19.12.2014   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 458/43

Εισηγητής:

ο κ. Stefano Palmieri

Συνεισηγήτρια:

η κ. Ana Bontea

1.1

Θεωρεί την αδήλωτη εργασία ένα πρόβλημα το οποίο, αν και σε διαφορετικό βαθμό, αφορά όλα τα κράτη μέλη και τείνει να υπονομεύσει τα ευρωπαϊκά ιδεώδη της νομιμότητας, της ασφάλειας, της αλληλεγγύης, της κοινωνικής και φορολογικής δικαιοσύνης, του ελεύθερου ανταγωνισμού στην αγορά και της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).

1.2

Πιστεύει ότι η καταπολέμηση της αδήλωτης ή της μη δηλωμένης εργασίας, που πραγματοποιείται μέσω των κατάλληλων μέτρων πρόληψης, ελέγχου και αντιμετώπισης, αντιπροσωπεύει μια θεμελιώδη στρατηγική επιλογή που θα συμβάλει στην ανάδειξη της αδήλωτης εργασίας και στην εξασφάλιση της ανάκαμψης της ανταγωνιστικότητας του οικονομικού και κοινωνικού συστήματος της ΕΕ, σύμφωνα με τις προτεραιότητες και τις κατευθυντήριες γραμμές που θεσπίστηκαν από τη στρατηγική Ευρώπη 2020.

1.3

Επικροτεί την πρόταση δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής πλατφόρμας για την ενίσχυση της συνεργασίας όσον αφορά την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας. Μια πρόταση σύμφωνη με τις διάφορες διακηρύξεις, μέσω των οποίων το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η ΕΟΚΕ έχουν επισημάνει —τα τελευταία χρόνια— την ανάγκη να εφαρμοστεί μια στρατηγική για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, την έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και την ενίσχυση της συνεργασίας για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, η οποία θα συντονίζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου η αδήλωτη εργασία μέχρι τώρα έχει αντιμετωπιστεί με ασύμμετρο και όχι επαρκώς συντονισμένο τρόπο.

1.4

Επικροτεί την πρόταση για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής πλατφόρμας με την υποχρεωτική συμμετοχή όλων των κρατών μελών (ΚΜ) και πιστεύει ότι, μέσω της κοινής και συντονισμένης συμμετοχής όλων των χωρών της ΕΕ, είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν οι διασυνοριακές πτυχές και τα προβλήματα που σχετίζονται με την παράτυπη παρουσία μη κοινοτικών αδήλωτων εργαζομένων.

1.5

Αν και αναγνωρίζει ότι η αδήλωτη εργασία και η ψευδώς δηλωμένη εργασία, συνεπώς ψευδής αυτοαπασχόληση, είναι δύο διαφορετικές έννοιες, θεωρεί σωστή την εισαγωγή της ψευδούς αυτοαπασχόλησης μεταξύ των μορφών της αδήλωτης εργασίας για την πρόληψη, την αποτροπή και την καταπολέμησή της από την πλατφόρμα, λόγω των αρνητικών της συνεπειών: i) στα δικαιώματα και στα συμφέροντα των εργαζομένων, ii) στην κανονική λειτουργία του ανταγωνισμού της ελεύθερης αγοράς, iii) στην ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων εντός της ΕΕ.

1.5.1

Ελπίζει ότι οι εργασίες της πλατφόρμας —σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες και πρακτικές— θα συμβάλουν, μέσω της αξιολόγησης των εμπειριών στα διάφορα κράτη μέλη, στην επίτευξη, μέσω του ορισμού της ψευδούς αυτοαπασχόλησης, μιας αποτελεσματικής στρατηγικής για την καταπολέμηση του φαινομένου.

