ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες, 14.7.2016

COM(2016) 472 final

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Ετήσια έκθεση για την καταπολέμηση της απάτης 2015

{SWD(2016) 234 final}
{SWD(2016) 235 final}
{SWD(2016) 236 final}
{SWD(2016) 237 final}
{SWD(2016) 238 final}
{SWD(2016) 239 final}

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Ετήσια έκθεση για την καταπολέμηση της απάτης 2015    

1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ

2.ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΕ

2.1.Πολιτικές πρωτοβουλίες της Επιτροπής για την καταπολέμηση της απάτης το 2015

2.1.1.Πρόταση οδηγίας σχετικά με την καταπολέμηση, μέσω του ποινικού δικαίου, της απάτης εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης

2.1.2.Πρόταση για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO)9

2.1.3.Αξιολόγηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/20139

2.1.4.Καταπολέμηση της διαφθοράς στην ΕΕ9

2.1.5.Στρατηγική της Επιτροπής για την καταπολέμηση της απάτης (CAFS)10

2.2.Μέτρα καταπολέμησης της απάτης στον τομέα των εσόδων11

2.2.1.Αμοιβαία διοικητική συνδρομή (MAA — τροποποίηση του κανονισμού αριθ. 515/97)11

2.2.2.Σύστημα πληροφοριών για την καταπολέμηση της απάτης (AFIS)11

2.2.3.Κοινές τελωνειακές επιχειρήσεις (ΚΤΕ)12

2.2.4.Καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού13

2.2.5.Καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ13

2.2.6.Διατάξεις καταπολέμησης της απάτης σε διεθνείς συμφωνίες14

2.2.7.Μέτρα καταπολέμησης της απάτης σχετικά με τη φορολογική σήμανση του πετρελαίου ντίζελ και του φωτιστικού πετρελαίου14

2.3.Μέτρα καταπολέμησης της απάτης στον τομέα των δαπανών15

2.3.1.Τροποποίηση του δημοσιονομικού κανονισμού [Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 966/2012 σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης]15

2.3.2.Διατάξεις περί κοινοποίησης παρατυπιών στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) 2014-2020 — τομέας δαπανών15

2.4.Άλλο16

2.4.1.Εκτέλεση του προγράμματος «Hercule»16

3.Παρακολούθηση του ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ — Καταπολέμηση της απάτης — Ετήσια έκθεση 201417

4.ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ18

4.1.Συμβουλευτική επιτροπή για το συντονισμό της πρόληψης της απάτης (COCOLAF)18

4.2.Μέτρα που λαμβάνονται από τα κράτη μέλη για την καταπολέμηση της απάτης και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ19

4.3.Εφαρμογή των συστάσεων του 201420

5.ΑΠΑΤΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΑΤΥΠΙΕΣ22

5.1.Παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν και γενικές τάσεις για την περίοδο 2011-201523

5.2.Παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες24

5.2.1.Έσοδα25

5.2.2.Δαπάνες26

5.3.Παρατυπίες που δεν κοινοποιήθηκαν ως δόλιες29

5.3.1.Έσοδα30

5.3.2.Δαπάνες31

5.4.Αποτελέσματα των δραστηριοτήτων της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF)31

6.ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ32

7.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ32

7.1.Έσοδα32

7.2.Δαπάνες34

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 — Παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες36

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 — Παρατυπίες που δεν κοινοποιήθηκαν ως δόλιες38

ΣΥΝΟΨΗ

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη επιμερίζονται την ευθύνη για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ και την καταπολέμηση της απάτης. Οι εθνικές αρχές διαχειρίζονται περίπου το 80 % των δαπανών της ΕΕ και εισπράττουν παραδοσιακούς ιδίους πόρους (ΠΙΠ).

Η παρούσα είναι η δεύτερη ετήσια έκθεση για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που υποβάλλεται από την Επιτροπή σε συνεργασία με τα κράτη μέλη. Καλύπτει μέτρα καταπολέμησης της απάτης που έχουν λάβει η Επιτροπή και τα κράτη μέλη, καθώς και τα αποτελέσματα των μέτρων αυτών. Η εν λόγω εργασία εκτελείται με βάση τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), τους κανονισμούς και άλλα μέσα προστασίας των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, καθώς και με βάση τη σχετική εθνική νομοθεσία.

Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη προστατεύουν τον προϋπολογισμό της ΕΕ από αδικαιολόγητες ή παράτυπες δαπάνες ή την αποφυγή καταβολής τελωνειακών δασμών και άλλων εισφορών, κυρίως μέσω:

(1)προληπτικών δράσεων·

(2)δραστηριοτήτων έρευνας·

(3)διορθωτικών μηχανισμών (πρωτίστως επιβάλλονται δημοσιονομικές διορθώσεις στα κράτη μέλη αλλά και μέτρα ανάκτησης από τους αποδέκτες των πληρωμών της ΕΕ, όσον αφορά τις δαπάνες, και συλλογή διαφυγόντων τελωνειακών δασμών και άλλων εισφορών)·

(4)κατασταλτικών μέτρων [ιδίως από τα κράτη μέλη για τα ταμεία επιμερισμένης διαχείρισης και τους παραδοσιακούς ιδίους πόρους (ΠΙΠ)].

Βάσει της επιμερισμένης διαχείρισης, την κύρια ευθύνη της αποτροπής, του εντοπισμού, της έρευνας και της διόρθωσης των παρατυπιών και της υπόνοιας απάτης φέρουν τα κράτη μέλη.

Τα συμπεράσματα και οι συστάσεις που περιλαμβάνονται στην έκθεση του 2015 βασίζονται σε ανάλυση των διαθέσιμων στοιχείων για τα πέντε τελευταία έτη και των προβλημάτων και κινδύνων που προσδιορίζονται στο ίδιο χρονικό διάστημα.

Μέτρα που ελήφθησαν σε επίπεδο ΕΕ για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ το 2015

Όλες οι ενέργειες που προτείνονται στη στρατηγική της Επιτροπής για την καταπολέμηση της απάτης (CAFS) είτε έχουν πλέον ολοκληρωθεί είτε βρίσκονται σε εξέλιξη (επαναλαμβανόμενες ενέργειες όπως η κατάρτιση και η ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την απάτη). Η εφαρμογή μέτρων καταπολέμησης της απάτης συνεχίζεται στην Επιτροπή σύμφωνα με τις στρατηγικές καταπολέμησης της απάτης που έχουν αναπτύξει οι υπηρεσίες της Επιτροπής με βάση την CAFS. Οι εν λόγω στρατηγικές αναθεωρούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα και επικαιροποιούνται. Ως εκ τούτου, αρκετές υπηρεσίες της Επιτροπής έχουν αναθεωρήσει τη στρατηγική τους για την καταπολέμηση της απάτης και τρεις από αυτές ενέκριναν κοινή στρατηγική καταπολέμησης της απάτης.

Η Επιτροπή εξακολουθεί να υποστηρίζει τις προσπάθειες των κρατών μελών για την καταπολέμηση της απάτης διμερώς και στο πλαίσιο της συμβουλευτικής επιτροπής για τον συντονισμό της πρόληψης της απάτης (COCOLAF).

Επίσης το 2015, η Επιτροπή έθεσε σε εφαρμογή «πρόγραμμα ανταλλαγής εμπειριών» για να βελτιώσει τον συντονισμό και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών στην καταπολέμηση της διαφθοράς. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, το 2015 πραγματοποιήθηκαν τρία εργαστήρια με συμμετοχή των κρατών μελών σε θέματα όπως οι δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων, η προστασία των καταγγελτών και η διαφθορά στην υγειονομική περίθαλψη. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) συμμετείχε, επίσης, εκ μέρους της Επιτροπής σε πολλές ευρωπαϊκές και διεθνείς συναντήσεις με θέμα την καταπολέμηση της διαφθοράς.

Δεδομένου ότι τα κράτη μέλη διαχειρίζονται περίπου το 80 % του προϋπολογισμού της ΕΕ, είναι εξαιρετικά σημαντικό η Επιτροπή να εξακολουθεί να τους παρέχει στήριξη προκειμένου να αναπτύξουν τις δικές τους εθνικές στρατηγικές για την καταπολέμηση της απάτης (ΕΣΚΑ). Οι υπηρεσίες για τον συντονισμό της καταπολέμησης της απάτης (AFCOS) σε κάθε κράτος μέλος θα μπορούσαν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στο πλαίσιο αυτό. Έξι κράτη μέλη έχουν καταρτίσει ΕΣΚΑ. Η Τσεχική Δημοκρατία ανέφερε ότι σχεδιάζει να αναθεωρήσει τη στρατηγική της, ενώ η Ιταλία ανέφερε ότι οι AFCOS της έχουν καταρτίσει και αναπτύξει στρατηγικούς προσανατολισμούς και δράσεις που επικαιροποιούνται σε ετήσια βάση και δημοσιοποιούνται από το 2012 μέσω των ετήσιων εκθέσεών τους στο ιταλικό κοινοβούλιο. Πέντε κράτη μέλη ανέφεραν ότι η διαδικασία της κατάρτισης των ΕΣΚΑ τους βρίσκεται σε εξέλιξη.

Το 2015 συνεχίστηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο η συζήτηση σχετικά με δύο προτάσεις για ενίσχυση και αύξηση της αποδοτικότητας του ποινικού δικαίου όσον αφορά την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, και συγκεκριμένα:

ένα σχέδιο οδηγίας για ενίσχυση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου μέσω της εναρμόνισης των ορισμών των αδικημάτων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης, καθώς επίσης των κυρώσεων και των χρονικών περιορισμών για τις εν λόγω περιπτώσεις,

ένα σχέδιο κανονισμού για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO), το οποίο προτάθηκε το 2013 με στόχο την ενίσχυση και τον εξορθολογισμό της δίωξης σε όλη την ΕΕ των αδικημάτων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ.

Με την έκδοση, το 2014, των αναθεωρημένων οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις και τους τομείς κοινής ωφέλειας και τη θέσπιση μιας νέας οδηγίας για τις συμβάσεις παραχώρησης, αυξήθηκε η διαφάνεια και ενισχύθηκαν οι διατάξεις καταπολέμησης της απάτης και της διαφθοράς, μέσω:

του ορισμού της «σύγκρουσης συμφερόντων»·

της καθιέρωσης των ηλεκτρονικών δημόσιων συμβάσεων ως υποχρεωτικών·

της θέσπισης υποχρεώσεων παρακολούθησης και κοινοποίησης με στόχο την πάταξη της απάτης στον τομέα των συμβάσεων και άλλων σοβαρών παρατυπιών.

Αρκετά κράτη μέλη έλαβαν συστάσεις από την Επιτροπή προκειμένου να αναλάβουν δράση με στόχο τη βελτίωση της διαφάνειας ή την εντατικοποίηση των προσπαθειών στη δημόσια διοίκηση, τη δικαιοσύνη και τις δημόσιες συμβάσεις. Προκειμένου να ενσωματώσουν τις οδηγίες της ΕΕ στην εθνική νομοθεσία, τα περισσότερα κράτη μέλη εκπόνησαν νέους εθνικούς νόμους. Σε επτά κράτη μέλη, η νέα νομοθεσία τέθηκε σε ισχύ στις 18 Απριλίου 2016.

Από την 1η Ιανουαρίου 2016, μετά τη θέσπιση του κανονισμού 2015/1929 για την τροποποίηση του δημοσιονομικού κανονισμού, η Επιτροπή καθιέρωσε βελτιωμένο σύστημα έγκαιρου εντοπισμού και αποκλεισμού (EDES) για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ.

Στο σκέλος των δαπανών του προϋπολογισμού της ΕΕ, το 2015 η Επιτροπή ενέκρινε δέσμη τεσσάρων κατ' εξουσιοδότηση και τεσσάρων εκτελεστικών κανονισμών που αφορούν τις διατάξεις περί «κοινοποίησης παρατυπιών» στον τομέα της επιμερισμένης διαχείρισης του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2014-2020. Στόχος είναι να βελτιωθεί η ποιότητα και η συνέπεια των πληροφοριών που υποβάλλουν τα κράτη μέλη σχετικά με τις παρατυπίες και την απάτη και να διασφαλιστεί ότι η διοικητική επιβάρυνση των κρατών μελών λόγω των υποχρεώσεων αναφοράς θα είναι όσο το δυνατόν μικρότερη.

