15.12.2015   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 417/36

—

του στόχου της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» στον τομέα της εκπαίδευσης να μειωθεί το μέσο ευρωπαϊκό ποσοστό μαθητών που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο (1) σε λιγότερο από 10 % ως το 2020 (2)·

—

των συμπερασμάτων του Συμβουλίου της 12ης Μαΐου 2009 σχετικά με στρατηγικό πλαίσιο για την ευρωπαϊκή συνεργασία στην εκπαίδευση και κατάρτιση («ΕΚ 2020») (3)·

—

της κοινής έκθεσης 2015 του Συμβουλίου και της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή του στρατηγικού πλαισίου για την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης (4),

—

τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με τις βασικές ικανότητες της διά βίου μάθησης (5)·

—

τα συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 2010, σχετικά με την κοινωνική διάσταση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης (6)·

—

τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα: παροχή σε όλα τα παιδιά μας του καλύτερου δυνατού ξεκινήματος για τον κόσμο του αύριο (7)·

—

τη σύσταση του Συμβουλίου του 2011 σχετικά με πολιτικές για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου (8), ειδικότερα δε το συνημμένο πλαίσιο πολιτικής, καθώς και την έκκλησή του να διασφαλιστεί ότι τα κράτη μέλη θα έχουν θεσπίσει ολοκληρωμένες πολιτικές για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου που περιλαμβάνουν μέτρα πρόληψης, παρέμβασης και αντιστάθμισης ως το τέλος του 2012·

—

το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 1ης Δεκεμβρίου 2011, σχετικά με την καταπολέμηση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου (9)·

—

τη σύσταση του Συμβουλίου, της 22ας Απριλίου 2013, για τη θέσπιση εγγυήσεων για τη νεολαία (10)·

—

τη Διακήρυξη του Παρισιού, της 17ης Μαρτίου 2015, σχετικά με την προώθηση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και τις κοινές αξίες της ελευθερίας, της ανεκτικότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων μέσω της εκπαίδευσης,

—

του συμποσίου που διοργάνωσε η λουξεμβουργιανή προεδρία με θέμα Σταθερή πορεία — αντιμετώπιση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και προώθηση της σχολικής επιτυχίας στο Λουξεμβούργο στις 9 και 10 Ιουλίου 2015, στο οποίο συμμετείχαν εκπρόσωποι προερχόμενοι από ολόκληρη την ΕΕ στους τομείς χάραξης πολιτικής, έρευνας και πρακτικής με σκοπό να συζητήσουν για το σημαντικό αυτό θέμα·

—

της διάσκεψης της λουξεμβουργιανής προεδρίας σχετικά με την πολυμορφία και την πολυγλωσσία στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα που πραγματοποιήθηκε στο Λουξεμβούργο στις 10-11 Σεπτεμβρίου 2015·

—

της τελικής έκθεσης 2013 της θεματικής ομάδας εργασίας για την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου στο πλαίσιο του «ΕΚ2020» και των μηνυμάτων πολιτικής το 2015 της ομάδας εργασίας για τη σχολική εκπαίδευση·

—

της έκθεσης του 2014 της θεματικής ομάδας εργασίας για την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα στο πλαίσιο του «ΕΚ2020» στην οποία προτείνονται βασικές αρχές για ένα πλαίσιο ποιότητας στον εν λόγω τομέα,

1.

Η πρόωρη αποχώρηση από το σχολείο τείνει να είναι αποτέλεσμα μιας σειράς αλληλένδετων προσωπικών, κοινωνικών, οικονομικών, πολιτιστικών, εκπαιδευτικών παραγόντων, σχετιζόμενων με την οικογένεια και το φύλο, και συνδέεται με καταστάσεις σωρευτικών μειονεκτημάτων που συχνά έχουν τις ρίζες τους στην πρώιμη παιδική ηλικία. Ομάδες με χαμηλή κοινωνικοοικονομική θέση επηρεάζονται σε μεγαλύτερο βαθμό και τα ποσοστά πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά για ορισμένες ομάδες, όπως παιδιά που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών (συμπεριλαμβανομένων των νεοαφιχθέντων μεταναστών και παιδιών που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό), παιδιά Ρομά και παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

2.

