52003DC0316

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ - Ο διάλογος Ευρωπαϊκής Ένωσης-Αφρικής

Εισαγωγή

Τρία χρόνια μετά το Κάιρο, καθορίστηκε η ημερομηνία για τη δεύτερη Διάσκεψη Κορυφής ΕΕ-Αφρικής στη Λισαβόνα, στις 5 Απριλίου 2003, υπό την από κοινού προεδρία της Ελλάδας και της Νότιας Αφρικής. Η πρόταση την οποία υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση στις αρχές του παρόντος έτους, ζητώντας την αναβολή της Διάσκεψης Κορυφής της Λισαβόνας, δεν θέτει ένα τέλος στον διάλογο ΕΕ-Αφρικής. Αντίθετα, η προεδρία της ΕΕ ενημέρωσε την προεδρία της Αφρικανικής Ένωσης σχετικά με την πρόθεση της ΕΕ να "συνεχίσει τις συζητήσεις με τους αφρικανικούς ομολόγους ώστε να διασφαλίσει τη διεξαγωγή της Διάσκεψης Κορυφής το ταχύτερο δυνατόν".

Παρά το γεγονός ότι εξακολουθεί να υπάρχει αβεβαιότητα σε ότι αφορά την ημερομηνία μιας πιθανής επανέναρξης του διαλόγου ΕΕ-Αφρικής σε επίπεδο διάσκεψης κορυφής, η Επιτροπή προτίθεται να συμβάλει στη συνέχιση των συζητήσεων και της συνεργασίας μεταξύ της ΕΕ και της Αφρικής, ώστε να προετοιμάσει το έδαφος για την επανέναρξη συναντήσεων για την πραγματοποίηση πολιτικού διαλόγου σε υψηλό επίπεδο. Συγχρόνως, η παρούσα ανακοίνωση θα καταστήσει δυνατή τη πραγματοποίηση ουσιαστικής συζήτησης επί των πιθανών προοπτικών, των πλέον ελπιδοφόρων μέσων και μελλοντικών λεπτομερειών για τον διάλογο και τη συνεργασία ΕΕ-Αφρικής, με στόχο την κατάρτιση επιχειρησιακού προγράμματος δράσης ΕΕ-Αφρικής. Υπενθυμίζοντας το μακροχρόνιο πλαίσιο εταιρικής σχέσης που υφίσταται μεταξύ της ΕΕ και της Αφρικής, η Επιτροπή εξετάζει σύντομα τους στόχους και το επίκεντρο του διαλόγου ΕΕ-Αφρικής μέχρι σήμερα και εξετάζει το νέο πλαίσιο που δημιουργήθηκε μετά τη Διάσκεψη Κορυφής του Καΐρου, με τη δρομολόγηση της νέας εταιρικής σχέσης για την ανάπτυξη της Αφρικής (NEPAD) και την Αφρικανική Ένωση (τμήματα 1 και 2).

Στο τμήμα 3 επανεξετάζεται η κατάσταση του διαλόγου μεταξύ ΕΕ και Αφρικής σχετικά με καθένα από τα οκτώ θέματα προτεραιότητας, και υπογραμμίζονται τα κύρια ζητήματα τα οποία προέκυψαν κατά τη συζήτηση και η σχετική θέση που θα μπορούσε να λάβει η Ένωση.

Στο τελευταίο τμήμα επιχειρείται μια γενική περιγραφή των στόχων και προσανατολισμών του μελλοντικού διαλόγου με την Αφρική μετά τη Διάσκεψη Κορυφής της Λισαβόνας, υπό το φως των συζητήσεων, οι οποίες έλαβαν ήδη χώρα στο πλαίσιο του Συμβουλίου και κατά την τελευταία διυπουργική Διάσκεψη ΕΕ-Αφρικής, που πραγματοποιήθηκε στην Ουαγκαντούγκου, το Νοέμβριο 2002.

Τμήμα 0. Η ΕΕ και η Αφρική: μια μακροχρόνια εταιρική σχέση και μια νέα πρόκληση

Ο διάλογος και η συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και της Αφρικής χρονολογούνται από το ξεκίνημα της ΕΕ. Η ΕΕ συνήψε συμφωνίες σύνδεσης σχεδόν με όλες τις αφρικανικές χώρες, συμφωνίες που βασίζονται σε τρεις κύριους πυλώνες: πολιτικός διάλογος, εμπόριο και αναπτυξιακή συνεργασία.

Ο διάλογος, σε επίπεδο ηπείρων, μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής πρέπει να συμπληρώσει και να προσδώσει προτιθέμενη αξία στα πλαίσια για τον διάλογο και τη συνεργασία, τα οποία ήδη υπάρχουν μεταξύ της ΕΕ και των αφρικανικών κρατών, σε επίπεδο χώρας και περιφερειών, που κυρίως και κατ' εξοχή, λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο της συμφωνίας του Κοτονού και της διαδικασίας της Βαρκελώνης. Στην περίπτωση των βορειοαφρικανικών χωρών, αποκτά αυξανόμενη σημασία η νέα ιδέα της "ευρύτερης Ευρώπης". [1]

[1] Η ανακοίνωση "Ευρύτερη Ευρώπη - γειτονικές σχέσεις: ένα νέο πλαίσιο σχέσεων με τους γείτονές μας στα ανατολικά και νότια σύνορα μας" εκδόθηκε στις 11/03/2003. (COM(2003-104))

Παρά τις τάσεις παγκοσμιοποίησης οι οποίες διαφοροποίησαν τις οικονομικές σχέσεις της Αφρικής, οι σχέσεις της ΕΕ με την Αφρική εξακολουθούν να είναι ισχυρές σε πολλούς τομείς: 41% της αναπτυξιακής βοήθειας της ΕΕ προορίζεται για την Αφρική και 45% των εξωτερικών συναλλαγών της Αφρικής πραγματοποιείται με την ΕΕ, αντιπροσωπεύοντας 144 δισεκατ. EUR για το έτος 2000, ή είναι πενταπλάσιες των ενδοαφρικανικών συναλλαγών (29 δισεκατ. EUR ετησίως).

Στα τέλη μόνο της δεκαετίας του 1990 και με την πρώτη Διάσκεψη Κορυφής ΕΕ/Αφρικής, το 2000, αυτή η εταιρική σχέση απέκτησε πλήρη ηπειρωτική διάσταση. Αυτή η Διάσκεψη Κορυφής ΕΕ-Αφρικής, που πραγματοποιήθηκε στο Κάιρο τον Απρίλιο του 2000, χαρακτηρίστηκε από τη συμμετοχή όλων αφρικανικών χωρών καθώς και των κρατών μελών της ΕΕ. Έκτοτε, η δρομολόγηση της NEPAD, το 2001, και η δημιουργία της Αφρικανικής Ένωσης το 2002, επέσυραν την προσοχή στο παναφρικανικό επίπεδο της πρωτοβουλίας και στη μεγαλύτερη αλληλεπιδραστική ικανότητα της Αφρικής, σαν σύνολο. Αυτή η ανανεωμένη παναφρικανική ορμή καθιστά ικανή την Αφρική να αναλάβει έναν ουσιαστικότερο ρόλο στη διεθνή σκηνή, όπως απεδείχθη πέρσι στην Παγκόσμια Διάσκεψη για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΠΔΑΑ) που πραγματοποιήθηκε στο Γιοχάνεσμπουργκ.

Η Αφρική, αποφασίζοντας να εμβαθύνει την ολοκλήρωση, έκανε άνοιγμα για ευρύτερες εταιρικές σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο. Κατά συνέπεια, η ΕΕ και η Αφρική μπορούν να βασίσουν την εταιρική τους σχέση σε κοινούς στόχους και κοινές αξίες, όπως αναφέρονται στη συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη συμφωνία του Κοτονού και τη διαδικασία της Βαρκελώνης, καθώς και στην ιδρυτική πράξη της Αφρικανικής Ένωσης και στην διακήρυξη της NEPAD.

Κατά τις προετοιμασίες της δεύτερης Διάσκεψης Κορυφής ΕΕ-Αφρικής, η οποία θα πραγματοποιηθεί στη Λισαβόνα, και ενόψει της επερχόμενης διεύρυνσης της Ένωσης, αμφότερες οι πλευρές εξέφρασαν την πρόθεσή τους να επαναξιολογήσουν το διάλογο και να ενισχύσουν την εταιρικής τους σχέση, σε επίπεδο ηπείρων.

Τμήμα 1. Ο διάλογος ΕΕ-Αφρικής

1a. Στόχοι και επίκεντρο του διαλόγου ΕΕ-Αφρικής

Παρά τον αριθμό περιπτώσεων επιτυχίας, όπως η μετάβαση στη δημοκρατία και τα οικονομικά επιτεύγματα σε ορισμένες χώρες, λόγω της αυξανόμενης φτώχειας στην Αφρική, των τρομακτικών προβλημάτων υγείας και εκπαίδευσης και του αυξανόμενου αριθμού κρίσεων, συγκρούσεων και κρατών που παραβαίνουν τις υποχρεώσεις τους, πρέπει να αναληφθούν καινοτόμες στρατηγικές που να βοηθήσουν την αφρικανική ήπειρο να ανταποκριθεί σ' αυτές τις τρομερές προκλήσεις.

Ο διάλογος συμβάλλει στα εξής:

- ενίσχυση των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικοπολιτιστικών σχέσεων EΕ-Aφρικής, σύμφωνα με την εξωτερική πολιτική της ΕΕ, δίδοντας ιδιαίτερη προσοχή στη νέο παναφρικανικό πλαίσιο,

- εξάλειψη της φτώχειας και επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας στην Αφρική, καθώς και εκπλήρωση των δεσμεύσεων που πρόσφατα αναλήφθηκαν στο πλαίσιο διεθνών διασκέψεων (Ντόχα, Μοντερέϋ και ΠΔΑΑ),

- προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου στην Αφρική, δεδομένου ότι αυτά τα "ουσιώδη στοιχεία" της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ συνιστούν επίσης τον πυρήνα των αξιών της Αφρικανικής Ένωσης και της NEPAD.

Προς υλοποίηση των εν λόγω στόχων, η αλληλεπίδραση με την Αφρική θα πρέπει να οδηγήσει σε πλήρη πολιτικό διάλογο με τις πρόσφατα δημιουργηθείσες παναφρικανικές δομές. Ο διάλογος θα πρέπει να καλύπτει ζητήματα όπως ειρήνη και ασφάλεια, διακυβέρνηση, αειφόρος ανάπτυξη, δημοκρατία, κράτος δικαίου και ανθρώπινα δικαιώματα, με περιεκτικό τρόπο. Στο πλαίσιο αυτό, εξαιτίας της υψηλής αστάθειας που χαρακτηρίζει τις περισσότερες αφρικανικές περιφέρειες, η πρόληψη των συγκρούσεων και η ενίσχυση της ειρήνης αποτελούν απόλυτη προϋπόθεση για την ανάπτυξη, και πρέπει να συνιστούν πρώτιστη προτεραιότητα για τον πολιτικό διάλογο με την Αφρική, στο ανώτατο επίπεδο.

* Ο διάλογος ΕΕ-Αφρικής πρέπει να επικεντρώνεται στα πολιτικά και σφαιρικά ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος και να συμβάλλει στον ανασχηματισμό λειτουργικών κυβερνητικών δομών και να συμβάλλει στη δημιουργία βιώσιμων περιφερειακών δομών, οι οποίες θα ενισχύσουν τη διαρθρωτική σταθερότητα των αφρικανικών κοινωνιών.

* Ο διάλογος πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη την πολιτική διάσταση των αναπτυξιακών ζητημάτων, σε επίπεδο ηπείρων. Μεταξύ τούτων, αναφέρονται τα ζητήματα περιφερειακής ολοκλήρωσης του εμπορίου, το χρέος, η υγεία και η επισιτιστική ασφάλεια. Για την αφρικανική πλευρά, είναι εξαιρετικά σημαντικό, τα ζητήματα αυτά να παραμείνουν το πρόγραμμα δράσης του πολιτικού διαλόγου με την ΕΕ, ακόμη και εάν η στήριξη, στην πράξη, της ΕΕ συζητείται και εκτελείται σε διάφορα υφιστάμενα και εξουσιοδοτημένα πλαίσια.

1β. Η ΑΕ και η NEPAD: δήλωση αφρικανικής αυτοδιάθεσης

* Ο μετασχηματισμός του ΟΑΕ στην Αφρικανική Ένωση, τον Ιούλιο 2002, παρέχει ένα νέο θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα διευκολύνει το διάλογο της Αφρικής με τον υπόλοιπο κόσμο. Επίσης, καλεί για ισχυρότερη και καλύτερη διακυβέρνηση σε ολόκληρη την Αφρική και σε παναφρικανικό επίπεδο. Στην ιδρυτική πράξη της Αφρικανικής Ένωσης εξαγγέλλονται οι αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και της διακυβέρνησης. Με τη δημιουργία της Αφρικανικής Ένωσης (ΑΕ), οι αφρικανοί ηγέτες δίδουν μεγαλύτερη έμφαση στα ζητήματα της ηπείρου και στην παναφρικανική ολοκλήρωση. Η ΕΕ, η οποία μέχρι σήμερα έχει αναπτύξει τη συνεργασία της με την Αφρική κυρίως σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, θα ανταποκριθεί σ'αυτή την παναφρικανική φιλοδοξία, εφόσον χρειάζεται.

