Δικαιώματα των θυμάτων εγκληματικών πράξεων (πρόταση)

Η Επιτροπή προτείνει ελάχιστα πρότυπα που να εφαρμόζονται στα θύματα εγκληματικών πράξεων. Η πρόταση οδηγίας έχει ως στόχο να εξασφαλίσει ότι οι ειδικές ανάγκες των θυμάτων λαμβάνονται υπόψη κατά την ποινική διαδικασία, ανεξάρτητα από το είδος του εγκλήματος ή τον τόπο όπου αυτό διαπράχθηκε εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

ΠΡΟΤΑΣΗ

Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία θυμάτων εγκληματικών πράξεων [COM(2011) 275 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η Επιτροπή προτείνει μία οδηγία που στοχεύει να εξασφαλίσει στα θύματα * εγκληματικών πράξεων ίδιο επίπεδο προστασίας, στήριξης και πρόσβασης στη δικαιοσύνη σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Θα αντικαταστήσει την απόφαση-πλαίσιο 2001/220/ΔΕΥ σχετικά με το καθεστώς των θυμάτων σε ποινικές διαδικασίες, και αποτελεί μέρος ενός συνόλου μέτρων που στόχο έχουν την ενίσχυση των δικαιωμάτων των θυμάτων.

Η οδηγία θα αναγνωρίζει το καθεστώς του θύματος όχι μόνο στα πρόσωπα τα οποία υπέστησαν ζημία λόγω αξιόποινης πράξης, αλλά επίσης και σε ορισμένα μέλη της οικογενείας *, εφόσον ο θάνατος του προσώπου προκλήθηκε από την αξιόποινη πράξη.

Παροχή πληροφοριών και υποστήριξης στα θύματα

Τα θύματα, προκειμένου να μπορούν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, πρέπει να λαμβάνουν επαρκείς πληροφορίες υπό κατανοητή μορφή. Επίσης, πρέπει να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχολογικής και πρακτικής βοήθειας. Η πρόταση έχει ως στόχο να τους εξασφαλίζει:

• το δικαίωμα λήψης πληροφοριών από την πρώτη επικοινωνία με τη δικαστική αρχή, ιδίως όσον αφορά τον τρόπο υποβολής καταγγελίας, τις λεπτομέρειες της διαδικασίας και τον τρόπο βάσει του οποίου μπορούν τα θύματα να απολαύουν προστασίας εφόσον χρειάζεται·
• το δικαίωμα λήψης πληροφοριών σχετικά με την υπόθεσή τους, ιδίως όσον αφορά την απόφαση για την παύση ή τη συνέχιση της έρευνας, το χρόνο και τον τόπο της δίκης, και, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, την αποφυλάκιση του διωχθέντος·
• το δικαίωμα των θυμάτων να κατανοούν και να γίνονται κατανοητά·
• το δικαίωμα διερμηνείας και μετάφρασης: εφόσον το θύμα δεν ομιλεί τη γλώσσα τής διαδικασίας, πρέπει να του παρέχεται υπηρεσία δωρεάν διερμηνείας και να λαμβάνει μετάφραση της υποβληθείσας καταγγελίας, κάθε απόφασης που περατώνει τη διαδικασία καθώς και πληροφορίες που αφορούν τα δικαιώματά του·
• το δικαίωμα πρόσβασης σε υπηρεσίες υποστήριξης των θυμάτων: οι υπηρεσίες αυτές πρέπει να είναι δωρεάν και προσβάσιμες και σε ορισμένα μέλη της οικογενείας. Παρέχουν συναισθηματική και ψυχολογική υποστήριξη καθώς και πρακτική βοήθεια που αφορά, για παράδειγμα, τα οικονομικά ζητήματα και το ρόλο του θύματος στην ποινική διαδικασία.

Συμμετοχή των θυμάτων σε ποινική διαδικασία

Τα θύματα έχουν νόμιμο συμφέρον να αποδοθεί δικαιοσύνη. Από την άλλη, πρέπει να συμμετέχουν στην ποινική διαδικασία που τους αφορά. Για το σκοπό αυτό η πρόταση της Επιτροπής προβλέπει μία σειρά δικαιωμάτων τα οποία πρέπει να διασφαλίζονται για λογαριασμό των θυμάτων:

