Κανόνες για τη διέλευση των συνόρων της ΕΕ

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2016/399 που θεσπίζει τον κώδικα συνόρων του Σένγκεν

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

Γνωστός και ως «κώδικας συνόρων του Σένγκεν», θεσπίζει, μεταξύ άλλων, κανόνες σχετικά με:

• τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ· και
• την απουσία συνοριακών ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Ο κώδικας θεσπίζει τους κανόνες που διέπουν:

• τους ελέγχους προσώπων στα εξωτερικά σύνορα·
• τις προϋποθέσεις εισόδου·
• τις προϋποθέσεις προσωρινής επαναφοράς του ελέγχου στα εσωτερικά σύνορα του χώρου Σένγκεν (ένας χώρος χωρίς σύνορα που περιλαμβάνει 22 χώρες της ΕΕ, καθώς και την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία και την Ελβετία) σε περίπτωση σοβαρής απειλής κατά της δημόσιας τάξης ή της εσωτερικής ασφάλειας.

Για ποιους ισχύει;

Ο «κώδικας συνόρων του Σένγκεν» θεσπίζει τους κανόνες που ισχύουν για οποιοδήποτε πρόσωπο διέρχεται τα εξωτερικά σύνορα του χώρου Σένγκεν. Η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Κροατία και η Ρουμανία δεν είναι ακόμα τακτικά μέλη του χώρου του Σένγκεν, πρέπει, ωστόσο, να ακολουθούν τους κανόνες σχετικά με τη διεξαγωγή ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα.

Εξωτερικά σύνορα

Κατά τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων οι υπήκοοι τρίτων χωρών που δεν απολαύουν του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας βάσει του δικαίου της Ένωσης υπόκεινται σε διεξοδικούς ελέγχους σύμφωνα με τις προϋποθέσεις εισόδου στη χώρα, συμπεριλαμβανομένης της συστηματικής έρευνας κατάλληλων βάσεων δεδομένων, όπως το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS) καθώς και της εξακρίβωσης του Συστήματος Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS) εάν το πρόσωπο υπόκειται στην υποχρέωση θεώρησης.

Σε περίπτωση προβλεπόμενης παραμονής στα εδάφη μιας χώρας που ανήκει στον χώρο του Σένγκεν, για όχι πάνω από 90 ημέρες σε μια περίοδο 180 ημερών, οι υπήκοοι τρίτων χωρών πρέπει:

• να είναι κάτοχοι έγκυρου ταξιδιωτικού εγγράφου ή θεώρησης, εφόσον απαιτείται·
• να αιτιολογούν τον σκοπό και τις συνθήκες της προβλεπόμενης παραμονής τους και να αποδεικνύουν ότι διαθέτουν επαρκή μέσα διαβίωσης·
• να μην είναι καταχωρημένοι στο σύστημα πληροφοριών Σένγκεν (SIS) ως ανεπιθύμητοι· και
• να μη συνιστούν απειλή κατά της δημόσιας τάξης, της εσωτερικής ασφάλειας, τη δημόσιας υγείας και των διεθνών σχέσεων οποιασδήποτε χώρας εντός της ΕΕ.

Η άρνηση εισόδου σε υπήκοο τρίτης χώρας (χώρας εκτός Σένγκεν ή χώρας εκτός ΕΕ) που δεν απολαύει του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας βάσει του δικαίου της Ένωσης μπορεί να λαμβάνει χώρα μόνο με απόφαση από αρμόδια εθνική αρχή με αναφορά των συγκεκριμένων λόγων άρνησης και μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο προσφυγής.

Εσωτερικά σύνορα

Στον χώρο που δεν διενεργούνται έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα (δηλαδή ο χώρος του Σένγκεν με εξαίρεση τη Βουλγαρία, την Κροατία, την Κύπρο και τη Ρουμανία), οποιοδήποτε πρόσωπο, οποιασδήποτε εθνικότητας, μπορεί να διασχίζει τα εσωτερικά σύνορα χωρίς τη διεξαγωγή συνοριακών ελέγχων. Ωστόσο, οι εθνικές αστυνομικές αρχές έχουν το δικαίωμα να διεξάγουν αστυνομικούς ελέγχους που διέπονται από συγκεκριμένους κανόνες και περιορισμούς, ακόμα και στην περιοχή των συνόρων.

Οι χώρες της ΕΕ που αποτελούν μέρος του χώρου όπου δεν διεξάγονται εσωτερικοί έλεγχοι πρέπει να άρουν κάθε εμπόδιο για την ομαλή ροή της κυκλοφορίας σε οδικά σημεία διέλευσης των εσωτερικών συνόρων και ιδίως κάθε όριο ταχύτητας που δεν βασίζεται αποκλειστικά σε λόγους οδικής ασφάλειας.

Προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα

Μπορεί να γίνει επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα κατ’ εξαίρεση εντός του χώρου του Σένγκεν για περιορισμένη χρονική περίοδο εφόσον:

• υπάρχει σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια: μπορεί να γίνει επαναφορά των συνοριακών ελέγχων από τις οικείες χώρες που ανήκουν στον χώρο Σένγκεν με μέγιστη διάρκεια τους 6 μήνες σε περίπτωση προγραμματισμένων εκδηλώσεων (π.χ. σημαντικές αθλητικές διοργανώσεις, συνέδρια κ.λπ.) και με μέγιστη διάρκεια τους 2 μήνες στην περίπτωση γεγονότων που απαιτούν την άμεση λήψη μέτρων·
• ο μηχανισμός αξιολόγησης Σένγκεν* εντοπίζει σοβαρές και συνεχείς αδυναμίες στους ελέγχους των εξωτερικών συνόρων οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο τη συνολική λειτουργία του χώρου του Σένγκεν. Στις περιπτώσεις αυτές, το Συμβούλιο δύναται να συστήσει σε μία ή περισσότερες χώρες της ΕΕ να επαναφέρουν τους συνοριακούς ελέγχους σε όλα ή σε συγκεκριμένα σημεία των εσωτερικών τους συνόρων με μέγιστη διάρκεια τα 2 χρόνια.

Πρόσφατες τροποποιήσεις του κώδικα συνόρων του Σένγκεν

Συστηματικοί έλεγχοι έναντι των σχετικών βάσεων δεδομένων στα εξωτερικά σύνορα

Από τον Απρίλιο του 2017, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2017/458 απαίτησε να διενεργούνται συστηματικοί έλεγχοι έναντι των σχετικών βάσεων δεδομένων σε πολίτες της ΕΕ/ΕΟΧ (Ευρωπαϊκή Ένωση/Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος)/Ελβετίας στα εξωτερικά σύνορα του χώρου Σένγκεν, παράλληλα με τους υφιστάμενους ελέγχους που έχουν ήδη διενεργηθεί σε υπηκόους τρίτων χωρών. Οι νέοι κανόνες θεσπίστηκαν ως απάντηση στις τρομοκρατικές επιθέσεις που έπληξαν διάφορες χώρες της ΕΕ τα τελευταία χρόνια και θα πρέπει να βοηθήσουν, ιδίως, στην αντιμετώπιση των απειλών από τρομοκράτες αγωνιστές που έχουν γεννηθεί στην ΕΕ και πηγαίνουν ή επιστρέφουν από το εξωτερικό. Οι έλεγχοι πραγματοποιούνται τόσο κατά την είσοδο όσο και κατά την έξοδο των εξωτερικών συνόρων. Οι έλεγχοι διενεργούνται μέσω βάσεων δεδομένων όπως για παράδειγμα του SIS και της Interpol και αφορούν κλεμμένα και απολεσθέντα ταξιδιωτικά έγγραφα.

Σύστημα Εισόδου - Εξόδου

Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2017/2225 τροποποιεί τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 2016/399 για να ληφθεί υπόψη η έκδοση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 2017/2226 ο οποίος δημιούργησε ένα κεντρικό σύστημα καταχώρησης δεδομένων εισόδου και εξόδου (Σύστημα εισόδου-εξόδου — ΣΕΕ) για τους υπηκόους τρίτων χωρών που έρχονται για σύντομη διαμονή, από τη στιγμή που θα τεθεί σε ισχύ αυτός ο τελευταίος. Ο κύριος στόχος του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 2017/2225 είναι να αντικαταστήσει τη σφράγιση του ταξιδιωτικού εγγράφου στην είσοδο και την έξοδο των συνόρων, με την ηλεκτρονική καταχώριση της εισόδου και εξόδου απευθείας στο ΣΕΕ. Έχει ενσωματωθεί η χρήση αυτοματοποιημένων συστημάτων συνοριακών ελέγχων για άτομα που πρέπει να καταγράφονται στο ΣΕΕ. Οι χώρες του Σένγκεν είναι επίσης σε θέση να θεσπίσουν εθνικά προγράμματα διευκόλυνσης ώστε να επιτρέψουν στους υπηκόους τρίτων χωρών, που έχουν ήδη ελεγχθεί, να επωφεληθούν κατά την είσοδό τους απαλλάσσοντάς τους από ορισμένες παραμέτρους των συνοριακών ελέγχων. Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2017/2225 θα αρχίσει να ισχύει μόνο από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του ΣΕΕ.

Ο eu-LISA, ο οργανισμός που είναι αρμόδιος για τη διαχείριση των συστημάτων τεχνολογίας της πληροφορίας (ΤΠ) μεγάλης κλίμακας της ΕΕ σχετικά με την ελευθερία, την ασφάλεια και τη δικαιοσύνη, είναι ήδη υπεύθυνος για τη λειτουργία των τριών συστημάτων τεχνολογίας της πληροφορίας της ΕΕ και που είναι απαραίτητα για τη διαφύλαξη του χώρου Σένγκεν και τη διαχείριση των συνόρων. Τα συστήματα αυτά είναι:

• το Eurodac (Δακτυλοσκοπική βάση δεδομένων των αιτούντων άσυλο στην ΕΕ που επιτρέπει την παραβολή δακτυλικών αποτυπωμάτων),
• το SIS και
• το VIS.

