Αμοιβαία αναγνώριση των μέτρων προδικαστικής επιτήρησης

Η Επιτροπή κατέθεσε σειρά πρωτοβουλιών με στόχο την ενίσχυση της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων στον ευρωπαϊκό ποινικό χώρο. Η παρούσα πρόταση απόφασης-πλαισίου έχει ως στόχο να επιτρέψει στους ύποπτους μη μόνιμους κατοίκους που κατοικούν σε άλλο κράτος μέλος να επιστρέψουν υπό επιτήρηση στο κράτος μέλος καταγωγής τους ώστε να δικασθούν, αντί να βρίσκονται ασκόπως υπό προφυλάκιση ή να υπόκεινται σε μη στερητικά της ελευθερίας μέτρα ελέγχου μεγάλης διάρκειας στο κράτος μέλος όπου διέπραξαν το υποτιθέμενο αδίκημα. Το νέο αυτό νομοθετικό μέσο, που εφαρμόζεται μέσω ευρωπαϊκού εντάλματος επιτήρησης, έχει ως στόχο να παράσχει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να αναγνωρίζουν αμοιβαίως τα μέτρα προδικαστικής επιτήρησης.

ΠΡΟΤΑΣΗ

Πρόταση απόφασης-πλαισίου του Συμβουλίου, της 29ης Αυγούστου 2006, για το ευρωπαϊκό ένταλμα επιτήρησης σε προδικαστικές διαδικασίες μεταξύ κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης [COM(2006) 468 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η Επιτροπή, στηριζόμενη στην αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων στο πλαίσιο ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, προτείνει την έκδοση ευρωπαϊκού εντάλματος επιτήρησης.

Πρόκειται για δικαστική απόφαση που εκδίδει η αρμόδια αρχή κράτους μέλους η οποία αφορά ύποπτο άτομο μη μόνιμο κάτοικο, με στόχο την παραπομπή του στο κράτος μέλος μόνιμης κατοικίας του υπό τον όρο ότι τηρούνται τα μέτρα ελέγχου. Στόχος είναι να εξασφαλισθεί η κανονική πορεία της δικαιοσύνης και ιδίως, η προσέλευση του υπόπτου στη δίκη στο κράτος μέλος έκδοσης στην επικράτεια του οποίου εκδίδεται το ευρωπαϊκό ένταλμα επιτήρησης.

Η παρούσα απόφαση-πλαίσιο αποτελεί τμήμα του προγράμματος για την αμοιβαία αναγνώριση σε ποινικές υποθέσεις. Ορισμένες πτυχές της αναγνώρισης αυτής δεν είχαν ακόμα εξετασθεί, όπως τα μέτρα προδικαστικής επιτήρησης. Η Επιτροπή υπολογίζει ότι το μέτρο αυτό αφορά περίπου 8.000 άτομα.

Τρεις παράγοντες λαμβάνονται υπόψη στην παρούσα πρόταση:

• μια αρχή έκδοσης, δηλαδή το δικαστήριο, ο δικαστής, ο ανακριτής ή ο αρμόδιος βάσει του εθνικού δικαίου εισαγγελέας, για την έκδοση του ευρωπαϊκού εντάλματος επιτήρησης,
• μια αρχή εκτέλεσης, δηλαδή το δικαστήριο, ο δικαστής, ο ανακριτής ή ο αρμόδιος βάσει του εθνικού δικαίου εισαγγελέας, για την εκτέλεση ευρωπαϊκού εντάλματος επιτήρησης,
• ο ύποπτος μη μόνιμος κάτοικος στο κράτος μέλος στο οποίο θα εκδοθεί η απόφαση.

Κίνδυνος διακριτικής μεταχείρισης

Τα μέτρα περί προδικαστικών διαδικασιών δεν είναι εναρμονισμένα σε κοινοτικό επίπεδο. Σήμερα, υπάρχει κίνδυνος διαφορετικής μεταχείρισης των υπόπτων ανάλογα με το αν κατοικούν μόνιμα ή όχι στο κράτος μέλος όπου θα διεξαχθεί η δίκη. Αυτή η άνιση μεταχείριση μεταξύ των δύο αυτών κατηγοριών υπόπτων, μόνιμων και μη μόνιμων κατοίκων, θεωρείται από το Συμβούλιο εμπόδιο στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).

