Προστασία της βιοποικιλότητας από χωροκατακτητικά ξένα είδη

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1143/2014 για την πρόληψη και διαχείριση της εισαγωγής και εξάπλωσης χωροκατακτητικών ξένων ειδών

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

Ο κανονισμός ορίζει κανόνες για την πρόληψη, την ελαχιστοποίηση και τον μετριασμό των δυσμενών επιπτώσεων στη βιοποικιλότητα και στις σχετικές οικοσυστημικές υπηρεσίες, που προκαλούνται από την εισαγωγή και εξάπλωση χωροκατακτητικών ξένων ειδών (IAS)* στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Τα IAS έχουν σημαντικές δυσμενείς επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και την οικονομία.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Κατάλογος χωροκατακτητικών ξένων ειδών

Στις 13 Ιουλίου 2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε τον πρώτο «κατάλογο χωροκατακτητικών ξένων ειδών ενωσιακού». Τέθηκε σε ισχύ στις 3 Αυγούστου 2016. Τρεις επικαιροποιήσεις του καταλόγου τέθηκαν σε ισχύ στις 2 Αυγούστου 2017, στις 15 Αυγούστου 2019 και στις 2 Αυγούστου 2022 αντίστοιχα. Ο κατάλογος ο οποίος καταρτίζεται βάσει επιστημονικών εκτιμήσεων κινδύνου επικαιροποιείται τακτικά και αναθεωρείται τουλάχιστον κάθε 6 έτη. Ο πιο πρόσφατος κατάλογος ισχύει από το 2022.
Τα είδη που παρατίθενται σε αυτόν τον κατάλογο δεν επιτρέπεται να εισαχθούν εκούσια στην επικράτεια της ΕΕ. Ούτε επιτρέπεται η διατήρηση, η εκτροφή, η μεταφορά, από την Ένωση ή εντός αυτής, ή η διάθεση στην αγορά, η καλλιέργεια ή η ελευθέρωση στο περιβάλλον.

Άδειες

Τα κράτη μέλη της ΕΕ μπορούν να χορηγούν άδειες για τη διεξαγωγή έρευνας, τη μη επιτόπια διατήρηση και τη φαρμακευτική χρήση των IAS του καταλόγου. Για οποιαδήποτε άλλη χρήση, τα κράτη μέλη που θέλουν να εκδώσουν άδειες πρέπει πρώτα να ζητήσουν την έγκριση της Επιτροπής.
Για τη διατήρηση και τον χειρισμό των εν λόγω IAS χρησιμοποιούνται χώροι διατήρησης υπό περιορισμό, ενώ η μεταφορά τους πραγματοποιείται σε συνθήκες που αποτρέπουν τη διαφυγή τους.

Εθνικά σχέδια δράσης

Εντός 3 ετών από τη συμπερίληψη των ειδών στους καταλόγους, τα κράτη μέλη πρέπει να καταρτίσουν και να υλοποιήσουν σχέδια δράσης για την αντιμετώπιση των κύριων διαδρομών διασποράς IAS στις επικράτειές τους. Σκοπός είναι η αποτροπή της ακούσιας εισαγωγής και διασποράς στις επικράτειές τους IAS που συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο.

IAS περιφερειακού ενδιαφέροντος και ιθαγενή IAS

Τα IAS μπορεί να προέρχονται από μια περιοχή της ΕΕ και να δημιουργούν προβλήματα σε μια άλλη περιοχή της ΕΕ. Σε αυτό το σημείο και εφόσον ζητηθεί από τα εμπλεκόμενα κράτη μέλη, η Επιτροπή μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση ότι οι πληγείσες χώρες της ΕΕ συνεργάζονται για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Συστήματα επιτήρησης

Εντός 18 μηνών από την υιοθέτηση του καταλόγου των IAS, τα κράτη μέλη πρέπει να θεσπίσουν συστήματα επιτήρησης που συλλέγουν και καταγράφουν δεδομένα σχετικά με την παρουσία IAS στο περιβάλλον.