• το δικαίωμα να λαμβάνουν αποδεικτικό παραλαβής της καταγγελίας τους·
• το δικαίωμα ακρόασης κατά τη διαδικασία·
• το δικαίωμα επανεξέτασης σε περίπτωση απόφασης μη άσκησης δίωξης·
• τα δικαιώματα εγγυήσεων σε περίπτωση προσφυγής σε διαμεσολάβηση ή σε άλλες υπηρεσίες αποκαταστατικής δικαιοσύνης· αυτό στοχεύει στην προστασία των θυμάτων από εκφοβισμό ή επιπλέον θυματοποίηση κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Συγκεκριμένα, οι υπηρεσίες αυτές πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο κατόπιν συναίνεσης του θύματος και αφού το θύμα έχει ενημερωθεί σωστά. Η συναίνεση μπορεί να ανακληθεί ανά πάσα στιγμή·
• το δικαίωμα νομικής συνδρομής και επιστροφής εξόδων όταν το θύμα συμμετέχει σε ποινική διαδικασία·
• το δικαίωμα επιστροφής περιουσιακών στοιχείων τα οποία κατασχέθηκαν κατά την ποινική διαδικασία·
• το δικαίωμα απόφασης για τη χορήγηση αποζημίωσης από το δράστη στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας·
• όσον αφορά στα θύματα που κατοικούν σε άλλη χώρα της ΕΕ, οι δυσκολίες που ανακύπτουν λόγω αυτού του γεγονότος πρέπει να μειώνονται, κυρίως λαμβάνοντας κατάθεση των θυμάτων αμέσως μετά την καταγγελία και χρησιμοποιώντας όσο το δυνατόν περισσότερο την εικονοτηλεδιάσκεψη και τηλεφωνική συνδιάλεξη για την ακρόασή τους. Όταν το θύμα αδυνατεί να υποβάλει καταγγελία στο κράτος όπου διαπράχθηκε το αδίκημα, πρέπει να μπορεί να το πράξει στο κράτος κατοικίας του, το οποίο και θα διαβιβάσει την καταγγελία στο ενδιαφερόμενο κράτος.

Προστασία των θυμάτων και αναγνώριση του ευάλωτου χαρακτήρα τους

Η Επιτροπή προτείνει να ληφθούν μέτρα για την προστασία των θυμάτων και των μελών τής οικογένειάς τους από καταστάσεις αντεκδίκησης ή εκφοβισμού εκ μέρους του δράστη της αξιόποινης πράξης. Έτσι, οι αρχές μεριμνούν ώστε να μειωθούν οι επαφές με τον δράστη, ιδίως στα κτίρια όπου διεξάγεται η ποινική διαδικασία.

Κατά τη διάρκεια της έρευνας, τα θύματα εξετάζονται ταχέως και όχι περισσότερες φορές από αυτές που είναι αναγκαίες. Εάν το επιθυμούν, μπορούν να συνοδεύονται από νόμιμο εκπρόσωπο ή από πρόσωπο της επιλογής τους. Η ιδιωτική ζωή καθώς και η οικογένειά τους πρέπει να προστατεύονται.

Η πρόταση οδηγίας αναγνωρίζει ότι ορισμένα πρόσωπα διατρέχουν ιδιαιτέρως υψηλό κίνδυνο να υποφέρουν εκ νέου στο πλαίσιο της δικαστικής διαδικασίας. Στα ευάλωτα θύματα αυτά απονέμονται, κατόπιν αξιολόγησης των ατομικών αναγκών τους, ορισμένα επιπλέον δικαιώματα και υπηρεσίες. Η πρόταση θεωρεί ως ευάλωτα θύματα τα παιδιά, τα άτομα με αναπηρία, τα θύματα σεξουαλικής βίας ή εμπορίας ανθρώπων.

Είναι σημαντικό να εξασφαλίζεται ότι οι επαγγελματίες του δικαστικού κλάδου, οι αστυνομικοί υπάλληλοι και τα μέλη των υπηρεσιών βοήθειας προς τα θύματα λαμβάνουν κατάλληλη κατάρτιση, προκειμένου να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις ανάγκες των θυμάτων.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την αμοιβαία αναγνώριση μέτρων προστασίας σε αστικές υποθέσεις [COM(2011) 276 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Ο κανονισμός έχει ως στόχο να αναγνωρίζεται εύκολα στην υπόλοιπη ΕΕ ένα μέτρο προστασίας που λαμβάνεται σε κράτος μέλος, χωρίς να απαιτείται καμία άλλη διατύπωση παρά μόνο ένα τυποποιημένο και πολύγλωσσο πιστοποιητικό.

Διαδικασία συναπόφασης (2011/0130/COD)

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών της 18ης Μαΐου 2011 με τίτλο «Ενίσχυση των δικαιωμάτων των θυμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση» [COM(2011) 274 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 11.07.2011