1.6

Αν και συμφωνεί πλήρως με τα καθήκοντα και τις λειτουργίες της πλατφόρμας, πιστεύει ότι η εντολή θα μπορούσε να διευρυνθεί και να συμπεριλάβει τη δυνατότητα διατύπωσης συστάσεων σχετικά με τους κανονισμούς, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε επίπεδο των επιμέρους κρατών μελών, ούτως ώστε να εξασφαλισθεί η εφαρμογή μιας αποτελεσματικότερης στρατηγικής (προτείνοντας, για παράδειγμα, την ενίσχυση των δραστηριοτήτων διασυνοριακής συνεργασίας στις επιθεωρήσεις ελέγχου και στις δράσεις αντιμετώπισης).

1.7

Πιστεύει ότι στον ορισμό του εθνικού σημείου επαφής από τα ΚΜ πρέπει υποχρεωτικά να περιλαμβάνονται οι κοινωνικοί εταίροι και να κληθούν οι αντιπροσωπευτικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών —που έχουν αναπτύξει μια ειδική γνώση του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας— να εξασφαλίσουν πραγματική προστιθέμενη αξία στο πλαίσιο της στρατηγικής για την καταπολέμηση του φαινομένου.

1.7.1

Κρίνει σκόπιμο οι συνεδριάσεις της ευρωπαϊκής πλατφόρμας να είναι επαρκώς προετοιμασμένες, μέσω προπαρασκευαστικών και ενημερωτικών συνεδριάσεων προκειμένου να καθίσταται δυνατή η διάδοση των αποτελεσμάτων των εργασιών της πλατφόρμας (εξασφαλίζοντας πλήρη διαφάνεια των δραστηριοτήτων της).

1.8

Πιστεύει ότι στις παρεμβάσεις για την πρόληψη και την αποτροπή της αδήλωτης εργασίας θα πρέπει να συνδυάζονται διαφορετικά εργαλεία, συμπληρώνοντας ελέγχους και κυρώσεις με μέτρα έξυπνης νομοθεσίας, ώστε να εξασφαλιστεί ένα σταθερό και προβλέψιμο νομικό πλαίσιο. Κρίνεται σκόπιμο να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος και το κόστος εφαρμογής των κανόνων, να αποφευχθεί η υπερβολική φορολόγηση της εργασίας, η χρήση αποδοτικών και μη καταπιεστικών μέτρων, να ενθαρρυνθούν οι εργοδότες να δηλώνουν τους εργαζομένους τους και να συμμορφώνονται στο νόμο, μεταξύ άλλων μέσω φορολογικών κινήτρων και απλοποιημένων συστημάτων πληρωμών των φόρων και των κοινωνικών εισφορών και να θεσπιστούν φορολογικές ελαφρύνσεις για την ενθάρρυνση της ανάδειξης της αδήλωτης εργασίας.

1.9

Στο πλαίσιο της στρατηγικής που χάραξε η ΕΕ για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, η ΕΟΚΕ, κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, έχει καταβάλει διαρκείς προσπάθειες για την προώθηση και την ενθάρρυνση της ανταλλαγής μέσων, πολιτικών και βέλτιστων πρακτικών για την καταπολέμηση της παραοικονομίας, με παρεμβάσεις τόσο στους οικονομικούς παράγοντες όσο και στο πολιτιστικό και κοινωνικό πλαίσιο. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ αναμένει, κατά την εφαρμογή της πλατφόρμας, να αναγνωριστεί επισήμως ο ρόλος της και να συγκαταλέγεται μεταξύ των παρατηρητών της πλατφόρμας.

1.10

Θεωρεί ότι, στο πλαίσιο της ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης, πρέπει να ενισχυθεί η δυνατότητα συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών, ιδίως μέσω της κοινής δράσης της ΕΟΚΕ και των εθνικών Οικονομικών και Κοινωνικών Επιτροπών στο πλαίσιο των δράσεων που διεξάγονται από την διευθύνουσα επιτροπή της στρατηγικής Ευρώπη 2020 και άλλους φορείς εντός της ΕΟΚΕ.

1.11

Ελπίζει ότι, στο εσωτερικό της πλατφόρμας, θα αναγνωριστεί ο ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν:

1.12

Κρίνει σκόπιμο να εφοδιαστεί η πλατφόρμα με ένα σύστημα παρακολούθησης και αξιολόγησης μέσω ενός μηχανισμού «ειδικών» δεικτών και εξωτερικών αξιολογητών στην Επιτροπή.

