Μάλτα

1) ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Έκθεση της Επιτροπής COM(99)69 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα

Έκθεση της Επιτροπής COM(99)508 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα

Έκθεση της Επιτροπής COM(00)708 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα

Έκθεση της Επιτροπής COM(2001)700 τελικό - SEC (2001) 1751 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα

Έκθεση της Επιτροπής COM (2002) 700 τελικό - SEC (2002) 1407 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα

Συνθήκη προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση [Επίσημη Εφημερίδα L 236 της 23.09.2003]

2) ΣΥΝΟΨΗ

Σύμφωνα με την έκθεση του Φεβρουαρίου 1999, η κύρια απαίτηση που η Μάλτα θα έπρεπε να ικανοποιήσει βραχυπρόθεσμα στον τομέα αυτό αφορά την άρση της γεωγραφικής επιφύλαξης που έχει διατυπώσει στη Σύμβαση της Γενεύης. Επιπλέον, θα έπρεπε να παράσχει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την πρακτική εφαρμογή του δικαιώματος ασύλου, την πρόληψη της λαθρομετανάστευσης, την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, ιδίως των ναρκωτικών, και τα μέσα της εν λόγω καταπολέμησης. Τέλος, ήταν αναγκαίο να καταβληθούν προσπάθειες προκειμένου να ενισχυθεί η συμμετοχή της Μάλτας στη διεθνή δικαστική συνεργασία σε αστικές και ποινικές υποθέσεις.

Στην έκθεση του Οκτωβρίου 1999, η Επιτροπή τονίζει την ανάγκη αφενός να θεσπιστούν ορισμένα νομικά μέσα και αφετέρου να ενισχυθεί η ικανότητα εφαρμογής του κεκτημένου, μεταξύ άλλων όσον αφορά το δικαίωμα ασύλου, την καταπολέμηση της λαθρομετανάστευσης, του οργανωμένου εγκλήματος και των ναρκωτικών.

Στην έκθεση του Νοεμβρίου 2000, η Επιτροπή διαπιστώνει ότι σημειώθηκαν πρόοδοι στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων. Μολονότι πρέπει να συνεχιστεί η καταβολή προσπαθειών για την κύρωση ορισμένων συμβάσεων σχετικά με τη δικαστική συνεργασία σε αστικές και ποινικές υποθέσεις, το επίπεδο εναρμόνισης με το κοινοτικό κεκτημένο κρίνεται συνολικά ικανοποιητικό.

Στην έκθεση του Νοεμβρίου 2001, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι, από την τελευταία έκθεση, η Μάλτα σημείωσε ελάχιστες προόδους στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων.

Στην έκθεση του Οκτωβρίου 2002, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Μάλτα σημείωσε ικανοποιητικές προόδους στην εναρμόνιση της νομοθεσίας της και των διαρθρώσεών της στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων. Εν όψει της προσχώρησης, η χώρα πρέπει στο εξής να επικεντρώσει τις προσπάθειές της στην εναρμόνιση στον τομέα των θεωρήσεων, της μετανάστευσης και της τελωνειακής συνεργασίας καθώς και στην αποτελεσματική εφαρμογή των πολιτικών στον τομέα αυτό, κυρίως όσον αφορά το σχέδιο δράσης Σένγκεν, το δικαίωμα ασύλου, την προστασία των δεδομένων και τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Η συνθήκη προσχώρησης υπογράφηκε στις 16 Απριλίου 2003 και η προσχώρηση πραγματοποιήθηκε την 1η Μαΐου 2004.

ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΚΕΚΤΗΜΕΝΟ

Ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων

Η αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας και διαμονής όλων των ευρωπαίων πολιτών προβλέπεται από το άρθρο 14 (πρώην άρθρο 7Α) της συνθήκης, καθώς και από τις διατάξεις που αφορούν την ευρωπαϊκή ιθαγένεια (άρθρο 18, πρώην άρθρο 8Α). Η Συνθήκη του Μάαστριχ είχε θέσει μεταξύ των ζητημάτων κοινού ενδιαφέροντος για τα κράτη μέλη την πολιτική ασύλου, τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης και την πολιτική μετανάστευσης. Η Συνθήκη του Άμστερνταμ, η οποία άρχισε να ισχύει την 1η Μαΐου 1999, περιέλαβε τα εν λόγω ζητήματα στη Συνθήκη ΕΚ (άρθρα 61 έως 69), προβλέποντας ωστόσο πενταετή μεταβατική περίοδο πριν από την πλήρη εφαρμογή των κοινοτικών διαδικασιών. Απώτερος στόχος είναι η δημιουργία ενός «χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης» χωρίς έλεγχο των προσώπων στα εσωτερικά σύνορα, ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους. Παράλληλα, πρέπει να εφαρμοστούν κοινοί κανόνες όσον αφορά τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης, τις θεωρήσεις, την πολιτική ασύλου και μετανάστευσης. Το σχέδιο δράσης του Συμβουλίου και της Επιτροπής της 3ης Δεκεμβρίου 1998 ορίζει το χρονοδιάγραμμα των μέτρων που πρέπει να θεσπισθούν για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων στην προσεχή πενταετία.

Ορισμένα κράτη μέλη εφαρμόζουν ήδη κοινούς κανόνες στους εν λόγω τομείς χάρη στις συμφωνίες Σένγκεν, η πρώτη από τις οποίες υπογράφηκε το 1985. Αυτές οι διακυβερνητικές συμφωνίες εντάχθηκαν στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης του Άμστερνταμ και αποτελούν πλέον μέρος του κοινοτικού κεκτημένου το οποίο πρέπει να υιοθετήσουν οι υποψήφιες χώρες.

Η πολιτική ασύλου

Η ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου, που αποτελεί θέμα κοινού ενδιαφέροντος για τα κράτη μέλη μετά από την εφαρμογή της Συνθήκης του Μάαστριχ, βασίζεται ουσιαστικά σε μέσα χωρίς νομική ισχύ όπως είναι, παραδείγματος χάρη, τα ψηφίσματα του Λονδίνου του 1992 για τις σαφώς αβάσιμες αιτήσεις παροχής ασύλου και η αρχή της «τρίτης χώρας υποδοχής» (Host third countries), ή σε διεθνείς συμβάσεις όπως είναι η Σύμβαση της Γενεύης του 1951, σχετικά με το καθεστώς των προσφύγων.

Στο πλαίσιο των συμφωνιών Σένγκεν, τα κράτη μέλη υπέγραψαν στις 15 Ιουνίου 1990, τη Σύμβαση του Δουβλίνου, η οποία άρχισε να ισχύει την 1η Σεπτεμβρίου του 1997, σχετικά με τον καθορισμό του κράτους που είναι αρμόδιο για την εξέταση αίτησης ασύλου που υποβάλλεται σε ένα από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το εν λόγω ζήτημα δεν είχε ρυθμιστεί από τη Σύμβαση της Γενεύης. Στη συνέχεια, εγκρίθηκαν διάφορα μέτρα εφαρμογής από την επιτροπή που συστάθηκε από τη σύμβαση αυτή.

Εκτός από το σχέδιο δράσης της 3ης Δεκεμβρίου 1998 της Επιτροπής και του Συμβουλίου, απαιτείται η χάραξη σφαιρικής στρατηγικής. Έτσι, για της αντιμετώπιση αυτής της ανάγκης, το Συμβούλιο δημιούργησε ειδική ομάδα εργασίας (task force) για το άσυλο και τη μετανάστευση.