* Η δρομολόγηση της NEPAD, τον Οκτώβριο του 2001, συνιστά σημαντικό βήμα και σαφή δήλωση για την αφρικανική αυτοδιάθεση. Με την NEPAD, οι αφρικανοί ηγέτες εξαγγέλλουν τις αξίες και τους στόχους επί των οποίων πρόκειται να βασιστεί η οργάνωση της αναγέννησης της αφρικανικής ηπείρου. Οι αξίες που αποτελούν επίκεντρο της NEPAD ομοιάζουν ιδιαίτερα με τα "θεμελιώδη στοιχεία" της πολιτικής εξωτερικών σχέσεων της ΕΕ, που αποτελούν τον πυρήνα όλων των συμφωνιών ΕΕ-Αφρικής. Οι τομεακές και θεματικές προτεραιότητες της NEPAD είναι σχεδόν οι ίδιες με αυτές του σχεδίου δράσης του Καΐρου, και συμφωνούν με τις πρόσφατα χαραχθείσες στρατηγικές χώρας και περιφερειακής συνεργασίας, δυνάμει της συμφωνίας του Κοτονού. Έτσι, η ΕΕ είναι κανονικά σε θέση να υποστηρίξει την εφαρμογή της NEPAD από τις αφρικανικές χώρες και περιφέρειες.

* Η Αφρικανική Ένωση και η NEPAD συνδέονται μεταξύ τους στενά. Ενώ προέρχονται από χωριστές πρωτοβουλίες, οι αφρικανοί ηγέτες κατέβαλαν πολλές προσπάθειες για το συνδυασμό και, ενδεχομένως, τη σύγκλισή τους. Από τη Διάσκεψη Κορυφής του Durban τον Ιούλιο του 2002, τα κεφάλαια της ΝΕPAD θα μπορούσαν να περιληφθούν στο πλαίσιο της ΑΕ. Η ΑΕ (το θεσμικό πλαίσιο για την ολοκλήρωση της Αφρικής) και η NEPAD (το κοινωνικοοικονομικό πρόγραμμα της Αφρικανικής Ένωσης) μπορούν να υποστηριχθούν μόνο από κοινού. Από κοινού, η Αφρικανική Ένωση και η NEPAD δημιουργούν μια νέα βάση για τις σχέσεις ΕΕ-Αφρικής και επιδιώκουν έναν ενισχυμένο διάλογο μεταξύ της ΕΕ και της Αφρικής, σε συνολικό επίπεδο.

* Η ΕΕ, βασιζόμενη στην ιδία πείρα σε ό,τι αφορά την ολοκλήρωση, θεωρείται ως σημείο αναφοράς από εκείνους οι οποίοι εργάζονται για τη δημιουργία της Αφρικανικής Ένωσης. Η Αφρικανική Ένωση είναι πρόθυμη να κατανοήσει καλύτερα και να διδαχθεί από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και τις μεθόδους και τους θεσμούς της Ευρώπης, ώστε να δημιουργήσει το δικό της παναφρικανικό σχέδιο.

* Από κοινού, η δημιουργία της Αφρικανικής Ένωσης, με μια ακριβέστερη εντολή, επιχειρησιακά προγράμματα και καινοτόμες θεσμικές ρυθμίσεις, και η δρομολόγηση της NEPAD, θα εγκαθιδρύσουν ένα νέο παναφρικανικό επίπεδο διακυβέρνησης. Αυτό το παναφρικανικό επίπεδο, το οποίο θα χειρίζεται νευραλγικής σημασίας ζητήματα αειφόρου ανάπτυξης της Αφρικής, προσφέρει σήμερα ένα προσφορότερο και καλύτερα διαρθρωμένο πλαίσιο για τον διάλογο ΕΕ-Αφρικής.

Τμήμα 2. Αντιμετώπιση της Αφρικής ως ενιαίο σύνολο

Η Επιτροπή αναγνωρίζει το γεγονός ότι η ύπαρξη διαφόρων συμφωνιών μεταξύ της ΕΕ και τμημάτων της Αφρικής δεν διευκολύνει την Κοινότητα να ανταποκριθεί στις παναφρικανικές πρωτοβουλίες ούτε να υποστηρίξει περιφερειακές δραστηριότητες, οι οποίες αναλαμβάνονται στις αφρικανικές περιφέρειες.

Για τη βελτίωση της υποστήριξης της ΕΕ σε ό,τι αφορά την ολοκλήρωση της αφρικανικής ηπείρου, η Επιτροπή προτίθεται να εξετάσει πρακτικά μέτρα, τα οποία θα γεφυρώσουν τις διάφορες συμφωνίες που ήδη ισχύουν μεταξύ της ΕΕ και της Αφρικής (Κοτονού, ευρωμεσογειακές συμφωνίες και ΣΕΑΣ-Συμφωνία για το Εμπόριο, την Ανάπτυξη και τη Συνεργασία - με τη Νότιο Αφρική). Αυτό θα μπορούσε να αφορά τον τομέα του εμπορίου, τους κανόνες κρατικών προμηθειών για τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα και τον προγραμματισμό της βοήθειας.

* Η Κοινότητα, για να διευκολύνει και να ενθαρρύνει το ενδοαφρικανικό εμπόριο, πρέπει να αναλύσει προσεκτικά τον αντίκτυπο των συναφών με το εμπόριο μέσων, τα οποία ήδη υφίστανται ή προβλέπονται δυνάμει των συμφωνιών της. Τούτο ισχύει ειδικότερα για την υπό εξέλιξη επανεξέταση των ευρωμεσογειακών συμφωνιών με τις βορειοαφρικανικές χώρες, και τις συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης, που θα αποτελέσουν το εμπορικό καθεστώς του Κοτονού με τις χώρες ΑΚΕ. Με την ανάλυση αυτή, θα είναι δυνατόν να εντοπιστούν ενδεχόμενα επιπρόσθετα μέσα ή μηχανισμοί, που θα μπορούσαν να ευνοήσουν περαιτέρω της παναφρικανικές συναλλαγές.

* Παρομοίως, οι κανόνες για τις κρατικές προμήθειες που εφαρμόζονται στο ΕΤΑ και σε διάφορα κονδύλια του προϋπολογισμού (ιδίως MEDA και ΕΠΑΑ-Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης) εν γένει περιορίζουν την επιλεξιμότητα σε προμηθευτές από χώρες τις οποίες καλύπτει το ίδιο μέσο. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα, οι χώρες της Βόρειας Αφρικής να μην είναι επιλέξιμες σε διαγωνισμούς για ανάθεση συμβάσεων ΕΤΑ, και αντιστρόφως. Μετά την ανανέωση των αντίστοιχων νομικών βάσεων, η Κοινότητα θα είναι σε θέση να μεταρρυθμίσει τα κριτήρια επιλεξιμότητας δυνάμει των κανονισμών ΕΤΑ και MEDA (καθώς και ΕΠΑΑ), έτσι ώστε να υπάρχουν αμοιβαία δικαιώματα υποβολής προσφορών, πράγμα το οποίο έχει ήδη επιτευχθεί μεταξύ του ΕΤΑ και του ΕΠΑΑ. Η επέκταση της επιλεξιμότητας σε ολόκληρη την ήπειρο θα συμβάλει στον γενικό στόχο, ο οποίος συνίσταται στην αποδέσμευση της βοήθειας σύμφωνα με την πρόσφατη ανακοίνωση της Επιτροπής ("Αποδέσμευση της βοήθειας: ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της βοήθειας").

* Επί του παρόντος, η υποστήριξη που παρέχει η ΕΕ στις παναφρικανικές πρωτοβουλίες αξιολογείται για κάθε περίπτωση χωριστά και η ικανότητα της ΕΕ να ανταποκριθεί είναι περιορισμένη, δεδομένου ότι καλείται να χειριστεί διαφορετικά χρηματοδοτικά μέσα. Για να αναπτυχθούν μελλοντικά οι παναφρικανικές δραστηριότητες, η Επιτροπή προτείνει, να προετοιμαστεί η Κοινότητα ώστε να τα θέσει σε ένα συνεκτικό πλαίσιο. Συνεπώς, πρέπει να εξεταστεί με ποιο τρόπο μπορεί να συγκεντρωθεί η βοήθεια της ΕΕ, που προορίζεται για την υποστήριξη ενός επιχειρησιακού προγράμματος δράσης ΕΕ-Αφρικής, με την επιφύλαξη της συμφωνίας των ενδιαφερομένων χωρών και περιφερειών. Στην περίπτωση επιτυχίας μιας τέτοιας συγκέντρωσης, μια πρώτη πρακτική εφαρμογή, συνίσταται στη δημιουργία μηχανισμού σε επίπεδο της ηπείρου, σε ό,τι αφορά ενέργειες προς υποστήριξη της ειρήνης, που θα συμβάλλουν στη σταθεροποίηση περιοχών της Αφρικής, των οποίων η ανάπτυξη παρεμποδίζεται εξαιτίας πρόσφατων ή μακροχρόνιων συγκρούσεων.

Πέρα από αυτές τις τρεις συγκεκριμένες προτάσεις, η Επιτροπή είναι πεπεισμένη ότι οι ευρύτερες προσπάθειες που αναλήφθηκαν για την αύξηση της αποτελεσματικότητας της βοήθειας στην Αφρική, θα απλουστεύσουν και θα διευκολύνουν τη διευθέτηση παναφρικανικών και κάθετων ζητημάτων. Τούτο θα θεωρηθεί επίσης ως μέρος της μελέτης για την εγγραφή των πόρων του ΕΤΑ στον προϋπολογισμό, που θα υποβληθεί στο πλαίσιο χωριστής ανακοίνωσης της Επιτροπής, προ του τέλους του έτους. Εν τω μεταξύ, θα αναληφθούν μελέτες σχετικά με τις δυνατότητες επανεξέτασης των διατάξεων που περιέχονται στο παράρτημα IV της συμφωνίας του Κοτονού.

Τμήμα 3. Αποτελέσματα του διαλόγου ΕΕ-Αφρικής: πρόοδος επί των θεμάτων προτεραιότητας

Η "δήλωση του Καΐρου και το σχέδιο δράσης" ήταν αρκετά φιλόδοξο και περιελάμβαναν όλα τα θέματα αναπτυξιακής συνεργασίας. Κατά το διάστημα που μεσολάβησε μέχρι τη Διάσκεψη Κορυφής του Καΐρου, η πρώτη διπεριφερειακή ομάδα ανώτατων υπαλλήλων αποφάσισε, τον Οκτώβριο 2001, ότι ο διάλογος ΕΕ-Αφρικής πρέπει να οργανωθεί γύρω από οκτώ θέματα προτεραιότητας, ώστε να καταλήξει σε συγκεκριμένα αποτελέσματα: 1. Ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατία και χρηστή διακυβέρνηση, 2. Πρόληψη και επίλυση των διαφορών, 3. Επισιτιστική ασφάλεια, 4.HIV/AIDS και άλλες πανδημίες, 5. Περιβάλλον, 6. Περιφερειακή ολοκλήρωση και εμπόριο, 7. Eξωτερικό χρέος, 8. Επάνοδος των παράνομα εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών. Από το Κάιρο, πραγματοποιήθηκαν δύο υπουργικές διασκέψεις:

* Στην 1η υπουργική διάσκεψη (Bρυξέλλες, Οκτώβριος 2001) επετεύχθη ένα εύλογο επίπεδο συμφωνίας επί έξι εκ των οκτώ ζητημάτων προτεραιότητας, ωστόσο απαιτούνται περαιτέρω εργασίες για το χρέος και την επιστροφή κλεμμένων πολιτιστικών αγαθών. Η υπουργική διάσκεψη των Βρυξελλών υιοθέτησε επίσης κοινή δήλωση για την τρομοκρατία και δήλωσε την υποστήριξη της στην NEPAD, κατόπιν πρωτοβουλίας της ΕΕ να φιλοξενήσει ειδική συνάντηση με τους αφρικανούς ηγέτες.

* Η 2η υπουργική διάσκεψη (Ουαγκαντούγκου, Νοέμβριος 2002) υιοθέτησε (i) ανακοίνωση που επιβεβαιώνει την ουσιαστική πρόοδο των προετοιμασιών της Διάσκεψης Κορυφής, και (ii) μια ακόμη δήλωση για την από κοινού καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Εξέτασε ζητήματα που αφορούν την ειρήνη και την ασφάλεια, τη διακυβέρνηση, τα πολιτιστικά αγαθά και σχέδιο δράσης για την εμπορία ανθρώπων. Σκιαγραφήθηκαν δράσεις παρακολούθησης για το εμπόριο και την περιφερειακή ολοκλήρωση, το περιβάλλον, την επισιτιστική ασφάλεια και το Παγκόσμιο Ταμείο Υγείας.

* Στην Ουαγκαντούγκου δρομολογήθηκε συζήτηση για το μέλλον του διαλόγου. Αμφότερες οι πλευρές εξέφρασαν την ανάγκη να βελτιωθεί το σχήμα, το επίκεντρο και οι διαδικασίες του διαπεριφερειακού διαλόγου ώστε να αποκτήσει μεγαλύτερη αλληλεπίδραση, χωρίς ωστόσο να καταστεί υπερβολικά δυσκίνητος. Η διαδικασία του Καΐρου θεωρήθηκε ως ένα μοναδικό πλαίσιο, προσεγγίζοντας ολόκληρη την Αφρική με την ΕΕ. Συμφωνήθηκε ότι πρέπει να προετοιμαστούν σχετικές προτάσεις για να εξεταστούν στη Λισαβόνα (βλέπε τμήμα 4).