2.1

Σε επίπεδο ΕΕ, με τον όρο «αδήλωτη εργασία» νοούνται «όλες οι αμειβόμενες δραστηριότητες που είναι νόμιμες ως προς τη φύση τους, αλλά δεν δηλώνονται στις δημόσιες αρχές, λαμβανομένων υπόψη των διαφορετικών κανονιστικών ρυθμίσεων που εφαρμόζονται στα διάφορα κράτη μέλη» (1). Στην περίπτωση αυτή εμπίπτει και η ψευδώς δηλωμένη εργασία ή ψευδής αυτοαπασχόληση, δηλαδή όταν ο εργαζόμενος δηλώνεται επίσημα ως αυτοαπασχολούμενος βάσει σύμβασης παροχής υπηρεσιών, αλλά η εργασία που εκτελεί πληροί όλα τα κριτήρια που θεσπίζονται από την εθνική νομοθεσία και πρακτική για να χαρακτηριστεί μισθωτή δραστηριότητα (2).

2.2

Η αδήλωτη εργασία και η ψευδώς δηλωμένη αυτοαπασχόληση είναι διαφορετικές πτυχές ενός φαινομένου που έχει αρνητικό αντίκτυπο στα δικαιώματα και τα συμφέροντα των εργαζομένων, στην κανονική λειτουργία του ανταγωνισμού στην ελεύθερη αγορά και στην ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συμπερίληψη της ψευδούς αυτοαπασχόλησης, στις μορφές της αδήλωτης εργασίας που πρέπει να καταπολεμηθούν με την πλατφόρμα, είναι απολύτως συνεπής, δεδομένου ότι πρόκειται για είδη παρατυπιών που αυξάνονται σε σχέση με την τριτογενοποίηση της αδήλωτης εργασίας, που καθορίζουν για τους εργαζόμενους τους όρους στέρησης δικαιωμάτων και εγγυήσεων, παρόμοιους με εκείνους που χαρακτηρίζουν την αδήλωτη εργασία (3).

2.2.1

Όπως έχει ήδη επισημάνει η ΕΟΚΕ (4), επί του παρόντος δεν υπάρχει ενιαίος ορισμός της κατηγορίας της αυτοαπασχόλησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ως εκ τούτου, κάθε αρμόδια αρχή αναφέρεται στο εθνικό κανονιστικό πλαίσιο με αποτέλεσμα να καθίσταται δύσκολη η εφαρμογή μιας στρατηγικής για την καταπολέμηση του φαινομένου της ψευδούς αυτοαπασχόλησης —σε ευρωπαϊκό επίπεδο— ιδίως στο πλαίσιο της διασυνοριακής εργασίας.

2.2.2

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΟΚΕ έχει ήδη αποφανθεί υπέρ της δυνατότητας αξιολόγησης των διαφόρων εμπειριών στα διάφορα κράτη μέλη, προκειμένου να εξαχθούν συμπεράσματα και να διατυπωθούν συστάσεις για μια αποτελεσματική στρατηγική για την καταπολέμηση της ψευδούς αυτοαπασχόλησης ή της ψευδώς δηλωμένης εργασίας. Στη γνωμοδότηση «Κατάχρηση του καθεστώτος των αυτοαπασχολούμενων» (5), η ΕΟΚΕ τόνιζε την ανάγκη ύπαρξης αξιόπιστων νομοθετικών ρυθμίσεων, με τον ορισμό των ψευδώς αυτοαπασχολούμενων με στόχο την προστασία των αυτοαπασχολούμενων και των πολύ μικρών επιχειρήσεων από τους κινδύνους του αθέμιτου ανταγωνισμού στις αγορές.

