Ενισχυμένη εταιρική σχέση με τη Λατινική Αμερική

Κατά την τέταρτη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Λατινική Αμερική/χώρες της Καραϊβικής η οποία πραγματοποιήθηκε στη Βιέννη, τον Μάιο του 2006, η Επιτροπή άνοιξε το δρόμο για την αναθέρμανση της εταιρικής σχέσης με τη Λατινική Αμερική. Εντοπίζοντας τις νέες προκλήσεις που θέτουν σε δοκιμασία τους υφιστάμενους δεσμούς, προτείνει μια ανανεωμένη ευρωπαϊκή στρατηγική απέναντι στη Λατινική Αμερική. Περισσότερο συγκεκριμένα, προτείνει ενέργειες στους τομείς του πολιτικού διαλόγου, του εμπορίου και των επενδύσεων, της σταθερότητας και της ευμάρειας, της συνεργασίας και της αμοιβαίας κατανόησης.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 8ης Δεκεμβρίου 2005, «Μια ενισχυμένη εταιρική σχέση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Λατινικής Αμερικής» [COM(2005) 636 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η ενίσχυση της εταιρικής σχέσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και της Λατινικής Αμερικής βάσει στρατηγικής φαίνεται ότι είναι αναγκαία στο πλαίσιο των εξελίξεων που παρατηρήθηκαν και στις δύο περιοχές μετά την τελευταία γενική πολιτική ανακοίνωση (1995).

Αυτή η ενισχυμένη εταιρική σχέση αποτελεί ένα μέσο για την ΕΕ για να επαναβεβαιώσει το ενδιαφέρον της και την υποστήριξή της στην περιοχή με την οποία μοιράζεται κοινές αξίες (ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατία και πλουραλισμός). Για το λόγο αυτόν, οι διεθνείς οργανισμοί, όπως ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) (ES) (EN) (FR) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) (ES) (EN) (FR), αποτελούν ήδη τα πλαίσια τα οποία κατ' εξοχήν αντανακλούν τις αξίες αυτές. Η ΕΕ μπορεί να βοηθήσει τη Λατινική Αμερική με την εμπειρία της για να αντιμετωπίσει τις εξελίξεις που παρατηρήθηκαν στην περιοχή αυτή. Μπορεί επίσης να συμβάλει στην ενίσχυση της σταθερότητας και της ασφάλειας.

Στο κέντρο αυτής της στρατηγικής (βλ. τη λεπτομερή απόδοση σε παράρτημα της ανακοίνωσης), η Επιτροπή προτίθεται να ενισχύσει την παρέμβασή της σε πολυάριθμους τομείς, από την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων έως την οικονομία, μεριμνώντας πάντα για τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Προβλέπει μια γενικότερη προσέγγιση κατά την οποία κάθε παράγων της Λατινικής Αμερικής θα είναι συγχρόνως συνομιλητής και εταίρος. Μεταξύ των παραγόντων αυτών, ιδιαίτερο βάρος δίδεται στις επιμέρους περιφέρειες όπως τη Mercosur (EN) (ES) (FR), στην κοινότητα των Άνδεων (CAN) (EN) (ES) (FR) και στην Κεντρική Αμερική (ΚΑ) (EN) (ES) (FR). Οι διαφοροποιημένες σχέσεις με καθεμία από τις χώρες αυτές πρέπει να μελετηθούν σε βάθος και να προσαρμοστούν συγχρόνως στις ιδιομορφίες καθεμιάς από αυτές. Αυτές οι διαφοροποιημένες σχέσεις οργανώνονται σύμφωνα με μια διάκριση μεταξύ των χωρών αναλόγως του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος τους (ΑΕΠ), αλλά επίσης και αναλόγως του ρόλου τον οποίο παίζουν στη διεθνή σκηνή (παραδείγματος χάρη η Βραζιλία και το Μεξικό).

Η εταιρική σχέση

Η ιδέα μιας στρατηγικής διπεριφερειακής εταιρικής σχέσης ανάγεται στην πρώτη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Λατινικής Αμερικής/χωρών της Καραϊβικής που πραγματοποιήθηκε στο Ρίο το 1999. Από τότε, συγκεκριμενοποιήθηκε με μια δυνατή σχέση στον πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό τομέα.