Τμήμα 3. Τομέας Α. Ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατία και χρηστή διακυβέρνηση

Ο διάλογος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και τη χρηστή διακυβέρνηση εξελίχθηκε γύρω από τρία κύρια ζητήματα: εμπορία ανθρώπων, υποστήριξη στα αφρικανικά όργανα και στην καταπολέμηση της διαφθοράς, μεταξύ άλλων, έρευνα και απόδοση παρανόμως κτηθέντος δημοσίου χρήματος.

Ως προς το πρώτο θέμα, εμπορία ανθρώπων, ιδίως γυναικών και παιδιών, ένα πρώτο βήμα έγινε με τη σύνταξη ενός σχεδίου δράσης. Το σχέδιο δράσης περιέχει γενικές αρχές καθώς και προτάσεις για τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων σε ό,τι αφορά την πρόληψη και μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση, την προστασία και συνδρομή στα θύματα, το νομοθετικό πλαίσιο, την ανάπτυξη πολιτικής και την επιβολή του δικαίου, και την επιτόπου συνεργασία και συντονισμό. Το σχέδιο δράσης θα πρέπει να εγκριθεί στη Διάσκεψη Κορυφής στη Λισαβόνα, εφόσον εξευρεθεί λύση σε ό,τι αφορά τη διεθνή δικαιοδοσία. Οι δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης πρέπει να καθίστανται γνωστές, στο βαθμό του δυνατού, στις συμμετέχουσες αρχές επιβολής του νόμου, ώστε να αντανακλώνται στις δραστηριότητες που υποστηρίζονται μέσω των εφαρμοζόμενων προγραμμάτων χρηματοδότησης της ΕΕ στο χώρο της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων.

Ως προς το δεύτερο ζήτημα, υποστήριξη των αφρικανικών θεσμών, πρόσφατα υποβλήθηκε στην ευρωπαϊκή πλευρά, ένα προκαταρκτικό πρόγραμμα για τη δημοκρατία, τη διακυβέρνηση και τα ανθρώπινα δικαιώματα, για την περίοδο 2002-2003. Το πρόγραμμα αυτό, το οποίο σύντομα θα εγκριθεί σαν συνέχεια της Διάσκεψης Κορυφής ΑΕ στο Ντέρμπαν, αποσκοπεί, καταρχήν, στην εκπλήρωση των διαφόρων δεσμεύσεων που ανέλαβαν τα κράτη μέλη της ΑΕ στο πλαίσιο διαφόρων νομικών εγγράφων και εγγράφων πολιτικής, όπως την ιδρυτική πράξη της ΑΕ ή τη δήλωση της ΑΕ για τις αρχές που διέπουν τις δημοκρατικές εκλογές στην Αφρική. Δεύτερος στόχος του προγράμματος συνίσταται στην παροχή υποστήριξης στην ενίσχυση των θεσμών που αφορούν τη δημοκρατία, τη διακυβέρνηση και τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η αφρικανική επιτροπή για τα δικαιώματα του ανθρώπου και των λαών, και η ίδρυση του αφρικανικού δικαστηρίου για τα δικαιώματα του ανθρώπου και των λαών, ώστε με τη συνδρομή αυτή να είναι σε θέση να αναλαμβάνουν αποτελεσματικότερα τις ευθύνες τους. Η ενίσχυση των θεσμών αυτών είναι, κατά κύριο λόγο, σημαντική, δεδομένου ότι καλούνται να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη στο πλαίσιο του αφρικανικού μηχανισμού αξιολόγησης από ομότιμους. Στην υπουργική διάσκεψη της Ουαγκαντούγκου, το πρόγραμμα υποστηρίχθηκε από την ευρωπαϊκή πλευρά και η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ΕΠΔΑΔ) προέβλεψε τη δυνατότητα υποστήριξης ορισμένων εξ αυτών των δραστηριοτήτων στο πλαίσιο της ενημέρωσης του προγραμματισμού ΕΠΔΑΔ του 2003. Η Επιτροπή επεξεργάζεται σήμερα τις λεπτομέρειες σχετικά με πιθανή υποστήριξη.

Το τρίτο θέμα, καταπολέμηση της διαφθοράς, έρευνα και απόδοση παράνομα κτηθέντος δημόσιου χρήματος κατατεθειμένου σε αλλοδαπές τράπεζες, τούτο αποτελεί μέρος ευρύτερου θέματος οικονομικής διαχείρισης. Επί του εν λόγω θέματος, καταβλήθηκαν σημαντικές προσπάθειες από τους αφρικανούς στη Διάσκεψη Κορυφής του Καΐρου, για τη δημιουργία νομικού πλαισίου και πλαισίου πολιτικής, με την έγκριση, από την Αφρικανική Ένωση, της δήλωσης της NEPAD για τη δημοκρατία, την πολιτική, οικονομική και εταιρική διακυβέρνηση και της πανηγυρικής διακήρυξης της διάσκεψης για την ασφάλεια, σταθερότητα, ανάπτυξη και συνεργασία στην Αφρική (CSSDCA). Η σύμβαση της ΑΕ κατά τη διαφθοράς, η οποία εγκρίθηκε πρόσφατα, και η σύμβαση του Αλγερίου για την πρόληψη και καταπολέμηση της τρομοκρατίας που περιέχει διατάξεις σχετικά με τις οικονομικές πτυχές της τρομοκρατίας, προβλέπουν πιο συγκεκριμένα νομικά μέτρα. Συγχρόνως, τελούν υπό εξέλιξη διάφορες πρωτοβουλίες σε περιφερειακό επίπεδο για τη δημιουργία και ανάπτυξη περιφερειακών πρωτοβουλιών κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, που συνδέονται με τις εργασίες της ειδικής ομάδας χρηματοοικονομικής δράσης (FATF). Τέλος, σε ένα σφαιρικό πολυμερές επίπεδο, αναμένεται επίσης περαιτέρω πρόοδος με τη μελλοντική διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών κατά της διαφθοράς (η διάσκεψη για την υπογραφή έχει προγραμματιστεί για το Δεκέμβριο του 2003), που θα εγκρίνει μια πλήρη και πολυτομεκαή προσέγγιση, εξισορροπώντας την ανάγκη δημιουργίας ενός λειτουργικού μηχανισμού ανάκτησης των περιουσιακών στοιχείων, με την ανάγκη θεσμοποίησης αποτελεσματικών προληπτικών μέτρων. Στην υπουργική διάσκεψη της Ουαγκαντούγκου, η αφρικανική πλευρά εξέφρασε την "προθυμία της να χειριστεί το ζήτημα της διαφθοράς" και κάλεσε την ΕΕ "να συνεργαστεί για την εφαρμογή των ..... αφρικανικών αποφάσεων" και "να αναλάβει συγκεκριμένη δράση συνεργασίας στο χώρο αυτό και να προτείνει συγκεκριμένες δράσεις". [2] Ενόψει αυτού του νέου πλαισίου, το θέμα του παρανόμως κτηθέντος χρήματος, το οποίο κατά τις εκτιμήσεις υπερβαίνει το ήμισυ του εξωτερικού χρέους της Αφρικής και είναι κατατεθειμένο κυρίως σε αλλοδαπές τράπεζες, αποτελεί επομένως αναπόσπαστο μέρος της προόδου που πρέπει να επιτευχθεί στον χώρο της οικονομικής διαχείρισης και της αμοιβαίας ευθύνης. Επομένως, η διπεριφερειακή ομάδα θα προβεί σε συγκεκριμένες ενέργειες για μεγαλύτερη συνεργασία στο χώρο αυτό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αποφασισμένη να συνδράμει τις αφρικανικές χώρες στις συνεχιζόμενες προσπάθειές τους για τον περιορισμό και την πρόληψη της διαφθοράς, μέσω της παροχής τεχνικών συμβουλών βασιζόμενων σε γενικές αρχές, που αποτελούν μέρος μελλοντικής ανακοίνωσης για σφαιρική πολιτική της ΕΕ κατά της διαφθοράς.

[2] Εγκεκριμένα πρακτικά της διπεριφερειακής ομάδας (Ουαγκαντούγκου, 25-26 Nοεμβρίου 2002)

Επίσης, με βάση το πλαίσιο πολιτικής που καθορίστηκε στην Ουαγκαντούγκου και για την προώθηση της χρηστής διακυβέρνησης, η ΕΕ προετοιμάζει μια σειρά μέτρων με σκοπό την αντιμετώπιση της παράνομης υλοτόμησης. Η παράνομη υλοτόμηση έχει αυξηθεί σε ορισμένες χώρες αποτελώντας σοβαρό πρόβλημα που υπονομεύει το κράτος δικαίου και τις αρχές της χρηστής διακυβέρνησης, θέτοντας επομένως σε κίνδυνο τους ευρύτερους στόχους που ελπίζουμε να επιτύχουμε μέσω των εξωτερικών εμπορικών μας σχέσεων, καθώς και την ανάπτυξη προγραμμάτων συνεργασίας. Για τη υποστήριξη των προσπαθειών που καταβάλλουν αφρικανικές χώρες με σκοπό την καταπολέμηση της παράνομης υλοτόμησης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει σημαντική στήριξη στην αφρικανική υπουργική διαδικασία για την εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας και της διακυβέρνησης. Η πρωτοβουλία αυτή είναι σχεδιασμένη για την ανάληψη σημαντικών πολιτικών δεσμεύσεων με σκοπό την αντιμετώπιση των βασικών αιτίων της παράνομης υλοτόμησης στην Αφρική και για την ανάπτυξη ενός διορθωτικού προγράμματος δράσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταρτίζει επίσης επί του παρόντος ένα συμπληρωματικό σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της δασικής νομοθεσίας, τη διακυβέρνηση και το εμπόριο, στο οποίο θα περιγράφεται μια δέσμη μέτρων με σκοπό την απαγόρευση της εισαγωγής παράνομης ξυλείας και προϊόντων ξυλείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ΕΕ προσδοκεί στην αποδοτική συνεργασία με την Αφρική στο θέμα αυτό.

Η ΕΕ έχει επίσης δεσμευτεί να διευρύνει τη συνεργασία με την Αφρική στον τομέα της ανάπτυξης των ανθρώπινων πόρων, ιδίως για τη γενική πρωτοβάθμια εκπαίδευση για αγόρια και κορίτσια, που αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της προώθησης της χρηστής διακυβέρνησης. Όπως περιγράφηκε στην πρόσφατη ανακοίνωση για την "εκπαίδευση και κατάρτιση στο πλαίσιο της μείωσης της φτώχειας στις αναπτυσσόμενες χώρες", "η παροχή στοιχειώδους εκπαίδευσης και βασικών ικανοτήτων για όλους, έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις στην υγεία, στη συμμετοχή στον κοινωνικό και τον πολιτικό τομέα, στην παροχή ίσων ευκαιριών, στα ποσοστά οικονομικής ανάπτυξης, στο εισόδημα, στην παραγωγικότητα...[η εκπαίδευση]....έχει θετικές συνέπειες από άποψη χρηστής διακυβέρνησης". (Τμήματα I.I και II.I) Το προταθέν πρόγραμμα "ERASMUS MUNDUS" έχει καταρτιστεί για να συμπεριληφθεί η συμμετοχή σπουδαστών, υποτρόφων και ινστιτούτων ανώτερης εκπαίδευσης από εταίρους χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Αφρικανικής Ένωσης".

Η ανακοίνωση της Επιτροπής για την ενσωμάτωση θεμάτων μετανάστευσης στις σχέσεις της ΕΕ με τρίτες χώρες, προσφέρει το κατάλληλο πλαίσιο για την καθιέρωση ενός διαλόγου ΕΕ-Αφρικής επί του θέματος της μετανάστευσης, που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των υφιστάμενων συμβατικών πλαισίων με αφρικανικές χώρες και υποπεριφέρειες. [3] Μεταξύ των θεμάτων που θα μπορούσαν να συζητηθούν κατά προτεραιότητα είναι η ενίσχυση των προσπαθειών των μεταναστών που διαμένουν στην ΕΕ και που προτίθεται να συμβάλουν στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας προέλευσής τους, η διευκόλυνση της βιώσιμης επιστροφής μεταναστών για τη στήριξη της τοπικής ανάπτυξης, οι επιπτώσεις των προσλήψεων από βιομηχανικές χώρες ιδιαίτερα ειδικευμένου εργατικού δυναμικού προέλευσης αφρικανικών χωρών και η αποτελεσματική χρησιμοποίηση των εμβασμάτων μεταναστών στην μακροοικονομική ανάπτυξη των χωρών προέλευσης."

[3] Επίσης, η πρόσφατη ανακοίνωση της ΕΚ για τις τεχνολογίες πληροφόρησης και επικοινωνιών ("ICTS") και την ανάπτυξη, παρέχει ένα μέσο με το οποίο τονίζονται οι οριζόντιες επιπτώσεις των ICTS στις περισσότερες πτυχές της ανάπτυξης και ιδίως στον τομέα της χρηστής διακυβέρνησης, όπως επισήμαναν οι αφρικανοί ηγέτες, οι οποίοι θεώρησαν την ανάπτυξη του τομέα των ICT, ως ένα από τα προγράμματα προτεραιότητας του NEPAD.