2.2.2.1

Η θέση αυτή είναι συνεπής με ό,τι έχει ήδη εκφράσει το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο, προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία των αγορών και η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, αν και επισημαίνει την αρμοδιότητα των ΚΜ όσον αφορά τον ορισμό των εργαζομένων και των αυτοαπασχολούμενων, έχει δώσει κατευθυντήριες γραμμές για τον βασικό ορισμό τους —μέσω προτύπων— προκειμένου να εξασφαλίσει την ομοιόμορφη εφαρμογή των διατάξεων των Συνθηκών (6).

2.2.2.2

Η ΕΟΚΕ φρονεί πως μέσω αυτών των κατευθύνσεων, ο κοινωνικοοικονομικός ρόλος της αυτοαπασχόλησης θα ενισχυθεί περαιτέρω, καθώς σε αυτήν την κατηγορία θα εντάσσονται πλέον μόνον οι πραγματικά αυτοαπασχολούμενοι. Έτσι θα γίνεται σεβαστό το νομικό καθεστώς του αυτοαπασχολούμενου για όσους επιλέγουν αυτοβούλως να παρέχουν την εργασία τους ως αυτοαπασχολούμενοι. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ αρκείται στην απλή υποβολή υποδείξεων προς τα ΚΜ, προτείνοντας αποδεδειγμένα θετικά πρότυπα.

2.3

Στην ετερογένεια και στην πολυπλοκότητα του φαινομένου της αδήλωτης ή ψευδώς δηλωμένης εργασίας εντάσσονται πολλά και διαφορετικά άτομα: εργαζόμενοι που δεν καλύπτονται από την κοινωνική ασφάλιση ή είναι χωρίς σύμβαση ή αμείβονται εν μέρει «εκτός μισθολογίου», συμβοηθούντα μέλη της οικογένειας, εργαζόμενοι οι οποίοι δεν δηλώνουν τη δεύτερη εργασία, αυτοαπασχολούμενοι οι οποίοι επιλέγουν να μην τακτοποιηθούν νομικά, ψευδοαυτοαπασχολούμενοι, παράνομοι μετανάστες οι οποίοι πραγματοποιούν αδήλωτη εργασία, εργαζόμενοι τρίτων χωρών που πραγματοποιούν υπεργολαβίες για ΚΜ της ΕΕ χωρίς να τηρούν τα ελάχιστα πρότυπα της αξιοπρεπούς εργασίας (7). Αυτή η ανομοιογένεια δυσχεραίνει την προσέγγιση της αδήλωτης εργασίας και απαιτεί ειδικές στρατηγικές.

2.4

Η αδήλωτη εργασία αποτελεί ένα πρόβλημα το οποίο αφορά όλα τα κράτη μέλη και είναι ένα φαινόμενο που τείνει να υπονομεύσει τα ευρωπαϊκά ιδεώδη της νομιμότητας, της ασφάλειας, της αλληλεγγύης, της κοινωνικής και φορολογικής δικαιοσύνης, του ελεύθερου ανταγωνισμού στην αγορά και της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων στην ΕΕ.

2.4.1

Η ανάγκη να αντιμετωπιστεί σοβαρά η αδήλωτη εργασία προκύπτει από τις πολλαπλές συνέπειες τόσο στις επιχειρήσεις και στους εργαζομένους, όσο και στον δημόσιο προϋπολογισμό:

2.4.2

Σήμερα, το φαινόμενο της αδήλωτης εργασίας απαντάται εντός της ΕΕ, με διαφορετικό βαθμό έντασης σε διάφορους τομείς: στη γεωργία, στις κατασκευές, στη βιοτεχνία (κλωστοϋφαντουργία, ένδυση, υπόδηση, κλπ), στο λιανικό εμπόριο, στον ξενοδοχειακό τομέα, στον τομέα εστίασης, στις υπηρεσίες συντήρησης και επισκευής, στις υπηρεσίες φροντίδας προσώπων και στις υπηρεσίες για ιδιωτικά νοικοκυριά (8).

