Πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000»

Το πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000», το οποίο συγκεντρώνει τα παλαιά προγράμματα «Ραφαήλ», «Αριάδνη» και «Καλειδοσκόπιο», αποσκοπεί στη δημιουργία κοινού πολιτιστικού χώρου μέσα από την προώθηση του πολιτιστικού διαλόγου και της γνώσης της ιστορίας, της δημιουργίας, της διάδοσης του πολιτισμού και της κινητικότητας των καλλιτεχνών και των έργων τους, της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς, των νέων μορφών πολιτιστικής έκφρασης καθώς και του κοινωνικού και οικονομικού ρόλου που διαδραματίζει ο πολιτισμός. Το πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000» υποστηρίζει σχέδια διακρατικής συνεργασίας, τα οποία συνεπάγονται τη συνεργασία δημιουργών, πολιτιστικών παραγόντων και πολιτιστικών φορέων στις χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Το εν λόγω πρόγραμμα αντικαταστάθηκε από το πρόγραμμα «Πολιτισμός 2007».

ΠΡΑΞΗ

Απόφαση αριθ. 508/2000/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Φεβρουαρίου 2000, για τη θέσπιση του προγράμματος «Πολιτισμός 2000» [Βλέπε πράξεις τροποποίησης].

ΣΥΝΟΨΗ

Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το πρώτο πρόγραμμα-πλαίσιο (2000-2004) υπέρ του πολιτισμού είναι η ευκαιρία να υιοθετηθεί μια νέα προσέγγιση στην πολιτιστική δράση της Κοινότητας που θα της επιτρέψει να αντιμετωπίσει τις σημερινές προκλήσεις και να ανταποκριθεί στις προσδοκίες τόσο των Eυρωπαίων πολιτών όσο και των πολιτιστικών παραγόντων της. Οι εκτενείς διαβουλεύσεις που πραγματοποιήθηκαν από την Επιτροπή για την προετοιμασία του προγράμματος-πλαισίου είχαν ως αποτέλεσμα να προσδιορισθεί ο ρόλος και η θέση του πολιτισμού στις σημαντικές προκλήσεις με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη η Ευρωπαϊκή Ένωση. Σημειώθηκε σε μεγάλο βαθμό συναίνεση μεταξύ των κρατών μελών, των βουλευτών, της Επιτροπής, των διεθνών οργανισμών (Συμβούλιο της Ευρώπης, Ουνέσκο) και των πολιτιστικών οργανώσεων όσον αφορά το ότι η έννοια του πολιτισμού περιλαμβάνει πλέον και τη λαϊκή κουλτούρα, τη μαζική πολιτιστική παραγωγή και την πολιτιστική καθημερινότητα.

Σε αυτό το πλαίσιο ο πολιτισμός συνδέεται στενά με τις απαντήσεις που πρέπει να δοθούν στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας, όπως η επιτάχυνση της ευρωπαϊκής οικοδόμησης, η παγκοσμιοποίηση, η κοινωνία της πληροφορίας, η απασχόληση και η κοινωνική συνοχή.

Μετά την υπογραφή της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Κοινότητα έθεσε σε εφαρμογή μια σειρά πρωτοβουλιών που επέτρεψαν κατά κύριο λόγο:

• να τονισθεί ότι το ευρωπαϊκό σχέδιο πέρα από τα επιτεύγματά του στον οικονομικό και νομισματικό τομέα αφορά το σύνολο του ευρωπαϊκού προτύπου κοινωνίας και οφείλει να βελτιώσει τη συμμετοχή του Ευρωπαίου πολίτη·
• να αρχίσει η ενσωμάτωση της πολιτιστικής διάστασης στις αποφάσεις της που έχουν συνέπειες για τον πολιτισμό·
• να τεθούν σε εφαρμογή τα τρία πρώτα προγράμματα που προωθούν την πολιτιστική συνεργασία στους τομείς των ζωντανών τεχνών («Καλειδοσκόπιο»), της λογοτεχνίας («Αριάδνη») και της πολιτιστικής κληρονομιάς («Ραφαήλ»)·
• να αξιοποιηθούν οι σχέσεις μεταξύ «του πολιτισμού, των πολιτιστικών βιομηχανιών και της απασχόλησης» με βάση εργασίες της Επιτροπής που αποδεικνύουν τη σπουδαιότητα των πολιτιστικών δραστηριοτήτων στην κοινωνία και το δυναμικό δημιουργίας θέσεων απασχόλησης που αυτές αντιπροσωπεύουν.

Το πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000»

Το πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000» αποτελεί ενιαίο μέσο προγραμματισμού και χρηματοδότησης για τις κοινοτικές ενέργειες στον τομέα του πολιτισμού, το οποίο θεσπίστηκε για την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2000 έως την 31η Δεκεμβρίου 2006.