Τμήμα 3. Τομέας B. Πρόληψη και διευθέτηση συγκρούσεων

Πρόκειται για έναν τομέα στον οποίο επιτεύχθηκε συναίνεση μεταξύ ευρωπαίων και αφρικανών, κατά τα τελευταία δύο έτη. Η αξιοσημείωτη απόφαση της Αφρικανικής Ένωσης, που ελήφθη τον Ιούλιο του 2002, για τη σύσταση ενός Συμβουλίου Ειρήνης και Ασφάλειας σε ολόκληρη την ήπειρο, καθώς και η έγκριση ενός προγράμματος εργασίας για την ειρήνη και την ασφάλεια (Oκτώβριος 2002), από όλα τα κράτη μέλη της Αφρικανικής Ένωσης, έδωσαν έμφαση στην προτεραιότητα που δόθηκε από την ΑΕ στην αντιμετώπιση συγκρούσεων. Το πρόγραμμα αυτό αποσκοπεί στην αύξηση του βαθμού συνεργασίας με περιφερειακές αφρικανικές οργανώσεις (ECOWAS, SADC, IGAD, κ.λπ.), οι οποίες δύνανται επίσης να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στην υλοποίηση δραστηριοτήτων πρόληψης των συγκρούσεων και σε ενέργειες στήριξης της ειρήνης, που συμφωνούνται ή προσυπογράφονται από το Συμβούλιο Ειρήνης και Ασφάλειας της ΑΕ. Η υιοθέτηση από την ΕΕ, τον Μάιο του 2001, μιας κοινής θέσης για την πρόληψη των συγκρούσεων στην Αφρική, υπογραμμίζει την αποφασιστικότητα της ΕΕ να ενισχύσει την πολιτική εταιρική σχέση της με την ΑΕ και να χρησιμοποιήσει περισσότερα από τα διάφορα μέσα που διαθέτει, στον τομέα της πρόληψης των συγκρούσεων και της οικοδόμησης της ειρήνης.

Λαμβάνοντας την ονομασία (στην Ουαγκαντούγκου) του "υποδείγματος" για ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής, οι τομείς που εντοπίστηκαν για διάλογο και συνεργασία ποικίλλουν από τον ενισχυμένο διάλογο (για παράδειγμα, ο επίτροπος της ΑΕ για ειρήνη και ασφάλεια είχε τακτικές συνεδριάσεις με το Συμβούλιο και την Επιτροπή κατά τους 15 τελευταίους μήνες), έως την κατάρτιση ενός καταλόγου θεσμικών οργάνων και την ενίσχυση των αφρικανικών ικανοτήτων στον τομέα της έγκαιρης προειδοποίησης και της προληπτικής διπλωματίας (στην οποία αρκετά κράτη μέλη της ΕΚ συμβάλλουν σε περιφερειακό και παναφρικανικό επίπεδο). Ορισμένες δράσεις που ανελήφθησαν για την καταπολέμηση των φορητών όπλων και του ελαφρού οπλισμού (SALW) και των ναρκών ξηράς κατά προσωπικού (APL), βρίσκονται επίσης εν εξελίξει.

Μια πρώτη συμβολή από την ευρωπαϊκή πλευρά στο νέο πρόγραμμα δράσης της Αφρικανικής Ένωσης για την ειρήνη και την ασφάλεια, το πρόγραμμα της ΕΚ για τη στήριξη ειρηνευτικών και μεταβατικών δραστηριοτήτων της Αφρικανικής Ένωσης, υπογράφηκε στο Αντίς Αμπέμπα στις 2 Απριλίου. Πρωταρχικός στόχος του προγράμματος αυτού είναι η χρηματοδότηση των επιχειρησιακών δραστηριοτήτων του Συμβουλίου Ειρήνης και Ασφάλειας και, κατά δεύτερο λόγο, η συμβολή στη δημιουργία δυναμικού της ΑΕ κατά τη μεταβατική περίοδο. Το εν λόγω πρόγραμμα στήριξης βασίζεται στο ενδεικτικό πρόγραμμα εργασίας της ΑΕ για θέματα ειρήνης και ασφάλειας και καταρχήν θα χρηματοδοτήσει κυρίως δραστηριότητες της ΑΕ για τη διαμεσολάβηση και την παρακολούθηση ειρηνευτικών ενεργειών. Η επείγουσα φύση των προβλημάτων και η αποφασιστικότητα της ΑΕ είχαν ιδίως ως αποτέλεσμα να στηρίξει και να χρηματοδοτήσει η ΕΚ τις ειρηνευτικές προσπάθειες που κατευθύνονται από την ΑΕ μέσω του μηχανισμού ταχείας αντίδρασης ΕΚ (RRM), όπως στην περίπτωση του Μπουρούντι (αποστολή παρατηρητών της ΑΕ).

Το πρόγραμμα της ΕΚ καθιστά αναγκαίο τον τακτικό διάλογο βασισμένο στη συμφωνία της Αντίς Αμπέμπα, καθώς και τον συντονισμό μεταξύ χορηγών και του αρμόδιου για θέματα ειρήνης και ασφάλειας Επιτρόπου της Αφρικανικής Ένωσης, που θα αναπτυχθεί σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων σε μια διευρυμένη "τεχνική ομάδα εργασίας", έτσι ώστε να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της βοήθειας που παρέχουν οι χορηγοί στον τομέα αυτό και να βελτιωθούν οι διαδικασίες και οι απαιτήσεις των χορηγών. Η εν λόγω διαδικασία θα καταστήσει επίσης ευκολότερο τον εντοπισμό κενών, αναγκών και προτεραιοτήτων όσον αφορά τα προγράμματα στήριξης από μέρους των χορηγών. Θα είναι επίσης κατάλληλη για τη διασφάλιση μιας τακτικής και βασισμένης στη συμφωνία της Αντίς Αμπέμπα ανταλλαγής απόψεων μεταξύ του αρμόδιου για θέματα ειρήνης και ασφάλειας Επιτρόπου της Αφρικανικής Ένωσης, του Προέδρου του Συμβουλίου Ειρήνης και Ασφάλειας και των Πρέσβεων της κοινότητας χορηγών, σχετικά με τη δράση και τις επόμενες προτεραιότητες της ΑΕ στον τομέα της πρόληψης των συγκρούσεων και της συνάφειας με τη στήριξη από μέρους των χορηγών. Ανάλογες ρυθμίσεις συντονισμού των χορηγών σχετικά με θέματα ειρήνης και ασφάλειας, πρέπει επίσης να καθιερωθούν σε επίπεδο υποπεριφερειών στις αντίστοιχες αφρικανικές πρωτεύουσες.

Τούτο θα διευκολύνει τους χορηγούς, και καταρχήν την ΕΕ, να εντοπίζουν και να κινητοποιούν σημαντικότερα μέτρα στήριξης για τους νέους μηχανισμούς της ΑΕ για την ειρήνη και την ασφάλεια. Η Αφρικανική Ένωση υπολόγισε προσωρινά τα έξοδα σε 100 εκατ. δολάρια Αμερικής, για περίοδο τριών ετών. Θα ήταν ευκταίο να εξετάσουν τα κράτη μέλη το ενδεχόμενο χορήγησης σημαντικής συμμετοχής, στο πλαίσιο αυτό. Όσον αφορά τα προβλεπόμενα είδη στήριξης, θα μπορούσαν να συμπεριλαμβάνουν ένα πλήρες φάσμα, είτε δημιουργίας ικανοτήτων, είτε λειτουργικής στήριξης για δραστηριότητες πρόληψης και επίλυσης συγκρούσεων, που ποικίλλουν από τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και τις δραστηριότητες διαμεσολάβησης, μέχρι την εκπαίδευση ειρηνευτικών δυνάμεων (PK), την υλικοτεχνική υποστήριξη και τη χρηματοδοτική ενίσχυση για την ανάπτυξη αφρικανικών ειρηνευτικών δυνάμεων. Ο προαναφερθείς μηχανισμός για ενέργειες στήριξης της ειρήνης (βλέπε τμήμα 2 - σελίδα 5), αναμένεται να διευκολύνει τους αφρικανούς εταίρους στην κάλυψη των δαπανών, τόσο των ενεργειών στήριξης για την ειρήνη στην Αφρική, όσο και των αφρικανικών προσπαθειών δημιουργίας ικανοτήτων στον τομέα αυτό. Για να ενισχυθούν τα μέσα που διατίθενται για τη στήριξη αφρικανικών ενεργειών υπέρ της ειρήνης, θα ήταν σκόπιμο να υπάρξει συναίνεση στο πλαίσιο της Επιτροπής Αναπτυξιακής Βοήθειας του ΟΟΣΑ (DAC), έτσι ώστε να διευρυνθεί το πλαίσιο της βοήθειας που θεωρείται επιλέξιμο για την επίσημη χορήγηση Εξωτερικής Αναπτυξιακής Βοήθειας (ΟDA), συμπεριλαμβάνοντας τη βοήθεια για την στήριξη των αφρικανικών ικανοτήτων, έτσι ώστε να αναληφθούν δράσεις υπέρ της ειρήνης καθώς και συναφείς δραστηριότητες.

H πρόσβαση στους φυσικούς πόρους καθώς και ο κίνδυνος μόλυνσης των υδάτων, του εδάφους και της ατμόσφαιρας δύνανται να αποτελέσουν αιτία συγκρούσεων, λόγω της διασυνοριακής φύσης των περιβαλλοντικών και φυσικών πόρων. Για παράδειγμα, η σπανιότητα του ύδατος δύναται να αποτελέσει πηγή συγκρούσεων.

Η (κακο)διαχείριση φυσικών πόρων πρέπει επομένως να εξετάζεται στο πλαίσιο των βίαιων συγκρούσεων στην Αφρική. Οι φυσικοί πόροι, τους οποίους θα μπορούσαν ευλόγως να εκμεταλλεύονται για να αυξηθούν τα κρατικά έσοδα, έχουν συχνά χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση και την παράταση ενόπλων συγκρούσεων. Εξαπολύονται επίσης πόλεμοι για τον έλεγχο πολύτιμων πόρων με σκοπό την απόκτηση κερδών από ιδιώτες, τον πλουτισμό μιας μικρής ελίτ με αντίτιμο το θάνατο, την εξαθλίωση και την φτώχεια εκατομμυρίων ανθρώπων. Το φαινόμενο αυτό αναγνωρίζεται πλέον ως βασική αιτία συγκρούσεων στην Αφρική. Η επιτυχής κινητοποίηση της διεθνούς κοινότητας έχει οδηγήσει - όσον αφορά τα "διαμάντια του πολέμου" - στο καινοτόμο πρόγραμμα πιστοποίησης διαμαντιών βάσει της διαδικασίας Kimberley, που αναμένεται να μειώσει σημαντικά το διεθνές εμπόριο "ματωμένων διαμαντιών". Ανάλογες περιπτώσεις έχουν πλέον αποδειχθεί όσον αφορά τα αποθέματα ξυλείας, διαμαντιών, πετρελαίου και πολλών άλλων πολύτιμων πόρων, πρόσφατα στο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, τον Ιανουάριο, σχετικά με την αρπαγή πόρων από μέρους της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό (DRC). Πολλές άλλες χώρες έχουν πληγεί από ανάλογες ενέργειες. Είναι σημαντικό να αναγνωρίζεται ο ρόλος των φυσικών πόρων στη δημιουργία συγκρούσεων, καθώς και να εκφράζεται τούτο στις στρατηγικές για την αποκατάσταση της ειρήνης. Κατά συνέπεια, πρέπει να συμπεριληφθούν μέτρα για τη βελτίωση της διαχείρισης φυσικών πόρων στο πλαίσιο του διαλόγου ΕΕ-Αφρικής για την πρόληψη των συγκρούσεων.

Τμήμα 3. Τομέας Γ. Ασφάλεια των τροφίμων

Στο διάλογο ΕΕ/Αφρικής, στην Ουαγκαντούγκου, εγκρίθηκε ένα κοινό έγγραφο που αντικατοπτρίζει την αμοιβαία κατανόηση του προβλήματος της ασφάλειας των τροφίμων και του ρόλου της επισιτιστικής βοήθειας, παρέχοντας τη βάση για την ανάπτυξη κοινών θέσεων στους τομείς της βιοτεχνολογίας, των υγειονομικών και φυτοϋγειονομικών προτύπων, των ασθενειών των ζώων και της γεωργικής έρευνας. Με βάση μια πρόταση που υπέβαλε η ΕΕ, οι υπουργοί συμφώνησαν ότι, ως πρώτο συγκεκριμένο βήμα, θα συσταθεί μια κοινή ομάδα που θα διοργανώσει μια πλήρη αξιολόγηση των υφιστάμενων συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης στην Αφρική. [4] Όσον αφορά τη βιοτεχνολογία, αναλήφθηκε η υποχρέωση να διασφαλιστεί η έναρξη της ισχύος, το συντομότερο δυνατό, του πρωτοκόλλου της Καρθαγένης καθώς και της διεθνούς συνθήκης σχετικά με τους φυτικούς γενετικούς πόρους για τα τρόφιμα και τη γεωργία, ενώ οι υπουργοί εξέφρασαν την κοινή τους βούληση να ενισχύσουν τις αφρικανικές ικανότητες για την υλοποίηση των εν λόγω συμφωνιών.

