Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) — Διασφάλιση της ασφάλειας των τροφίμων και των ζωοτροφών στην ΕΕ

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ:

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 178/2002 — Γενικές αρχές και απαιτήσεις της νομοθεσίας για τα τρόφιμα, για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων και τον καθορισμό διαδικασιών σε θέματα ασφαλείας των τροφίμων

Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1381 — Διαφάνεια και βιωσιμότητα της αξιολόγησης κινδύνου στην αλυσίδα τροφίμων στην ΕΕ

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

• Ο παρών κανονισμός, γνωστός ως ο κανονισμός σχετικά με τη γενική νομοθεσία για τα τρόφιμα, ενισχύει τους κανόνες για την ασφάλεια των τροφίμων και των ζωοτροφών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).
• Επίσης, ιδρύει την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), η οποία παρέχει στήριξη για την επιστημονική δοκιμή και αξιολόγηση τροφίμων και ζωοτροφών.
• Ο κανονισμός δεν καλύπτει τη γεωργική παραγωγή για ιδιωτική χρήση ή τον χειρισμό τροφίμων στο σπίτι.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

• Δεν επιτρέπεται η πώληση τροφίμων που είναι επικίνδυνα για την υγεία ή ακατάλληλα για κατανάλωση. Λαμβάνονται υπόψη οι παρακάτω παράγοντες:
  • οι κανονικές συνθήκες χρήσης του τροφίμου από τους καταναλωτές·
  • οι πληροφορίες που παρέχονται στον καταναλωτή·
  • οι συνέπειες στην υγεία, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα·
  • οι πιθανές σωρευτικές τοξικές συνέπειες·
  • οι ιδιαίτερες ευαισθησίες όσον αφορά την υγεία συγκεκριμένης κατηγορίας καταναλωτών, όταν το τρόφιμο προορίζεται για την εν λόγω κατηγορία καταναλωτών.
• Εάν ένα μη ασφαλές τρόφιμο ή ζωοτροφή αποτελεί μέρος παρτίδας, θεωρείται ότι όλη η παρτίδα δεν είναι ασφαλής.
• Η νομοθεσία για τα τρόφιμα εφαρμόζεται σε όλα τα στάδια της τροφικής αλυσίδας, από την παραγωγή, τη μεταποίηση, τη μεταφορά και τη διανομή έως τη διάθεση. Ειδικότερα, οι επιχειρήσεις τροφίμων πρέπει:
  • να διασφαλίζουν την ιχνηλασιμότητα των τροφίμων, ζωοτροφών και τροφοπαραγωγικών ζώων σε όλα τα στάδια παραγωγής και διανομής,
  • αμέσως να αποσύρουν τρόφιμα ή ζωοτροφές από την αγορά, ή να ανακαλούν προϊόντα που έχουν ήδη προμηθεύσει, εάν θεωρείται ότι αυτά είναι βλαβερά για την υγεία,
  • να ενημερώνουν τις αρμόδιες αρχές και τους καταναλωτές όταν χρειάζεται.
• Η EFSA παρέχει επιστημονική και τεχνική υποστήριξη στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στις χώρες της ΕΕ σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με την ασφάλεια των τροφίμων. Επίσης, η Αρχή είναι υπεύθυνη για τον συντονισμό των αξιολογήσεων κινδύνου, τον προσδιορισμό των αναδυόμενων κινδύνων και την παροχή συμβουλών για τη διαχείριση των κρίσεων.
• Εάν εντοπιστεί κίνδυνος μετά από ανάλυση υγειονομικών κινδύνων, οι χώρες της ΕΕ και η Επιτροπή μπορούν να εγκρίνουν προσωρινά προληπτικά μέτρα που να συμβαδίζουν με ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας.
• Το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για τρόφιμα και ζωοτροφές (RASFF) στο οποίο συμμετέχουν χώρες της ΕΕ, η Επιτροπή και η EFSA, προβλέπει ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με:
  • μέτρα για τον περιορισμό της κυκλοφορίας τροφίμου ή για την απόσυρσή του από την αγορά·
  • ενέργειες που αναλήφθηκαν και αποσκοπούν στην πρόληψη, τον περιορισμό ή την επιβολή συγκεκριμένων όρων για τη διάθεση στην αγορά ή την ενδεχόμενη χρήση τροφίμου ή ζωοτροφής·
  • απόρριψη παρτίδας τροφίμου που εισάγεται.
• Αυτές οι πληροφορίες πρέπει επίσης να διατίθενται στο ευρύ κοινό όταν χρειάζεται.
• Όταν τρόφιμο ή ζωοτροφή εγκυμονεί σοβαρό και ανεξέλεγκτο κίνδυνο για την υγεία ή το περιβάλλον, τα μέτρα προστασίας έκτακτης ανάγκης της Επιτροπής μπορούν να περιλαμβάνουν την αναστολή της εμπορικής διάθεσης ή των εισαγωγών του προϊόντος. Οι χώρες της ΕΕ μπορούν να λάβουν παρεμφερή μέτρα εάν η Επιτροπή δεν αναλάβει δράση.
• Σε συνεργασία με την EFSA και τις χώρες της ΕΕ, η Επιτροπή πρέπει να θεσπίσει ένα γενικό σχέδιο για τη διαχείριση κρίσεων για τις περιπτώσεις όπου τα τυπικά μέτρα προστασίας έκτακτης ανάγκης δεν επαρκούν. Όταν εντοπίζεται τέτοια περίπτωση, η Επιτροπή πρέπει αμέσως να συγκροτήσει μονάδα κρίσης ώστε να προσδιορίσει επιλογές για την προστασία της ανθρώπινης υγείας.
• Η ΕΕ αποσκοπεί επίσης στην προστασία των καταναλωτών από τις δόλιες πρακτικές ή τις πρακτικές εξαπάτησης στον τομέα της εμπορίας τροφίμων, όπως τη νόθευση τροφίμων (για παράδειγμα, κρέας αλόγου σε προϊόντα βοείου κρέατος), και προσφέρει τη βάση ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να επιλέγουν ενήμεροι τα τρόφιμα που θα καταναλώσουν.

Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1381 για τη διαφάνεια και τη βιωσιμότητα της αξιολόγησης κινδύνου στην αλυσίδα τροφίμων στην ΕΕ και για την τροποποίηση κυρίως του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 178/2002. Αποσκοπεί στα ακόλουθα.

• Διασφάλιση μεγαλύτερης διαφάνειας: Το κοινό θα διαθέτει αυτόματη πρόσβαση σε όλες τις μελέτες και πληροφορίες που υποβάλλονται προς στήριξη αιτήματος που απευθύνεται στην EFSA, για παράδειγμα σε όλες τις μελέτες που υποστηρίζουν μια αίτηση έγκρισης από κάποιον υπεύθυνο επιχείρησης τροφίμων, σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας αξιολόγησης του κινδύνου. Δε θα αποκαλυφθούν δεόντως αιτιολογημένες εμπιστευτικές πληροφορίες. Θα υπάρξει διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη και το ευρύ κοινό σχετικά με τις εν λόγω υποβληθείσες μελέτες. Η ανατροφοδότηση που θα προκύψει θα δώσει τη δυνατότητα στην EFSA να αποκτήσει πρόσβαση στην ευρύτερη δυνατή βάση τεκμηρίωσης προτού παράσχει τις επιστημονικές της συμβουλές.
• Αύξηση της ανεξαρτησίας και της ανθεκτικότητας των υποβληθεισών επιστημονικών μελετών: H EFSA θα ενημερωθεί για όλες τις μελέτες, όταν υπάρξει ανάθεση των μελετών, με γνώμονα μια μελλοντική διαδικασία υποβολής υποψηφιοτήτων, κατά το στάδιο πριν από την υποβολή. Με αυτόν τον τρόπο θα διασφαλίζεται ότι οι εταιρείες που προχωρούν σε αίτηση έγκρισης θα υποβάλλουν όλες τις σχετικές πληροφορίες και δε θα αποκρύπτουν μελέτες δυσμενείς προς τα συμφέροντά τους. Η EFSA θα παράσχει επίσης γενικές συμβουλές στους αιτούντες, και ιδίως στις µικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, προτού προβούν σε υποβολή των φακέλων. Η Επιτροπή δύναται να ζητήσει από την EFSA την ανάθεση περαιτέρω μελετών για σκοπούς επαλήθευσης, σε εξαιρετικές περιπτώσεις έντονων αντιπαραθέσεων ή αντικρουόμενων αποτελεσμάτων. Παράλληλα, η Επιτροπή θα διενεργεί διερευνητικές αποστολές για τον έλεγχο της συμμόρφωσης των εργαστηρίων με τα ισχύοντα πρότυπα για τη διενέργεια των μελετών που υποβάλλονται στην EFSA. Τα πορίσματα αυτών των διερευνητικών αποστολών θα παρουσιαστούν σε έκθεση ανασκόπησης.
• Ενίσχυση της διακυβέρνησης και της επιστημονικής συνεργασίας: Οι χώρες της ΕΕ, η κοινωνία των πολιτών και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα συμμετέχουν στη διακυβέρνηση της EFSA μέσω της δέουσας εκπροσώπησής τους στο διοικητικό συμβούλιο της Αρχής. Οι χώρες της ΕΕ θα ενθαρρύνουν την επιστημονική ικανότητα της EFSA να αναπτυχθεί, για παράδειγμα, μέσω κοινών σχεδίων και ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών, και θα προβούν σε δραστηριότητες προώθησης που θα διασφαλίζουν την πρόσληψη των καλύτερων ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων για εργασία στην EFSA.
• Ανάπτυξη ολοκληρωμένης ενημέρωσης σχετικά με τον κίνδυνο: θα εγκριθεί, με εκτελεστική πράξη, γενικό σχέδιο για την ενημέρωση σχετικά με τον κίνδυνο, ώστε να διασφαλιστεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο ενημέρωσης σχετικά με τον κίνδυνο καθ’ όλη τη διαδικασία ανάλυσης κινδύνου, σε συνδυασμό με ανοικτό διάλογο μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 178/2002 εφαρμόζεται από τις 21 Φεβρουαρίου 2002.