Με την προοπτική αυτή, η Επιτροπή έθεσε διάφορους στόχους λιγότερο ή περισσότερο μακροπρόθεσμους, δηλαδή:

• τη θέση σε λειτουργία ενός δικτύου συμφωνιών σύνδεσης, συμπεριλαμβανομένων και των ελεύθερων συναλλαγών, με κύριο στόχο την ενίσχυση της ολοκλήρωσης της περιοχής·
• τη διεξαγωγή πολιτικών διαλόγων που θα στηρίξουν την επιρροή των δύο εταίρων στη διεθνή σκηνή·
• την ανάπτυξη τομεακών διαλόγων με στόχο τη μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης·
• την ενίσχυση του πλαισίου το οποίο θα επιτρέψει στις λατινοαμερικανικές χώρες να προσελκύσουν ακόμη περισσότερες ευρωπαϊκές επενδύσεις υπέρ της οικονομικής ανάπτυξης·
• την αποτελεσματικότερη προσαρμογή της βοήθειας και της συνεργασίας στις ανάγκες των χωρών·
• τη βελτίωση της αμοιβαίας κατανόησης μέσω της εκπαίδευσης και του πολιτισμού.

Στρατηγική για την ενίσχυση της εταιρικής σχέσης

Η στρατηγική που αποσκοπεί στην ενίσχυση της εταιρικής σχέσης λαμβάνει υπόψη της τις νέες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές πραγματικότητες των δύο εταίρων, στο βαθμό στον οποίο καθεμία από αυτές εξελίχθηκε από το 1995. Οι εξελίξεις που μεσολάβησαν επιτρέπουν τον προσδιορισμό των τομέων δράσης με προτεραιότητα.

Πρωταρχική σημασία έχει ο εντατικοποιημένος και στοχοθετημένος πολιτικός διάλογος. Οι δύο εταίροι υποστηρίζουν, στο πλαίσιο των σχέσεών τους, τον πλουραλισμό αλλά έχουν ανάγκη μεγαλύτερης προβολής τόσο σε καθεμιά από τις περιοχές όσο και σε διεθνές επίπεδο. Αυτός ο πολιτικός διάλογος θα τους επιτρέψει να αποκτήσουν μια αποτελεσματική εταιρική σχέση ανάλογα με τις αντίστοιχες ικανότητές τους.

Πρέπει να περιορίζεται σε έναν ορισμένο αριθμό θεμάτων, ειδικότερα σε αυτά που παρουσιάζουν κοινό ενδιαφέρον, όπως για παράδειγμα είναι η μεταρρύθμιση του ΟΗΕ, η διατήρηση της ειρήνης, η πρόληψη των κρίσεων ή ακόμη των καταστάσεων κρίσεως σε ορισμένες χώρες της περιοχής.

Πρέπει να εξασφαλιστεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για το εμπόριο και τις επενδύσεις μεταξύ των δύο περιοχών ούτως ώστε να ευνοείται η πρόσβαση στις αγορές και να αυξάνονται οι συναλλαγές. Η ΕΕ είναι ο πρώτος ξένος επενδυτής στην Λατινική Αμερική. Ωστόσο, παρά τις σημαντικές εμπορικές ροές και επενδύσεις, αξίζει τον κόπο να αξιοποιηθεί καλύτερα το δυναμικό ανάπτυξης.

Επίσης, ένα ευνοϊκό περιβάλλον για το εμπόριο και τις επενδύσεις βασίζεται, αφενός μεν, στην ενίσχυση του πολυμερούς πλαισίου που προσφέρεται από τον ΠΟΕ και βασίζεται στην αναγνώριση κοινών κανόνων. Συμπληρώνεται, αφετέρου, σε επίπεδο της ΕΕ με τη διαπραγμάτευση συμφωνιών σύνδεσης με κάθε χώρα και συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών με τις περιφέρειες που είναι επαρκώς ολοκληρωμένες, όπως το Mercosur, και ακόμη με την αξιοποίηση του δυναμικού των υφιστάμενων συμφωνιών σύνδεσης με το Μεξικό και τη Χιλή.

Οι επιχειρήσεις των δύο περιοχών έχουν άμεση σχέση. Πράγματι, οι λατινοαμερικανικές επιχειρήσεις μπορούν να απολαύουν μιας διευκολυμένης πρόσβασης στην ευρωπαϊκή αγορά, ιδιαίτερα μέσω του συστήματος γενικευμένων προτιμήσεων (esdeenfr). Για το λόγο αυτόν, το βάρος δίδεται στην περιφερειακή ολοκλήρωση της Λατινικής Αμερικής ώστε να αντιμετωπίζει καλύτερα τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό. Επιπλέον, είναι απαραίτητη η διεξαγωγή διαλόγου μεταξύ των εμπορικών εταίρων όσον αφορά την κατάργηση των εμποδίων που παρακωλύουν το εμπόριο.