[4] Ανακοινωθέν της υπουργικής συνδιάσκεψης (Ουαγκαντούγκου, 28 Nοεμβρίου 2002)

Στο πλαίσιο των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας (MDG) και του στόχου της Παγκόσμιας Συνόδου Κορυφής για τα τρόφιμα, ο διάλογος ΕΕ-Αφρικής θα μπορούσε να βοηθήσει για να αυξηθεί η πολιτική βούληση με σκοπό την καταπολέμηση της πείνας.

Ο μελλοντικός διάλογος θα πρέπει να επικεντρωθεί περισσότερο στις πολιτικές διαστάσεις της ασφάλειας των τροφίμων, θίγοντας θέματα όπως είναι η πρόσβαση σε παραγωγικές πηγές (έδαφος, νερό) και η κατανομή των ωφελειών. Τούτο περιλαμβάνει επίσης τον εντοπισμό της συνέργιας και της συνεκτικότητας μεταξύ εθνικών, περιφερειακών και ηπειρωτικών επιπέδων. Επίσης σημαντικό είναι να επανεξεταστούν οι πολιτικές που συνδέονται με την ασφάλεια των τροφίμων, όπως είναι οι πολιτικές για την αλιεία, το εμπόριο και το περιβάλλον. Ο διάλογος ΕΕ/Αφρικής θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στη γεφύρωση των διαφορών και να φέρει την αφρικανική και την ευρωπαϊκή πλευρά πλησιέστερα σε διεθνή βήματα και ιδίως τα Ηνωμένα Έθνη (FAO, IFAD, WFP), όπου εξακολουθούν να δεσπόζουν περιφερειακές ομάδες.

Η υφιστάμενη επισιτιστική κρίση στην Νότια Αφρική καθώς και στο Κέρας της Αφρικής, είναι η ευκαιρία για να αναπτυχθεί περαιτέρω ο διάλογος και να εντοπιστούν από κοινού με την αφρικανική πλευρά, οι ανάγκες που θα πρέπει να καλυφθούν μέσω της εφαρμογής μακροπρόθεσμων αναπτυξιακών στρατηγικών για την εξαφάνιση της ένδειας, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης των φτωχών σε βασικούς πόρους, πλούτο και υπηρεσίες, καθώς και της καλύτερης διακυβέρνησης.

Τμήμα 3. Τομέας Δ - HIV/AIDS και άλλες πανδημίες

Οι δύο πλευρές είχαν εκτενείς και ειλικρινείς συζητήσεις σχετικά με τις καταστροφικές επιπτώσεις που έχουν στην Αφρική το HIV/AIDS, η ελονοσία και η φυματίωση, καθώς και σχετικά με την ανάγκη για την ανάληψη κατεπείγουσας δράσης.

Τον Οκτώβριο του 2002, η διπεριφερειακή ομάδα συμφώνησε ότι απαιτείται η ενίσχυση των συστημάτων υγείας στις αφρικανικές χώρες, εντός ενός πλήρους πλαισίου πρόληψης, θεραπείας και πρόνοιας, καθώς και αύξηση της χρηματοδότησης για την υγεία από τις εθνικές κυβερνήσεις (όπως συμφωνήθηκε στο Abuja τον Απρίλιο του 2001) και τη διεθνή κοινότητα χορηγών. Επετεύχθη περαιτέρω συμφωνία σχετικά με την ανάγκη κοινής προσέγγισης στους τομείς των ρυθμίσεων για την κλιμακωτή τιμολόγηση, της μεταφοράς τεχνολογίας και της τοπικής παραγωγής, για την αυξημένη πρόσβαση σε φθηνά φάρμακα. Στη συνεδρίαση της Ουαγκαντούγκου, η αφρικανική πλευρά εξέφρασε ικανοποίηση για την πρόσφατη έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενός σχεδίου κανονισμού για την αποφυγή της εκτροπής του εμπορίου φαρμάκων που αποτελούν το αντικείμενο διαφοροποιημένων τιμών. Η δέσμευση της Αφρικανικής Ένωσης για τη μείωση/κατάργηση φόρων και δασμών που υπονομεύουν τις εν λόγω προσπάθειες [5], είναι απαραίτητη και αποτελεί θέμα για περαιτέρω συζήτηση.

[5] Σε πρόσφατη μελέτη που πραγματοποιήθηκε από τη ΓΔ Εμπορίου σε 57 αναπτυσσόμενες χώρες, συνάγεται το συμπέρασμα ότι το συνολικό ύψος των δασμών που εισπράττονται για φάρμακα του AIDS/ελονοσίας/φυματίωσης, ανέρχεται περίπου σε 3 δισεκατ. δολάρια Αμερικής.

Η αφρικανική πλευρά ζητά να στηριχθούν ο τομέας της πληροφόρησης, η εκπαίδευση και τα προγράμματα επικοινωνιών, με στόχο την πρόληψη του HIV/AIDS και άλλων πανδημιών, ενώ η ΕΚ εξακολουθεί να δίδει προς το σκοπό αυτό προτεραιότητα στην πρόληψη και τη βελτίωση των τομέων της υγείας και της εκπαίδευσης. Η αφρικανική πλευρά ζητά επίσης να υποστηριχθεί η δημιουργία ενός δικτύου ανταλλαγής πληροφοριών και στοιχείων, με νέες τεχνολογίες πληροφόρησης, που προγραμματίστηκε βάσει του 8ου ΕΤΑ ενδο-ΑΚΕ και βρίσκεται στη διαδικασία της ταυτοποίησης.

Οι συζητήσεις επικεντρώθηκαν κυρίως σε δύο θέματα: αφενός στη δυσχέρεια πρόσβασης και τη βραδύτητα της εκταμίευσης από το Παγκόσμιο Ταμείο για την Καταπολέμηση του AIDS, της Φυματίωσης και της Ελονοσίας ("GFATM") και την ανάγκη για τη σύσταση ενός ειδικού ταμείου υγείας για την Αφρική. και, αφετέρου, στη μετατροπή τμήματος του χρέους της Αφρικής σε πρόγραμμα για την καταπολέμηση του HIV/AIDS και τη μείωση της φτώχειας. Θα διοργανωθούν περαιτέρω συζητήσεις μεταξύ των δύο επιτροπών για τα θέματα αυτά.

Στην υπουργική συνεδρίαση της Ουαγκαντούγκου, η αφρικανική πλευρά τόνισε την ανάγκη να χορηγηθεί βοήθεια από την ΕΕ για την κινητοποίηση επαρκών κονδυλίων με σκοπό την εξάλειψη της πολιομυελίτιδας σε 45 αφρικανικές χώρες όπου εξακολουθούν να υφίστανται περιπτώσεις πολιομυελίτιδας. Η ΕΚ εξετάζει τις δυνατότητες στο πλαίσιο κρατικών και περιφερειακών προγραμμάτων.

Τμήμα 3. Τομέας E. Περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης της ξηρασίας και της απερήμωσης

Στο πλαίσιο του διαλόγου Αφρικής-ΕΕ, ο τομέας αυτός ήταν ένας από τους αρχικούς τομείς συναίνεσης (βλέπε επίσης ανωτέρω: 3Β). Για την αφρικανική πλευρά ιδιαίτερα, η καταπολέμηση της ξηρασίας και της απερήμωσης θεωρήθηκε ιδιαίτερα σημαντική και στην 3η διπεριφερειακή συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες συμφωνήθηκε ένα σχέδιο κοινού εγγράφου για περιβαλλοντικά ζητήματα. Οι προτεραιότητες του εν λόγω σχεδίου εγγράφου περιλαμβάνουν την περιβαλλοντική διαχείριση σε διεθνή κλίμακα, τη συνεργασία για την χάραξη εθνικών στρατηγικών με σκοπό την αειφόρο ανάπτυξη, τη φτώχεια και το περιβάλλον, τη διασυνοριακή και περιφερειακή διάσταση των περιβαλλοντικών ζητημάτων, την ενίσχυση της ικανότητας των αφρικανικών χωρών να διαπραγματευτούν και να εφαρμόσουν διεθνείς περιβαλλοντικές συμφωνίες, καθώς και την από κοινού αναζήτηση τρόπων για τη βελτίωση του Παγκόσμιου Περιβαλλοντικού Φορέα. Τονίστηκαν επίσης ως προτεραιότητες στο πλαίσιο του διαλόγου, η ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτων και η πρόληψη φυσικών καταστροφών. Τον Οκτώβριο του 2002, η Αφρικανική Ένωση υπέβαλε πρόταση για εξεταστούν περιβαλλοντικά θέματα προτεραιότητας, στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης του Καΐρου και του πορίσματος της ΠΔΑΑ. Στην υπουργική συνεδρίαση της Ουαγκαντούγκου το Νοέμβριο του 2002, εγκρίθηκε ένα "συνοδευτικό σημείωμα" του κοινού εγγράφου για το περιβάλλον, το οποίο αποσκοπεί στο συνδυασμό διαφόρων στοιχείων όσον αφορά τις περιβαλλοντικές προτεραιότητες.

Ειδικότερα, πρέπει να αντιμετωπιστούν δύο ζητήματα για την προετοιμασία της Συνόδου Κορυφής της Λισαβόνας. Το πρώτο είναι η συνέχεια που πρέπει να δοθεί στη Σύνοδο Κορυφής του Γιοχάνεσμπουργκ. Στο πλαίσιο αυτό, οι πρωτοβουλίες για το νερό και την ενέργεια απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή, που υπερβαίνει το περιβαλλοντικό πλαίσιο, δεδομένου ιδίως του γεγονότος ότι η NEPAD εξετάζει τα εν λόγω θέματα χωριστά. Το δεύτερο είναι η καθιέρωση ενός αφρικανικού σχεδίου δράσης που βασίζεται στο πλαίσιο της NEPAD/AΕ και λαμβάνει υπόψη τη συνέχεια που πρέπει να δοθεί στην ΠΔΑΑ. Στο σχέδιο αυτό πρέπει να εντοπιστούν οι διάφοροι φορείς και ινστιτούτα που συμμετέχουν, συμπεριλαμβανομένων των αναγκών τους για ανάπτυξη ικανοτήτων, καθώς και του αντίστοιχου ρόλου και αρμοδιοτήτων τους. Παράλληλα, θα ενεργεί ως στρατηγικό και συνεκτικό πλαίσιο για τη χορήγηση ενίσχυσης από μέρους των χορηγών. Η Επιτροπή προσδοκεί στη συνεργασία με όλους τους αντίστοιχους φορείς.

Με την πρωτοβουλία για το νερό, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβεβαιώνει τη δέσμευσή της να βοηθήσει στην επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας, καθώς και των στόχων που εγκρίθηκαν στην ΠΔΑΑ. [6] Η πρωτοβουλία επικεντρώνεται στη μείωση κατά το ήμισυ, μέχρι το έτος 2015, του αριθμού των ατόμων που δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό και σε βασική αποχέτευση. Η δεύτερη ενέργεια της πρωτοβουλίας είναι η στήριξη της ανάπτυξης μιας Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων ("ΟΔΥΠ") και σχεδίων επάρκειας σε νερό μέχρι το 2005, προωθώντας την έγκριση πολιτικής, σχεδιασμού και διαχείρισης σε επίπεδο κοίτης των ποταμών, ιδίως για διασυνοριακές λεκάνες απορροής. Η ΕΕ πιστεύει ότι η "ΟΔΥΠ" με έντονη δημόσια συμμετοχή, διαφάνεια και λογοδοσία, αποτελεί βασική προσέγγιση για την επίτευξη των εν λόγω στόχων.

[6] Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να υπενθυμιστεί το γεγονός ότι με ανακοίνωση προς το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο προτείνεται η σύσταση ενός Ταμείου ΕΕ για το νερό, χρηματοδοτούμενου από τα ευρωπαϊκά ταμεία ανάπτυξης.

Η πρωτοβουλία της ΕΕ για το νερό έχει αναληφθεί για να παράσχει στρατηγική στήριξη με σκοπό την επίτευξη του εν λόγω στόχου, στο πλαίσιο συντονισμού μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, της ΕΚ και της ΕΤΕ. Η δέσμευση σε επίπεδο χώρας πρέπει να αποτελεί αρχικό στόχο στην επίτευξη του οποίου θα συμμετέχουν κυβερνήσεις, ο ιδιωτικός τομέας και η κοινωνία των πολιτών.

Σύμφωνα με την πρωτοβουλία για το νερό, η ΕΕ θα μεριμνήσει από κοινού με τους εταίρους της για :

* την ενίσχυση της πολιτικής δέσμευσης για την ανάληψη δράσης και την αναβάθμιση των συστημάτων παροχής ύδατος και αποχέτευσης, με σκοπό τη μείωση της φτώχειας.

* την προώθηση ικανοποιητικότερων ρυθμίσεων για τη διαχείριση του νερού, συμπεριλαμβανομένων των ισχυρότερων εταιρικών σχέσεων μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, καθώς και των τοπικών φορέων και της ανάπτυξης θεσμικών ικανοτήτων.

* τη βελτίωση του συντονισμού και της συνεργασίας προς την κατεύθυνση μεθόδων που αφορούν ολόκληρο τον τομέα, καθώς και την προώθηση της συνεργασίας και σύμπραξης Νότου-Νότου.