Επίσημοι έλεγχοι

Έως τις 2 Ιανουαρίου 2016, τα κράτη μέλη πρέπει να έχουν θεσπίσει δομές σε πλήρη λειτουργία για τη διενέργεια των επίσημων ελέγχων που απαιτούνται για την αποτροπή της εκούσιας εισαγωγής στην ΕΕ IAS που συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο. Οι επίσημοι έλεγχοι εφαρμόζονται στις κατηγορίες αγαθών που εμπίπτουν στους κωδικούς της συνδυασμένης ονοματολογίας, οι οποίοι αναφέρονται στον κατάλογο της Ένωσης.

Έγκαιρος εντοπισμός και ταχεία εξάλειψη των νεοεγκατεστημένων IAS

Μετά από κάθε νέα παρατήρηση (πρώτη παρατήρηση ή πρώτη παρατήρηση μετά από εξάλειψη) IAS σε κράτος μέλος ή σε τμήμα της επικράτειάς του, πρέπει να εξαλείφεται γρήγορα. Η εξάλειψη μπορεί να επιτευχθεί με θανατηφόρα ή μη θανατηφόρα μέτρα.

Διαχείριση των ευρέως εξαπλωμένων IAS

Εντός 18 μηνών από την εγγραφή των ειδών στον κατάλογο, τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν διαχειριστικά μέτρα για τα IAS τα οποία έχουν ήδη εξαπλωθεί ευρέως στην επικράτειά τους προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι δυσμενείς επιδράσεις.
Τα εν λόγω μέτρα μπορεί να είναι θανατηφόρα ή μη θανατηφόρα και θα πρέπει να παραμένουν αναλογικά της επίδρασης στο περιβάλλον και κατάλληλα για τις συγκεκριμένες περιστάσεις στο κράτος μέλος.

Αποκατάσταση των οικοσυστημάτων που έχουν υποστεί ζημίες

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν μέτρα που συμβάλλουν στην ανάκαμψη ενός οικοσυστήματος που έχει υποστεί υποβάθμιση, ζημία ή καταστροφή από χωροκατακτητικό ξένο είδος που συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο.

Μεταβατικά μέτρα

Οι πολίτες μπορούν να κρατήσουν τα κατοικίδιά τους («ζώα συντροφιάς» που είναι χωροκατακτητικά ξένα είδη) υπό την προϋπόθεση ότι:
- αποκτήθηκαν πριν από την κατάρτιση του καταλόγου·
- εφαρμόζονται όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα για τη διασφάλιση ότι είναι αδύνατη η αναπαραγωγή ή η διαφυγή τους.
Το πρώτο έτος μετά τη συμπερίληψη ενός είδους στον κατάλογο, μια επιχείρηση ή άλλη εμπορική εταιρεία μπορεί να συνεχίσει την πώληση του είδους έως την εξάντληση των αποθεμάτων. Ωστόσο, το δεύτερο έτος μετά τη συμπερίληψη στον κατάλογο, το είδος μπορεί να πωληθεί ή να μεταβιβαστεί μόνο σε οντότητα που κατέχει άδεια, ή να θανατωθεί ανώδυνα. Αυτές οι συναλλαγές επιτρέπονται εφόσον λαμβάνονται όλα τα δέοντα μέτρα για τη διασφάλιση ότι είναι αδύνατη η διαφυγή ή η αναπαραγωγή του είδους.

Εκτελεστικές και κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις

Ο κανονισμός (ΕE) αριθ. 1143/2014 αναθέτει στην Επιτροπή κατ’ εξουσιοδότηση και εκτελεστικές αρμοδιότητες.

Ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2018/968 συμπληρώνει τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1143/2014 όσον αφορά τις εκτιμήσεις κινδύνου σε σχέση με τα χωροκατακτητικά ξένα είδη. Περιγράφει λεπτομερώς τη μεθοδολογία που πρέπει να εφαρμόζεται στις εκτιμήσεις κινδύνου, λαμβάνοντας υπόψη τα σχετικά εθνικά και διεθνή πρότυπα και την ανάγκη ιεράρχησης των δράσεων κατά των χωροκατακτητικών ξένων ειδών που συνδέονται, ή που μπορεί να προκαλέσουν, σημαντικές δυσμενείς επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα και στις σχετικές οικοσυστημικές υπηρεσίες, ή στην υγεία του ανθρώπου ή στην οικονομία, καθώς αυτές οι δυσμενείς επιπτώσεις θεωρούνται επιβαρυντικός παράγοντας.
Πέρα από τις εκτελεστικές πράξεις για την επικαιροποίηση των καταλόγων χωροκατακτητικών ξένων ειδών, η Επιτροπή εξέδωσε δύο άλλες εκτελεστικές πράξεις:
- Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2016/145 για την έγκριση της μορφής του εγγράφου που χρησιμοποιείται ως αποδεικτικό στοιχείο για την άδεια που εκδίδεται από τα κράτη μέλη και επιτρέπει σε ορισμένες εγκαταστάσεις να διεξάγουν ορισμένες δραστηριότητες σχετικά με χωροκατακτητικά ξένα είδη ενωσιακού ενδιαφέροντος·
- τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2017/1454 όσον αφορά τον προσδιορισμό των τεχνικών μορφότυπων για την υποβολή εκθέσεων από τα κράτη μέλη.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός εφαρμόζεται από τις 1 Ιανουαρίου 2015.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

Χωροκατακτητικά ξένα είδη (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

Χωροκατακτητικά ξένα είδη (IAS). Φυτά ή ζώα που έχουν μεταφερθεί εκτός του φυσικού τους εύρους εξάπλωσης από τους ανθρώπους (εκούσια ή ακούσια) σε νέο περιβάλλον. Ενώ πολλά από αυτά τα είδη δεν επιβιώνουν, μερικά κατορθώνουν να επιβιώσουν και λόγω της χωροκατακτητικότητάς τους προκαλούν σημαντικές οικολογικές και οικονομικές ζημίες.

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1143/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2014 , για την πρόληψη και διαχείριση της εισαγωγής και εξάπλωσης χωροκατακτητικών ξένων ειδών (ΕΕ L 317, της 4.11.2014, σ. 35-55).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1143/2014 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2018/968 της Επιτροπής, της 30ής Απριλίου 2018, για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1143/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τις εκτιμήσεις κινδύνου σε σχέση με τα χωροκατακτητικά ξένα είδη (ΕΕ L 174 της 10.7.2018, σ. 5-11).

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2017/1454 της Επιτροπής, της 10ης Αυγούστου 2017, σε σχέση με τον προσδιορισμό των τεχνικών μορφότυπων για την υποβολή εκθέσεων από τα κράτη μέλη σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1143/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 208 της 11.8.2017, σ. 15-27).

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2016/1141 της Επιτροπής, της 13ης Ιουλίου 2016, για την έκδοση καταλόγου χωροκατακτητικών ξένων ειδών ενωσιακού ενδιαφέροντος σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1143/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (EE L 189, 14.7.2016, σ. 4-8).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2016/145 της 4ης Φεβρουαρίου 2016 για την έγκριση της μορφής του εγγράφου που χρησιμοποιείται ως αποδεικτικό στοιχείο για την άδεια που εκδίδεται από τις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών και επιτρέπει σε ορισμένες εγκαταστάσεις να διεξάγουν ορισμένες δραστηριότητες σχετικά με χωροκατακτητικά ξένα είδη ενωσιακού ενδιαφέροντος σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1143/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 30 της 5.2.2016, σ. 1-6).

τελευταία ενημέρωση 03.08.2022

Top