2.5

Οι εκτιμήσεις της αδήλωτης εργασίας ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό και η στατιστική ποσοτικοποίηση του φαινομένου σε επίπεδο ΕΕ είναι εξαιρετικά πολύπλοκη. Τα αποτελέσματα που προκύπτουν, ακόμη και από τις πλέον πρόσφατες έρευνες (9), επισημαίνουν το πρόβλημα αυτό. Αυτή η αδιαφάνεια προφανώς αντικατοπτρίζει άμεσα την ικανότητα να τεθούν σε εφαρμογή αποτελεσματικές παρεμβάσεις που να απαιτούν στοχευμένες δράσεις με τομεακές παραλλαγές.

2.5.1

Σε πρόσφατη μελέτη του Eurofound, το 18,6 % του δείγματος που ερωτήθηκε στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ φαίνεται να έχει ασκήσει —το 2008— αδήλωτη εργασία (10). Από αυτό το ποσοστό: το 31,3 % ήταν υπάλληλοι που έλαβαν μέρος των μισθών τους «εκτός μισθολογίου» χωρίς να έχει δηλωθεί από τους ίδιους τους εργοδότες (συνήθως περίπου το ένα τέταρτο του μισθού τους)· το 14,4 % ήταν εντελώς μη δηλωμένοι εργαζόμενοι· το 14,4 % ήταν μη δηλωμένοι αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι· το 39,7 % αφορούσε παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μεταξύ ανθρώπων με οικογενειακούς, κοινωνικούς, φιλικούς δεσμούς κλπ. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Ευρωβαρόμετρου (11) το 2013 (12), μόνο το 4 % των ερωτηθέντων παραδέχθηκε ότι ασκούσε αδήλωτη εργασία. Ωστόσο, το 11 % δήλωσε ότι, το προηγούμενο έτος, αγόρασε εμπορεύματα ή υπηρεσίες για τα οποία είχε βάσιμους λόγους να πιστεύει ότι ήταν προϊόν αδήλωτης εργασίας. Καταγράφονται σημαντικές αποκλίσεις εντός της ΕΕ (13).

2.5.2

Μέχρι στιγμής, επικρατεί αβεβαιότητα όσον αφορά τη δυναμική της αδήλωτης εργασίας στη συγκυρία κρίσης. Το φαινόμενο αυτό είναι πιθανό να επιδεινωθεί στους τομείς των επιχειρήσεων και σε τύπους απασχόλησης όπου ήδη υπάρχει και να επεκταθεί σε άλλους (για παράδειγμα, με την ανάπτυξη των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας) (14).

2.6

Η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης και οι κοινωνικές και δημογραφικές αλλαγές δημιουργούν εξάλλου περισσότερο χώρο για την παραοικονομία και την αδήλωτη εργασία, και για τον λόγο αυτό οι πολιτικές καταπολέμησης πρέπει να είναι σε θέση να εξελιχθούν αναλόγως. Στο πλαίσιο αυτό, η δυνατότητα παρέμβασης των επιμέρους χωρών είναι σαφώς περιορισμένη. Τούτο είναι ιδιαίτερα εμφανές στις διακρατικές πτυχές της αδήλωτης εργασίας.

2.7

Η συμμετοχή των μη νόμιμων μεταναστών στην αδήλωτη εργασία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί ως μέρος της συνολικής στρατηγικής για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης. Για πολλούς μη νόμιμους μετανάστες η αδήλωτη εργασία είναι μια υποχρεωτική κατάσταση που συνιστά στρατηγική επιβίωσης. Εξάλλου, η αδήλωτη εργασία μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη της παράνομης μετανάστευσης.

3.1

Η απόφαση για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής πλατφόρμας είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας συνειδητοποίησης της σοβαρότητας του προβλήματος και μιας προσεκτικής ανάλυσης που ξεκίνησαν τα βασικά ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα (15).

3.2

Η πρόταση για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής πλατφόρμας με την υποχρεωτική συμμετοχή όλων των κρατών μελών πρέπει να θεωρηθεί μια ορθή πρωτοβουλία της ΕΕ, εφόσον η αδήλωτη εργασία είναι σήμερα ένα πρόβλημα που αφορά, αν και με διαφορετικά επίπεδα έντασης αλλά με κοινά χαρακτηριστικά, όλα τα κράτη μέλη.