Οι λόγοι της θέσης υπό προδικαστική κράτηση οφείλονται ιδίως στην έλλειψη κοινωνικών δεσμών με τη χώρα όπου τα άτομα κατηγορούνται. Οι δικαστικές αρχές που εκδίδουν την απόφαση κρίνουν κυρίως ότι ο κίνδυνος φυγής, η υποτροπή και η καταστροφή των αποδεικτικών στοιχείων είναι συχνότερα για την κατηγορία αυτή προσώπων.

Πέρα από τα πρόσωπα τα οποία αφορούν αυτά τα στερητικά της ελευθερίας μέτρα, κάθε προδικαστική κράτηση έχει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις για τις αρμόδιες δημόσιες αρχές. Συντελεί στο φαινόμενο του υπερπληθυσμού των φυλακών που επιβαρύνει τα σωφρονιστικά συστήματα.

Πεδίο εφαρμογής

Η παρούσα απόφαση-πλαίσιο έχει ως στόχο την εφαρμογή του ευρωπαϊκού εντάλματος επιτήρησης. Στόχος της είναι να παράσχει τη δυνατότητα στον ύποπτο να τύχει μέτρων προδικαστικής επιτήρησης στον τόπο κατοικίας του, πράγμα που προϋποθέτει την αμοιβαία αναγνώριση των εν λόγω μέτρων.

Παρότι ο ύποπτος μπορεί να ζητήσει την έκδοση ευρωπαϊκού εντάλματος επιτήρησης, τούτο δεν αποτελεί πλήρως δικαίωμά του. Η Επιτροπή δεν προτίθεται να επιβάλει στη δικαστική αρχή την υποχρέωση να εκδίδει ευρωπαϊκό ένταλμα επιτήρησης. Της παρέχει απλώς τη δυνατότητα να το πράξει.

Το ευρωπαϊκό ένταλμα επιτήρησης δεν αποτελεί απλώς μέτρο αντικατάστασης της προδικαστικής κράτησης. Μπορεί επίσης να εκδοθεί και σε περίπτωση αδικήματος για το οποίο επιτρέπεται μόνο η επιβολή λιγότερο αυστηρών από την προδικαστική κράτηση καταναγκαστικών μέτρων (π.χ. απαγόρευση της κυκλοφορίας), δηλαδή όταν το προβλεπόμενο όριο είναι χαμηλότερο από εκείνο που προβλέπεται για τη θέση υπό προδικαστική κράτηση.

Η πρόταση προβλέπει επίσης, ως έσχατη λύση, ένα καταναγκαστικό μέτρο, την παραπομπή κάθε υπόπτου που αρνείται να συνεργασθεί προς το κράτος μέλος όπου πρόκειται να διεξαχθεί η δίκη. Πριν από τη λήψη μιας τέτοιας απόφασης, ο ύποπτος έχει δικαίωμα ακρόασης από μέρους της αρχής έκδοσης (στην περίπτωση αυτή επιτρέπεται η σύνδεση μέσω τηλεεικονοδιάσκεψης μεταξύ των δύο ενεχόμενων κρατών μελών).

Διαβουλεύσεις και ανάλυση των συνεπειών

Η διαδικασία διαβούλευσης που προηγείται της έκδοσης νομοθετικής πράξης για τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις κατέληξε στη σύνταξη της Πράσινης Βίβλου της Επιτροπής για την αμοιβαία αναγνώριση των μη στερητικών της ελευθερίας μέτρων επιτήρησης.

Σύμφωνα με μια ανάλυση των συνεπειών επί της προστιθέμενης αξίας μιας τέτοιας πρωτοβουλίας, η διαδικασία αυτή θα παράσχει τη δυνατότητα επέκτασης του δικαιώματος ελευθερίας και τεκμηρίου αθωότητας σε ολόκληρη την ΕΕ, με μείωση του κόστους κράτησης.

Με βάση αυτή τη διαδικασία διαβούλευσης και ανάλυσης αντικτύπου, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση απόφασης του Συμβουλίου στις 13 Δεκεμβρίου 2006.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 17.07.2007