Όσον αφορά τα έσοδα του προϋπολογισμού, το 2015 σημειώθηκε σημαντική πρόοδος για την περαιτέρω προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ:

Το 2015 τέθηκε σε ισχύ ο αναθεωρημένος κανονισμός 515/97 σχετικά με την αμοιβαία διοικητική συνδρομή στον τομέα των τελωνείων, με τον οποίο δημιουργείται βάση δεδομένων της ΕΕ για τα εμπορεύματα που εισέρχονται, διαμετακομίζονται ή εξέρχονται από την ΕΕ. Ο εν λόγω κανονισμός θα λειτουργήσει ως ισχυρό εργαλείο για την κλιμάκωση των ενεργειών καταπολέμησης της τελωνειακής απάτης·

το 2015 αποδείχθηκε ότι οι κοινοποιήσεις αμοιβαίας συνδρομής που εκδίδονται έπειτα από κοινές τελωνειακές επιχειρήσεις (ΚΤΕ) τις οποίες διεξάγει η OLAF αποτελούν σημαντική πηγή πληροφοριών για τον εντοπισμό παρατυπιών σε συναλλαγές που αφορούν ορισμένα είδη εμπορευμάτων·

η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου τσιγάρων και άλλων μορφών παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού παραμένει υψηλή προτεραιότητα για την ΕΕ και τα κράτη μέλη. Η Επιτροπή το 2015 συνέχισε να εφαρμόζει ενεργά το σχέδιο δράσης της «ανακοίνωσης για την ενίσχυση της καταπολέμησης του λαθρεμπορίου τσιγάρων και άλλων μορφών παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού», σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη·

το χρηματοδοτικό πρόγραμμα «Hercule III» συνεισφέρει στην ενίσχυση των επιχειρήσεων και των διοικητικών δυνατοτήτων των τελωνειακών και αστυνομικών αρχών των κρατών μελών.

Εντοπισμός και κοινοποίηση δόλιων και μη δόλιων παρατυπιών εις βάρος του προϋπολογισμού της ΕΕ

Το 2015, τα κράτη μέλη ανέφεραν 22 349 παρατυπίες που σχετίζονταν με έσοδα και δαπάνες και οι οποίες αφορούσαν συνολικό ποσό 3,21 δισ. EUR περίπου από τα κονδύλια της ΕΕ.

Σε σύγκριση με το 2014, ο αριθμός των παρατυπιών που εντοπίστηκαν αυξήθηκε κατά 36 % και στα αντίστοιχα χρηματικά ποσά σημειώθηκε ελαφρά μείωση κατά 1 %. Η αύξηση στον αριθμό των παρατυπιών σχετίζεται με συγκεκριμένες συνθήκες που επικράτησαν στον τομέα της πολιτικής συνοχής δύο κρατών μελών.

Το 2015 κοινοποιήθηκαν ως δόλιες 1 461 παρατυπίες, μειωμένες κατά (11 %) σε σύγκριση με το 2014, ενώ τα αντίστοιχα ποσά αυξήθηκαν κατά 18 % σε 637,6 εκατ. EUR.

Στο σκέλος των εσόδων, σημειώθηκε μείωση τόσο σε επίπεδο αριθμών όσο και σε επίπεδο ποσών.

Αντιθέτως, στο σκέλος των δαπανών σημειώθηκε μείωση κατά 10 % στον αριθμό των δόλιων παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν σε σύγκριση με το 2014, ενώ στα ποσά σημειώθηκε αύξηση κατά 55 %.

Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη έχουν επισημάνει επανειλημμένως την ανάγκη σχεδιασμού και επικέντρωσης των ελεγκτικών τους δραστηριοτήτων με βάση εργαλεία ανάλυσης κινδύνου και ηλεκτρονικά εργαλεία. Για αυτόν τον σκοπό, η Επιτροπή προωθεί τη χρήση του εργαλείου ανάλυσης κινδύνου Arachne στα κράτη μέλη, με στόχο την ενίσχυση των διαχειριστικών επαληθεύσεων. Οι νέες αυτές πρακτικές ενδέχεται να έχουν διαδραματίσει κάποιον ρόλο στη βελτίωση των δυνατοτήτων εντοπισμού.

Στο σκέλος των δαπανών, δεν παρατηρείται σημαντική μεταστροφή των τάσεων. Από τους παραδοσιακούς ιδίους πόρους, τα εμπορεύματα που είχαν θιγεί περισσότερο από την απάτη και τις παρατυπίες ήταν οι ηλιακοί συλλέκτες.

Το 2015, κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή 20 888 παρατυπίες ως μη δόλιες (περίπου 41 % περισσότερες από το 2014). Τα ποσά:

αυξήθηκαν για τους δύο τομείς επιμερισμένης διαχείρισης·

παρέμειναν σταθερά για τον τομέα των εσόδων·

μειώθηκαν για τις προενταξιακές και τις άμεσες δαπάνες.

Αυτό αποδίδεται κυρίως στην προοδευτική εφαρμογή διαφόρων προγραμμάτων δαπανών, ωστόσο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από τις ειδικές συνθήκες που επικράτησαν στα δύο κράτη μέλη, όπως προαναφέρθηκε.

Οι πληροφορίες σχετικά με τις ανακτήσεις, τις δημοσιονομικές διορθώσεις και τα υπόλοιπα προληπτικά και διορθωτικά μέτρα θα περιληφθούν στην ετήσια ανακοίνωση από την Επιτροπή προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και το Ελεγκτικό Συνέδριο σχετικά με την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ.

Μέτρα που ελήφθησαν από τα κράτη μέλη

Το 2015, τα κράτη μέλη έλαβαν μεγάλο αριθμό μέτρων για την καταπολέμηση της απάτης στους ακόλουθους τομείς:

δημόσιες συμβάσεις·

οικονομικό έγκλημα·

σύγκρουση συμφερόντων·

διαφθορά·

ορισμός της απάτης·

καταγγέλτες.

Ειδικότερα, όλα τα κράτη μέλη στα οποία δόθηκαν συγκεκριμένες συστάσεις προκειμένου να ενισχύσουν τα συστήματα εντοπισμού απάτης και/ή κοινοποίησης που διαθέτουν έλαβαν σημαντικά μέτρα για να βελτιώσουν το εθνικό τους σύστημα.

Τα περισσότερα κράτη μέλη ανέφεραν, επίσης, ότι έχουν λάβει μέτρα για ενίσχυση της συνεργασίας με άλλα κράτη μέλη, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι όλες οι συναλλαγές και όλοι οι οικονομικοί φορείς περιλαμβάνονται στον πληθυσμό που υποβάλλεται σε ελέγχους μετά τον εκτελωνισμό, ανεξαρτήτως εάν ο εισαγωγέας είναι εγκαταστημένος ή όχι στο κράτος μέλος όπου πραγματοποιείται η εισαγωγή.

1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κάθε χρόνο, σύμφωνα με το άρθρο 325 παράγραφος 5 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), η Επιτροπή, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση της απάτης και οποιωνδήποτε άλλων παράνομων δραστηριοτήτων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη επιμερίζονται την ευθύνη για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ και την καταπολέμηση της απάτης. Οι εθνικές αρχές διαχειρίζονται περίπου το 80 % των δαπανών της ΕΕ και εισπράττουν παραδοσιακούς ιδίους πόρους (ΠΙΠ). Η Επιτροπή εποπτεύει τους δύο προαναφερθέντες τομείς, καθορίζει πρότυπα και επαληθεύει τη συμμόρφωση. Η στενή συνεργασία ανάμεσα στην Επιτροπή και τα κράτη μέλη είναι ουσιώδους σημασίας ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματική προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ. Ένας από τους κύριους στόχους της παρούσας έκθεσης είναι η αξιολόγηση της συνεργασίας αυτής το 2015, και των τρόπων με τους οποίους θα μπορούσε να βελτιωθεί.

Η παρούσα έκθεση περιγράφει τα μέτρα που ελήφθησαν το 2015 σε επίπεδο ΕΕ και παρέχει συνοπτική παρουσίαση και αξιολόγηση των δράσεων που αναλήφθηκαν από την ΕΕ και τα κράτη μέλη για την καταπολέμηση της απάτης. Η έκθεση περιλαμβάνει, επίσης, ανάλυση των κύριων επιτευγμάτων των εθνικών και ευρωπαϊκών φορέων όσον αφορά τον εντοπισμό και την κοινοποίηση υποθέσεων απάτης και παρατυπιών σχετικά με τις δαπάνες και τα έσοδα της ΕΕ. Το σύστημα υποβολής αναφορών έχει συμβάλει σημαντικά στην προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ και στην καταπολέμηση της απάτης. Ειδικότερα, στην έκθεση επισημαίνονται οι τρόποι με τους οποίους εφαρμόζονται σε κάθε κράτος μέλος οι διατάξεις σχετικά με την κοινοποίηση παρατυπιών, καθώς το αναλυτικό μέρος της παρούσας έκθεσης βασίζεται σε πληροφορίες που ελήφθησαν από σχετικές κοινοποιήσεις.

Η έκθεση συνοδεύεται από έξι έγγραφα εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής 1 .

2.ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΕ

2.1.Πολιτικές πρωτοβουλίες της Επιτροπής για την καταπολέμηση της απάτης το 2015

2.1.1.Πρόταση οδηγίας σχετικά με την καταπολέμηση, μέσω του ποινικού δικαίου, της απάτης εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης 2

Στόχος της προτεινόμενης οδηγίας είναι η ενίσχυση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου μέσω της εναρμόνισης των ορισμών των αδικημάτων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ καθώς και των κυρώσεων και χρονικών περιορισμών για τις εν λόγω υποθέσεις. Οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ξεκίνησαν το 2014 και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Ο τελευταίος τριμερής διάλογος πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2015, στη διάρκεια του οποίου συζητήθηκαν εκκρεμή βασικά θέματα, όπως η συμπερίληψη της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας και η εναρμόνιση των κυρώσεων και των προθεσμιών παραγραφής. Οι συζητήσεις σχετικά με τον ΦΠΑ συνεχίζονται επί του παρόντος στο Συμβούλιο, μετά την απόφαση που εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την υπόθεση «Taricco» στις 8 Σεπτεμβρίου 2015 3 , με την οποία επιβεβαίωσε ότι η απάτη στον τομέα του ΦΠΑ καλύπτεται από τη σύμβαση PIF.

2.1.2.Πρόταση για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO)

Οι διαπραγματεύσεις σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής σχετικά με τη θέσπιση κανονισμού για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας 4 (EPPO) συνεχίστηκαν στο Συμβούλιο καθ' όλη τη διάρκεια του 2015, υπό την καθοδήγηση της προεδρίας της Λετονίας και του Λουξεμβούργου. Χάρη στην πρόοδο που επιτεύχθηκε, κατέστη δυνατό να ολοκληρωθούν προσωρινά οι διαπραγματεύσεις επί του πρώτου μισού του σχεδίου κανονισμού, το οποίο άπτεται ζητημάτων όπως η αρμοδιότητα, η δομή και οι εξουσίες διενέργειας ερευνών της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.

2.1.3. Αξιολόγηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013

Σύμφωνα με το άρθρο 19 του κανονισμού αριθ. 883/2013, η Επιτροπή θα υποβάλει έως τις 2 Οκτωβρίου 2017 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έκθεση αξιολόγησης όσον αφορά την εφαρμογή του κανονισμού, προκειμένου να εκτιμηθεί κατά πόσο υπάρχει ανάγκη τροποποίησής του. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή αναθέτει σε εξωτερικό ανεξάρτητο φορέα τη διεξαγωγή μελέτης 5 προκειμένου να εξεταστεί σε ποιο βαθμό εκπληρώθηκαν οι στόχοι του κανονισμού και εξακολουθούν να είναι βάσιμοι. Επιπλέον, κατά την αξιολόγηση, θα εξεταστεί η λειτουργία του κανονισμού αριθ. 883/2013 στο ευρύτερο πλαίσιο του εξελισσόμενου τοπίου όσον αφορά την καταπολέμηση της απάτης. Βασικό ζήτημα σε αυτό το σημείο είναι η επίδραση που θα μπορούσε να έχει η σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας στον ρόλο της OLAF όσον αφορά τη διενέργεια ερευνών.

2.1.4.Καταπολέμηση της διαφθοράς στην ΕΕ

Στη διάρκεια του 2015, η Επιτροπή συνέχισε να εργάζεται για την παρακολούθηση της πρώτης έκθεσης για την καταπολέμηση της διαφθοράς στην ΕΕ. Η έκθεση:

αξιολογεί τους τρόπους με τους οποίους ένα κράτος μέλος καταπολεμά τη διαφθορά·

εξετάζει πώς λειτουργούν στην πράξη οι νόμοι και οι πολιτικές·

προτείνει τρόπους ενίσχυσης των προσπαθειών κάθε χώρας για την καταπολέμηση της διαφθοράς.