Παράλληλα, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις πρέπει να απολαύουν ενός ευνοϊκού νομικού περιβάλλοντος στη Λατινική Αμερική. Αυτό προϋποθέτει την ενίσχυση του ρυθμιστικού διαλόγου ο οποίος οδηγεί στη θέσπιση νομοθετικών πλαισίων και κοινών προτύπων καθώς και τον μακροοικονομικό διάλογο ο οποίος αποσκοπεί στην αναζωπύρωση της οικονομικής ανάπτυξης και των επενδύσεων σε ένα περιβάλλον οικονομικής σταθερότητας. Ο ρόλος των ευρωπαϊκών τομέων αιχμής πρέπει να προβληθεί ιδιαίτερα ως μέσο συμβολής στην ανάπτυξη της περιοχής.

Η ΕΕ επιθυμεί να προσφέρει την υποστήριξή της στις προσπάθειες της περιοχής για να εξασφαλίσει τη σταθερότητα και την ευμάρεια, ιδιαίτερα σε θέματα ορθής διοίκησης και δημοκρατικής διαχείρισης. Πράγματι, η μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων, ιδιαίτερα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, η καταπολέμηση των ναρκωτικών και του οργανωμένου εγκλήματος αποτελούν συγχρόνως προκλήσεις αλλά και πηγές αποδυνάμωσης της δημοκρατίας και κατακερματισμού των κοινωνιών. Οι ίδιες οι κοινωνίες οφείλουν να συμμετάσχουν στη δημοκρατική διακυβέρνηση· πρέπει επίσης να ληφθεί συστηματικά υπόψη η μέριμνα προστασίας του περιβάλλοντος λόγω της ιδιαίτερα μεγάλης βιοποικιλίας που χαρακτηρίζει τη Λατινική Αμερική.

Η κοινωνική συνοχή αποτελεί ένα στόχο ο οποίος πρέπει να περιληφθεί σε όλες τις ενέργειες στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης με τη Λατινική Αμερική. Η προώθηση της κοινωνικής συνοχής η οποία θεωρήθηκε ως ένας τομέας κοινού ενδιαφέροντος κατά τις συνόδους κορυφής της Γκουανταλαχάρα (2004) και της Βιέννης (2006) [EN] αποτελεί το μέσο για την καταπολέμησης της φτώχειας και των ανισοτήτων και για την ενθάρρυνση της κοινωνικής ενσωμάτωσης συνδυάζοντας την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση, την ισότητα και την αλληλεγγύη. Οφείλει ειδικότερα να προσαρμοστεί στις ιδιομορφίες που χαρακτηρίζουν κάθε χώρα και κάθε επιμέρους περιφέρεια. Στον τομέα αυτό, η Επιτροπή προτείνει την έναρξη ενός διπεριφερειακού διαλόγου και τη λειτουργία ενός φόρουμ της κοινωνικής συνοχής που θα συνέρχονται κάθε δύο χρόνια. Προτείνει επίσης να συνδεθούν στενά οι διεθνείς οργανισμοί και οι δημόσιοι και ιδιωτικοί παράγοντες της περιφέρειας. Προτείνει αυτό να γίνει ένα από τα θέματα προτεραιότητας στο πλαίσιο της πολιτικής ενίσχυσης και συνεργασίας για την ανάπτυξη κατά την περίοδο 2007-2013.

Η υποστήριξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης συμβάλλει στον εκσυγχρονισμό του κράτους. Η Επιτροπή προτείνει να ενισχύσει τις ενέργειες συνεργασίας, να αυξήσει τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και των πολιτών στην πολιτική ζωή και να δημιουργήσει, έπειτα από πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μια υπερατλαντική ευρωπαϊκολατινοαμερικανική συνέλευση.

Η ενίσχυση της ασφάλειας αποτελεί έναν άλλο τομέα στον οποίο η ΕΕ επιθυμεί να προσφέρει την υποστήριξή της. Αφορά ουσιαστικά την καταπολέμηση των ναρκωτικών, για τα οποία πρέπει να υιοθετηθεί η προσέγγιση της κοινής ευθύνης, και την καταπολέμηση της εγκληματικότητας (συμπεριλαμβανομένης και της νομιμοποίησης των εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, της διαφθοράς κ.λπ.) και βασίζεται στη διαφάνεια μέσω μιας ορθής χρηματοδοτικής, φορολογικής και νομοθετικής διακυβέρνησης.

