Εγκαθίδρυση πιο προσιτών, πιο δίκαιων και καλύτερα οργανωμένων συστημάτων χορήγησης ασύλου

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ορίζει μια νέα συμπληρωματική προσέγγιση στα ισχύοντα συστήματα χορήγησης ασύλου, με σκοπό να ελέγξει καλύτερα το ρεύμα των αιτούντων άσυλο, στην Ευρώπη και στις περιοχές προέλευσής τους. Τα νέα συστήματα θα βασίζονται σε μια πραγματική εταιρική σχέση μεταξύ των χωρών καταγωγής, διέλευσης και πρώτης χορήγησης ασύλου, χάρη σε πιο προσιτά, πιο δίκαια και καλύτερα οργανωμένα συστήματα χορήγησης ασύλου.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: για την εγκαθίδρυση πιο προσιτών, πιο δίκαιων και καλύτερα οργανωμένων συστημάτων χορήγησης ασύλου [COM(2003) 315 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η Επιτροπή, ανταποκρινόμενη στην πρόσκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να εμβαθύνει τις ιδέες που περιέχονταν σε έγγραφο που υπέβαλε το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς και τις προτάσεις της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (HCR) όσον αφορά τις νέες προσεγγίσεις για μια αποτελεσματική διεθνή προστασία και στο πλαίσιο της συνέχειας της ανακοίνωσής της για την κοινή πολιτική ασύλου και την Ατζέντα για την προστασία [COM(2000) 152 τελικό], παρουσιάζει τις βάσεις και τους στόχους μιας νέας πιθανής προσέγγισης ενόψει πιο προσιτών, πιο δίκαιων και καλύτερα οργανωμένων συστημάτων χορήγησης ασύλου.

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι αυτές οι νέες προσεγγίσεις πρέπει να βασίζονται κυρίως στην τήρηση των διεθνών νομικών υποχρεώσεων, ιδίως εκείνων που στηρίζονται στη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1951 σχετικά με τους πρόσφυγες, καθώς και στην συμπληρωματικότητα με το κοινό ευρωπαϊκό σύστημα χορήγησης ασύλου που ζήτησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Τάμπερε. Τούτη εκτιμά επίσης ότι τα μελλοντικά μέτρα θα πρέπει να στηρίζονται στην πρώτη φάση του συστήματος χορήγησης ασύλου (Τάμπερε Ι) και να ενσωματώνονται στη δεύτερη, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για ένα πρόγραμμα Τάμπερε ΙΙ. Επιπλέον, κάθε νέα προσέγγιση θα πρέπει να βασίζεται σε ένα σύστημα πραγματικής κατανομής των βαρών σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και με τις τρίτες χώρες υποδοχής, και να μην μεταβιβάζει όλα τα βάρη στις χώρες αυτές. Επομένως, κάθε νέο σύστημα θα πρέπει να βασίζεται σε μια γνήσια εταιρική σχέση με τις χώρες καταγωγής, διέλευσης, πρώτης υποδοχής και προορισμού, καθώς και ανάμεσα στις χώρες αυτές.

Η νέα προσέγγιση των συστημάτων χορήγησης ασύλου βασίζεται σε τρεις στόχους:

• την οργανωμένη άφιξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση των προσφύγων και των ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας, από την περιοχή προέλευσής τους·
• την κατανομή των βαρών και των ευθυνών στα πλαίσια της ΕΕ, καθώς και με τις περιοχές καταγωγής·
• τη θέσπιση, όσον αφορά το άσυλο και την επιστροφή, αποτελεσματικών διαδικασιών που καταλήγουν σε εκτελεστικές αποφάσεις.

Οργανωμένη άφιξη των προσφύγων

Όσον αφορά τον πρώτο στόχο, η ανακοίνωση υποδεικνύει ότι ένα μέρος αυτού του προγράμματος αφορά τη στρατηγική χρήση, καθώς και την εισαγωγή σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης προγραμμάτων επανεγκατάστασης και διαδικασιών προστατευόμενης εισόδου. Ως "επανεγκατάσταση" νοείται η μεταφορά των προσφύγων από μια πρώτη χώρα υποδοχής σε μια άλλη χώρα, συνήθως ανεπτυγμένη, όπου απολαύουν εγγυήσεων προστασίας, δηλαδή νόμιμης παραμονής, και προοπτικών ένταξης και αυτονομίας. Ως "διαδικασία προστατευόμενης εισόδου" νοείται ότι θα επιτρέπεται σε έναν αλλοδαπό να υποβάλλει αίτηση χορήγησης ασύλου ή κάποιας άλλης μορφής διεθνούς προστασίας σε πιθανή χώρα υποδοχής, αλλά εκτός της επικράτειάς της, και σε περίπτωση καταφατικής απάντησης να λαμβάνει άδεια παραμονής.

Κατανομή των βαρών και των ευθυνών

Η κατανομή των βαρών και των ευθυνών συνεπάγεται κατ' αρχάς ενισχύσεις στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές που βρίσκονται κοντά στις χώρες καταγωγής των προσφύγων, ώστε τούτες να μπορούν να προσφέρουν αποτελεσματική προστασία στα πρόσωπα που τη χρειάζονται και να αποτελέσουν με τη σειρά τους χώρες πρώτου ασύλου. Επιπλέον, ένα μέρος των χρηματοοικονομικών πόρων της ΕΕ θα έπρεπε να προορίζεται να ενισχύσει τις ικανότητες προστασίας της ίδιας της περιοχής καταγωγής των προσφύγων.