Η Επιτροπή πραγματοποιεί, επίσης, συναντήσεις με τα εθνικά σημεία επαφής των κρατών μελών με θέμα την καταπολέμηση της διαφθοράς.

Το 2015, η καταπολέμηση της διαφθοράς εξακολουθούσε να αποτελεί προτεραιότητα στη διαδικασία οικονομικής διακυβέρνησης του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Αρκετά κράτη μέλη έλαβαν συστάσεις προκειμένου να αναλάβουν δράση με στόχο τη βελτίωση της διαφάνειας ή την εντατικοποίηση των προσπαθειών που καταβάλλονται στη δημόσια διοίκηση, τη δικαιοσύνη και τις δημόσιες συμβάσεις.

Η Επιτροπή έθεσε, επίσης, σε εφαρμογή «πρόγραμμα ανταλλαγής εμπειριών» για τα κράτη μέλη. Το 2015, πραγματοποιήθηκαν τρία εργαστήρια με συμμετοχή των κρατών μελών σε θέματα όπως οι δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων, η προστασία των καταγγελτών και η διαφθορά στην υγειονομική περίθαλψη.

Η OLAF συμμετείχε, επίσης, εκ μέρους της Επιτροπής σε πολλά ευρωπαϊκά και διεθνή φόρουμ με θέμα την καταπολέμηση της διαφθοράς, όπως το EPAC/EACN 6 . Το συγκεκριμένο ευρωπαϊκό δίκτυο καταπολέμησης της διαφθοράς, το οποίο τελεί υπό την προεδρία του γενικού γραμματέα της OLAF, συνέταξε τον Νοέμβριο του 2015 τη «Διακήρυξη του Παρισιού» 7 , με την οποία καλεί τους ευρωπαίους αρμόδιους λήψης αποφάσεων να εντείνουν τις προσπάθειες καταπολέμησης της διαφθοράς.

2.1.5.Στρατηγική της Επιτροπής για την καταπολέμηση της απάτης (CAFS)

Η Επιτροπή συνέχισε να εφαρμόζει τη στρατηγική της για την καταπολέμηση της απάτης (CAFS) το 2015. Όλες οι ενέργειες που προτείνονται στην CAFS έχουν πλέον ολοκληρωθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη (ήτοι επαναλαμβανόμενες ενέργειες όπως η κατάρτιση και η ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την απάτη 8 ). Εν τω μεταξύ, η εφαρμογή νέων μέτρων καταπολέμησης της απάτης συνεχίζεται στην Επιτροπή σύμφωνα με τις στρατηγικές καταπολέμησης της απάτης που ανέπτυξαν οι υπηρεσίες της Επιτροπής με βάση την CAFS. Οι στρατηγικές αναθεωρούνται και επικαιροποιούνται σε τακτική βάση.

Το 2015, η εφαρμογή της CAFS υποβλήθηκε σε έλεγχο από την Υπηρεσία Εσωτερικού Λογιστικού Ελέγχου (IAS) της Επιτροπής. Κατά τον έλεγχο εξετάστηκαν οι στρατηγικές καταπολέμησης της απάτης που εφάρμοζαν διάφορες υπηρεσίες της Επιτροπής, καθώς και ο ρόλος οριζόντιου συντονισμού της OLAF. Η IAS διαπίστωσε τα θετικά βήματα που έχει πραγματοποιήσει η OLAF και οι επιλεγμένες υπηρεσίες τόσο στη γενική διαχείριση και επίβλεψη της εφαρμογής της CAFS όσο και στην κατάρτιση ή αναθεώρηση των στρατηγικών τους για την καταπολέμηση της απάτης.

Αρκετές υπηρεσίες της Επιτροπής έχουν αναθεωρήσει τη στρατηγική τους για την καταπολέμηση της απάτης και τρεις 9 εξ αυτών ενέκριναν κοινή στρατηγική καταπολέμησης της απάτης (JAFS) για τα έτη 2015-2020 που καλύπτει επτά ταμεία 10 . Πραγματοποιήθηκαν εξειδικευμένες αναλύσεις κινδύνου απάτης σύμφωνα με τις επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την ανάπτυξη στρατηγικών καταπολέμησης της απάτης σε επίπεδο υπηρεσιών. Μια τάση που ανέδειξαν οι εν λόγω αναλύσεις είναι ότι η διαχείριση ευαίσθητων πληροφοριών θεωρείται όλο και περισσότερο ότι παρουσιάζει κίνδυνο απάτης. Από τη μία πλευρά, αυτό μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι δίνεται μεγαλύτερη προσοχή σε υποθέσεις μη οικονομικής απάτης. Από την άλλη πλευρά, μπορεί επίσης να υποδεικνύει ότι η Επιτροπή διαχειρίζεται όλο και περισσότερο ευαίσθητες πληροφορίες. Οι εν λόγω τάσεις θα θεωρηθεί ότι εντάσσονται στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων συζητήσεων στο δίκτυο πρόληψης και ανίχνευσης της απάτης.

2.2.Μέτρα καταπολέμησης της απάτης στον τομέα των εσόδων

2.2.1.Αμοιβαία διοικητική συνδρομή (MAA — τροποποίηση του κανονισμού αριθ. 515/97)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2015/1525 11 εκδόθηκε από τους συννομοθέτες στις 9 Σεπτεμβρίου 2015. Με τον νέο κανονισμό τροποποιείται ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 515/97 του Συμβουλίου περί της αμοιβαίας συνδρομής μεταξύ των διοικητικών αρχών των κρατών μελών και της συνεργασίας των αρχών αυτών με την Επιτροπή, με σκοπό τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής των τελωνειακών και γεωργικών ρυθμίσεων.

Με τον νέο κανονισμό βελτιώνεται το ισχύον πλαίσιο ανίχνευσης και διερεύνησης τελωνειακής απάτης σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, ο κανονισμός προβλέπει τη δημιουργία κεντρικών βάσεων δεδομένων που περιέχουν πληροφορίες σχετικά με τη διακίνηση των εμπορευματοκιβωτίων και των εμπορευμάτων που εισέρχονται, εξέρχονται και διέρχονται από την ΕΕ. Η εν λόγω τροποποίηση αναμένεται να ενισχύσει σημαντικά τις ικανότητες ανάλυσης τόσο της OLAF όσο και των εθνικών τελωνειακών αρχών όσον αφορά την ανίχνευση των δόλιων ενεργειών.

2.2.2.Σύστημα πληροφοριών για την καταπολέμηση της απάτης (AFIS)

Το σύστημα πληροφοριών για την καταπολέμηση της απάτης (AFIS) αποτελεί έναν γενικό όρο που αναφέρεται σε ένα σύνολο εφαρμογών για την καταπολέμηση της απάτης που υλοποιεί η OLAF στο πλαίσιο μιας κοινής τεχνικής υποδομής με στόχο:

την έγκαιρη και ασφαλή ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με υποθέσεις απάτης ανάμεσα στις αρμόδιες εθνικές και ενωσιακές αρχές·

την αποθήκευση και ανάλυση των σχετικών δεδομένων.

Το έργο AFIS καλύπτει δύο βασικούς τομείς:

αμοιβαία συνδρομή στον τελωνειακό τομέα·

διαχείριση παρατυπιών.

Έως το τέλος του 2015, το AFIS είχε 8 050 εγγεγραμμένους τελικούς χρήστες εκ μέρους τουλάχιστον 1 700 αρμόδιων υπηρεσιών στα κράτη μέλη, σε συνεργαζόμενες τρίτες χώρες, σε διεθνείς οργανισμούς, σε τμήματα της Επιτροπής και σε άλλα όργανα της ΕΕ. Το 2015, οι χρήστες του AFIS αντάλλαξαν 14 800 ηλεκτρονικά μηνύματα ΜΑΒ. Ήταν διαθέσιμες συνολικά 12 000 υποθέσεις στις βάσεις δεδομένων αμοιβαίας συνδρομής και τις λειτουργικές μονάδες του AFIS.

Το σύστημα πληροφοριών για την καταπολέμηση της απάτης (AFIS) έλαβε πληροφορίες σχετικά με 6,5 εκατομμύρια νέες αποστολές διαμετακόμισης.

Το σύστημα διαχείρισης παρατυπιών (IMS) έλαβε 23 400 νέες κοινοποιήσεις σχετικά με παρατυπίες από κράτη μέλη και υποψήφιες χώρες.

Το 2015 διεξήχθησαν συνολικά επτά κοινές τελωνειακές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων τριών που διοργανώθηκαν από την OLAF, στις οποίες χρησιμοποιήθηκε η εικονική μονάδα συντονισμού επιχειρήσεων (Virtual Operations Coordination Unit - VOCU) του AFIS ως εργαλείο επικοινωνίας.

Η πύλη AFIS αποτελεί μια ενιαία και κοινή υποδομή για την παροχή των προαναφερθέντων υπηρεσιών και προσφέρει δυνατότητες σημαντικών οικονομιών κλίμακας και συνεργιών για την ανάπτυξη, τη συντήρηση και τη λειτουργία ενός τόσο διευρυμένου και ποικίλου συνόλου υπηρεσιών και εργαλείων πληροφορικής.

2.2.3.Κοινές τελωνειακές επιχειρήσεις (ΚΤΕ)

Οι κοινές τελωνειακές επιχειρήσεις (ΚΤΕ) αποτελούν συντονισμένα και στοχευμένα επιχειρησιακά μέτρα που εφαρμόζουν οι τελωνειακές αρχές κρατών μελών και τρίτων χωρών για περιορισμένο χρονικό διάστημα με σκοπό την καταπολέμηση της παράνομης διασυνοριακής διακίνησης εμπορευμάτων.

Το 2015, η OLAF συντόνισε και συνεργάστηκε με κράτη μέλη σε επτά ΚΤΕ. Προκειμένου να διευκολυνθούν οι εργασίες συντονισμού στις ΚΤΕ με μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων, η OLAF:

παρείχε στοιχεία, τεχνική και/ή οικονομική στήριξη·

διασφάλισε ασφαλή πρόσβαση και ανταλλαγή πληροφοριών μέσω της πλατφόρμας AFIS·

διέθεσε τη μόνιμη αίθουσα επιχειρησιακού συντονισμού.

Οι ΚΤΕ που αναφέρονται στη συνέχεια, οι οποίες συνδιοργανώθηκαν από τις τελωνειακές αρχές των κρατών μελών και την OLAF, ή με στήριξη της OLAF, είχαν σκοπό την αντιμετώπιση διαφόρων απειλών, όπως το λαθρεμπόριο τσιγάρων, χημικών πρόδρομων ουσιών των ναρκωτικών και ναρκωτικών. Μόνο από την κατάσχεση τσιγάρων συγκεντρώθηκαν περισσότερα από 16 εκατομμύρια τσιγάρα.

•    ΚΤΕ «JETSTREAM»: Η συγκεκριμένη επιχείρηση θαλάσσιας επιτήρησης, η οποία συντονίστηκε από τις γαλλικές τελωνειακές αρχές, είχε στόχο την αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης ευαίσθητων εμπορευμάτων δια θαλάσσης στην περιοχή του Ατλαντικού. Αποτέλεσμα της επιχείρησης ήταν η κατάσχεση 2 τόνων ρητίνης κάνναβης.

•    ΚΤΕ «JUPITER»: Η συγκεκριμένη θαλάσσια επιχείρηση, η οποία συντονίστηκε από τις ισπανικές τελωνειακές αρχές, είχε στόχο την αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης ευαίσθητων εμπορευμάτων στη Μεσόγειο Θάλασσα.

•    ΚΤΕ «FRANKSTEAD»: Η συγκεκριμένη περιφερειακή επιχείρηση, η οποία διοργανώθηκε από τις γερμανικές και βρετανικές τελωνειακές αρχές, είχε στόχο τη διακίνηση ναρκωτικών.