Η περιφερειακή και υποπεριφερειακή ολοκλήρωση αποκτά επίσης ουσιαστική σημασία για την ΕΕ η οποία υποστηρίζει την ενίσχυσή της, ιδιαίτερα με τη σύναψη συμφωνιών σύνδεσης και ελεύθερων συναλλαγών. Η μεγαλύτερη περιφερειακή ολοκλήρωση θα πρέπει να ευνοήσει την οικονομική ανάπτυξη και τις επενδύσεις. Εξαρτάται επίσης από την αποτελεσματικότερη εδαφική ενσωμάτωση λόγω της γεωγραφικής διαμόρφωσης της περιοχής· ως εκ τούτου, πρέπει να αναπτυχθεί ένα λειτουργικότερο δίκτυο υποδομών και διασυνδέσεων των τομέων όπως για παράδειγμα είναι ο τομέας των μεταφορών, του ύδατος ή της ενέργειας. Η έναρξη μιας «χρηματοδοτικής ευκολίας για τη Λατινική Αμερική» θα πρέπει να συμβάλει στην υποστήριξη, χάρη στα δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕ) (DE) (EN) (FR), της ανάπτυξης και της ενίσχυσης των δικτύων αυτών.

Η βιώσιμη ανάπτυξη των οικονομιών εξαρτάται ουσιαστικά από την ορθή διαχείριση των φυσικών πόρων ώστε να εξασφαλίζεται η μακροπρόθεσμη ευμάρεια για τις χώρες της περιφέρειας. Για το λόγο αυτόν, η Επιτροπή προτείνει να ενισχυθεί η συνεργασία και η συνεννόηση σχετικά με τη περιβαλλοντική διάσταση της βιώσιμης ανάπτυξης επιμένοντας ιδίως στις κλιματικές αλλαγές, στην ενέργεια, στο νερό, στη βιοποικιλία και στα δάση. Η Επιτροπή προτείνει την οργάνωση συνόδων των υπουργών περιβάλλοντος πριν από κάθε σύνοδο ΕΕ-ΛΑΚ. Προτείνει επίσης να προβληθεί περισσότερο η συνεννόηση αυτή στο πλαίσιο του ΟΗΕ.

Η πρόληψη των συγκρούσεων και η διαχείριση των κρίσεων μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο ενός πολιτικού διαλόγου μεταξύ των δύο περιοχών δεδομένων των μεταξύ τους δεσμών.

Προκειμένου να ενισχυθεί η συνεργασία για την ανάπτυξη και η αμοιβαία κατανόηση μεταξύ της ΕΕ και της Λατινικής Αμερικής, η Επιτροπή προτείνει διάφορα συγκεκριμένα μέτρα στόχος των οποίων είναι:

• να επικεντρωθεί το ενδιαφέρον σε θέματα με προτεραιότητα, όπως για παράδειγμα η κοινωνική συνοχή και η περιφερειακή ολοκλήρωση, και να εστιαστεί η ενίσχυση και η συνεργασία 2007-2013 σε συγκεκριμένους τομείς, με κύριο αντικείμενο την καταπολέμηση της φτώχειας. Άλλωστε, ο αποτελεσματικότερος συντονισμός της ευρωπαϊκής βοήθειας θα εξασφαλιστεί από την ευρωπαϊκή συμφωνία σχετικά με την αναπτυξιακή πολιτική·
• να ληφθεί υπόψη ο ειδικός ρόλος ορισμένων παραγόντων της περιοχής όπως είναι για παράδειγμα η Βραζιλία και το Μεξικό διεξάγοντας πολιτικούς διαλόγους και αξιοποιώντας ακόμη περισσότερο το δυναμικό των συμφωνιών σύνδεσης·
• να δημιουργηθεί ένας κοινός χώρος ανώτατης εκπαίδευσης ΕΕ-ΛΑΚ, ιδιαίτερα με την ανάπτυξη πανεπιστημιακών ανταλλαγών μέσω των προγραμμάτων Alίan (ES) (EN) (FR), Alfa (ES) (EN) (FR) (PT) και Erasmus Mundus ·
• να βελτιωθεί η προβολή των δύο περιοχών και η επικοινωνία ώστε να ενισχυθεί η αμοιβαία κατανόηση, ειδικότερα στον τομέα της πολιτιστικής συνεργασίας. Η οργάνωση μιας ευρωπαϊκής εβδομάδας στις χώρες της Λατινικής Αμερικής θα συνέβαλε επίσης στην επίτευξη του στόχου αυτού.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Δήλωση της Βιέννης [PDF (ES) (DE) (EN) (FR]), της 12ης Μαΐου 2006, 4η Σύνοδος Κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης-Λατινικής Αμερικής/Καραϊβικής.

Κοινή δήλωση, της 27ης Φεβρουαρίου 2006, σχετικά με την εφαρμογή της στρατηγικής εταιρικής σχέσης Ευρωπαϊκής Ένωσης-Λατινικής Αμερικής στα ζητήματα του ύδατος και της εξυγίανσης [PDF (DE) (EN) (FR)].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 02.07.2007