3.2.1

Η σημασία της δημιουργίας αυτής της μορφής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών ενισχύεται επίσης από την ανάγκη να εξασφαλιστεί ο σεβασμός και η προστασία: των ευρωπαϊκών ιδεωδών της αλληλεγγύης και της κοινωνικής δικαιοσύνης· του ανταγωνισμού της ελεύθερης αγοράς· των θεμελιωδών αρχών της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων εντός της ΕΕ, αλλά και των θεμάτων που σχετίζονται με τις διασυνοριακές πτυχές της αδήλωτης εργασίας και τις προκλήσεις που συνδέονται με την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού.

3.2.2

Η δημιουργία της πλατφόρμας θα εξασφαλίσει μεγαλύτερο συντονισμό μεταξύ των διαφόρων επιτροπών και ομάδων εργασίας που υπάρχουν στα κράτη μέλη, συμπληρώνοντας έτσι ένα κενό σε επίπεδο της ΕΕ, όπου η αδήλωτη εργασία έχει μέχρι στιγμής αντιμετωπιστεί με ασύμμετρο και μη επαρκώς συντονισμένο τρόπο.

3.2.3

Η από κοινού και συντονισμένη συμμετοχή όλων των χωρών της ΕΕ, είναι απαραίτητη προκειμένου να ενισχυθεί η δέσμευση για την καταπολέμηση των διαφόρων μορφών της αδήλωτης εργασίας (συμπεριλαμβανομένης της ψευδούς αυτοαπασχόλησης), καθώς και για την αντιμετώπιση διασυνοριακών ζητημάτων και προβλημάτων που σχετίζονται με την παράτυπη παρουσία μη δηλωμένων εργαζομένων από τρίτες χώρες χωρίς χαρτιά.

3.3

Πρέπει να αξιολογηθεί θετικά το γεγονός ότι η πρόταση για την ευρωπαϊκή πλατφόρμα συμμορφώνεται και θα πρέπει να συνεχίσει να συμμορφώνεται πλήρως με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας που ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

3.3.1

Οι δράσεις για την πρόληψη και την αποτροπή της αδήλωτης εργασίας παραμένουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών. Οι μη ποινικές κυρώσεις (διοικητικές και μη) επιβάλλονται στη βάση της αρχής της νομιμότητας, σύμφωνα με τη διαδικασία και τις νομοθετικές πράξεις που ισχύουν σε κάθε κράτος.

3.4

Η καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας αποτελεί θεμελιώδη στρατηγική επιλογή για την ΕΕ. Μέσω αυτής της στρατηγικής, ενδέχεται να καταστεί δυνατή η ανάδειξη της αδήλωτης εργασίας —βασικός παράγοντας οικονομικής ανάπτυξης— προκειμένου να εξασφαλιστεί η ανάκαμψη της ανταγωνιστικότητας του οικονομικού και κοινωνικού συστήματος της ΕΕ σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της στρατηγικής Ευρώπη 2020.

3.5

Οι δράσεις για την πρόληψη και την αποτροπή της αδήλωτης εργασίας πρέπει να επικεντρώνονται στις πραγματικές αιτίες του φαινομένου αυτού και στην ανάγκη συνδυασμού των μέσων για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας —μέσω ελέγχων και κυρώσεων που να αποσκοπούν στην καταπολέμηση των αθέμιτων, άδικων και μη δηλωμένων εμπορικών πρακτικών— με έξυπνα ρυθμιστικά μέτρα ώστε να εξασφαλιστεί ένα σταθερό και προβλέψιμο νομικό πλαίσιο.

3.5.1

Ενδείκνυται να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους στο οποίο να μειωθεί το κόστος εφαρμογής των κανόνων, να μεταρρυθμιστούν και να απλοποιηθούν οι διοικητικές και δημοσιονομικές διαδικασίες, να βελτιωθούν οι νομοθετικές διατάξεις για την εργασία και την ασφάλεια στον χώρο εργασίας για την εποχική και περιστασιακή απασχόληση και για τις νέες μορφές εργασίας.

