Πράσινη Βίβλος για την εκπαίδευση των παιδιών που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών

Η παρούσα Πράσινη Βίβλος ξεκινάει μία δημόσια διαβούλευση σχετικά με την εκπαιδευτική πολιτική για τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών. Εξετάζει την εκπαιδευτική κατάσταση αυτών των παιδιών, τις προκλήσεις που δημιουργεί η εν λόγω κατάσταση όσον αφορά την πολιτική, και πώς οι προκλήσεις αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

ΠΡΑΞΗ

Πράσινη Βίβλος της 3ης Ιουλίου 2008– Mετανάστευση και κινητικότητα: προκλήσεις και ευκαιρίες για τα εκπαιδευτικά συστήματα της ΕΕ [COM(2008) 423 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η παρούσα Πράσινη Βίβλος ξεκινάει μία δημόσια διαβούλευση σχετικά με την εκπαιδευτική πολιτική για τα παιδιά από οικογένειες μεταναστών. Τα θέματα που εξετάζονται σε αυτή τη διαβούλευση είναι οι προκλήσεις όσον αφορά την πολιτική και οι πιθανοί τρόποι αντιμετώπισης των προκλήσεων αυτών, ο ρόλος τής Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) όσον αφορά αυτό το τελευταίο, και το μέλλον της οδηγίας 77/486/ΕΟΚ περί της σχολικής φοιτήσεως των τέκνων των διακινούμενων εργαζομένων.

Για τους σκοπούς της παρούσας Πράσινης Βίβλου, ο όρος «παιδιά από οικογένειες μεταναστών» αναφέρεται σε όλα τα πρόσωπα που ζουν σε κράτος μέλος της ΕΕ άλλο από εκείνο στο οποίο γεννήθηκαν. Αυτό συμπεριλαμβάνει πολίτες της ΕΕ καθώς και υπηκόους τρίτων χωρών.

Η εκπαιδευτική πρόκληση

Ο αριθμός παιδιών από οικογένειες μεταναστών, που αντιμετωπίζουν γλωσσικές και πολιτισμικές διαφορές και βρίσκονται σε ασθενέστερη κοινωνικοοικονομική θέση, αυξήθηκε δραστικά στα σχολεία τα τελευταία χρόνια. Συνεπώς, αυτό αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα. Τα εκπαιδευτικά συστήματα οφείλουν να συνεχίσουν να παρέχουν υψηλής ποιότητας και ισότιμη εκπαίδευση, ενώ παράλληλα καλύπτουν τις ανάγκες ενός πληθυσμού με μεγαλύτερες διαφορές. Η εκπαίδευση είναι το κλειδί για την ένταξη και την απασχολησιμότητα. Η αποτυχία των συστημάτων να αντιμετωπίσουν αυτήν την πρόκληση ενδέχεται να προκαλέσει ολοένα βαθύτερες κοινωνικές διαφορές, πολιτισμικό διαχωρισμό και συγκρούσεις μεταξύ εθνοτήτων.

Ο υψηλός αριθμός παιδιών από οικογένειες μεταναστών δημιουργεί προκλήσεις για την εκπαίδευση σε διάφορα επίπεδα:

• τάξη και σχολείο: είναι αναγκαίο να καλύπτονται περισσότερες μητρικές γλώσσες, πολιτιστικές απόψεις και δεξιότητες, να προσαρμοστούν οι δεξιότητες διδασκαλίας και να δημιουργηθούν συνδέσεις μεταξύ των οικογενειών μεταναστών και των κοινοτήτων·
• σχολικά συστήματα: οι διαφορές μεταξύ των σχολείων λόγω του διαχωρισμού, βάσει της κοινωνικοοικονομικής σχέσης, πρέπει να αποφεύγονται.

Σε σύγκριση με τους συνομήλικούς τους, πολλά από τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών έχουν χαμηλότερο επίπεδο σχολικών επιδόσεων. Λιγότερα παιδιά μετανάστες εγγράφονται στην προσχολική και την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Επιπλέον, το ποσοστό ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο είναι πολύ υψηλότερο για αυτά τα παιδιά. Σε ορισμένες χώρες, η κατάσταση όσον αφορά αυτά τα θέματα επιδεινώθηκε από την πρώτη στη δεύτερη γενιά μεταναστών, επισημαίνοντας ότι τα εκπαιδευτικά συστήματα αποτυγχάνουν να προάγουν την ένταξη.

Το εκπαιδευτικό μειονέκτημα που βιώνουν τα παιδιά από οικογένειες μεταναστών σχετίζεται με πολλούς παράγοντες. Ορισμένοι από αυτούς τους παράγοντες συνδέονται με την ατομική κατάσταση των μαθητών, όπως:

• την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση·
• την απαξίωση των γνώσεών τους ή την έλλειψη αναγνώρισης των προσόντων τους·
• την ελλιπή ικανότητα χρήσης της γλώσσας υποδοχής·
• τις χαμηλές προσδοκίες των οικογενειών και των κοινοτήτων·
• την έλλειψη προτύπων ρόλων.

Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι ορισμένες χώρες πέτυχαν περισσότερο από άλλες να μειώσουν τις διαφορές μεταξύ μεταναστών μαθητών και μαθητών που κατάγονται από τη χώρα υποδοχής, αποδεικνύοντας έτσι ότι οι πολιτικές μπορούν να ασκήσουν μεγάλη επιρροή στις σχολικές επιδόσεις. Ο διαχωρισμός, για παράδειγμα, είναι μία δύνη που οδηγεί σε διαρκή πτώση επηρεάζοντας τα κίνητρα και την επίδοση των παιδιών. Η ομαδοποίηση ανάλογα με τις δυνατότητες μπορεί να οδηγήσει σε παρόμοια αποτελέσματα. Επίσης, ο βαθμός κατά τον οποίον οι διδάσκοντες είναι προετοιμασμένοι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν τη διαφορετικότητα και έχουν φιλοδοξίες για τους μαθητές τους μπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσματα.

Οι αντιδράσεις στην πρόκληση από την πλευρά της πολιτικής

Οι πολιτικές και οι προσεγγίσεις που έχουν εντοπισθεί ως οι καλύτερες για την αντιμετώπιση της πρόκλησης είναι εκείνες που δίνουν προτεραιότητα στην ισότιμη εκπαίδευση και που καλύπτουν συνολικά όλα τα επίπεδα και όλες τις πτυχές του εκπαιδευτικού συστήματος.

Τα κράτη μέλη έχουν υιοθετήσει συγκεκριμένες στρατηγικές, για ειδικές πτυχές της εκπαιδευτικής πρόκλησης, όπως:

• μέτρα που προάγουν την εκμάθηση των γλωσσών υποδοχής και καταγωγής·
• εξειδικευμένη υποστήριξη με τη μορφή ποσοστώσεων, υποτροφιών και επιχορηγήσεων σε μετανάστες και σχολεία·
• συμπληρωματική εκπαιδευτική υποστήριξη, σχολεία δεύτερης ευκαιρίας και εκπαίδευση ενηλίκων·
• στρατηγικές πρόληψης για την εξασφάλιση ενιαίας εκπαίδευσης·
• κατάρτιση των διδασκόντων ώστε να εξασφαλιστούν ποιοτικά πρότυπα·
• διαπολιτισμική παιδεία.

Ο ρόλος της ΕΕ

Ενώ η εκπαιδευτική πολιτική συνεχίζει να εμπίπτει στις αρμοδιότητες των κρατών μελών, τα κράτη μέλη έχουν δείξει ενδιαφέρον να συνεργαστούν μεταξύ τους στο θέμα τής ένταξης των παιδιών μεταναστών. Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή μπορεί να αναλάβει ένα ρόλο διευκολυντή. Στην πραγματικότητα, η ΕΕ έχει ήδη υιοθετήσει μέτρα που επηρεάζουν τις πολιτικές των κρατών μελών, ειδικά μέσα από:

• το κοινό πρόγραμμα για την ένταξη·
• το πρόγραμμα για τη δια βίου μάθηση·
• το πρόγραμμα Νεολαία εν δράσει·
• τα διαρθρωτικά ταμεία·
• το ευρωπαϊκό έτος ίσων ευκαιριών για όλους (2007)·
• το ευρωπαϊκό έτος διαπολιτισμικού διαλόγου (2008).

Επιπλέον, η Επιτροπή θα προτείνει ένα νέο πλαίσιο για την ανοικτή μέθοδο συντονισμού για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, το οποίο προσφέρει στα κράτη μέλη ένα φόρουμ συνεργασίας.

Εντέλει, στη διαβούλευση εξετάζεται επίσης ο μελλοντικός ρόλος της οδηγίας 77/486/ΕΟΚ στις εθνικές εκπαιδευτικές πολιτικές. Αναδύθηκαν τα ζητήματα της εφαρμογής και του πεδίου τής οδηγίας και αμφισβητήθηκε η προστιθέμενή της αξία όσον αφορά τη χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής. Κατά συνέπεια, θα εξεταστεί η πιθανότητα τροποποίησης, κατάργησης ή αντικατάστασης της οδηγίας με εναλλακτικές προσεγγίσεις.

Η Πράσινη Βίβλος θέτει ερωτήματα για να κατευθύνει τη διαβούλευση, η οποία θα παραμείνει ανοικτή μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2008. Τα συμπεράσματα της διαβούλευσης θα δημοσιευτούν το 2009.

See also

• Για περαιτέρω πληροφορίες, επισκεφτείτε τον ιστότοπο Μετανάστευση και Εκπαίδευση (EN) της Γενικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης και Πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 17.10.2008