•    ΚΤΕ «SASHA»: Η συγκεκριμένη επιχείρηση είχε στόχο την παράνομη διακίνηση χημικών πρόδρομων ουσιών των ναρκωτικών και αποσκοπούσε στην εξάρθρωση των δικτύων οργανωμένου εγκλήματος που βρίσκονται πίσω από τη θαλάσσια και εναέρια μεταφορά των εν λόγω χημικών ουσιών. Στη συγκεκριμένη δράση, η οποία πραγματοποιήθηκε το φθινόπωρο του 2015 και συνδιοργανώθηκε από και με πρωτοβουλία των γαλλικών τελωνειακών αρχών και με την υποστήριξη της Ευρωπόλ, συμμετείχαν σχεδόν όλα τα κράτη μέλη. Τα αποτελέσματα περιλαμβάνουν κατασχέσεις παράνομων εμπορευμάτων συνολικού βάρους 185 κιλών.

•    ΚΤΕ «BALTICA»: Τη συγκεκριμένη επιχείρηση ανέλαβε η πολωνική τελωνειακή διοίκηση και η OLAF, με τη συμμετοχή έξι κρατών μελών 12 και της Ευρωπόλ. Η επιχείρηση επικεντρώθηκε στο πρόβλημα των παράνομων προϊόντων καπνού που προέρχονται από τρίτες χώρες, όπως η Λευκορωσία και η Ρωσία. Στη διάρκεια της επιχείρησης κατασχέθηκαν 13 εκατομμύρια λαθραία τσιγάρα .

•    ΚΤΕ «HANSA»: Η συγκεκριμένη επιχείρηση, την οποία διοργάνωσαν οι βρετανικές τελωνειακές αρχές σε συνεργασία με την Ευρωπόλ, αποσκοπούσε στην αντιμετώπιση της εσωτερικής διακίνησης λαθραίων εμπορευμάτων, κυρίως τσιγάρων. Η OLAF παρέσχε το σύστημα για την ασφαλή ανταλλαγή πληροφοριών και συμμετείχε στην επιχείρηση. Η τελική αξιολόγηση βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.

•    ΚΤΕ «ROMOLUK II»: Η συγκεκριμένη περιφερειακή επιχείρηση, η οποία συνδιοργανώθηκε από την OLAF και τις ρουμανικές τελωνειακές αρχές με συμμετοχή της Ρουμανίας, της Ουκρανίας και της Μολδαβίας, αποσκοπούσε στην αντιμετώπιση των λαθραίων τσιγάρων μέσω του ελέγχου των αποστολών που εισέρχονται στην ΕΕ από το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο. Κατασχέθηκαν συνολικά 3 878 460 τεμάχια τσιγάρων, καθώς και 107 λίτρα αλκοόλ.

2.2.4.Καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού

Η «ανακοίνωση για την ενίσχυση της καταπολέμησης του λαθρεμπορίου τσιγάρων και άλλων μορφών παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού» 13 του 2013 συνοδεύθηκε από ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης. Έκτοτε, η Επιτροπή συνεχίζει να εφαρμόζει ενεργά το σχέδιο δράσης, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη. Στα τέλη του 2016, η Επιτροπή πρόκειται να καταρτίσει γενική έκθεση όσον αφορά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή της στρατηγικής.

Η Επιτροπή υποστηρίζει ένθερμα την έγκαιρη επικύρωση του Πρωτοκόλλου της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) για την «Εξάλειψη του παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού» («Πρωτόκολλο FCTC»). Στις 4 Μαΐου 2015, η Επιτροπή πρότεινε επίσημα την επικύρωση του Πρωτοκόλλου από το Συμβούλιο της ΕΕ εκ μέρους της ΕΕ. Το Πρωτόκολλο FCTC είναι το πρώτο πολυμερές νομικό εργαλείο που αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του προβλήματος του λαθρεμπορίου τσιγάρων σε παγκόσμια κλίμακα, με ολοκληρωμένο τρόπο.

Κατά το διάστημα μεταξύ Νοεμβρίου και -Δεκεμβρίου 2015 διενεργήθηκε έρευνα του Ευρωβαρομέτρου για τα παράνομα προϊόντα καπνού. Η δημοσιοποίηση της έκθεσης αναμένεται στα μέσα του 2016.

2.2.5.Καταπολέμηση της απάτης στον τομέα του ΦΠΑ

Η έκθεση υπολογισμού και ανάλυσης του ελλείμματος ΦΠΑ που δημοσιεύτηκε από την Επιτροπή στις 19 Σεπτεμβρίου 2013 επικαιροποιήθηκε το 2015. Η μελέτη περιλαμβάνει εκτιμήσεις για το έλλειμμα ΦΠΑ σε 26 κράτη μέλη της ΕΕ για το 2013, καθώς και αναθεωρημένες εκτιμήσεις για το διάστημα 2009-2012. Όπως προκύπτει από τη μελέτη, δεν έχει σημειωθεί σημαντική βελτίωση στην είσπραξη εσόδων από ΦΠΑ, αφού το έλλειμμα ΦΠΑ στην ΕΕ των 26 ανήλθε στα 168 δισ. EUR, ποσό που αντιστοιχεί στο 15,2 % της συνολικής απώλειας εσόδων από ΦΠΑ. Τα κράτη μέλη συνεργάζονται με την Επιτροπή για να διερευνήσουν νέους τρόπους ενίσχυσης του δικτύου Eurofisc, προκειμένου να εντοπίζει τους μηχανισμούς απάτης πολύ ταχύτερα απ' ό,τι συνήθως.

Η εμπειρία των κρατών μελών έχει δείξει ότι οι μηχανισμοί απάτης μέσω του ΦΠΑ συνήθως εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες στον τρόπο ελέγχου των αλυσίδων συναλλαγών λόγω της συμμετοχής αντισυμβαλλομένων σε τρίτες χώρες. Έπειτα από εντολή του Κοινοβουλίου, το 2015 η Επιτροπή ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τη Νορβηγία με στόχο τη σύναψη συμφωνίας σε επίπεδο ΕΕ για διοικητική συνεργασία για τον ΦΠΑ. Οι συζητήσεις συνεχίζονται.

Οι υπόλοιπες δράσεις που αφορούν τη συνεργασία επί των δασμών και των ειδικών φόρων κατανάλωσης, καθώς και την ψηφιακή οικονομία και τις υποχρεώσεις αναφοράς, θα συμπεριληφθούν στην έκθεση του επόμενου έτους όπου θα παρατίθενται αναλυτικά τα μέτρα που ελήφθησαν το 2016.

2.2.6.Διατάξεις καταπολέμησης της απάτης σε διεθνείς συμφωνίες

Πολλές διεθνείς συμφωνίες στην ΕΕ περιλαμβάνουν διατάξεις σχετικά με την αμοιβαία διοικητική συνδρομή (ΜΑΑ) σε δασμολογικά θέματα. Επιπλέον, οι προτιμησιακές δασμολογικές συμφωνίες περιλαμβάνουν επίσης μέτρα για την ενίσχυση της προτιμησιακής μεταχείρισης (ρήτρες για την καταπολέμηση της απάτης).

Το 2015 ήταν σε ισχύ 50 συμφωνίες που περιείχαν διατάξεις ΜΑΑ για 73 τρίτες χώρες, ενώ ήταν σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις με 49 χώρες, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών εμπορικών εταίρων, όπως οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία. Η προσωρινή εφαρμογή της ζώνης ελεύθερων συναλλαγών (DCFTA) με την Ουκρανία είχε προγραμματιστεί να τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2016. Περιλαμβάνει, επίσης, διατάξεις και μέτρα MAA για την επιβολή προτιμησιακής μεταχείρισης.

Η συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας (ΣΕΣΣ) με το Καζακστάν υπεγράφη το 2015. Περιλαμβάνει διατάξεις αμοιβαίας συνδρομής σε δασμολογικά θέματα.

2.2.7.Μέτρα καταπολέμησης της απάτης σχετικά με τη φορολογική σήμανση του πετρελαίου ντίζελ και του φωτιστικού πετρελαίου

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ 14 , τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να προσθέτουν μια καθορισμένη ουσία (δείκτης καυσίμου) στο πετρέλαιο ντίζελ και το φωτιστικό πετρέλαιο, τα οποία φορολογούνται με χαμηλότερο εθνικό συντελεστή φόρου κατανάλωσης σε σύγκριση με τους συντελεστές που ισχύουν για τα καύσιμα κίνησης που χρησιμοποιούνται ως προωθητικά. Η ουσία εγκρίθηκε με απόφαση της Επιτροπής 15 και μετά την εφαρμογή του κανονισμού χρησιμοποιείται μόνο ένας δείκτης — ο Solvent Yellow 124. Στην τελευταία αναθεώρηση, η Επιτροπή ενημερώθηκε για την αύξηση που παρατηρείται στις δόλιες δραστηριότητες για αφαίρεση του δείκτη.

Τον Σεπτέμβριο του 2015, η Επιτροπή απηύθυνε πρόσκληση ενδιαφέροντος με στόχο την εύρεση μιας νέας, καλύτερης χημικής ουσίας που θα μπορούσε να αντικαταστήσει τον υφιστάμενο δείκτη και να συμβάλει στη μείωση των παράνομων δράσεων που αφορούν το πετρέλαιο ντίζελ.

Το έργο αναμένεται να διαρκέσει αρκετά χρόνια μέχρις ότου επιλεγεί ο νέος δείκτης με απόφαση της Επιτροπής. Η διοικητική επιλογή, η τεχνική ανάλυση και η χημική δοκιμή στα εργαστήρια θα πραγματοποιηθούν εντός του 2016 16 .

2.3.Μέτρα καταπολέμησης της απάτης στον τομέα των δαπανών

2.3.1.Τροποποίηση του δημοσιονομικού κανονισμού [Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 966/2012 σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης]

Από την 1η Ιανουαρίου 2016, μετά τη θέσπιση του κανονισμού αριθ. 2015/1929 17 για τροποποίηση του δημοσιονομικού κανονισμού (ΔΚ), η Επιτροπή έχει καθιερώσει βελτιωμένο σύστημα έγκαιρου εντοπισμού και αποκλεισμού (EDES) για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ. Το EDES διασφαλίζει:

τον έγκαιρο εντοπισμό των οικονομικών φορέων που απειλούν τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης·

την επιβολή διοικητικών κυρώσεων, συμπεριλαμβανομένου του αποκλεισμού από τη χρηματοδότηση της Ένωσης και/ή την επιβολή χρηματικής ποινής σε αναξιόπιστους οικονομικούς φορείς·

τη δημοσιοποίηση, στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, στον δικτυακό τόπο της Επιτροπής των στοιχείων που αφορούν τον αποκλεισμό και/ή τη χρηματική ποινή, για ενίσχυση του αποτρεπτικού αποτελέσματος.

Οι αποφάσεις για αποκλεισμό ή και επιβολή χρηματικής ποινής λαμβάνονται από τον αρμόδιο διατάκτη, στη βάση είτε τελεσίδικων δικαστικών αποφάσεων είτε οριστικών διοικητικών αποφάσεων. Ελλείψει παρόμοιων συνθηκών, οι αποφάσεις λαμβάνονται στη βάση της σύστασης από νεοσυσταθείσα επιτροπή, της οποίας προεδρεύει ανεξάρτητος υψηλόβαθμος πρόεδρος και η οποία, μεταξύ άλλων, διασφαλίζει το δικαίωμα ακρόασης του ενδιαφερόμενου προσώπου. Όπως προκύπτει από την έκθεση του 2016, η Επιτροπή παρέχει στην εν λόγω έκθεση τις πληροφορίες που αναφέρονται στο άρθρο 108 παράγραφος 3 του ΔΚ.

2.3.2.Διατάξεις περί κοινοποίησης παρατυπιών στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) 2014-2020 — τομέας δαπανών

Το 2015, η Επιτροπή θέσπισε δέσμη τεσσάρων κατ΄εξουσιοδότηση και τεσσάρων εκτελεστικών κανονισμών που αφορούν τις διατάξεις περί κοινοποίησης παρατυπιών στον τομέα της επιμερισμένης διαχείρισης του ΠΔΠ 2014-2020. Οι πράξεις τέθηκαν σε εφαρμογή τον Νοέμβριο του 2015 18 . Στόχος είναι να βελτιωθεί η ποιότητα και η συνέπεια των πληροφοριών που κοινοποιούν τα κράτη μέλη σχετικά με τις παρατυπίες και την απάτη με την ελάχιστη διοικητική επιβάρυνση για τις εθνικές αρχές. Τα στοιχεία που υποβάλλονται από τα κράτη μέλη χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς της καταπολέμησης της απάτης και δημοσιοποιούνται σε ετήσια βάση στο πλαίσιο της εν λόγω έκθεσης.