3.5.2

Σημαντικό ρόλο στη δράση για την πρόληψη και την αποτροπή της αδήλωτης εργασίας μπορούν να διαδραματίσουν οι φορολογικές πολιτικές διευκόλυνσης με την εισαγωγή φορολογικών κινήτρων που να πριμοδοτούν συμπεριφορές σεβασμού των κανόνων και ανάδειξης της αδήλωτης εργασίας συμπεριλαμβανομένης της οικιακής εργασίας και των υπηρεσιών φροντίδας προσώπων.

3.6

Με τη δημιουργία της ευρωπαϊκής πλατφόρμας πρέπει να αποφευχθούν επικαλύψεις με υφιστάμενες πρωτοβουλίες και μορφές συνεργασίας, καθώς και αναποτελεσματικές και συνεπώς περιττές υποχρεώσεις υποβολής δήλωσης για την επίλυση του προβλήματος.

4.1

Δεδομένου του πλαισίου γνώσης των διαστάσεων και της δυναμικής της αδήλωτης εργασίας, το οποίο φαίνεται συχνά ανεπαρκές, είναι σαφές ότι η δράση των εθνικών αρχών επιβολής του νόμου θα ενισχυθεί με τη συμβολή της άμεσης γνώσης που έχουν οι κοινωνικοί εταίροι, καθώς και οι οργανώσεις των ΜΜΕ, τα ελεύθερα επαγγέλματα, η κοινωνική οικονομία, και, γενικότερα, οι φορείς που εκπροσωπούν την κοινωνία των πολιτών. Αυτή η ροή πληροφοριών είναι, στην πράξη, η καλύτερη εγγύηση για τον προσανατολισμό των εργασιών της πλατφόρμας κατά τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο.

4.2

Κατά τον ορισμό του εθνικού σημείου επαφής τα ΚΜ θα πρέπει υποχρεωτικά να ζητήσουν τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και να προσκαλέσουν τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, που διαδραματίζουν καθοριστικής σημασίας ρόλο, στην εθνική δράση καταπολέμησης της αδήλωτης εργασίας.

4.2.1

Είναι σημαντικό οι συνεδριάσεις της ευρωπαϊκής πλατφόρμας να είναι κατάλληλα προετοιμασμένες σε κάθε ΚΜ —μέσω μιας προπαρασκευαστικής συνεδρίασης— και στη συνέχεια να ακολουθεί μια εθνική συνεδρίαση με την οποία να διαδίδονται τα αποτελέσματα των εργασιών της πλατφόρμας.

4.3

Η ΕΟΚΕ έχει υπογραμμίσει την ανάγκη να ενισχυθεί η καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας «με τη συστηματική ανταλλαγή πληροφοριών, δεδομένων και αξιολογήσεων, σε ενωσιακό επίπεδο, έτσι ώστε να καταστεί πραγματικότητα η συμμετοχή και η συνεργασία των εμπλεκόμενων αρμόδιων αρχών και των κοινωνικών εταίρων» (16).

4.3.1

Η ΕΟΚΕ έχει καταβάλει διαρκείς προσπάθειες για την προώθηση και την ενθάρρυνση της ανταλλαγής μέσων, πολιτικών και βέλτιστων πρακτικών για την καταπολέμηση της παραοικονομίας, με παρεμβάσεις τόσο στους οικονομικούς παράγοντες όσο και στο πολιτιστικό και κοινωνικό πλαίσιο. Για τον λόγο αυτό, κατά την εφαρμογή της πλατφόρμας η ΕΟΚΕ ζητεί να αναγνωριστεί επισήμως ο ρόλος της και κατά συνέπεια να συμπεριληφθεί στους παρατηρητές της πλατφόρμας.