Η πολιτική μετανάστευσης

Η πολιτική μετανάστευσης, θέμα κοινού ενδιαφέροντος μετά από τη Συνθήκη του Μάαστριχ, το οποίο εμπίπτει στο πεδίο της διακυβερνητικής συνεργασίας στον τομέα των εσωτερικών υποθέσεων, δεν υφίσταται ακόμη ως ευρωπαϊκή πολιτική. Δεν έχει θεσπισθεί κανένας κανόνας όσον αφορά την είσοδο στο έδαφος και τη διαμονή των υπηκόων τρίτων χωρών. Εντούτοις, το σχέδιο δράσης της 3ης Δεκεμβρίου 1998 προβλέπει την έγκριση ειδικών μέτρων στον εν λόγω τομέα.

Η δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις

Λίγα μέτρα έχουν θεσπιστεί στον τομέα αυτόν, στον οποίο η ΕΕ μπορεί να ενεργήσει μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχ. Το σημαντικότερο, μέχρι σήμερα, είναι η Σύμβαση για την επίδοση και κοινοποίηση δικαστικών πράξεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις στην ΕΕ. Τα κυριότερα μέσα που διευκολύνουν τη δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις καταρτίστηκαν σε διεθνές επίπεδο (συμβάσεις των Βρυξελλών και της Ρώμης, για παράδειγμα).

Η θέσπιση νέων κανόνων προβλέπεται επίσης από το σχέδιο δράσης της 3ης Δεκεμβρίου 1998, του Συμβουλίου και της Επιτροπής.

Αστυνομική, τελωνειακή και δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις

Το κεκτημένο στους εν λόγω τομείς απορρέει κυρίως από το πλαίσιο συνεργασίας που έχει οριστεί στον τίτλο VI της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση ή « τρίτο πυλώνα ». Η Συνθήκη του Άμστερνταμ τροποποίησε τις σχετικές δικαστικές διατάξεις. Εφεξής, ο τίτλος VI αφορά κυρίως την αστυνομική συνεργασία, την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, την καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών, την καταπολέμηση της δωροδοκίας και της απάτης, τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις και την τελωνειακή συνεργασία. Διατηρεί τις ίδιες διακυβερνητικές διαδικασίες που θεσπίστηκαν με τη Συνθήκη του Μάαστριχ, το 1993.

Το κεκτημένο σε θέματα δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων προϋποθέτει υψηλό βαθμό ουσιαστικής συνεργασίας των διοικήσεων, καθώς και τη θέσπιση ρυθμίσεων και την εφαρμογή τους. Για τον σκοπό αυτό, από το 1996 έως το 1998, χρηματοδοτήθηκε το πρώτο πρόγραμμα «Octopus» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Στόχος του «Octopus ΙΙ» (1999-2000) είναι να διευκολύνει την έγκριση νέων νομοθετικών και συνταγματικών μέτρων από τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης καθώς και από ορισμένα Νέα Ανεξάρτητα Κράτη, κατά το πρότυπο των κανόνων που ισχύουν στην ΕΕ, με την παροχή κατάρτισης και συνδρομής σε όλους τους αρμοδίους για την καταπολέμηση της δωροδοκίας και του οργανωμένου εγκλήματος. Εξάλλου, στις 28 Μαΐου 1998, υπογράφηκε σύμφωνο για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος μεταξύ της ΕΕ και των ΧΚΑΕ.

Στο εσωτερικό της Ένωσης, το σχέδιο δράσης του Συμβουλίου και της Επιτροπής της 3ης Δεκεμβρίου 1998 αναφέρει τα διάφορα μέτρα που θα πρέπει να εγκριθούν βραχυπρόθεσμα (εντός διετίας) και μεσοπρόθεσμα (εντός πενταετίας) για τη δημιουργία πραγματικού χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης. Μεταξύ αυτών, σημειώνεται η ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας (Europol), ιδίως η οργάνωση των σχέσεων μεταξύ της εν λόγω υπηρεσίας και των δικαστικών αρχών των κρατών μελών, η ενσωμάτωση του κεκτημένου του Σένγκεν σε θέματα αστυνομικής και τελωνειακής συνεργασίας και η οργάνωση της συλλογής και της αποθήκευσης των αναγκαίων πληροφοριών όσον αφορά τη διασυνοριακή εγκληματικότητα.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Τον Μάρτιο 2002, τέθηκε σε ισχύ ένας νέος νόμος σχετικά με την προστασία των δεδομένων. Ορισμένοι κανονισμοί που εκδόθηκαν την ίδια εποχή προβλέπουν την καθιέρωση μιας ανεξάρτητης εθνικής αρχής εποπτείας και μιας επιτροπής προσφυγών στον τομέα της προστασίας των δεδομένων.