Ο σχεδιασμός και η ποιότητα των εκπαιδευτικών συστημάτων έχουν επίσης σημαντικό αντίκτυπο στη συμμετοχή και τις επιδόσεις των μαθητών, και ορισμένοι συστημικοί παράγοντες ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά τη μαθησιακή πορεία. Επιπλέον, παράγοντες όπως το αρνητικό κλίμα στο σχολείο, η βία και ο εκφοβισμός, ένα μαθησιακό περιβάλλον στο οποίο οι μαθητές δεν νιώθουν ότι τους σέβονται ή τους εκτιμούν, μέθοδοι διδασκαλίας και προγράμματα μαθημάτων που ενδέχεται να μην είναι πάντα τα πλέον κατάλληλα, η ανεπαρκής στήριξη των μαθητών, η έλλειψη επαγγελματικού προσανατολισμού και καθοδήγησης ή οι κακές σχέσεις δασκάλου-μαθητή μπορεί να ωθήσουν τους μαθητές να εγκαταλείψουν πρόωρα την εκπαίδευση.

3.

Στις όλο και περισσότερο ποικιλόμορφες κοινωνίες μας, υπάρχει επείγουσα ανάγκη για συνολικές και συντονισμένες απαντήσεις από εκπαιδευτικούς και μη εκπαιδευτικούς φορείς που έχουν ως στόχο την προώθηση των κοινών αξιών, όπως η ανεκτικότητα, ο αμοιβαίος σεβασμός, οι ίσες ευκαιρίες και η απαγόρευση των διακρίσεων, καθώς και τη στήριξη της κοινωνικής ένταξης, της διαπολιτισμικής κατανόησης και της αίσθησης του ανήκειν.

4.

Η εξασφάλιση ότι κάθε νέος έχει ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτική και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση (13) και την ευκαιρία να αναπτύξει πλήρως τις δυνατότητές του, ανεξαρτήτως ατομικών, οικογενειακών ή σχετιζόμενων με το φύλο παραγόντων, της κοινωνικοοικονομικής θέσης και των βιωμάτων του, είναι καίριας σημασίας για την πρόληψη της περιθωριοποίησης και του κοινωνικού αποκλεισμού, καθώς και για τη μείωση των κινδύνων εξτρεμισμού και ριζοσπαστικοποίησης.

5.

Η ολοκλήρωση της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης τείνει να θεωρείται ως το ελάχιστο προσόν πρόσβασης για επιτυχή μετάβαση από την εκπαίδευση στην αγορά εργασίας, καθώς και για φοίτηση στα επόμενα στάδια της εκπαίδευσης και κατάρτισης. Δεδομένου ότι τα άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανεργίας, φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, οι επενδύσεις που στηρίζουν τις εκπαιδευτικές επιδόσεις των νέων μπορούν να βοηθήσουν να σπάσει ο κύκλος της στέρησης και της μεταβίβασης της φτώχειας και της ανισότητας από γενιά σε γενιά.

1.

Να επιδιώξουν ενεργά την εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου του 2011 σχετικά με πολιτικές για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, ιδίως με τους εξής τρόπους:

2.

Παράλληλα με τον δείκτη πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου της ΕΕ, να διερευνήσουν δυνατότητες για την ανάπτυξη ή την ενίσχυση των εθνικών συστημάτων συλλογής στοιχείων που συγκεντρώνουν τακτικά ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών (14) σχετικά με τους μαθητές, ιδίως όσους κινδυνεύουν να εγκαταλείψουν πρόωρα το σχολείο και όσους το εγκαταλείπουν. Τέτοια συστήματα, τα οποία καλύπτουν όλα τα επίπεδα και τους τύπους εκπαίδευσης και κατάρτισης και σε πλήρη συμμόρφωση με την εθνική νομοθεσία περί προστασίας δεδομένων, θα μπορούσαν:

3.

Κατά περίπτωση, να εξετάσουν τη δυνατότητα να καθορίσουν πιο φιλόδοξους εθνικούς στόχους για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, ιδίως εάν οι υφιστάμενοι στόχοι έχουν ήδη επιτευχθεί.

4.

Να προσδιορίσουν τα σχολεία ή τα τοπικά περιβάλλοντα που ενέχουν υψηλό κίνδυνο πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και υψηλά επίπεδα εκπαιδευτικών μειονεκτημάτων και που θα μπορούσαν να τύχουν συμπληρωματικής στήριξης ή πόρων.