Πρέπει να εγκαθιδρυθεί ένας μηχανισμός κατανομής των βαρών όχι μόνο μεταξύ της ΕΕ και των περιοχών καταγωγής ή διέλευσης, αλλά και στα πλαίσια της Ένωσης. Οι δράσεις αυτές θα εντάσσονται στα πλαίσια των καινοτομιών όσον αφορά τη χορήγηση ασύλου που απορρέουν από τον κανονισμό για τον καθορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης χορήγησης ασύλου (Dublin II) και από την Eurodac, τη βάση δεδομένων που λειτουργεί από τις 15 Ιανουαρίου 2003, η οποία ελέγχει τα δακτυλικά αποτυπώματα των αιτούντων χορήγηση ασύλου.

Για να επιτευχθεί μια αποτελεσματική προστασία στη χώρα υποδοχής, πρέπει να ληφθεί υπόψη η χορήγηση μιας σημαντικής οικονομικής ενίσχυσης η οποία θα μπορούσε να ενταχθεί στα υφιστάμενα νομικά, πολιτικά και χρηματοοικονομικά πλαίσια (όπως η διαδικασία που κατέληξε στη συνομολόγηση της συμφωνίας του Cotonou). Η προστασία μπορεί να θεωρηθεί ως "αποτελεσματική" όταν συντρέχουν οι ακόλουθες προϋποθέσεις: φυσική ασφάλεια, εγγύηση κατά της απέλασης, πρόσβαση στις διαδικασίες χορήγησης ασύλου της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες ή στις εθνικές διαδικασίες, με επαρκείς εγγυήσεις, καλές κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που προϋποθέτουν την πρόσβαση τουλάχιστον στη βασική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, στη βασική εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας ή σε επαρκή μέσα διαβίωσης ώστε να εξασφαλιστεί ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης.

Αποτελεσματικές διαδικασίες χορήγησης ασύλου και επιστροφής

Η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της, προτείνει παρομοίως να εξεταστεί η περαιτέρω θέσπιση νομοθετικών μέτρων για τη βελτίωση των διαδικασιών παροχής ασύλου ώστε να συμβάλουν στην καλύτερη διαχείριση των συστημάτων ασύλου και τη διατήρηση του δικαιώματος του ασύλου για όσους πραγματικά το δικαιούνται. Η Κοινότητα πρέπει ακόμα να εμβαθύνει δύο μεγάλα θέματα: την ποιότητα της εξέτασης των αιτήσεων χορήγησης ασύλου από την αρχή της διαδικασίας (frontloading) και την ταχύτητα αυτής της διαδικασίας.

Επιπλέον, μια αποτελεσματική πολιτική της ΕΕ όσον αφορά την επιστροφή είναι απαραίτητη και πρέπει να βασίζεται στη στενότερη συνεργασία μεταξύ της Κοινότητας και των χωρών καταγωγής και πρώτης χορήγησης ασύλου. Η επιστροφή των αιτούντων πρέπει να ακολουθεί αμέσως μετά την απόρριψη της αίτησης χορήγησης ασύλου ή την άσκηση έφεσης, εφόσον η έφεση δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα. Το πρόβλημα τίθεται σε περίπτωση που οι αιτούντες άσυλο δεν διαθέτουν χαρτιά, η δε ταυτότητα και εθνικότητα δεν μπορούν να καθοριστούν για τον σκοπό της επιστροφής τους. Η ανακοίνωση προσκαλεί να εξεταστεί η δυνατότητα ενός περισσότερο επιχειρησιακού ορισμού του περιεχομένου των προγραμμάτων ολικής επιστροφής, υπό το πρίσμα των διδαγμάτων που αντλήθηκαν από το σχέδιο για το Αφγανιστάν.

Πλαίσιο

Το βρετανικό έγγραφο, σημείο εκκίνησης αυτής της ανακοίνωσης, εντάσσεται στα πλαίσια των πρωτοβουλιών όσον αφορά τη διεθνή προστασία, δηλαδή : την Ατζέντα για την προστασία και τη "Σύμβαση +" του HCR σε διεθνές επίπεδο, καθώς και τρεις ανακοινώσεις της Επιτροπής σε ευρωπαϊκό επίπεδο:

• "Για τη θέσπιση κοινής διαδικασίας παροχής ασύλου και ομοιόμορφου καθεστώτος σε όλη την Ένωση για τα άτομα στα οποία χορηγείται άσυλο" του Νοεμβρίου 2000 [COM(2000) 755 τελικό]·
• "Για την ενσωμάτωση των θεμάτων της μετανάστευσης στις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με τις τρίτες χώρες" του Δεκεμβρίου 2002 [COM(2002) 703 τελικό]·
• "Κοινή πολιτική για το άσυλο και την Ατζέντα για την προστασία" του Μαρτίου 2003 [COM(2003) 152 τελικό].

See also

Βλέπε επίσης:

Ιστοσελίδα «Ελευθερία, ασφάλεια και δικαιοσύνη» της Γενικής Διεύθυνσης ΔΕΥ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής:

• Εναρμόνιση του δικαιώματος ασύλου σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση (DE) (EN) (FR)

Ιστοσελίδα «Ελευθερία, ασφάλεια και δικαιοσύνη» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου :

• Θεματικό δελτίο (EN) (FR)
• Πίνακας επιδόσεων (EN) (FR)

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 06.01.2004