Επισημαίνονται νέες πρόοδοι όσον αφορά την εναρμόνιση της πολιτικής στον τομέα των θεωρήσεων. Καθιερώθηκε ένα νέο καθεστώς θεωρήσεων που επιβάλλει την υποχρεωτική έκδοση θεώρησης για τους υπηκόους τριάντα οκτώ χωρών.

Όσον αφορά τα εξωτερικά σύνορα και τις προετοιμασίες του κεκτημένου Σένγκεν, η Μάλτα εξέδωσε ένα «πρόγραμμα δράσης Σένγκεν». Το πρόγραμμα αυτό αναλύσει τις ανάγκες σε ανθρώπινους πόρους στα σημεία διέλευσης των συνόρων και στα γραφεία που θα είναι συνδεδεμένα με το εθνικό σύστημα πληροφόρησης Σένγκεν (SIS). Η χώρα συνέχισε τις προετοιμασίες της ενόψει της μελλοντικής συμμετοχής στο σύστημα SIS δεύτερης γενιάς (SIS ΙΙ). Οι προσπάθειες πρέπει να συνεχιστούν όσον αφορά τη συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων αρχών καθώς και τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού.

Όσον αφορά τη μετανάστευση, σημειώθηκαν ελάχιστες πρόοδοι. Οι απαιτούμενες τροποποιήσεις στο νόμο για τη μετανάστευση δεν έχουν ψηφιστεί ακόμη από το Κοινοβούλιο. Επίσης, Η χώρα πρέπει να ενισχύσει την καταπολέμηση κατά της λαθρομετανάστευσης. Η συμφωνία επανεισδοχής που συνάφθηκε μεταξύ της Μάλτας και της Ιταλίας υπογράφηκε, τον Δεκέμβριο 2001. Επί του παρόντος, γίνονται διαπραγματεύσεις για τη σύναψη παρόμοιων συμφωνιών με την Αίγυπτο, το Μαρόκο, την Τυνησία, την Αλγερία και τη Λιβύη.

Μετά την έκδοση του νέου νόμου σχετικά με το άσυλο, το 2000, η Μάλτα προέβη στην επιλογή του προσωπικού που θα είναι αρμόδιο για την ανάλυση των αιτήσεων ασύλου. Το προσωπικό αυτό καθώς και η συνοριακή αστυνομία υποβλήθηκαν σε ειδική κατάρτιση. Ωστόσο, η Επιτροπή διαπιστώνει ότι η ενίσχυση του προσωπικού και η κατάρτισή του εξακολουθούν να είναι θέματα προτεραιότητας. Τον Δεκέμβριο 2001, η Μάλτα απέσυρε την επιφύλαξη γεωγραφικού περιεχομένου στο πλαίσιο της σύμβασης της Γενεύης.

Οι εκτελεστικές διατάξεις του νόμου για τους πρόσφυγες, που εκδόθηκαν, τον Οκτώβριο 2001, προβλέπουν την εναρμόνιση με τα κριτήρια και τους μηχανισμούς της σύμβασης του Δουβλίνου.