5.

Να επιδιώξουν —όπως ενδείκνυται— τη μεταρρύθμιση των εκπαιδευτικών συστημάτων, λαμβάνοντας υπόψη όλο το φάσμα της εκπαίδευσης και κατάρτισης, συμπεριλαμβανομένης της μη τυπικής μάθησης και αναγνωρίζοντας το ρόλο των κοινωνικομορφωτικών δραστηριοτήτων για τους νέους, με στόχο να ενισχυθεί η διαρθρωτική, παιδαγωγική, διδακτική και επαγγελματική συνέχεια, να διευκολυνθούν οι μεταβάσεις, να αντιμετωπιστούν οι διαχωρισμοί και οι ανισότητες στα συστήματα εκπαίδευσης και να προωθηθούν μέτρα τα οποία στηρίζουν την πρόοδο και τις εκπαιδευτικές επιδόσεις των μαθητών και τους παρέχουν κίνητρα για να ολοκληρώσουν την εκπαίδευσή τους.

6.

Να εξασφαλίσουν γενικευμένη, ισότιμη πρόσβαση σε προσιτή, υψηλής ποιότητας προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα. Οι γνωστικές και μη γνωστικές δεξιότητες που αναπτύσσονται στην προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν πλήρως το δυναμικό τους και τους παρέχουν τα θεμέλια για τη ζωή και την επιτυχία στο σχολείο. Οι δομές προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνουν την αποτελεσματική εκμάθηση της γλώσσας ή των γλωσσών διδασκαλίας, με παράλληλο σεβασμό της πολιτιστικής και γλωσσικής πολυμορφίας. Η ανάπτυξη της αίσθησης του ανήκειν και η δημιουργία ασφαλών σχέσεων εμπιστοσύνης από νεαρή ηλικία έχουν καίρια σημασία για τη μετέπειτα μάθηση και ανάπτυξη των παιδιών.

7.

Να ενθαρρύνουν και να προωθήσουν συνεργατικές προσεγγίσεις («ολιστική σχολική προσέγγιση») για τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου σε τοπικό επίπεδο, παραδείγματος χάριν με τα εξής μέσα:

8.

Παράλληλα με την καλλιέργεια μεγάλων προσδοκιών για όλους τους μαθητές και την προώθηση της πρόσβασης στις βασικές δεξιότητες και γνώσεις που θα τους εξοπλίσουν καλύτερα για το μέλλον, να διερευνήσουν τις δυνατότητες πιο εξατομικευμένων, επικεντρωμένων στο μαθητή μορφών διδασκαλίας και μάθησης, μεταξύ άλλων μέσω ψηφιακών πόρων, καθώς και την αξιοποίηση διαφορετικών μεθόδων αξιολόγησης όπως η διαμορφωτική αξιολόγηση (15).

9.

Να εξασφαλίσουν, λαμβανομένης δεόντως υπόψη της θεσμικής αυτονομίας, ότι η αρχική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών και η συνεχής επαγγελματική εξέλιξη παρέχουν στους εκπαιδευτικούς, τους εκπαιδευτές, τους διευθυντές σχολείων, τους επαγγελματίες της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας και στο λοιπό προσωπικό τις δεξιότητες, τις ικανότητες και τις βασικές γνώσεις που χρειάζονται για να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν τα εκπαιδευτικά μειονεκτήματα και τους πιθανούς παράγοντες κινδύνου που ενδέχεται να οδηγήσουν σε απομάκρυνση ή πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου. Οι εν λόγω δεξιότητες, ικανότητες και γνώσεις θα μπορούσαν να καλύπτουν θέματα όπως στρατηγικές διαχείρισης της τάξης και της πολυμορφίας, οικοδόμηση σχέσεων, επίλυση συγκρούσεων, τεχνικές πρόληψης του εκφοβισμού και επαγγελματικός προσανατολισμός και καθοδήγηση.

10.

Να εξασφαλίσουν ότι ο επαγγελματικός προσανατολισμός και η καθοδήγηση, οι πιο ευέλικτες κατευθύνσεις και η επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση υψηλής ποιότητας και ισάξια με τη γενική εκπαίδευση είναι διαθέσιμα σε όλους τους μαθητές.

11.