Το πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000» συνεισφέρει στην αξιοποίηση ενός πολιτιστικού χώρου κοινού για όλους τους Ευρωπαίους, ευνοώντας τη συνεργασία των δημιουργών, των πολιτιστικών παραγόντων και των πολιτιστικών φορέων των κρατών μελών. Με αυτό τον τρόπο το πρόγραμμα ευνοεί την προώθηση της δημιουργικότητας, της διακρατικής διάδοσης του πολιτισμού και της κινητικότητας των δημιουργών και άλλων παραγόντων και επαγγελματιών του πολιτισμού καθώς και των έργων τους. Το πρόγραμμα αυτό επιβεβαιώνει επίσης το ρόλο του πολιτισμού ως οικονομικού παράγοντα και παράγοντα κοινωνικής ένταξης και βίωσης της ιδιότητας του πολίτη. Επίσης ευνοεί τη διασύνδεση με άλλες ενέργειες που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο άλλων κοινοτικών πολιτικών που έχουν συνέπειες για τον πολιτισμό.

Η επίτευξη των στόχων που προβλέπει το πρόγραμμα πραγματοποιείται μέσω των ακόλουθων ενεργειών:

• ειδικές ενέργειες, καινοτόμοι και/ή πειραματικές, στις οποίες εμπλέκονται παράγοντες από τουλάχιστον τρεις χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Αυτές οι ενέργειες αποβλέπουν ιδιαίτερα στην ανάδειξη και την ανάπτυξη νέων μορφών πολιτιστικής έκφρασης, στη βελτίωση της πρόσβασης στον πολιτισμό, ιδίως των νέων και των μη ευνοημένων προσώπων καθώς και στην απευθείας μετάδοση πολιτιστικών εκδηλώσεων χάρη στις νέες τεχνολογίες της κοινωνίας της πληροφορίας·
• ενέργειες που εντάσσονται σε δομημένες και πολυετείς συμφωνίες πολιτιστικής συνεργασίας. Αυτές οι συμφωνίες που επιτυγχάνονται μεταξύ πολιτιστικών παραγόντων από τουλάχιστον πέντε χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, αποβλέπουν στην πραγματοποίηση δομημένων πολιτιστικών ενεργειών με μέγιστη διάρκεια τριών ετών και συνεισφέρουν στην επίτευξη προκαθορισμένου στόχου πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Οι συμφωνίες συνεργασίας αφορούν είτε την εμβάθυνση ενός πολιτιστικού τομέα είτε την ενσωμάτωση πολλών πολιτιστικών τομέων·
• ειδικές πολιτιστικές εκδηλώσεις με ευρωπαϊκή και/ή διεθνή διάσταση. Πρόκειται για εκδηλώσεις σημαντικού μεγέθους και εμβέλειας, οι οποίες συμβάλλουν στην καλύτερη συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι όλοι οι πολίτες ανήκουν στην ίδια κοινότητα (όπως η πρωτοβουλία «πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης»).

Ο διατιθέμενος προϋπολογισμός για την εκτέλεση του προγράμματος «Πολιτισμός 2000» για την περίοδο 2000-2006 ανέρχεται σε 236,5 εκατ. ευρώ. Οι ετήσιες πιστώσεις εγκρίνονται από την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή εντός του ορίου των δημοσιονομικών προοπτικών. Αυτός ο προϋπολογισμός κατανέμεται ως εξής:

• 45 % κατά το μέγιστο για τις ειδικές καινοτόμους και/ή πειραματικές ενέργειες·
• 35 % κατά το ελάχιστο για τις ενσωματωμένες ενέργειες·
• 10 % για τις ειδικές πολιτιστικές εκδηλώσεις·
• 10 % για τις άλλες δαπάνες.

Η Επιτροπή είναι επιφορτισμένη με την εφαρμογή του προγράμματος «Πολιτισμός 2000», με τη βοήθεια συμβουλευτικής επιτροπής. Τα κράτη μέλη μπορούν, επωφελούμενα από τη χρηματοδοτική ενίσχυση της Επιτροπής, να ανοίξουν πολιτιστικά σημεία επαφής (ΠΣΕ) (EN) (FR). Τα ΠΣΕ έχουν ως αποστολή να εξασφαλίζουν την προώθηση του προγράμματος, να διευκολύνουν την πρόσβαση στο πρόγραμμα, να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή στις ενέργειές του και να λειτουργούν ως πραγματικός σύνδεσμος με τους διάφορους φορείς των κρατών μελών που παρέχουν υποστήριξη στον πολιτιστικό τομέα.

Έως σήμερα συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000» οι φορείς 30 ευρωπαϊκών χωρών: των 25 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Bέλγιο, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Γερμανία, Εσθονία, Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Κύπρος, Λεττονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο Ουγγαρία, Μάλτα, Κάτω Χώρες, Αυστρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Σλοβακία, Φινλανδία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο), των 3 χωρών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (EΟΧ - Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία) και των 2 υποψήφιων χωρών (Bουλγαρία και Ρουμανία).

Το αργότερο την 31η Δεκεμβρίου του 2005, η Επιτροπή θα υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο λεπτομερή έκθεση αξιολόγησης των επιτευχθέντων αποτελεσμάτων του προγράμματος «Πολιτισμός 2000». Η έκθεση αυτή θα επιτρέψει στο Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εξετάσουν την πρόταση νέου προγράμματος-πλαισίου, το οποίο εξαγγέλθηκε για το 2004 και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ το 2007.