Οι νέοι κανόνες που εμπεριέχονται στον τροποποιητικό κανονισμό (ΕΕ) 2019/1381 εφαρμόζονται από τις 27 Μαρτίου 2021.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2019/1381 τροποποιεί επίσης ακόμη οκτώ τομεακές πράξεις (δηλ. πράξεις που αφορούν ορισμένους συναφείς τομείς) όπου εμπλέκονται πτυχές διαφάνειας:

• Οδηγία 2001/18/ΕΚ για τη σκόπιμη ελευθέρωση γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον,
• Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1829/2003 για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές,
• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1831/2003 για τα πρόσθετα ζωοτροφών,
• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2065/2003 για τα αρτύματα καπνιστών τροφίμων,
• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1935/2004 για τα υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα,
• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1331/2008 για την ενιαία διαδικασία έγκρισης για τα πρόσθετα τροφίμων, τα ένζυμα τροφίμων και τις αρωματικές ύλες τροφίμων,
• Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1107/2009 για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα και
• Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2015/2283 για τα νέα τρόφιμα.

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Ασφάλεια των τροφίμων: επισκόπηση (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚA ΚΕΙΜΕΝA

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 178/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 28ης Ιανουαρίου 2002, για τον καθορισμό των γενικών αρχών και απαιτήσεων της νομοθεσίας για τα τρόφιμα, για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων και τον καθορισμό διαδικασιών σε θέματα ασφαλείας των τροφίμων (ΕΕ L 31 της 1.2.2002, σ. 1-24)

Διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 178/2002 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη έκδοση έχει μόνο αξία τεκμηρίωσης.

Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1381 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 2019, για τη διαφάνεια και τη βιωσιμότητα της αξιολόγησης κινδύνου στην αλυσίδα τροφίμων στην ΕΕ και για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 178/2002, (ΕΚ) αριθ. 1829/2003, (ΕΚ) αριθ. 1831/2003, (ΕΚ) αριθ. 2065/2003, (ΕΚ) αριθ. 1935/2004, (ΕΚ) αριθ. 1331/2008, (ΕΚ) αριθ. 1107/2009 (ΕΕ) 2015/2283 και της οδηγίας 2001/18/ΕΚ (ΕΕ L 231 της 6.9.2019, σ. 1-28)

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός (ΕΕ) 2017/745 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 2017, για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, για την τροποποίηση της οδηγίας 2001/83/EΚ, του κανονισμού (EΚ) αριθ. 178/2002 και του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1223/2009 και για την κατάργηση των οδηγιών του Συμβουλίου 90/385/ΕΟΚ και 93/42/ΕΟΚ (ΕΕ L 117 της 5.5.2017, σ. 1-175)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Κανονισμός (ΕΕ) 2015/2283 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Νοεμβρίου 2015, σχετικά με τα νέα τρόφιμα, την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 258/97 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1852/2001 της Επιτροπής (ΕΕ L 327 της 11.12.2015, σ. 1-22)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1107/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Οκτωβρίου 2009, σχετικά με τη διάθεση φυτοπροστατευτικών προϊόντων στην αγορά και την κατάργηση των οδηγιών 79/117/ΕΟΚ και 91/414/ΕΟΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 309 της 24.11.2009, σ. 1-50)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1331/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2008, για τη θέσπιση ενιαίας διαδικασίας έγκρισης για τα πρόσθετα τροφίμων, τα ένζυμα τροφίμων και τις αρωματικές ύλες τροφίμων (ΕΕ L 354 της 31.12.2008, σ. 1-6)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1935/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Οκτωβρίου 2004, σχετικά με τα υλικά και αντικείμενα που προορίζονται να έλθουν σε επαφή με τρόφιμα και με την κατάργηση των οδηγιών 80/590/ΕΟΚ και 89/109/ΕΟΚ (ΕΕ L 338 της 13.11.2004, σ. 4-17)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1831/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Σεπτεμβρίου 2003, για τις πρόσθετες ύλες που χρησιμοποιούνται στη διατροφή των ζώων (ΕΕ L 268 της 18.10.2003, σ. 29-43)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1829/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Σεπτεμβρίου 2003, για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές (ΕΕ L 268 της 18.10.2003, σ. 1-23)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

τελευταία ενημέρωση 01.07.2022