ευρωπαϊκών αποκεντρωμένων οργανισμών: οι οργανισμοί περιφερειακής ή τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς και τα κράτη μέλη θα έχουν την ευκαιρία να συνάψουν δοκιμαστικές συμβάσεις με την Επιτροπή, με σκοπό την υλοποίηση κοινοτικών στόχων βιώσιμης ανάπτυξης·
• να εγκριθεί μια νέα προσέγγιση για τον έλεγχο της εφαρμογής του δικαίου: η Επιτροπή θα δώσει αυξημένη προσοχή στις καθυστερήσεις κατά την εφαρμογή των εθνικών μέτρων μεταφοράς.

Τέλος, η εν λόγω ανακοίνωση τονίζει εκ νέου τη σημασία της κοινοτικής μεθόδου ως θεμελιώδους στοιχείου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Σιωπηρή επανάσταση στους τρόπους δράσης μας», οι μεταρρυθμίσεις της διακυβέρνησης προϋποθέτουν ότι τα θεσμικά όργανα θα εδραιώσουν και θα διασαφηνίσουν την κατανομή των αρμοδιοτήτων τους.

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, της 11ης Φεβρουαρίου 2003, «Ενημέρωση και απλούστευση του κοινοτικού κεκτημένου» [COM(2003) 71 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η εν λόγω ανακοίνωση αποτελεί μια από τις συνέχειες του σχεδίου δράσης «Απλούστευση και βελτίωση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος». Από την ίδρυση της Κοινότητας, το κοινοτικό κεκτημένο δεν αποτέλεσε ποτέ το αντικείμενο πλήρους ελέγχου. Η Επιτροπή προτείνει πλαίσιο δράσης με σκοπό την απλούστευση του κοινοτικού κεκτημένου και καθορίζει του έξι ακόλουθους στόχους:

• απλούστευση του κεκτημένου·
• παγίωση του κεκτημένου που πρέπει να ολοκληρωθεί και να ενημερώνεται αυστηρά·
• κωδικοποίηση του κεκτημένου·
• επανεξέταση της οργάνωσης και της παρουσίασης του κεκτημένου·
• εγγύηση διαφάνειας και αποτελεσματικής παρακολούθησης σε πολιτικό και τεχνικό επίπεδο·
• καθιέρωση αποτελεσματικής στρατηγικής για την εφαρμογή.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 28.02.2007