2.4.Άλλο

2.4.1.Εκτέλεση του προγράμματος «Hercule»

Το πρόγραμμα «Hercule III» 19 (2014-2020) προάγει τις δράσεις για την καταπολέμηση της απάτης και κάθε άλλης παράνομης δραστηριότητας που θίγει τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης. Το 2015 ο προϋπολογισμός του προγράμματος ανερχόταν σε 14,1 εκατ. EUR και προέβλεπε:

δράσεις χρηματοδότησης για την ενίσχυση της λειτουργικής και διοικητικής ικανότητας των τελωνειακών και αστυνομικών αρχών στα κράτη μέλη·

δραστηριότητες κατάρτισης και διασκέψεις·

υποστήριξη ΤΠ 20 .

Στις 27 Μαΐου 2015 η Επιτροπή δημοσιοποίησε έκθεση 21 σχετικά με την αξιολόγηση του προηγούμενου προγράμματος «Hercule II» (2007-2013). Η έκθεση επιβεβαίωσε ότι το πρόγραμμα είχε τον προσδοκώμενο αντίκτυπο με εύλογο κόστος, έτυχε θερμής υποδοχής από τους ενδιαφερόμενους και ήταν επιτυχές ως προς την παροχή προστιθέμενης αξίας.

3.Παρακολούθηση του ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ — Καταπολέμηση της απάτης — Ετήσια έκθεση 2014

Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι τα στοιχεία που υποβλήθηκαν δεν είναι ακόμη πλήρως συγκρίσιμα μεταξύ των κρατών μελών και λαμβάνει υπόψη τα αιτήματα του Κοινοβουλίου για βελτίωση της κατάστασης. Το 2015 εγκρίθηκε δέσμη νέων κανονισμών για την κοινοποίηση των παρατυπιών (βλ. 2.3.2). Η Επιτροπή δρομολόγησε, σε συνεργασία με εμπειρογνώμονες σε εθνικό επίπεδο, την κατάρτιση νέων κατευθυντήριων οδηγιών για την κοινοποίηση με στόχο τον περιορισμό των διαφορών και την τυποποίηση της διαδικασίας κοινοποίησης και της ποιότητας των πληροφοριών για βελτίωση της συγκρισιμότητας. Επιπλέον, το 2016 αναπτύχθηκε μια νέα έκδοση του συστήματος κοινοποίησης παρατυπιών (IMS).

Σχετικά με τις ανησυχίες που έχει διατυπώσει το Κοινοβούλιο όσον αφορά τις παρατυπίες στις δημόσιες συμβάσεις, η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι αυτές εξακολουθούν να αποτελούν τη βασική πηγή σφαλμάτων για την πολιτική της συνοχής. Ωστόσο, η Επιτροπή έχει λάβει τόσο προληπτικά όσο και διορθωτικά μέτρα για την αντιμετώπιση των εν λόγω παρατυπιών που παρουσιάζονται σε πολλούς τομείς των δημόσιων δαπανών. Χάρη στις διορθωτικές ενέργειες, ένα σημαντικό μέρος των δημοσιονομικών διορθώσεων που έχουν εφαρμοστεί σχετίζεται με τις εν λόγω παραβάσεις. Η Επιτροπή εξακολουθεί να παρακολουθεί στενά τον εντοπισμό και τη διόρθωση των παρατυπιών στις δημόσιες συμβάσεις. Επιπλέον, παρέχει συνεχή καθοδήγηση στις εθνικές αρχές επί του ζητήματος αυτού και έχει διοργανώσει εργαστήρια, παρουσιάσεις και σεμινάρια κατάρτισης. Επίσης, λαμβάνει μέτρα σε διμερή βάση για τη συνδρομή των κρατών μελών επί συγκεκριμένων ζητημάτων.

Σε συνέχεια της ειδικής έκθεσης του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις, η Επιτροπή θα διερευνήσει τη δυνατότητα τεχνικών βελτιώσεων στο IMS με στόχο την ικανοποίηση των λειτουργικών αιτημάτων του Συνεδρίου. Η δυνατότητα διαλειτουργικότητας με άλλες βάσεις δεδομένων της Επιτροπής ενδέχεται να διερευνηθεί. Όσον αφορά την πρόταση δημοσιοποίησης των δικαιούχων, υπάρχει σχετική πρόβλεψη στην υφιστάμενη νομοθεσία, η οποία παραθέτει το είδος των πληροφοριών που πρέπει να δημοσιοποιούνται.

Οι καταγγέλτες μπορούν, όπως επεσήμανε το Κοινοβούλιο, να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο στην αποτροπή και τον εντοπισμό παραπτωμάτων όπως η διαφθορά. Στις 6 Δεκεμβρίου 2012, η Επιτροπή θέσπισε εσωτερικές κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με τα μέτρα που αφορούν τους πληροφοριοδότες, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ενδεχόμενο πρότυπο για τα θεσμικά όργανα και τους φορείς που δεν έχουν ακόμη θεσπίσει δικούς τους κανόνες.

Σχετικά με την παρακολούθηση των συστάσεων της OLAF σε εθνικό επίπεδο, ζήτημα που έθιξε το Κοινοβούλιο στο ψήφισμά του, η Επιτροπή συμμερίζεται τη θέση του Κοινοβουλίου ότι η ολοκληρωμένη δίωξη των εγκλημάτων κατά των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ είναι ζωτικής σημασίας για την ΕΕ και τα κράτη μέλη. Ωστόσο, η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι είναι ευθύνη των αρμόδιων αρχών να διασφαλίζουν την αξιολόγηση και την κατάλληλη παρακολούθηση των συστάσεων της OLAF και την ενημέρωση της OLAF, κατόπιν αιτήματος της ιδίας, σχετικά με τις ενέργειες που έχουν ληφθεί. Η OLAF, από την πλευρά της, αναλύει τις αποφάσεις βάσει των οποίων οι εθνικές αρχές καθορίζουν πότε δεν θα ασκηθεί δίωξη σε υποθέσεις βάσει των συστάσεων της OLAF για κίνηση δικαστικών διαδικασιών 22 . 

Η Επιτροπή έχει ήδη προσδιορίσει τους λόγους για τους οποίους οι συστάσεις της OLAF για κίνηση δικαστικών διαδικασιών εφαρμόζονται σε περιορισμένο μόνο βαθμό. Οι λόγοι αυτοί περιλαμβάνονται στην εκτίμηση επιπτώσεων που συνόδευε τη νομοθετική πρόταση του 2013 για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Στόχος της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας είναι να αντιμετωπιστούν ορισμένες από αυτές τις ελλείψεις, όπως είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζονται κατά τη συλλογή αποδεικτικών στοιχείων στα κράτη μέλη. Επιπλέον, η Επιτροπή έχει δρομολογήσει την αξιολόγηση του κανονισμού αριθ. 883/2013 που διέπει τις έρευνες της OLAF, η οποία θα ολοκληρωθεί έως το 2017. Με αυτόν τον τρόπο, θα δοθεί και η ευκαιρία για διερεύνηση του ζητήματος.

4.ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ

4.1.Συμβουλευτική επιτροπή για το συντονισμό της πρόληψης της απάτης (COCOLAF)

Στη συνεδρίαση για το 2015 της συμβουλευτικής επιτροπής για τον συντονισμό της πρόληψης της απάτης (COCOLAF) 23 με εμπειρογνώμονες από τα κράτη μέλη δόθηκε η ευκαιρία να συζητηθούν οι βασικές εξελίξεις στην καταπολέμηση της απάτης και η κατάρτιση της έκθεσης βάσει του άρθρου 325 της ΣΛΕΕ «Προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Καταπολέμηση της απάτης 2014».

Οι υποομάδες της COCOLAF συνεδρίασαν το 2015 προκειμένου:

να καταρτίσουν τις διατάξεις περί κοινοποίησης παρατυπιών και να προετοιμάσουν την εφαρμογή του νέου IMS·

να συντάξουν έγγραφα για την καταπολέμηση της απάτης·

να συζητήσουν τις στρατηγικές για τα μέσα ενημέρωσης·

να δρομολογήσουν επικοινωνιακές δράσεις σχετικά με την πρόληψη και την αποτροπή της απάτης.

Στο πλαίσιο της υποομάδας για την πρόληψη της απάτης καταρτίστηκαν δύο έγγραφα κατευθυντήριων γραμμών:

«National Anti-fraud Strategy in practice: preparatory phase» (Εθνική στρατηγική καταπολέμησης της απάτης στην πράξη: προπαρασκευαστικό στάδιο), με στόχο τη συνδρομή των κρατών μελών στην κατάρτιση των εθνικών τους στρατηγικών·

«Identifying conflicts of interest in the agricultural sector — A practical guide for funds managers» (Εντοπισμός συγκρούσεων συμφερόντων στον αγροτικό τομέα — Πρακτικός οδηγός για διαχειριστές κονδυλίων), με στόχο τη συνδρομή των εθνικών αρχών όσον αφορά τη διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ για καλύτερη αντιμετώπιση των περιπτώσεων σύγκρουσης συμφερόντων.

Και τα δύο έγγραφα συντάχθηκαν μέσω συνεργατικής προσέγγισης με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών, υπό τον συντονισμό της OLAF.

Στη συνεδρίαση του Οκτωβρίου 2015, η υποομάδα AFCOS αντάλλαξε, επίσης, εμπειρίες και βέλτιστες πρακτικές όσον αφορά τις δράσεις καταπολέμησης της απάτης.

Επιπλέον, η ομάδα δικτύου υπαλλήλων αρμόδιων για τη διαβίβαση πληροφοριών καταπολέμησης της απάτης (OAFCN) δρομολόγησε επικοινωνιακές δράσεις για την πρόληψη και την αποτροπή της απάτης, διοργανώνοντας σεμινάριο με τίτλο «How best to communicate to deter fraud» (Τρόποι βέλτιστης επικοινωνίας με στόχο την αποτροπή της απάτης).

4.2.Μέτρα που λαμβάνονται από τα κράτη μέλη για την καταπολέμηση της απάτης και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ

Τα κράτη μέλη ανέφεραν ότι έλαβαν μεγάλο αριθμό μέτρων το 2015 για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ και την καταπολέμηση της απάτης, σε συνέχεια της έγκρισης του μεγαλύτερου μέρους της νομοθεσίας της Ένωσης για τη νέα περίοδο προγραμματισμού 2014-2020.

Τα κράτη μέλη έλαβαν μέτρα που καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο καταπολέμησης της απάτης. Τα μέτρα αφορούσαν κυρίως τον τομέα των δημόσιων συμβάσεων, ενώ τα υπόλοιπα αφορούσαν στη σύγκρουση συμφερόντων, το οικονομικό έγκλημα, τη διαφθορά, τις AFCOS και τον ορισμό της απάτης και των καταγγελτών.

Το 2015, τα κράτη μέλη 24 επικεντρώθηκαν στη θέσπιση μέτρων για την ενίσχυση της εθνικής συνεργασίας στην καταπολέμηση της απάτης. Επιπλέον, η Βουλγαρία, το Λουξεμβούργο και η Ουγγαρία διοργάνωσαν κατάρτιση για αξιωματούχους με στόχο τη βελτίωση των δεξιοτήτων τους στην καταπολέμηση της απάτης, ενώ η Εσθονία και η Μάλτα επικεντρώθηκαν στην ενίσχυση της ευαισθητοποίησης σχετικά με την απάτη. Ειδικότερα, η Εσθονία διοργάνωσε κατάρτιση για την ευαισθητοποίηση σε θέματα διαφθοράς, ενώ οι AFCOS της Μάλτας έλαβαν, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Απασχόλησης, μέτρα ενίσχυσης της ευαισθητοποίησης σε θέματα καταπολέμησης της απάτης και της διαφθοράς για τους μαθητές των σχολείων της Μάλτας.

Επιπλέον, τρία κράτη μέλη 25 έλαβαν μέτρα για ενίσχυση της συνεργασίας τους με άλλα κράτη μέλη και τρίτες χώρες. Ειδικότερα:

Η Βουλγαρία ανέφερε ότι διοργανώθηκαν τρία διεθνή σεμινάρια με τη συμμετοχή 160 αντιπροσώπων από τις φορολογικές και τελωνειακές αρχές της Βουλγαρίας, της Ελλάδας και της Ρουμανίας μαζί με την OLAF και τις AFCOS, με στόχο την ανταλλαγή εμπειριών και τον σχολιασμό μελετών περιστατικών σχετικά με την καταπολέμηση της διαφθοράς. Επιπλέον, έχουν ληφθεί μέτρα για τη βελτίωση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των διοικήσεων από τα κράτη μέλη της περιοχής των Βαλκανίων·

η Δημοκρατία της Τσεχίας ενέκρινε την κοινή δήλωση των τελωνειακών διοικήσεων της ομάδας Visegrad (V4) όσον αφορά την κατάρτιση προφίλ κινδύνου για τα είδη κλωστοϋφαντουργίας και υπόδησης από χώρες της Ασίας·

Η Γαλλία επικύρωσε το πρωτόκολλο για την «εξάλειψη του παράνομου εμπορίου προϊόντων καπνού».