* την ανάπτυξη περιφερειακής συνεργασίας, μέσω της παροχής βοήθειας για την υλοποίηση της ολοκληρωμένης διαχείρισης υδάτινων πόρων, που θα συμβάλει στην αειφόρο ανάπτυξη και την πρόληψη συγκρούσεων.

Εκτός από τον αποτελεσματικότερο συντονισμό των σχετικών με το νερό δραστηριοτήτων, η πρωτοβουλία θα αναπτύξει επίσης καινοτόμους μηχανισμούς χρηματοδότησης, για την προσέλκυση συμπληρωματικών πόρων και εταίρων, ως βάση για τη βιώσιμη χρηματοδότηση στον τομέα του νερού.

Η αφρικανική συνιστώσα της πρωτοβουλίας συμφωνήθηκε στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο με την υπογραφή μιας κοινής δήλωσης για μια νέα στρατηγική εταιρική σχέση Αφρικής/ΕΕ για θέματα ύδρευσης και αποχέτευσης.

Μετά από την ΠΔΑΑ, συνεστήθησαν δύο ομάδες εργασίας για την αντιμετώπιση προτεραιοτήτων που συνδέονται με την παροχή ύδρευσης και αποχέτευσης και με θέματα ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδάτινων πόρων (ΟΔΥΠ). Οι εταίροι της ΕΕ συνεργάζονται με το Αφρικανικό Υπουργικό Συμβούλιο για το νερό (AMCOW), τις κεντρικές και τοπικές κυβερνήσεις, την κοινωνία των πολιτών, ιδιωτικούς φορείς και πολυμερείς υπηρεσίες, σε μια προσπάθεια για να συμβάλουν στην επίτευξη των σχετικών με το νερό αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας και των στόχων στην Αφρική.

Η "εταιρική σχέση Αφρικής/ΕΕ για το νερό και την αποχέτευση" έχει θεσπιστεί στο πλαίσιο του διαλόγου ΕΕ/Αφρικής. Σε εθνικό επίπεδο, τούτο σημαίνει τη χάραξη των κατάλληλων πολιτικών και αναπτυξιακών δραστηριοτήτων για την παροχή νερού και αποχέτευσης, καθώς και για την ολοκληρωμένη διαχείριση υδάτινων πόρων. Η διαχείριση του νερού αποτελεί επίσης ένα ζήτημα περιφερειακής ολοκλήρωσης, δεδομένου ότι αφορά διασυνοριακές λεκάνες ποταμών και λιμνών. Κατά συνέπεια, η πολιτική δέσμευση απαιτεί επίσης την ενίσχυση σε περιφερειακό επίπεδο.

Μια μεσογειακή συνιστώσα της πρωτοβουλίας της ΕΕ για το νερό βρίσκεται επί του παρόντος στη φάση της προετοιμασίας, υπό την καθοδήγηση της Ελλάδας.

Η πρωτοβουλία της ΕΕ για την ενέργεια με σκοπό την εξάλειψη της φτώχειας και την αειφόρο ανάπτυξη, αποδεικνύει τη δέσμευση της ΕΕ για τη στήριξη των τμημάτων του σχεδίου εφαρμογής ΠΔΑΑ, τα οποία τονίζουν τη σημασία της βελτίωσης της παροχής επαρκών, οικονομικών και βιώσιμων υπηρεσιών στον τομέα της ενέργειας. Οι εν λόγω βελτιώσεις των υπηρεσιών που παρέχονται στους φτωχούς στον τομέα της ενέργειας, αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας. Όσον αφορά την ΕΕ, οι "υπηρεσίες στον τομέα της ενέργειας" καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της διαχείρισης και της χρησιμοποίησης της βιομάζας, της αγροτικής/περιαστικής ηλεκτροδότησης, της χρησιμοποίησης υγραερίου (LPG) για οικιακές εφαρμογές, κ.λπ. Πρέπει να συζητηθεί η επικέντρωση της NEPAD στη διασύνδεση υφισταμένων δικτύων, εφόσον τα οφέλη στοχεύουν την παροχή ενεργειακών υπηρεσιών σε φτωχούς πληθυσμούς, οι οποίοι δεν διαθέτουν επί του παρόντος τις εν λόγω υπηρεσίες. Βασική πτυχή της πρωτοβουλίας θα είναι η στήριξη της ανάπτυξης των ενδεδειγμένων πολιτικών στον τομέα της ενέργειας, με επαρκώς ισχυρά θεσμικά όργανα. Η εν λόγω πρωτοβουλία στοχεύει στη δημιουργία δραστήριας εταιρικής σχέσης με φορείς του ιδιωτικού τομέα, χρηματοδοτικές οργανώσεις και την κοινωνία των πολιτών.

Βασικό στοιχείο της επιτυχίας της εν λόγω πρωτοβουλίας θα είναι η ενεργός συμμετοχή των χωρών εταίρων σε μελλοντικές δραστηριότητες της πρωτοβουλίας, ενώ θα αναπτυχθούν εταιρικές σχέσεις σε εθνικό και υποπεριφερειακό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας με την ΕΤΕ σε επίπεδο χώρας. Μέχρι σήμερα, 15 από τις 22 χώρες που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία, ανήκουν στην αφρικανική ήπειρο. καθώς σημειώνεται πρόοδος στο πλαίσιο της εν λόγω πρωτοβουλίας, όλο και περισσότερες αφρικανικές χώρες συμμετέχουν σ' αυτήν. Για την προώθηση της πρωτοβουλίας στην Αφρική, η Επιτροπή είναι χορηγός σε ένα ιδιαίτερα σημαντικό ενεργειακό γεγονός, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στο Ναϊρόμπι κατά τα τέλη του 2003. Τούτο θα ενισχύσει το διάλογο μεταξύ της ΕΕ και της Αφρικής σε ενεργειακά θέματα, καθώς και σχετικά με τις προτεραιότητες των χωρών εταίρων, ιδίως στο πλαίσιο της ενεργειακής πρωτοβουλίας της ΕΕ. Τόσο η Επιτροπή όσο και τα κράτη μέλη της ΕΕ θα ενισχύσουν τις προετοιμασίες για την εν λόγω δραστηριότητα. Ένα από τα θέματα της συζήτησης θα πρέπει να είναι ο ρόλος της ΑΕ/NEPAD στην ανάπτυξη στρατηγικών για τη βελτίωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες του ενεργειακού τομέα στην αφρικανική ήπειρο, καθώς και ο αναμενόμενος ρόλος της προταθείσας Αφρικανικής Επιτροπής Ενέργειας (AFREC).

Η ένταξη περιβαλλοντικών θεμάτων στο πλαίσιο των προσπαθειών που καταβάλλονται για την εξάλειψη της φτώχειας πρέπει να αποτελέσει βασική αρχή της συνεργασίας ΕΕ-Αφρικής, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η περιβαλλοντική προστασία δεν αποτελεί περιορισμό της ανάπτυξης αλλά τη βάση για βιώσιμες συνθήκες διαβίωσης. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ο πολυτομεακός χαρακτήρας του περιβάλλοντος, ιδίως όσον αφορά την ασφάλεια των τροφίμων, το διεθνές εμπόριο, συμπεριλαμβανομένης της παράνομης υλοτόμησης, τη διευθέτηση και πρόληψη συγκρούσεων και την περιφερειακή ολοκλήρωση.

Tμήμα 3. Τομέας ΣΤ. Περιφερειακή συνεργασία και ολοκλήρωση/ενσωμάτωση της Αφρικής στην παγκόσμια οικονομία/παγκόσμιο εμπόριο

Από τη διάσκεψη κορυφής του Καΐρου, η ΕΕ έδωσε προτεραιότητα και επίσπευσε την υποστήριξή της προς την περιφερειακή ολοκλήρωση δεδομένου ότι συμβάλλει στην ενσωμάτωση των αφρικανικών χωρών στην παγκόσμια οικονομία και διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην εδραίωση της ειρήνης και στην πρόληψη των συρράξεων. Η συμφωνία εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΑΚΕ, που υπεγράφη στο Κοτονού τον Ιούνιο του 2002, δίδει άμεση προτεραιότητα στην υποστήριξη της περιφερειακής συνεργασίας και ολοκλήρωσης. Σήμερα, έχουν ήδη υπογραφεί όλα τα περιφερειακά ενδεικτικά προγράμματα και οι επιλεγέντες αφρικανικοί περιφερειακοί οργανισμοί θα επωφεληθούν από συνολικό ποσό 600 εκατ. EUR για την επόμενη πενταετία, εκ των οποίων περίπου 300 εκατ. EUR έχει ήδη διατεθεί για την οικονομική ενσωμάτωση. Η σημασία της περιφερειακής ολοκλήρωσης έχει επίσης αναγνωριστεί στο πλαίσιο της διαδικασίας της Βαρκελώνης, και ειδικότερα η ανάγκη ολοκλήρωσης Νότου-Νότου. Η μεσογειακή περιφερειακή διαδικασία θα λάβει περίπου 400 εκατ. EUR για το διάστημα 2000-2005.

Το Σεπτέμβριο 2002, η ΕΕ και οι χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΑΚΕ) άρχισαν διαπραγματεύσεις για "συμφωνίες οικονομικής και εταιρικής σχέσης" (ΣΟΕΣ). Βασικό στοιχείο της νέας αυτής εταιρικής σχέσης είναι η περιφερειακή ολοκλήρωση μεταξύ χωρών ΑΚΕ. Η δημιουργία μεγαλύτερων αγορών θα συμβάλει στην προσέλκυση τόσο τοπικών όσο και ξένων επενδυτών. Παράλληλα, η εναρμόνιση των πολιτικών και των κανόνων σε περιφερειακό επίπεδο θα παράσχει ένα διαφανέστερο και σταθερότερο οικονομικό περιβάλλον. Η εταιρική σχέση σημαίνει επίσης ότι οι εμπορικές συμφωνίες πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε να λαμβάνουν υπόψη τα ιδιαίτερα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα κάθε χώρας και περιοχής ΑΚΕ, καθώς και την ικανότητά τους να προσαρμόζονται και να εναρμονίζουν τις οικονομίες τους στις νέες εμπορικές συνθήκες.

Οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται βάσει μιας προσέγγισης δύο σταδίων: σε ένα πρώτο στάδιο, το οποίο βρίσκεται τη στιγμή αυτή σε εξέλιξη, πραγματοποιούνται όλες οι συζητήσεις ΑΚΕ-ΕΕ και σε ένα δεύτερο στάδιο πραγματοποιούνται διαπραγματεύσεις με περιφερειακές ομάδες ΑΚΕ. Η ΕΕ δεσμεύεται πλήρως να συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις με τις περιφέρειες και να επιταχύνει την προετοιμασία των διαπραγματεύσεων αυτών, κυρίως με τις υποπεριφέρειες της υποσαχαρικής Αφρικής που έχουν ήδη δείξει τη διαθεσιμότητά τους να αρχίσουν διαπραγματεύσεις μέχρι το Σεπτέμβριο 2003 το αργότερο.

Στο πλαίσιο αυτό, κατά τη 2η υπουργική διάσκεψη ΕΕ-Αφρικής στην Ουαγκαντούγκου, τονίστηκε πόσο σημαντικό είναι να διασφαλιστεί η συνοχή μεταξύ των περιφερειακών οικονομικών ομάδων που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις της συμφωνίας οικονομικής εταιρικής σχέσης με την ΕΕ και των περιφερειακών οικονομικών κοινοτήτων που έχουν συσταθεί με σκοπό τη μελλοντική δημιουργία της αφρικανικής οικονομικής κοινότητας, όπως προβλέπει η ιδρυτική πράξη της Αφρικανικής Ένωσης (ΑΕ). Προβλέπονται διαβουλεύσεις μεταξύ της ΕΚ και της Επιτροπής ΑΕ προκειμένου να εξεταστεί η συνοχή και οι συνέργειες μεταξύ των διάφορων περιφερειακών διαδικασιών ολοκλήρωσης στην Αφρική και των διαπραγματεύσεων για τις συμφωνίες ΣΟΕΣ.

Η ΕΕ και η Αφρική θα συνεχίσουν τη συνεργασία τους και τον τακτικό διάλογο σε θέματα ΠΟΕ, κυρίως στο πλαίσιο του Αναπτυξιακού Προγράμματος της Ντόχα (ΑΠΝ) με σκοπό να ενσωματωθεί η αναπτυξιακή διάσταση σε όλους τους τομείς διαπραγμάτευσης. Η ΕΕ δεσμεύεται πλήρως να παρουσιάσει σημαντική πρόοδο κατά την 5η υπουργική διάσκεψη του ΠΟΕ στην Κανκούν σε όλους τους τομείς διαπραγμάτευσης. Κατά τις διαπραγματεύσεις ΑΠΝ, η ΕΕ λαμβάνει πλήρως υπόψη τις προτιμησιακές εμπορικές σχέσεις που έχει αναπτύξει με την Αφρική, με τρόπο ώστε το πολυμερές εμπορικό σύστημα και οι διμερείς εμπορικές συμφωνίες να είναι συμπληρωματικές και αμοιβαία υποστηρικτικές. Το γεγονός αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία σε τομείς όπως η πρόσβαση στην αγορά, η γεωργία, τα πρότυπα TRIPs και η πρόσβαση σε φάρμακα, η ειδική και διαφορετική μεταχείριση, καθώς και τα αποκαλούμενα θέματα της Σιγκαπούρης (επενδύσεις, ανταγωνισμός, διευκόλυνση του εμπορίου και διαφάνεια στις κρατικές συμβάσεις). Η ΕΕ δεσμεύεται επίσης πλήρως να συνεχίσει να στηρίζει την ικανότητα των αφρικανικών χωρών και περιοχών για πλήρη συμμετοχή τους στις διαπραγματεύσεις του ΠΟΕ και των ΣΟΕΣ. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ είναι με μεγάλη διαφορά η σημαντικότερη πηγή παροχής βοήθειας σχετικής με το εμπόριο καθώς και βοήθειας για τη δημιουργία ικανότητας στην Αφρική, με έντονη περιφερειακή έμφαση.