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 2017/2226, ο οργανισμός eu-LISA έχει επωμιστεί το πρόσθετο καθήκον της ανάπτυξης του ΣΕΕ και της διασφάλισης της ορθής διαχείρισής του.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός εφαρμόζεται από τις 12 Απριλίου 2016. Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2016/399 κωδικοποιεί και αντικαθιστά τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 562/2006 (και τις μεταγενέστερες τροποποιήσεις του).

Ο κώδικας συνόρων του Σένγκεν, αρχικά εκδόθηκε στις 15 Μαρτίου 2006 [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 562/2006] και εφαρμόζεται από τις 13 Οκτωβρίου 2006.

ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Διέλευση συνόρων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Προσωρινή επαναφορά του ελέγχου των συνόρων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Σένγκεν, σύνορα & θεωρήσεις (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).
• Ανακοίνωσης της Επιτροπής — Κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την άσκηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων κατά τη διάρκεια της έξαρσης της νόσου COVID-19
• Ανακοίνωσης της Επιτροπής — COVID-19 Οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή του προσωρινού περιορισμού των μη ουσιωδών μετακινήσεων προς την ΕΕ, με τη διευκόλυνση των ρυθμίσεων διέλευσης για τον επαναπατρισμό των πολιτών της ΕΕ και με τις συνέπειες στην πολιτική θεωρήσεων

ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 2016/399 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9ης Μαρτίου 2016, περί κώδικα της Ένωσης σχετικά με το καθεστώς διέλευσης προσώπων από τα σύνορα (κώδικας συνόρων του Σένγκεν) (κωδικοποιημένο κείμενο) (ΕΕ L 77 της 23.3.2016, σ. 1-52)

Διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 2016/399 έχουν ενσωματωθεί στο πρωτότυπο κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση έχει αξία ως τεκμήριο και μόνο.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1726 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου στις 14 Νοεμβρίου 2018, σχετικά με τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη λειτουργική διαχείριση συστημάτων ΤΠ μεγάλης κλίμακας στον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης (eu-LISA), και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1987/2006 και της απόφασης 2007/533/ΔΕΥ του Συμβουλίου και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1077/2011 (ΕΕ L 295 της 21.11.2018, σ. 99-137)

Κανονισμός (EΕ) 2017/2225 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου στις 30 Νοεμβρίου 2017 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 2016/399 όσον αφορά τη χρήση του συστήματος εισόδου/εξόδου (ΕΕ L 327 της 9.12.2017, σ. 1-19)

Κανονισμός (ΕΕ) 2017/2226 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 30ής Νοεμβρίου 2017 σχετικά με τη θέσπιση συστήματος εισόδου/εξόδου (ΣΕΕ) για την καταχώριση δεδομένων εισόδου και εξόδου και δεδομένων άρνησης εισόδου των υπηκόων τρίτων χωρών που διέρχονται τα εξωτερικά σύνορα των κρατών μελών, τον καθορισμό των όρων πρόσβασης στο ΣΕΕ για σκοπούς επιβολής του νόμου και την τροποποίηση της σύμβασης εφαρμογής της Συμφωνίας του Σένγκεν και των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 767/2008 και (ΕΕ) αριθ. 1077/2011 (ΕΕ L 327 της 9.12.2017, σ. 20-82)

Βλέπε ενοποιημένη απόδοση.

Κανονισμός (ΕΕ) 2016/1624 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Σεπτεμβρίου 2016, για την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2016/399 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 863/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2007/2004 του Συμβουλίου και της απόφασης 2005/267/ΕΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 251 της 16.9.2016, σ. 1-76)

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1053/2013 του Συμβουλίου, της 7ης Οκτωβρίου 2013, σχετικά με τη θέσπιση ενός μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης για την επαλήθευση της εφαρμογής του κεκτημένου του Σένγκεν και την κατάργηση της απόφασης της εκτελεστικής επιτροπής της 16ης Σεπτεμβρίου 1998 σχετικά με τη σύσταση της μόνιμης επιτροπής για την αξιολόγηση και την εφαρμογή της σύμβασης Σένγκεν (ΕΕ L 295 της 6.11.2013, σ. 27-37)

Βλέπε ενοποιημένη απόδοση.

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 562/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2006, για τη θέσπιση του κοινοτικού κώδικα σχετικά με το καθεστώς διέλευσης προσώπων από τα σύνορα (κώδικας συνόρων του Σένγκεν) (ΕΕ L 105 της 13.4.2006, σ. 1-32)

Βλέπε ενοποιημένη απόδοση.

τελευταία ενημέρωση 04.05.2020