Επιπλέον, επτά κράτη μέλη 26 θέσπισαν μέτρα πρόληψης της απάτης ή διαδικασίες σχετικά με τη διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ. Από τα επτά αυτά κράτη μέλη, δύο 27 επέλεξαν να καταρτίσουν κατευθυντήριες οδηγίες ή διοικητικές διαδικασίες με στόχο τη βελτίωση της διαχείρισης των κονδυλίων. Ειδικότερα:

Η Βουλγαρία κατάρτισε σχέδιο δράσης για τα έτη 2015-2016, με στόχο την εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής καταπολέμησης της απάτης·

η Τσεχική Δημοκρατία θέσπισε ένα κυβερνητικό ψήφισμα επί των βασικών κατευθύνσεων για την καταπολέμηση της διαφθοράς σε κυβερνητικό επίπεδο, το οποίο θέτει την κύρια κατεύθυνση της κυβερνητικής δράσης για την καταπολέμηση της διαφθοράς·

η Δανία θέσπισε εθνική πολιτική καταπολέμησης της απάτης για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ). Η πολιτική αναρτήθηκε το 2015 στον δικτυακό τόπο της δανικής Αρχής Επιχειρηματικότητας με στόχο την εδραίωση μιας κουλτούρας που δεν ευνοεί την απάτη, αλλά προωθεί την πρόληψη και αποτροπή της απάτης·

η Γερμανία θέσπισε στρατηγική για την καταπολέμηση της απάτης και της διαφθοράς, η οποία περιλαμβάνει εκτίμηση του κινδύνου απάτης για όλα τα μέτρα του ΕΤΠΑ.

Τέλος, δέκα κράτη μέλη 28 ανέφεραν ότι έχουν προβεί σε νομοθετικές αλλαγές προκειμένου να ενισχύσουν τα μέτρα προστασίας από την απάτη, ενώ δύο από αυτά τα κράτη μέλη 29 έχουν λάβει νομικά μέτρα για την καταπολέμηση της τελωνειακής απάτης. Επιπλέον, τρία κράτη μέλη 30 έχουν προβεί σε βελτιώσεις της φορολογίας με στόχο την πάταξη της απάτης.

4.3.Εφαρμογή των συστάσεων του 2014

Στην έκθεση του 2014 για την προάσπιση των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Επιτροπή συστήνει στα κράτη μέλη:

να αξιοποιούν πλήρως τις AFCOS κατά την κατάρτιση της ΕΣΚΑ·

να μεταφέρουν στην εθνική τους νομοθεσία τις οδηγίες περί δημόσιων συμβάσεων, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον ορισμό της «σύγκρουσης συμφερόντων» και στα μέτρα αντιμετώπισης των εν λόγω συγκρούσεων·

να βελτιώσουν τα χαμηλά επίπεδα κοινοποίησης·

να ενισχύσουν τους τελωνειακούς ελέγχους, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη ότι μειώνεται ο αριθμός τελωνειακών ελέγχων κατά τον χρόνο εκτελωνισμού.

Όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη έκθεση, έως το τέλος του 2014 όλα τα κράτη μέλη είχαν θεσπίσει μια AFCOS. Ωστόσο, παρατηρούνται διαφοροποιήσεις όσον αφορά τις αρμοδιότητες με τις οποίες επιφορτίζονται οι AFCOS των κρατών μελών:

τα περισσότερα κράτη μέλη 31 εξουσιοδότησαν τις AFCOS τους ώστε να έχουν αρμοδιότητες συντονισμού·

τέσσερα κράτη μέλη 32 εκχώρησαν στην AFCOS ερευνητικές αρμοδιότητες σε διοικητικά ζητήματα·

το Ηνωμένο Βασίλειο εκχώρησε στην AFCOS ερευνητικές αρμοδιότητες σε ποινικά ζητήματα.

Τέσσερα από τα υπόλοιπα κράτη μέλη 33 διοργάνωσαν ένα δίκτυο AFCOS, το οποίο συνεπάγεται τη συνεργασία μεταξύ διαφόρων μερών.

34 35 36 Η πλειονότητα των κρατών μελών έχει θεσπίσει ένα σύστημα συνεργασίας μεταξύ των AFCOS και των αντίστοιχων εθνικών μερών, με τη συμμετοχή διαφόρων φορέων που εμπλέκονται στην καταπολέμηση της απάτης. Σε επίπεδο διαρθρωμένου συντονισμού και ανάπτυξης της εθνικής στρατηγικής καταπολέμησης της απάτης (ΕΣΚΑ), έξι κράτη μέλη ενέκριναν μια ΕΣΚΑ έως το τέλος του 2015. Η Τσεχική Δημοκρατία έχει αναφέρει ότι σχεδιάζει να αναθεωρήσει τη στρατηγική της, ενώ η Ιταλία ανέφερε ότι οι AFCOS τους έχουν καταρτίσει και αναπτύξει στρατηγικούς προσανατολισμούς και δράσεις που επικαιροποιούνται σε ετήσια βάση και δημοσιοποιούνται από το 2012 μέσω των ετήσιων εκθέσεών τους στο ιταλικό κοινοβούλιο. Πέντε επιπλέον κράτη μέλη ανέφεραν ότι η διαδικασία έγκρισης των ΕΣΚΑ τους βρίσκεται σε εξέλιξη.

37 38 39 40 Τέσσερα κράτη μέλη κατάρτισαν νέους εθνικούς νόμους για μεταφορά στην εθνική τους νομοθεσία της οδηγίας της ΕΕ σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις. Σε επτά κράτη μέλη η νομοθεσία θα τεθεί σε ισχύ τον Απρίλιο του 2016. Μόνο δύο κράτη μέλη έχουν θεσπίσει ήδη ανάλογη νομοθεσία. Ορισμένα κράτη μέλη δεν έχουν αναλάβει δράση διότι εκτιμούν ότι η εθνική τους νομοθεσία συμπίπτει ήδη με την οδηγία.

Και τα τέσσερα κράτη μέλη 41 από τα οποία ζητήθηκε συγκεκριμένα να ενισχύσουν τα συστήματα εντοπισμού απάτης και/ή κοινοποίησης έλαβαν μέτρα για να βελτιώσουν το εθνικό τους σύστημα. Η Γαλλία και η Ισπανία, για τις οποίες αναφέρθηκαν επίσης οι προσπάθειες που καταβάλλουν στην πολιτική συνοχής, ανέφεραν την πρόοδο που έχουν σημειώσει στην περαιτέρω βελτίωση των διαδικασιών κοινοποίησης των παρατυπιών. Ωστόσο, σημαντικός αριθμός κρατών μελών 42 δεν ανέφερε τη λήψη οποιωνδήποτε μέτρων επί των συγκεκριμένων σημείων, καθώς υπέθεσαν ότι αυτά ισχύουν μόνο για τα συγκεκριμένα τέσσερα κράτη μέλη.

Τα περισσότερα κράτη μέλη 43 ανέφεραν ότι έχουν λάβει μέτρα για ενίσχυση της συνεργασίας με άλλα κράτη μέλη, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι όλες οι συναλλαγές και όλοι οι οικονομικοί φορείς περιλαμβάνονται στον πληθυσμό που υποβάλλεται σε ελέγχους μετά τον εκτελωνισμό, ανεξαρτήτως εάν ο εισαγωγέας είναι εγκαταστημένος στο κράτος μέλος όπου πραγματοποιείται η εισαγωγή. Ένας από τους τρόπους που το πέτυχαν ήταν η υπογραφή μνημονίων συμφωνίας με τις διάφορες εμπλεκόμενες υπηρεσίες. Επιπλέον, έξι κράτη μέλη 44 ανέφεραν ότι δεν εξαιρούν από τις έρευνές τους για τον εντοπισμό υποθέσεων τελωνειακής απάτης τους οικονομικούς φορείς που είναι εγγεγραμμένοι σε άλλα κράτη μέλη.

5.ΑΠΑΤΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΑΤΥΠΙΕΣ

Τα κράτη μέλη έχουν την κύρια ευθύνη για τη διαχείριση του 80 % του προϋπολογισμού δαπανών και τη συλλογή όλων σχεδόν των εσόδων.

Βάσει των ταμειακών κανονισμών, τα κράτη μέλη καλούνται να αναφέρουν στην Επιτροπή υποθέσεις δόλιων και μη δόλιων παρατυπιών που έχουν εντοπίσει. Οι πληροφορίες που παρέχονται στην πρώτη έκθεση παρατυπιών πρέπει να επικαιροποιούνται όταν προκύπτουν εξελίξεις.

Σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ, όλες οι υποθέσεις παρατυπιών και υπόνοιας απάτης άνω των 10 000 EUR, στους τομείς των εσόδων και των δαπανών, πρέπει να κοινοποιούνται. Ωστόσο, όσον αφορά τις δαπάνες, δεν απαιτείται να κοινοποιούνται όλες οι παρατυπίες που εντοπίζονται 45 .

Οι παρατυπίες που εντοπίζονται και κοινοποιούνται θα μπορούσαν να έχουν ως αποτέλεσμα μείωση των εσόδων ή κάποια αδικαιολόγητη δαπάνη, εάν δεν εντοπίζονταν. Η δρομολόγηση των διαδικασιών ανάκτησης έπεται του εντοπισμού.

Παρότι εντοπίζονται παρατυπίες όσον αφορά τους παραδοσιακούς ιδίους πόρους εντός του οικονομικού έτους ή νωρίτερα, οι παρατυπίες που αναλύονται στον παρόν έγγραφο σε σύγκριση με τις δαπάνες αφορούν ποσά που ανέκυψαν κατά τα προηγούμενα οικονομικά έτη (τρία έτη περίπου, κατά μέσο όρο).

Μερικά παραδείγματα τέτοιων παρατυπιών είναι η παραβίαση των κανόνων δημόσιων συμβάσεων ή οι μη επιλέξιμες δαπάνες.

Από τη μία πλευρά, τα συγκεκριμένα είδη παρατυπιών παρουσιάζουν συγκεκριμένες αδυναμίες όσον αφορά τη διαχείριση των κονδυλίων. Από την άλλη πλευρά, το γεγονός ότι οι εν λόγω παρατυπίες εντοπίζονται και κοινοποιούνται σε μεταγενέστερο στάδιο αποδεικνύει ότι το συνολικό σύστημα είναι ικανό να διορθώνει τις εν λόγω καταστάσεις στη διάρκεια του κύκλου ζωής των έργων και των προγραμμάτων.

Είναι αναγκαίο να γίνουν ορισμένες πρόσθετες επισημάνσεις όσον αφορά το αντικείμενο της απάτης. Η απάτη συνιστά «σκόπιμη παραπλάνηση»: η σκοπιμότητα της εν λόγω συμπεριφοράς αποδεικνύεται συνήθως μέσω της προσφυγής σε πλαστά ή παραποιημένα έγγραφα, τα οποία διογκώνουν το δηλωθέν κόστος των δαπανών της ΕΕ ή μειώνουν τα έσοδα (για τους δασμούς).

Είναι σαφές ότι είναι πολύ πιο δύσκολος ο εντοπισμός υποθέσεων απάτης από τον εντοπισμό «απλών» παρατυπιών όπου δεν καταβάλλεται σκόπιμη προσπάθεια εξαπάτησης. Σε αντίθεση με το δεύτερο που συνήθως είναι αποτέλεσμα της τρωτότητας του ελέγχου πρώτου επίπεδου, το πρώτο, ακόμη και κατά τη διερεύνηση υφιστάμενων αδυναμιών, είναι αποτέλεσμα μιας συγκεκριμένης δράσης που προέρχεται από φυσικά πρόσωπα και/ή οργανισμούς, με κακόβουλη πρόθεση και με μεθόδους που μπορεί να ποικίλλουν από τις πιο απλές έως τις πιο περίπλοκες.

Ο εντοπισμός και η κοινοποίηση της απάτης αποδεικνύει ότι το συνολικό σύστημα ελέγχου που εφαρμόζεται σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης της OLAF), λειτουργεί και είναι ικανό να εντοπίζει την απάτη και τις παρατυπίες.