4.4

Η δράση ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης, που προβλέπεται στην πλατφόρμα αποτελεί σημαντική ευκαιρία ώστε να ενισχυθεί η δράση πρόληψης, μείωσης και καταπολέμησης του φαινομένου της παραοικονομίας όλων των κρατών μελών. Στο πλαίσιο αυτό δεν πρέπει να υποτιμηθεί η δυνατότητα συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών ιδίως μέσω της κοινής δράσης της ΕΟΚΕ και των εθνικών Οικονομικών και Κοινωνικών Επιτροπών στο πλαίσιο των δράσεων που διεξάγονται από την διευθύνουσα επιτροπή της στρατηγικής Ευρώπη 2020 και άλλους φορείς της ΕΟΚΕ.

4.4.1

Οι ενέργειες των εθνικών αρχών έχουν αποδειχθεί ανεπαρκείς όσον αφορά την πρόληψη, την ενημέρωση και την παροχή συμβουλών (17), και είναι σημαντικό να συζητηθούν μέτρα τέτοιου τύπου στο πλαίσιο της πλατφόρμας, μέσω κοινών δράσεων όπως οι ευρωπαϊκές εκστρατείες που προβλέπονται εξάλλου στο άρθρο 4 παρ. εδ. 1 θ).

4.5

Η ΕΟΚΕ συμφωνεί πλήρως με τον ορισμό των λειτουργιών και των καθηκόντων της πλατφόρμας. Η ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών, καθώς και η ανάπτυξη αναλύσεων, ερευνών και δεξιοτήτων (μέσω κοινών μαθημάτων κατάρτισης), είναι σίγουρα το πρώτο βήμα στην υλοποίηση συντονισμένων διακρατικών επιχειρησιακών δράσεων. Εν προκειμένω, η ΕΟΚΕ συμφωνεί να διευρυνθεί η εντολή της πλατφόρμας προκειμένου να μπορεί να διατυπώνει συστάσεις σχετικά με τους κανονισμούς, τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε επίπεδο των επιμέρους κρατών μελών, ούτως ώστε να εξασφαλισθεί η εφαρμογή μιας αποτελεσματικότερης στρατηγικής καταπολέμησης (προτείνοντας, για παράδειγμα, την ενίσχυση των δραστηριοτήτων διασυνοριακής συνεργασίας κατά τις επιθεωρήσεις ελέγχου και αντιμετώπισης).

4.6

Όπως έχει ήδη διατυπωθεί σε προηγούμενη γνωμοδότηση, η πλατφόρμα θα πρέπει να συμβάλλει στην ποσοτική και την ποιοτική αξιολόγηση: i) του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας (έντονα ετερογενούς στα διάφορα κράτη μέλη), ii) των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεών τους, οι οποίες με τη σειρά τους επηρεάζουν με διαφορετικούς τρόπους τα κράτη μέλη λόγω διαφορετικών διαρθρωτικών όρων και πλαισίων, iii) της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων καταπολέμησης στο εσωτερικό των κρατών μελών.

4.6.1

Εν προκειμένω είναι σημαντική η δημιουργία της πλατφόρμας όπως είναι εξίσου επιθυμητό τόσο η Eurostat όσο και το Eurofound να μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο της πλατφόρμας.

4.7

Ο ΟΟΣΑ εδώ και πολλά χρόνια έχει αναπτύξει μια ειδική εμπειρογνωμοσύνη για την αδήλωτη εργασία (18) και για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι θα πρέπει να κληθεί να συμμετάσχει στην ευρωπαϊκή πλατφόρμα, ως παρατηρητής.

4.8

Είναι σκόπιμο η παρακολούθηση της δράσης της πλατφόρμας, πέρα από το να είναι συνεχής —και να μην περιορίζεται σε μια εξέταση ανά τετραετία— να εξασφαλίζει μια πραγματική συμμετοχή των εξωτερικών αξιολογητών στην επιλογή των δεικτών αποτελεσμάτων και επιπτώσεων καθώς και στη φάση της αξιολόγησης του προγράμματος της πλατφόρμας.