Τμήμα 3. Τομέας Ζ: Εξωτερικό χρέος

Η πρώτη υπουργική διάσκεψη, που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες τον Οκτώβριο 2001, αποφάσισε ότι μια ομάδα εμπειρογνωμόνων τόσο από την Αφρική όσο και από την ΕΕ θα προετοιμάσουν κοινή έκθεση για την κρίση στην Αφρική όσον αφορά το χρέος και τις επιπτώσεις του στις προοπτικές ανάπτυξης της ηπείρου αυτής. Και οι δύο πλευρές έχουν παρουσιάσει σχέδιο της έκθεσης, με αποκλίνουσες απόψεις, και αν και σε ορισμένα σημεία υπάρχει ταύτιση απόψεων, μέχρι στιγμής δεν κατέστη δυνατό να αποφασιστεί μια κοινή γραμμή για τη σύνταξη κοινής έκθεσης.

Κατά την υπουργική διάσκεψη της Ουαγκαντούγκου συμφωνήθηκε να συνεχιστούν οι συζητήσεις στο πλαίσιο μιας συνεδρίασης εμπειρογνωμόνων με σκοπό να προχωρήσουν οι εργασίες όσον αφορά τη σύνταξη της κοινής έκθεσης. Η Επιτροπή ελπίζει ότι η συνεδρίαση αυτή θα πραγματοποιηθεί έγκαιρα έτσι ώστε να χρησιμοποιηθούν τα στοιχεία για την τροφοδότηση των προετοιμασιών της δεύτερης Διάσκεψης Κορυφής.

Όταν πραγματοποιηθεί η δεύτερη διάσκεψη κορυφής ΕΕ-Αφρικής, θα πρέπει να είναι δυνατή η ανάληψη επίσημης πολιτικής δέσμευσης για συνέχιση των συζητήσεων με θέμα τη διασφάλιση της επιτυχούς διαγραφής του χρέους στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για τις φτωχές υπερχρεωμένες χώρες (ΦΥΧ) και της εμβάθυνσης ή/και διεύρυνσης της διαγραφής του χρέους στο πλαίσιο των κατάλληλων φόρουμ (G8, ΔΝΤ/συμβούλια WB, Λέσχη των Παρισίων, κ.λπ.).

Ως συνεισφορά στο διάλογο για το χρέος, η Επιτροπή αποφάσισε να χρηματοδοτήσει μελέτη που θα ερευνήσει τη βιωσιμότητα της πρωτοβουλίας ΦΥΧ και τα επιχειρήματα υπέρ ή/και κατά των επιλογών όσον αφορά την περαιτέρω διαγραφή του χρέους. Η μελέτη αυτή θα χρηματοδοτηθεί με την ευθύνη της Επιτροπής, γεγονός που διασφαλίζει ότι θα αντανακλά τις απόψεις των κρατών μελών, των αφρικανικών χωρών, της Παγκόσμιας Τράπεζας, του ΔΝΤ και άλλων ενδιαφερόμενων εταίρων. Μόλις ολοκληρωθεί η μελέτη αυτή, η Επιτροπή επιθυμεί να καταθέσει τα σχετικά συμπεράσματα ως συνεισφορά στο διάλογο ΕΕ-Αφρικής.

Υπενθυμίζεται ότι, μέχρι στιγμής, η Επιτροπή έχει διαθέσει περισσότερα από 1 275 δισ. EUR στην πρωτοβουλία ΦΥΧ : 734 εκατ. EUR ως χορηγός του Tαμείου υπέρ της πρωτοβουλίας ΦΥΧ, 485 εκατ. EUR ως πιστωτής - στα οποία περιλαμβάνονται και τα 125 εκατ. EUR που αποφασίστηκαν πρόσφατα από το Συμβούλιο Υπουργών ΕΚ-ΑΚΕ - και επιπλέον 60 εκατ. EUR, και πάλι ως πιστωτής, για την ελάφρυνση όλων των ειδικών δανείων που χορηγήθηκαν στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες ΑΚΕ οι οποίες ταυτόχρονα εντάσσονται στην πρωτοβουλία ΦΥΧ, τα οποία θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν μετά την πλήρη εφαρμογή της προωθημένης πρωτοβουλίας ΦΥΧ. Επιπλέον, η Επιτροπή διατηρεί τη δέσμευσή της όσον αφορά την κάλυψη, σε μία βάση ισότιμης κατανομής της επιβάρυνσης, του ενδεχόμενου συμπληρωματικού κόστους ("topping-up"), δηλαδή, τη συμπληρωματική διαγραφή χρέους που ενδεχομένως χρειαστεί για μεμονωμένες χώρες που πλήττονται ιδιαίτερα από εξωγενείς παράγοντες οφειλόμενους στην παγκόσμια οικονομική ύφεση και στην πτώση των τιμών των βασικών αγαθών. Υπό την προοπτική αυτή, αναμένεται να εγκριθεί περαιτέρω ενίσχυση ύψους 335 εκατ. EUR από το Συμβούλιο Υπουργών κατά τη συνεδρίασή του της 16ης Μαΐου.

Τμήμα 3. Τομέας Η : Επιστροφή κλαπέντων ή παρανόμως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών

Ο διάλογος για τα πολιτιστικά αγαθά έχει προσθέσει μια σημαντική διάσταση στις πολιτικές σχέσεις μεταξύ Αφρικής και ΕΕ. Το θέμα της επιστροφής των κλαπέντων ή των παρανόμως εξαγχθέντων πολιτιστικών αγαθών πρέπει να εξεταστεί λαμβάνοντας υπόψη ότι οι συστηματικές κλοπές, οι μυστικές εκσκαφές και η παράνομη διακίνηση εξακολουθούν να προκαλούν σοβαρό πλήγμα στην πολιτιστική κληρονομιά τόσο των αφρικανικών όσο και των ευρωπαϊκών χωρών. Όσον αφορά τις αφρικανικές χώρες, η αφαίρεση πολιτιστικών αγαθών έχει επίσης υψηλή συμβολική αξία όσον αφορά τη δημιουργία μιας πολιτιστικής ταυτότητας καθώς και την ηθική αποζημίωση από το αποικιοκρατικό παρελθόν.

Αυξάνεται όλο και περισσότερο η συνειδητοποίηση ότι η πολιτιστική κληρονομιά πρέπει να προστατεύεται καλύτερα από την παράνομη διακίνηση και ότι κάθε χώρα πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον μία ικανοποιητική αντιπροσωπευτική συλλογή της πολιτιστικής της κληρονομιάς. Οι χώρες με τις σημαντικότερες αγορές έργων τέχνης πρόσφατα έλαβαν μέτρα για να προσχωρήσουν στις σχετικές διεθνείς συμβάσεις ενώ ζητήματα δεοντολογίας τίθενται όλο και συχνότερα στις συζητήσεις αυτές.

Ο διάλογος ΕΕ-Αφρικής για τα πολιτιστικά αγαθά, που πραγματοποιήθηκε από ad hoc ομάδα εμπειρογνωμόνων στην Αντίς Αμπέμπα στις 13-14 Nοεμβρίου 2002, κατέληξε σε ορισμένα συμπεράσματα μεταξύ των οποίων μία δέσμη κατευθυντήριων αρχών και συγκεκριμένες συστάσεις για ανάληψη δράσης. Βάσει της έκθεσης των εμπειρογνωμόνων, κατά την υπουργική διάσκεψη στην Ουαγκαντούγκου ζητήθηκε να γίνει μια προκαταρκτική καταγραφή όλων των σχετικών δραστηριοτήτων συνεργασίας που εφαρμόζονται τη στιγμή αυτή μεταξύ ΕΕ και αφρικανών ενδιαφερομένων, με σκοπό να διατυπωθούν συγκεκριμένες προτάσεις συνεργασίας. Η ΕΕ τη στιγμή αυτή επεξεργάζεται την απογραφή αυτή και ελπίζει ότι ένα πρώτο σχέδιο θα μπορέσει να συζητηθεί με την αφρικανική πλευρά πριν από τη Διάσκεψη Κορυφής.

Λαμβάνοντας ως βάση τα συμφωνηθέντα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, ο διάλογος για τα πολιτιστικά αγαθά θα πρέπει :

- να δώσει μεγαλύτερη έμφαση σε θέματα δεοντολογίας και πολιτισμού, να αυξήσει τη συνειδητοποίηση της ζημιάς που προκαλούν οι κλοπές και η παράνομη εξαγωγή πολιτιστικών αγαθών και να προωθήσει σχετικούς κώδικες δεοντολογίας.

- να προωθήσει την προσχώρηση όλων των χωρών της ΕΕ και της Αφρικής στις σχετικές διεθνείς συμβάσεις, ειδικότερα στη σύμβαση του 1970 της UNESCO για τα μέσα απαγόρευσης και πρόληψης της παράνομης εισαγωγής, εξαγωγής και μεταφοράς ιδιοκτησίας πολιτιστικών αγαθών και στη σύμβαση του 1995 UNIDROIT για τα κλαπέντα ή παρανόμως εξαγχθέντα πολιτιστικά αγαθά. θα μπορούσε επίσης να εξεταστεί το ενδεχόμενο συνδυασμένων μέτρων σε επίπεδο ΕΕ, βάσει της σύμβασης της UNESCO του 1970 υπέρ των ιδιαίτερα απειλούμενων αρχαιολογικών ή εθνολογικών υλικών από ορισμένες αφρικανικές χώρες.

- να αναπτύξει και να υποστηρίξει μέτρα δημιουργίας ικανότητας στις αφρικανικές χώρες, παρέχοντας ειδικότερα στοχοθετημένες δέσμες πολιτιστικής βοήθειας για την αντιμετώπιση του θέματος των κλαπέντων και παρανόμως εξαγχθέντων πολιτιστικών αγαθών, σε τομείς όπως η καταγραφή και η ανταλλαγή πληροφοριών, η συντήρηση, η κατάρτιση, η ανάπτυξη των αρχαιολογικών χώρων, η έρευνα, η ασφάλεια και οι αστυνομικές/τελωνειακές αρχές.

- να στηρίξει τις δραστηριότητες της UNESCO στον τομέα αυτό και να εμπλέξει τους πεπειραμένους επαγγελματίες του χώρου του πολιτισμού και από τις δύο πλευρές.

Τμήμα 4. Μετά τη Λισαβόνα: ένας νέος διάλογος

Κατά την υπουργική διάσκεψη της Ουαγκαντούγκου, η ευρωπαϊκή πλευρά πρότεινε μία "βάση για τις μελλοντικές σχέσεις μεταξύ Αφρικής και ΕΕ", [7] η οποία προβλέπει ένα περισσότερο ευέλικτο, απλουστευμένο, άμεσο και πολιτικό διάλογο που θα εξασφαλίζει μεγαλύτερη διάδραση με τα υφιστάμενα συμβατικά πλαίσια και τα πλαίσια διεξαγωγής διαλόγου.

[7] Παραρτημα 1

Η αφρικανική πλευρά υπέβαλε συγκεκριμένες προτάσεις για τη βελτίωση του διαλόγου, ειδικότερα εκφράζοντας την ανάγκη "να δοθεί εντολή στις Επιτροπές ..... να ενισχύσουν τη διάδραση .... και να διερευνήσουν όλες τις δυνατότητες συνεργασίας".

Εντός του πλαισίου αυτού, υπάρχουν περιθώρια για να διαδραματίσουν ενισχυμένο ρόλο οι αρχηγοί αποστολών της ΕΕ στην Αντίς Αμπέμπα. Υπάρχει επίσης η ανάγκη να μελετηθούν και να εξευρεθούν αποτελεσματικές ρυθμίσεις για τη διεξαγωγή τακτικού διαλόγου με την Αφρική σε επίπεδο ανωτέρων κρατικών λειτουργών και σε πολιτικό επίπεδο.

A. Διάλογος σε πολιτικό επίπεδο και επίπεδο ανωτέρων κρατικών λειτουργών:

* Οι διασκέψεις κορυφής ΕΕ/Αφρικής θα μπορούσαν να πραγματοποιούνται κάθε τρία με τέσσερα έτη και να διοργανώνονται κατά προτίμηση σε συνδυασμό είτε με μία συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είτε με μία διάσκεψη κορυφής της ΑΕ.

* Στο διάστημα που θα μεσολαβεί μεταξύ δύο διασκέψεων κορυφής, θα μπορούσε να διοργανώνεται υπουργική διάσκεψη σε συνδυασμό επίσης με υπουργικές συνεδριάσεις που προβλέπονται σε επίπεδο ΕΕ ή ΑΕ.