Η τελική απόφαση σχετικά με το κατά πόσον μια παρατυπία συνιστά πράγματι απάτη αποτελεί ευθύνη των αρμόδιων (δικαστικών) αρχών του εμπλεκόμενου κράτους μέλους 46 . Δεδομένου ότι οι ποινικές διαδικασίες μπορούν να διαρκέσουν έως και μερικά έτη, εάν δεν γίνεται συγκεκριμένη αναφορά σε «βεβαιωμένη απάτη», οποιαδήποτε αναφορά σε απάτη που εντοπίζεται στο παρόν έγγραφο πρέπει να ερμηνεύεται ότι αναφέρεται σε «υπόνοια απάτης».

5.1.Παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν και γενικές τάσεις για την περίοδο 2011-2015

Το 2015, κοινοποιήθηκαν 22 349 παρατυπίες (δόλιες και μη δόλιες) στην Επιτροπή, οι οποίες αφορούσαν συνολικά 3,21 δισ. EUR περίπου. 2,79 δισ. EUR περίπου (από 2,26 δισ. EUR το 2014) αφορούν τον τομέα των δαπανών του προϋπολογισμού της ΕΕ. Οι παρατυπίες που εντοπίστηκαν αντιστοιχούν στο 1,98 % των πληρωμών από το σκέλος των δαπανών και στο 1,71 % των συνολικών ακαθάριστων παραδοσιακών ιδίων πόρων που εισπράχθηκαν.

Σε σύγκριση με το 2014, ο αριθμός των παρατυπιών που εντοπίστηκαν αυξήθηκε κατά 36 % και τα αντίστοιχα χρηματικά ποσά παρέμειναν σταθερά (-1 %).

Το διάστημα 2011-2015, ο αριθμός των παρατυπιών που αναφέρθηκαν αυξήθηκε κατά 98 %, ενώ τα αντίστοιχα χρηματικά ποσά αυξήθηκαν κατά 81 %, αν και η εν λόγω αύξηση αφορά κυρίως τον προϋπολογισμό των δαπανών.

Στους τομείς εσόδων και δαπανών παρατηρήθηκαν διαφορετικές τάσεις: μείωση εσόδων και αύξηση δαπανών.

Όσον αφορά την αύξηση των δαπανών, αυτή οφείλεται σε διάφορους παράγοντες:

πρώτον, η αύξηση συνδέεται με τους διαθέσιμους πόρους στον προϋπολογισμό της ΕΕ, οι οποίοι το 2015 ήταν κατά 14 % υψηλότεροι σε σύγκριση με το 2011·

δεύτερον, έχουν διαδραματίσει κάποιον ρόλο τα κυκλικά φαινόμενα, όπως το επικείμενο κλείσιμο της περιόδου προγραμματισμού 2007-2013·

τρίτον, ο έλεγχος επί της διαχείρισης των κονδυλίων της ΕΕ από τα αρμόδια όργανα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Ελεγκτικό Συνέδριο) και τις εθνικές υπηρεσίες βελτιώνεται συνεχώς·

τέταρτον, ειδικές περιστάσεις στα δύο κράτη μέλη, 47 τα οποία έχουν αναφέρει αφύσικα μεγάλο αριθμό παρατυπιών (40 % επί του συνολικού αριθμό και 20 % επί των συνολικών ποσών).

Στον τομέα των παραδοσιακών ιδίων πόρων (ΠΙΠ), ο συνολικός αριθμός παράτυπων υποθέσεων που καταχωρούνται στη βάση δεδομένων OWNRES μειώθηκαν σε 5 104 (από 5 538 το 2014). Το 2015, το συνολικό εκτιμώμενο και βεβαιωμένο ποσό που αναφέρθηκε από τα κράτη μέλη έναντι παρατυπιών (δόλιων και μη δόλιων) μειώθηκε το 2015 στα 427 εκατ. EUR (από 611 εκατ. EUR το 2014).

Η σημαντική μείωση των χρηματικών ποσών το 2015 μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι το 2014 το Ηνωμένο Βασίλειο βεβαίωσε υψηλά παράτυπα ποσά που απορρέουν από δήλωση χαμηλότερης δασμολογητέας αξίας για είδη κλωστοϋφαντουργίας και υπόδησης, τα οποία δεν προέκυψαν στον ίδιο βαθμό το 2015. Αντιθέτως, ορισμένοι αρχικά βεβαιωμένοι πρόσθετοι δασμοί ακυρώθηκαν, πιθανόν λόγω έλλειψης στοιχείων για δήλωση χαμηλότερης δασμολογητέας αξίας.

5.2.Παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες

Ο αριθμός των παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες (συμπεριλαμβανομένων των υποθέσεων υπόνοιας απάτης και βεβαιωμένης απάτης) και τα σχετικά ποσά δεν συσχετίζονται ευθέως με το επίπεδο της απάτης που θίγει τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Οι παρατυπίες που κοινοποιούνται ως δόλιες τείνουν να υποδεικνύουν περισσότερο πόσες υποθέσεις δυνητικής απάτης εντοπίζονται από τα κράτη μέλη και τους φορείς της ΕΕ.

Το 2015 κοινοποιήθηκαν ως δόλιες 1 461 παρατυπίες που ανέρχονται στο συνολικό ποσό των 637,6 εκατ. EUR, όσον αφορά τόσο τις δαπάνες όσο και τα έσοδα. Καταγράφηκαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των τομέων, όπως φαίνεται στον Πίνακα 1.

Συγκριτικά με το 2014, ο αριθμός των δόλιων παρατυπιών 48 που κοινοποιήθηκαν το 2015 σημείωσε μείωση κατά 11 %, ενώ οι δημοσιονομικές τους επιπτώσεις σημείωσαν αύξηση κατά 18 %.

Το διάγραμμα 1 απεικονίζει τις γενικές τάσεις των τελευταίων πέντε ετών, επισημαίνοντας μείωση του αριθμού των υποθέσεων που κοινοποιήθηκαν. Ωστόσο, μετά τη σημαντική μείωση που καταγράφηκε μεταξύ 2010 και 2011, τα έτη που ακολούθησαν διαπιστώνεται ανοδική τάση όσον αφορά τον αριθμό των δόλιων παρατυπιών που εντοπίστηκαν και κοινοποιήθηκαν έως το 2014, ενώ τα σχετικά ποσά παρουσίασαν μεγάλη διακύμανση. Η διακύμανση στον αριθμό των υποθέσεων, ωστόσο, είναι περισσότερο κατατοπιστική σε σύγκριση με τη διακύμανση στα αντίστοιχα χρηματικά ποσά. Πράγματι, τα ποσά διαφέρουν σημαντικά από έτος σε έτος, καθώς επηρεάζονται από μεμονωμένες υποθέσεις που αντιστοιχούν σε υψηλές αξίες.

Διάγραμμα 1: Παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες και σχετικά ποσά, 2011-2015

Διαφορές παρατηρούνται επίσης μεταξύ της τάσης των παρατυπιών που αφορούν τα έσοδα (η οποία σημειώνει ελαφρά μείωση ως προς τον αριθμό και τα ποσά το 2015) και της τάσης που αφορούν τις δαπάνες (των οποίων οι διακυμάνσεις φαίνεται να συνδέονται με την εξέλιξη των κύκλων του πολυετούς προγραμματισμού και στις οποίες σημειώθηκε ελαφρά μείωση όσον αφορά τον αριθμό των υποθέσεων για το δεύτερο διαδοχικό έτος).

Πίνακας 1: Παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες το 2015 49   50

Ανάλυση του συνόλου των δόλιων παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν το 2015, ανά κράτος μέλος και ανά τομέα του προϋπολογισμού παρατίθεται στο παράρτημα 1.

5.2.1.Έσοδα

Ο αριθμός των παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες για το 2015 (612) είναι 26 % χαμηλότερος του μέσου όρου πέντε ετών (822 για τα έτη 2011-2015). Η συνολική αξία των εκτιμώμενων και βεβαιωμένων ποσών ΠΙΠ (78 εκατ. EUR) για το 2015 είναι 34 % χαμηλότερη του μέσου όρου πέντε ετών (119 εκατ. EUR για τα έτη 2011-2015). Σε αυτό το πλαίσιο, ο συνολικός αριθμός των υποθέσεων που κοινοποιούνται ως δόλιες και μη δόλιες παραμένει σε γενικές γραμμές σταθερός, παρά τη μείωση στον αριθμό των υποθέσεων που έχουν κοινοποιηθεί ως δόλιες.

Οι τελωνειακοί έλεγχοι που διενεργήθηκαν κατά τον εκτελωνισμό των εμπορευμάτων και τους ελέγχους από τις υπηρεσίες καταπολέμησης της απάτης, κρίθηκαν ως οι πλέον πετυχημένες μέθοδοι εντοπισμού δόλιων υποθέσεων το 2015. Σε ποσοτικούς όρους, οι έλεγχοι που διενεργήθηκαν από τις υπηρεσίες καταπολέμησης της απάτης και οι έλεγχοι μετά τον εκτελωνισμό κρίθηκαν ως οι πλέον αποδοτικοί.

Η σύγκριση των κρατών μελών είναι δύσκολη όσον αφορά τον αριθμό των παρατυπιών που έχουν κοινοποιηθεί και τα αντίστοιχα ποσά, καθώς οι πρακτικές κοινοποίησης επηρεάζονται από τις διάφορες ερμηνείες των σχετικών διατάξεων. Από την άποψη των δημοσιονομικών προοπτικών, οι διακυμάνσεις από το ένα έτος στο άλλο μπορούν να αποδοθούν σε εκθέσεις για μεμονωμένες μεγάλες υποθέσεις απάτης, οι οποίες έχουν σημαντικές επιπτώσεις στα ετήσια στοιχεία, ιδίως σε κράτη μέλη όπου συλλέγονται χαμηλότερα ποσά ΠΙΠ. Τα αριθμητικά στοιχεία επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό και από άλλους παράγοντες, όπως είναι το είδος κυκλοφορίας, το είδος συναλλαγής, το επίπεδο συμμόρφωσης των οικονομικών φορέων και η τοποθεσία του κράτους μέλους.

5.2.2.Δαπάνες

Όσον αφορά τις δαπάνες της ΕΕ, καταγράφηκε μείωση 10 % στον αριθμό των παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν σε σύγκριση με το 2014. Η μείωση παρατηρήθηκε σε όλους τους τομείς του προϋπολογισμού, με εξαίρεση την πολιτική συνοχής. Ωστόσο, θα πρέπει να επισημανθούν ορισμένες σημαντικές διαφορές μεταξύ τομέων.

Στη στήριξη της αγοράς, τις άμεσες πληρωμές και την αλιεία παρατηρήθηκαν αυξήσεις, ενώ στην αγροτική ανάπτυξη διαπιστώθηκε η αντίθετη τάση: μετά την αύξηση 82 % μεταξύ των ετών 2013 και 2014, το 2015 σημειώθηκε μείωση κατά 31 % (βλ. παράγραφο 5.2.2.1).

Μειώσεις παρατηρήθηκαν επίσης στους τομείς της προενταξιακής πολιτικής (6 %) και των άμεσων δαπανών (94 %). Η πολιτική συνοχής, αντιθέτως, παρουσίασε σημαντική αύξηση 21 %, μετά τη μείωση του προηγούμενου έτους.

Οι διακυμάνσεις των σχετικών ποσών είναι συνήθως λιγότερο κατατοπιστικές, όπως έχει ήδη επεξηγηθεί. Ωστόσο, τα σχετικά ποσά αυξήθηκαν κατά 55 % σε σύγκριση με το 2014. Εφόσον η Επιτροπή και τα κράτη μέλη έχουν επισημάνει επανειλημμένως την ανάγκη σχεδιασμού και επικέντρωσης των ελεγκτικών τους δραστηριοτήτων στη βάση της ανάλυσης κινδύνου και στα εργαλεία πληροφορικής, η αύξηση που παρατηρείται μπορεί να είναι αποτέλεσμα των νέων αυτών πρακτικών.

Στα διαγράμματα 4 και 5 παρουσιάζονται οι παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες και τα αντίστοιχα ποσά, ανά τομέα προϋπολογισμού.