Να παράσχουν πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας προγράμματα «δεύτερης ευκαιρίας» και άλλες ευκαιρίες επιστροφής στην κανονική εκπαίδευση σε όλους τους νέους που εγκατέλειψαν πρόωρα την εκπαίδευση, και να εξασφαλίσουν ότι οι γνώσεις, οι δεξιότητες και οι ικανότητες που αποκτώνται με αυτά τα μέσα, μεταξύ άλλων μέσω μη τυπικής και ανεπίσημης μάθησης, είναι επικυρωμένες σύμφωνα με τη σύσταση του Συμβουλίου του 2012 (16).

1.

Να αξιοποιήσουν στον μέγιστο δυνατό βαθμό τις ευκαιρίες που προσφέρονται στο πλαίσιο του στρατηγικού πλαισίου «ΕΚ 2020» και μέσω της ανοικτής μεθόδου συντονισμού, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας ενίσχυσης της αλληλοδιδαχής από ομοτίμους και, εφόσον κρίνεται αναγκαίο, της ανάθεσης ερευνητικών συμβάσεων και μελετών, προκειμένου να ενισχύσουν την τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικής και να αναπτύξουν και να διαδώσουν επιτυχημένες πρακτικές πολιτικής.

2.

Να αξιοποιήσουν τις χρηματοδοτικές ευκαιρίες που προσφέρουν τα μέσα της ΕΕ, όπως το πρόγραμμα Erasmus+, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων (17) για τη στήριξη μέτρων που αποσκοπούν στη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου στο πλαίσιο ολοκληρωμένων πολιτικών καθώς και στην προαγωγή της συνεργασίας εντός και γύρω από τα σχολεία.

3.

Να εξακολουθήσουν να εντοπίζουν, μέσω της έρευνας και της αλληλοδιδαχής από ομοτίμους, παραδείγματα των πλέον αποτελεσματικών συνεργατικών πρακτικών στο σχολείο και σε τοπικό επίπεδο, με στόχο τον μετριασμό των εκπαιδευτικών μειονεκτημάτων, τη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου, και την εξασφάλιση εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς. Να εξασφαλίσουν την ευρεία διάδοση αυτών των πρακτικών μεταξύ των ασκούντων συναφή προς το σχολείο επαγγέλματα και όλων των ενδιαφερομένων, ιδίως μέσω της κοινότητας «eTwinning» και της Πύλης Σχολικής Εκπαίδευσης.

1.

Να εξακολουθήσει να παρακολουθεί και να κοινοποιεί πληροφορίες για τις εξελίξεις στα κράτη μέλη και να υποβάλλει περιοδικά εκθέσεις σχετικά με την πρόοδο για την επίτευξη του στόχου της στρατηγικής Ευρώπη 2020 και την εφαρμογή των στρατηγικών των κρατών μελών ή ισοδύναμων ολοκληρωμένων πολιτικών για την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και των ρυθμίσεων για την υποβολή εκθέσεων βάσει της «ΕΚ 2020», μεταξύ άλλων μέσω της έκθεσης παρακολούθησης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.

2.

Να αναπτύξει περαιτέρω συνεργασία με ερευνητές, κράτη μέλη, σχετικούς ενδιαφερόμενους φορείς, δίκτυα και οργανώσεις, με σκοπό την υποστήριξη της εφαρμογής των εθνικών και ενωσιακών πολιτικών για την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου.

3.

Να ενισχύσει τη συνεργασία για το θέμα αυτό με αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΟΣΑ, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη.

4.

Να υπενθυμίσει ότι είναι σημαντικό να διατηρηθεί η έμφαση στην εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς και στη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου στο πλαίσιο της προγραμματισμένης ενδιάμεσης επανεξέτασης του Erasmus+.

—

την ηλικία στην οποία διακόπτεται η εκπαίδευση και κατάρτιση,

—

τη σχέση μεταξύ της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και των αδικαιολόγητων απουσιών,

—

τις διαφορές όσον αφορά την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, ανάλογα με το φύλο, τις σχολικές επιδόσεις ή τα επιτευχθέντα επίπεδα εκπαίδευσης,

—

το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο ή, ελλείψει αυτού, αντίστοιχες πληροφορίες, όπως πληροφορίες σχετικές με τη γειτονιά,

—

το περιβάλλον προέλευσης ή/και τη μητρική γλώσσα του μαθητή.