* Τακτικές επαφές θα πρέπει επίσης να διατηρούνται μεταξύ των δύο Επιτροπών σε πολιτικό επίπεδο και σε επίπεδο ανωτάτων λειτουργών και, ανάλογα με την περίπτωση, με τις δύο αντίστοιχες τρόικες.

B. Διπεριφερειακές ομάδες εργασίας

Το σημερινό σύστημα διπεριφερειακών ομάδων εργασίας σε επίπεδο ανωτάτων λειτουργών, που συγκεντρώνει σταδιακά σχεδόν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και της ΑΕ, δεν αποδείχτηκε ικανοποιητικό μέσο διαλόγου και συντονισμού. Μία μικρότερη ομάδα, που θα απαρτίζεται από πέντε έως δέκα υπαλλήλους το πολύ από κάθε πλευρά και η οποία θα συνέρχεται σε τακτά διαστήματα, θα μπορούσε να αποβεί πολύ αποτελεσματικότερη ως προς τον συντονισμό και την παρακολούθηση του διαλόγου.

Για να καταστεί όντως λειτουργική αυτή η ομάδα εργασίας και για να διατηρηθεί η διαδικασία διαλόγου σε μόνιμη βάση, πρέπει προφανώς πρώτα απ' όλα να ενισχυθεί ο διάλογος μεταξύ της ΑΕ και των αποστολών της ΕΕ στην Αντίς Αμπέμπα.

Γ. Τακτικός διάλογος μεταξύ της ΑΕ και των αρχηγών αποστολών της ΕΕ στην Αντίς Αμπέμπα.

Ένας τακτικός διάλογος πρέπει να διατηρηθεί μεταξύ των πρέσβεων των κρατών χορηγών και του Επιτρόπου της ΑΕ που είναι αρμόδιος για την ειρήνη και την ασφάλεια / Προέδρου του Συμβουλίου Ειρήνης και Ασφάλειας της ΑΕ, στο πλαίσιο μιας ομάδας εργασίας μεταξύ ΑΕ/χορηγών, η οποία θα συσταθεί σε επίπεδο πρέσβεων και θα περιλαμβάνει πιθανότητα τους περισσότερους αρχηγούς αποστολών της ΕΕ στην Αντίς Αμπέμπα (βλέπε τμήμα 3 τομέας B - σελίδα 10). Κρίνεται επίσης σκόπιμο να διασφαλιστεί σε τακτική βάση ο συντονισμός στο πλαίσιο της ΕΕ πριν από τις συναντήσεις αυτές (τόσο για τις συνεδριάσεις τεχνικού περιεχομένου όσο και σε επίπεδο πρέσβεων). Ωστόσο, ένας τακτικός διάλογος των αρχηγών αποστολών της ΕΕ με την Επιτροπή ΑΕ και τον τοπικό Πρόεδρο ή/και την τρόικα των μόνιμων αντιπροσώπων κρίνεται αναγκαίος και θα πρέπει να καλύπτει το ευρύτερο δυνατό πεδίο των περιεχομένων της ατζέντας της ΑΕ (όπου περιλαμβάνονται και τα θέματα της ειρήνης και της ασφάλειας αλλά και πολλά περισσότερα). Ο τακτικός αυτός διάλογος πρέπει να τροφοδοτεί τις εργασίες των διπεριφερειακών ομάδων εργασίας που αναφέρθηκαν προηγουμένως.

Δ. Διάλογος με τους Αφρικανούς αρχηγούς αποστολών που εδρεύουν στις Βρυξέλλες.

Χωρίς να επικαλύπτεται ο προαναφερθείς διάλογος με έδρα την Αντίς Αμπέμπα, θα μπορούσαν επίσης να προβλεφθούν τακτικές συνεδριάσεις μεταξύ της ΕΕ και των Αφρικανών πρέσβεων στις Βρυξέλλες, στις οποίες θα περιλαμβάνονται και συνεδριάσεις μεταξύ της τρόικας της ομάδας εργασίας της ΕΕ για την Αφρική και μιας τρόικας Αφρικανών Πρέσβεων.

E. Οι Επιτροπές ΑΕ/ΕΕ

Όπως συμφωνήθηκε στην Ουαγκαντούγκου, οι δύο Επιτροπές πρέπει να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία των εργασιών και στη διατήρηση της δυναμικής που έχει προσλάβει η διαδικασία συντονισμού στον διάλογο ΕΕ/Αφρικής.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Υπουργική διάσκεψη ΕΕ-Αφρικής, Ουαγκαντούγκου, 28 Νοεμβρίου 2002

Θέση της ΕΕ για τις μελλοντικές σχέσεις μεταξύ Αφρικής και ΕΕ

1. Η Διάσκεψη Κορυφής ΕΕ/Αφρικής που διεξήχθη στο Κάιρο τον Απρίλιο 2000 σηματοδότησε την ιστορική έναρξη ενός προωθημένου διαλόγου ΕΕ/Αφρικής και έθεσε σε τροχιά μία διαδικασία που ολοκληρώνεται με τη διάσκεψη κορυφής ΕΕ/Αφρικής η οποία προβλέπεται να πραγματοποιηθεί στη Λισαβόνα στις 4-5 Απριλίου 2003.

Αφού τονιστεί η σπουδαιότητα ενός κοινού οράματος για τον διάλογο, πρέπει να γίνουν και κάποιες προκαταρκτικές σκέψεις για τον διάλογο που θα ακολουθήσει μετά τη διάσκεψη κορυφής της Λισαβόνας - την "μετά την Λισαβόνα ατζέντα", με σκοπό επίσης την παρακολούθηση των εργασιών που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος δράσης του Καΐρου. Εναπόκειται στους αρχηγούς των κρατών και των κυβερνήσεων να λάβουν στη Λισαβόνα αποφάσεις σχετικά με το μέλλον του διαλόγου.

2. Έχοντας υπόψη τα σημαντικότερα γεγονότα-ορόσημα σε παναφρικανικό επίπεδο που συνέβησαν από τη διάσκεψη κορυφής του Καΐρου, το 2000, και μετά, η ΕΕ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι κατά τη διάσκεψη κορυφής πρέπει να αναπτυχθεί ένα πλαίσιο για τον μελλοντικό διάλογο ΕΕ/Αφρικής μετά τη Λισσαβόνα, ο οποίος θα λαμβάνει υπόψη τη δημιουργία της Αφρικανικής Ένωσης και της Νέας Εταιρικής Σχέσης για την Ανάπτυξη της Αφρικής - NEPAD.

Η ΕΕ θεωρεί ότι την Αφρικανική Ένωση ως την κεντρική οργάνωση για την επίτευξη ειρήνης, ασφάλειας και περιφερειακής ολοκλήρωσης στην αφρικανική ήπειρο. Επιπλέον, η ΕΕ θεωρεί εαυτόν ως φυσικό εταίρο της Αφρικανικής Ένωσης, λαμβανομένων υπόψη του σχεδιασμού και των δομών της καθώς και των ρόλων της. Η ΑΕ έχει μακρύ και επίπονο δρόμο εμπρός της, και η ΕΕ θα προσπαθήσει να την στηρίξει τόσο σε συγκεκριμένους τομείς όσο και στη δημιουργία θεσμικής ικανότητας γενικότερα.

Η ΕΕ λαμβάνει υπόψη τους ρόλους και τις ευθύνες που έχουν καταμερισθεί στην ΑΕ και στην NEPAD, ως πρόγραμμα της ΑΕ. Η ΕΕ πιστεύει ότι αυτό αποτελεί μία νέα βάση για εις σχέσεις της ΕΕ με την Αφρική. Υπό την έννοια αυτή, η NEPAD παρέχει ένα πλαίσιο που πιστεύεται ότι θα συμβάλει στην ενίσχυση του διαλόγου ΕΕ/Αφρικής.

Ο διάλογος ΕΕ/Αφρικής είναι το μόνο φόρουμ όπου η Αφρική και η Ευρώπη έχουν τη δυνατότητα να συζητήσουν θέματα με σφαιρικές επιπτώσεις σε επίπεδο ηπείρου. Με δεδομένη τη σημασία της ΑΕ και της NEPAD, η ΕΕ στρέφεται προς την αφρικανική πλευρά για ιδέες όσον αφορά τους τρόπους συνέχισης του διαλόγου και της συνεργασίας, υπό τη σημερινή τους μορφή η οποία καλύπτει το σύνολο της Αφρικής.

Κατά την άποψη της ΕΕ, ο διάλογος πρέπει να επικεντρωθεί περισσότερο σε πολιτικά και παναφρικανικά θέματα και να περιοριστεί σε μικρό αριθμό κοινών προτεραιοτήτων. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να καθοριστούν σαφείς στόχοι και παράλληλα να δημιουργηθεί η δυνατότητα απόδειξης της επιτευχθείσας προόδου σε σχέση πάντα με τα επιθυμητά αποτελέσματα.

3. Η ΕΕ πιστεύει ότι η Διάσκεψη Κορυφής της Λισαβόνας πρέπει να ενισχύσει τον διάλογο μεταξύ της Αφρικής και της ΕΕ με σκοπό να τον καταστήσει περισσότερο ευέλικτο, αποτελεσματικότερο και σε πλήρη συμπληρωματικότητα με τον διάλογο και τη συνεργασία που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο άλλων υφιστάμενων δομών.

Ευελιξία και αποτελεσματικότητα

Πρέπει να καθιερωθούν περισσότερο ευέλικτες και αποτελεσματικές μέθοδοι εργασίας. Πρέπει να προβλεφθούν μικρότερα σχήματα συνεδριάσεων, τα οποία θα είναι προσαρμοσμένα στα προς συζήτηση θέματα και θα λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τις διάφορες αρμοδιότητες των συμμετεχόντων φορέων. Η κατευθυντήρια αρχή θα είναι να προσδιορίζονται τα σχήματα ανάλογα με τα προς συζήτηση θέματα.

Για να προωθηθεί η αποτελεσματικότητα του διαλόγου, πρέπει να προβλεφθεί κατά τις προετοιμασίες η σύσταση μικρότερων ομάδων συνεδριάσεων, όπου θα εκπροσωπούνται και οι δύο πλευρές. Όπου κρίνεται σκόπιμο, η ΕΕ θα πρέπει να προβλέψει ότι θα χρησιμοποιούνται περισσότερο οι συντονιστές (Προεδρία και Επιτροπή της ΕΕ) ή η Τρόικα της ΕΕ, για να εκπροσωπείται η ΕΕ. Ως εκ τούτου, οι συντονιστές θα μπορούσαν να μεριμνήσουν ώστε οι εργασίες προετοιμασίας του διαλόγου να έχουν μεγαλύτερη συνοχή και σαφέστερους στόχους, και, με τον τρόπο αυτό, να βελτιωθεί η περιοδικότητα, η αποτελεσματικότητα και η ευελιξία.

Τα βασικά σχήματα διεξαγωγής του διαλόγου θα είναι οι συνεδριάσεις (1) σε επίπεδο δημοσίων λειτουργών, σε μικρότερες συνθέσεις όπου θα αντιπροσωπεύεται κάθε μία από τις δύο πλευρές, καθώς και σε πλήρη σύνθεση, και συνεδριάσεις (2) περισσότερο συγκεκριμένης φύσης σε ομάδες ad hoc. Θα πρέπει επίσης να υπάρχει η δυνατότητα διοργάνωσης φόρα όπου θα συμμετέχουν ΜΚΟ και η κοινωνία των πολιτών καθώς και αντιπρόσωποι της κυβερνήσεων.

Το πλήρες σχήμα ΕΕ/Αφρικής θα παραμείνει το κύριο πλαίσιο διεξαγωγής του διαλόγου αυτού. Οι ημερήσιες διατάξεις των συνεδριάσεων θα πρέπει να παραμείνουν ευέλικτες με σκοπό να διατηρήσουν τη σημασία τους και ταυτόχρονα να έχουν την δυνατότητα να ανταποκρίνονται στις παρουσιαζόμενες ευκαιρίες και εξελίξεις.

Συμπληρωματικότητα

Είναι πολύ σημαντικό ο διάλογος ΕΕ/Αφρικής να είναι απόλυτα συμπληρωματικός και να προσδίδει προστιθέμενη αξία στο διάλογο και τη συνεργασία που λαμβάνουν μορφή στο πλαίσιο άλλων υφιστάμενων δομών (εκ των οποίων, ορισμένες, ΕΕ-ΑΚΕ, ΕΕ-MEDA, ΕΕ-SADC, και EΕ-ΕCOWAS. ΗΕ. ΠΟΕ. ΠΤ/ΔΝΤ και YΦΧ). Υπό την έννοια αυτή, ο διάλογος ΕΕ/Αφρικής θα μπορούσε να διαδραματίσει χρήσιμο συμπληρωματικό ρόλο σε παναφρικανικό επίπεδο για τη συνεργασία μεταξύ ΕΕ και Αφρικής μέσω της συμφωνίας του Κοτονού, όσον αφορά την υποσαχαρική Αφρική, μέσω της συμφωνίας εταιρικής σχέσης ΕΕ-MED (MEDA), όσον αφορά τις χώρες της Βορείου Αφρικής, και μέσω της συμφωνίας εμπορικής ανάπτυξης και συνεργασίας ΕΕ-Νοτίου Αφρικής, όλες εκ των οποίων επικεντρώνονται σε εθνικό και υποπεριφερειακό επίπεδο.