Τον Δεκέμβριο 2000, η Μάλτα υπέγραψε τη συμφωνία των Ηνωμένων Εθνών για την καταπολέμηση του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος (esdeenfr). Συμφωνίες συνεργασίες στον τομέα αυτό υπογράφηκαν με τη Σλοβακία, την Ουγγαρία, την Τυνησία, τη Σουηδία, την Ελλάδα και πρόσφατα με την Αλβανία. Εγκρίθηκαν οι τροποποιήσεις που έγιναν στον ποινικό κώδικα. Οι τροποποιήσεις αυτές, με τον χαρακτηρισμό της εμπορία ανθρώπων ως αδίκημα, εναρμονίζουν τη νομοθεσία της Μάλτας με τη σύμβαση του Παλέρμο. Η Μάλτα πρέπει ακόμη να ενταχθεί στη σύμβαση της ΕΕ σχετικά με την αμοιβαία παροχή δικαστικής συνδρομής στον τομέα των ποινικών υποθέσεων της 29ης Μαΐου 2000.

Τον Νοέμβριο 2000, η Μάλτα υπέγραψε την ποινική σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με τη δωροδοκία. Η αναθεώρηση του ποινικού κώδικα που εκδόθηκε, τον Απρίλιο 2002, αποσκοπεί στην εφαρμογή του πρωτοκόλλου της 27ης Σεπτεμβρίου 1996 που συνοδεύει τη σύμβαση σχετικά με την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, και λαμβάνει υπόψη την ποινική σύμβαση για τη δωροδοκία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (1999).

Όσον αφορά την καταπολέμηση των ναρκωτικών, η Μάλτα θα συμμετάσχει στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας από τον Ιανουάριο 2003. Αναλήφθηκαν υποχρεώσεις για την ενίσχυση των ικανοτήτων στον τομέα των ναρκωτικών, το 2003.

Στον τομέα της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η εφαρμογή υπηρεσίας πληροφοριών οικονομικού χαρακτήρα, βασισμένη στις τελευταίες τροποποιήσεις του νόμου σχετικά με την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, αποτελεί σημαντική πρόοδο.

Όσον αφορά την τελωνειακή συνεργασία, η Μάλτα πρέπει ακόμη να εναρμονιστεί με τη σύμβαση σχετικά με την αμοιβαία παροχή συνδρομής και τη συνεργασία μεταξύ των τελωνειακών διοικήσεων [Νάπολη ΙΙ (esdeenfr)] του 1997. Το ίδιο ισχύει και για τη σύμβαση σχετικά με τη χρησιμοποίηση της πληροφορικής στον τελωνειακό τομέα του 1995. Επίσης, η χώρα πρέπει να συνεχίσει τις προσπάθειες που καταβάλλει για την εφαρμογή της κοινής δράσης του 1996 σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ των τελωνειακών αρχών και των επαγγελματικών οργανώσεων στον τομέα της καταπολέμησης του λαθρεμπορίου ναρκωτικών.

Όσον αφορά τη δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις, η Μάλτα κύρωσε δύο πρόσθετα πρωτόκολλα της ευρωπαϊκής σύμβασης σχετικά με την έκδοση. Στον ποινικό τομέα, η Μάλτα συμμετείχε ως παρατηρητής στο ευρωπαϊκό δικαστικό δίκτυο. Οι τροποποιήσεις του ποινικού κώδικα, τον Απρίλιο 2002, καθιστούν δυνατή την κύρωση του πρόσθετου πρωτοκόλλου της ευρωπαϊκής σύμβασης για την αμοιβαία παροχή δικαστικής συνδρομής στον τομέα των ποινικών υποθέσεων καθώς και της σύμβασης ποινικού δικαίου περί δωροδοκίας του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η Μάλτα πρέπει επίσης να κυρώσει τη σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο.

Η Μάλτα κύρωσε όλα τα νομικά μέσα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα στο πλαίσιο του κοινοτικού κεκτημένου στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, με εξαίρεση τη σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης του 1981 για την προστασία των προσώπων από την αυτόματη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 09.12.2003