Η Επιτροπή καθορίζει τακτικά τις προτεραιότητες που είναι αναγκαίες για την εφαρμογή του προγράμματος.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Έκθεση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών - Έκθεση για τη δεύτερη εξωτερική ενδιάμεση έκθεση αξιολόγησης του προγράμματος «Πολιτισμός 2000» [COM(2006) 666 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]

Τα αποτελέσματα της εξωτερικής αξιολόγησης είναι θετικά δεδομένου ότι, σύμφωνα με τον αξιολογητή, το πρόγραμμα πέτυχε τους στόχους του. Το πρόγραμμα θέτει σε εφαρμογή έναν επαρκή μηχανισμό για την προώθηση της πολιτιστικής συνεργασίας στην Ευρώπη. Το πρόγραμμα έχει δημιουργήσει δυναμική και έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ως καταλύτης ιδεών. Οι οργανώσεις που συμμετείχαν στο πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000» επωφελήθηκαν από ορισμένα πλεονεκτήματα όπως είναι η απόκτηση πείρας στον πολιτιστικό τομέα σε ευρωπαϊκή κλίμακα, η βελτίωση των ικανοτήτων διαχείρισης, η βελτίωση της οργανωτικής και ατομικής ικανότητας και η ενίσχυση των υπαρχόντων σχέσεων μεταξύ των πολιτιστικών φορέων της Ευρώπης. Κατά την περίοδο 2000-2004 χρηματοδοτήθηκαν 1.072 σχέδια. Σε χρηματοδοτικό επίπεδο το πρόγραμμα κάλυψε τα κενά στον τομέα της χρηματοδότησης της διακρατικής συνεργασίας. Καθιερώθηκε ο κανόνας του 5 %, ο οποίος επιβάλλει στους υπεύθυνους και στους διοργανωτές των σχεδίων μια ελάχιστη συμμετοχή στον συνολικό προϋπολογισμό του σχεδίου. Ωστόσο, ο αξιολογητής διατυπώνει ορισμένες συστάσεις σχετικά με την ανάγκη για μεγαλύτερη προβολή του προγράμματος και των σχεδίων που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιό του. Ο προϋπολογισμός που διατίθεται στη στρατηγική διάδοσης και προώθησης κρίνεται ανεπαρκής

Έκθεση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών - Έκθεση σχετικά με την υλοποίηση του προγράμματος «Πολιτισμός 2000» κατά τα έτη 2000 και 2001 [COM(2003) 722 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]

Διατηρώντας τον συμπληρωματικό χαρακτήρα του σε σχέση με άλλες κοινοτικές δράσεις και τις πολιτιστικές πολιτικές των κρατών μελών, το πρόγραμμα «Πολιτισμός 2000» συνέβαλε σημαντικά στην πολιτιστική συνεργασία στην Ευρώπη. Το 2000 και το 2001 υποβλήθηκαν περισσότερες από 1.600 αιτήσεις στο πλαίσιο του προγράμματος και περίπου το ένα τέταρτο χρηματοδοτήθηκε. Οι περισσότεροι πολιτιστικοί παράγοντες που χρηματοδοτήθηκαν διέθεταν σχετικά μικρή οργανωτική ικανότητα (προϋπολογισμό και προσωπικό). Τα χρηματοδοτούμενα σχέδια διαχειρίστηκε ένα μεγάλο φάσμα οργανώσεων (ΜΚΟ, εθνικοί πολιτιστικοί οργανισμοί, ιδιωτικές επιχειρήσεις κ.τ.λ.). Η απαίτηση που επιβλήθηκε το 2001 σύμφωνα με την οποία όλοι οι συνδιοργανωτές υποχρεώνονται να εξασφαλίζουν χρηματοδοτική συμμετοχή της τάξης του 5 % συνέβαλε στη διασφάλιση της ενεργούς συμμετοχής όλων των πολιτιστικών παραγόντων στα σχέδια, αν και μπορεί να αποθάρρυνε τη δημιουργία εταιρικών σχέσεων που δεν είχαν προηγούμενο συνεργασίας και να εμπόδισε τη συμμετοχή στο πρόγραμμα ορισμένων πολιτιστικών παραγόντων από συνδεδεμένες χώρες. Εξάλλου, ο αριθμός των αιτήσεων μειώθηκε σημαντικά το 2001. Οι «πέντε πρώτες χώρες» όσον αφορά τη χρηματοδότηση που έλαβαν ήταν η Γαλλία, η Ιταλία, η Γερμανία, το Βέλγιο και η Ισπανία. Με εξαίρεση το Λιχτενστάιν, όλες οι χώρες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα άνοιξαν ένα πολιτιστικό σημείο επαφής.

See also

Συμπληρωματικές πληροφορίες διατίθενται στον δικτυακό τόπο της Γενικής Διεύθυνσης Εκπαίδευσης και Πολιτισμού (DE) (EN) (FR) και στη δικτυακή πύλη «Πολιτισμός (DE) (EN) (FR)».

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 03.05.2007