Για τρίτο συνεχόμενο έτος, το μεγαλύτερο ποσοστό των παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες (52 %) εντοπίστηκε στον γεωργικό τομέα. Ωστόσο, όπως και τα προηγούμενα έτη, και μάλιστα ακόμη περισσότερο από το παρελθόν, το μεγαλύτερο μέρος των σχετικών χρηματικών ποσών (85 %) προήλθε από την πολιτική συνοχής.

Η χρήση πλαστών ή παραποιημένων υποστηρικτικών εγγράφων ή δηλώσεων συνέχισε να αποτελεί τον συνηθέστερο τύπο απάτης (34 %). Οι 16 από τις παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες αφορούσαν σε σύγκρουση συμφερόντων, οι τρεις σε υποθέσεις διαφθοράς και οι υπόλοιπες 73 σε άλλους τύπους παρατυπιών που άπτονται ζητημάτων δεοντολογίας και ακεραιότητας.

Περίπου το 23 % των παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες το 2015 εντοπίστηκαν από φορείς καταπολέμησης της απάτης ή κατά τη διάρκεια ποινικών ερευνών ή μέσω άλλων εξωτερικών ελέγχων. Το 75 % εντοπίστηκε από τα συστήματα διοικητικού ελέγχου που προβλέπονται στους τομεακούς κανονισμούς. Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει τη σημασία των εξωτερικών ελέγχων στην καταπολέμηση της απάτης και την ανάγκη να υπάρξει ισχυρός συντονισμός με τις αρχές διαχείρισης και ελέγχου. Στο πλαίσιο των ερευνών για την καταπολέμηση της απάτης ή των ποινικών ερευνών εντοπίζονται υποθέσεις δυνητικής απάτης οι οποίες αφορούν μεγάλα χρηματικά ποσά, γεγονός που υποδεικνύει την αποτελεσματικότητα των ερευνών και τις ερευνητικές ικανότητες των αρμόδιων αρχών.

Ο εντοπισμός εξακολουθεί να παρουσιάζει διακυμάνσεις μεταξύ των κρατών μελών, ωστόσο, οι αποκλίσεις έχουν περιοριστεί 51 . Το 2015, μόνο δύο κράτη μέλη, η Αυστρία και το Λουξεμβούργο, δεν ταξινόμησαν καμία από τις παρατυπίες τους ως δόλια. Ελάχιστες δόλιες παρατυπίες (λιγότερες από τρεις για όλους τους τομείς δαπανών) κοινοποιήθηκαν από το Βέλγιο, τη Σουηδία, τη Μάλτα, την Φινλανδία, τη Δανία και την Αυστρία. Τα κράτη μέλη που εντόπισαν και κοινοποίησαν τον υψηλότερο αριθμό δόλιων παρατυπιών ήταν η Ρουμανία, η Πολωνία, η Σλοβακία, η Γερμανία και η Ιταλία (από 53 έως 199). Τα μεγαλύτερα χρηματικά ποσά κοινοποιήθηκαν από την Ιταλία, την Πορτογαλία, τη Σλοβακία, τη Ρουμανία και την Πολωνία (από 40 εκατ. EUR έως 213 εκατ. EUR). Οι διαφορές αυτές οφείλονται σε ποικίλους παράγοντες και απηχούν διαφορετικές προσεγγίσεις μεταξύ των κρατών μελών αλλά και μεταξύ των διαφόρων διοικητικών υπηρεσιών στο ίδιο κράτος μέλος.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου 2011-2015, το 7 % των παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες βεβαιώθηκαν ως υποθέσεις απάτης. Στον τομέα αυτόν, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Γερμανία 52 κοινοποίησαν τον μεγαλύτερο αριθμό διαδικασιών που ολοκληρώθηκαν.

5.2.2.1.Φυσικοί πόροι (γεωργία, αγροτική ανάπτυξη και αλιεία)

Παρά τη μείωση άνω του 30 % που σημειώθηκε το 2015, ο τομέας της αγροτικής ανάπτυξης παρουσίασε τον υψηλότερο αριθμό παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες. Στους υπόλοιπους τομείς σημειώθηκε αύξηση σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Όπως και τα προηγούμενα έτη, οι παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν από τέσσερα κράτη μέλη (Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία και Ιταλία) αναλογούσαν περίπου στο 74 % του συνολικού αριθμού παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες.

Η Ρουμανία, η Πολωνία, η Λιθουανία και η Τσεχική Δημοκρατία κοινοποίησαν αυξημένο αριθμό δόλιων υποθέσεων.

Η αύξηση στις παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες αφορά το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ). Το 2015, το 3 % των υποθέσεων που κοινοποιήθηκαν αφορούσε τόσο το ΕΓΤΕ όσο και το ΕΓΤΑΑ.

Τα πλέον επαναλαμβανόμενα είδη δόλιων παρατυπιών είναι η χρήση «πλαστών ή παραποιημένων εγγράφων», «πλαστών ή παραποιημένων αιτήσεων ενίσχυσης» και «δήλωση πλασματικών προϊόντων, ειδών και/ή γης» για το ΕΓΤΑΑ. Για το ΕΓΤΑΑ, τα κράτη μέλη υπέδειξαν «άλλες παρατυπίες που άπτονταν ζητημάτων δεοντολογίας και ακεραιότητας», «πλαστά ή παραποιημένα έγγραφα» και «πλαστές ή παραποιημένες αιτήσεις ενίσχυσης».

Το 2015, οι δραστηριότητες ελέγχου που διενεργήθηκαν από διοικητικούς φορείς αντιπροσώπευαν το πιο επιτυχημένο είδος ελέγχου, καθώς είχαν ως αποτέλεσμα τον εντοπισμό του 50 % επί του συνόλου των παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες.

Από τις παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες το διάστημα μεταξύ 2009 και 2013 53 , το 10 % αυτών περιγράφονται ως υποθέσεις βεβαιωμένης απάτης. Κατά την ίδια περίοδο, το 12 % των υποθέσεων απορρίφθηκαν. Σύμφωνα με τα στοιχεία που κοινοποίησαν, η Βουλγαρία και η Πολωνία ολοκλήρωσαν τον μεγαλύτερο αριθμό διαδικασιών σε υποθέσεις βεβαιωμένης απάτης.

5.2.2.2.Πολιτική συνοχής: Περίοδοι προγραμματισμού 2007-2013 και 2000-2006

Για τρίτο συνεχόμενο έτος, η πολιτική συνοχής δεν ήταν ο τομέας δαπανών του προϋπολογισμού με τον μεγαλύτερο αριθμό παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες. Ωστόσο, τα σχετικά ποσά αντιπροσώπευαν το μεγαλύτερο μερίδιο επί του συνόλου.

Σύμφωνα με τις τάσεις που διαπιστώθηκαν τα τελευταία έτη, το υψηλότερο ποσοστό τόσο σε επίπεδο αριθμού δόλιων παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν όσο και σε επίπεδο χρηματικών ποσών για το 2015 (60 % και 75 % αντίστοιχα) αναλογούσε στο ΕΤΠΑ.

Οι περισσότερες δόλιες παρατυπίες (64 %) εντοπίστηκαν από το σύστημα ελέγχου που προβλέπεται στη νομοθεσία της ΕΕ. Το γεγονός αυτό αποτελεί συνέχεια της τάσης που παρατηρείται μετά το 2012, ωστόσο αντιπροσωπεύει μια εντυπωσιακή αλλαγή σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο προγραμματισμού (2000-2006), κατά την οποία οι δόλιες παρατυπίες εντοπίζονταν σχεδόν αποκλειστικά κατά τη διάρκεια ερευνών καταπολέμησης της απάτης και ποινικών ερευνών.

Όσον αφορά τα χρηματικά ποσά, τα σημαντικότερα αποτελέσματα προέκυψαν κατά τη διάρκεια διοικητικών ελέγχων (44 %) και ποινικών ερευνών ή ερευνών καταπολέμησης της απάτης (44 %).

Οι δόλιες υποθέσεις κοινοποιούνται, κατά μέσο όρο, εντός δέκα μηνών από τον εντοπισμό τους. Ο εντοπισμός επιτυγχάνεται, κατά μέσο όρο, εντός τριών ετών από την έναρξη των δόλιων πρακτικών.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου 2009-2013 54 , το 12 % των παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες βεβαιώθηκαν ως υποθέσεις απάτης (το ποσοστό αυτό ανερχόταν σε 11 % το 2013). Το 4 % των υποθέσεων απορρίφθηκαν. Σύμφωνα με τα στοιχεία που κοινοποίησαν, η Γερμανία, η Πολωνία και η Ιταλία ολοκλήρωσαν τον μεγαλύτερο αριθμό διαδικασιών σε υποθέσεις βεβαιωμένης απάτης.

5.2.2.3.Προενταξιακή πολιτική: Προενταξιακή βοήθεια (ΠΒ) και μηχανισμός προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ)

Ο αριθμός των παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες στο πλαίσιο της προενταξιακής βοήθειας και τα σχετικά ποσά μειώθηκαν το 2015 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Η Ρουμανία κοινοποίησε δόλιες παρατυπίες στην ΠΒ που αφορούσαν στο πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης 55 .

Ο αριθμός των δόλιων παρατυπιών που αφορούσαν στην ΠΒ και τα αντίστοιχα ποσά αυξήθηκαν σε σύγκριση με το 2014. Οι περισσότερες παρατυπίες κοινοποιήθηκαν από την Τουρκία. Τα υψηλότερα ποσά έναντι δόλιων παρατυπιών καταγράφηκαν σε σχέση με τη διασυνοριακή συνεργασία και την αγροτική ανάπτυξη.

5.2.2.4.Δαπάνες που διαχειρίζεται άμεσα η Επιτροπή

Οι δαπάνες που διαχειρίζεται άμεσα η Επιτροπή αναλύονται βάσει των δεδομένων για τις εντολές ανάκτησης που εκδίδουν τα τμήματα της Επιτροπής.

Το 2015, σύμφωνα με το σύστημα λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση (ABAC), ταξινομήθηκαν πέντε ανακτήσεις ως παρατυπίες, οι οποίες κοινοποιήθηκαν ως δόλιες (ήτοι υποθέσεις «που κοινοποιήθηκαν στην OLAF»). Αντιστοιχούσαν σε 0,2 εκατ. EUR.

5.3.Παρατυπίες που δεν κοινοποιήθηκαν ως δόλιες

Το 2015, κοινοποιήθηκαν στην Επιτροπή 20.888 παρατυπίες ως μη δόλιες (περίπου 41 % περισσότερες από το 2014). Τα αριθμητικά στοιχεία αυξήθηκαν σε δύο τομείς επιμερισμένης διαχείρισης, παρέμειναν σταθερά στον τομέα των εσόδων και μειώθηκαν στις προενταξιακές και άμεσες δαπάνες. Οι σχετικές δημοσιονομικές επιπτώσεις επίσης αυξήθηκαν σε περίπου 2,58 δισ. EUR (7 % λιγότερα από το 2014 – βλ. παράγραφο 5.3.2), όπως εμφανίζονται στον πίνακα 2.

Στο παράρτημα 2 παρατίθεται ανάλυση του συνόλου των μη δόλιων παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν το 2015, ανά κράτος μέλος και ανά τομέα προϋπολογισμού.

5.3.1.Έσοδα

Ο αριθμός των παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν ως μη δόλιες για το 2015 (4 492) είναι 1 % χαμηλότερος του μέσου όρου πέντε ετών (4 515 — έτη 2011-2015). Η συνολική αξία των εκτιμώμενων και βεβαιωμένων ποσών (349 εκατ. EUR) για το 2015 είναι 1 % υψηλότερη του μέσου όρου πέντε ετών (347 εκατ. EUR).

Οι μη δόλιες παρατυπίες εντοπίστηκαν πρωτίστως στη διάρκεια των ελέγχων μετά τον εκτελωνισμό (54 % επί του αριθμού και 56 % επί του ποσού των υποθέσεων). Μεταξύ άλλων σημαντικών μεθόδων εντοπισμού των υποθέσεων μη δόλιων παρατυπιών το 2015 περιλαμβάνονται:

η οικειοθελής παραδοχή (16 % επί του αριθμού και 15 % επί του ποσού των υποθέσεων)·

οι τελωνειακοί έλεγχοι στη διάρκεια του εκτελωνισμού των εμπορευμάτων (13 % επί του αριθμού και 12 % επί του ποσού των υποθέσεων).

Το 2015, τα εμπορεύματα που έχουν θιγεί περισσότερο από την απάτη και τις παρατυπίες είναι οι ηλιακοί συλλέκτες. Σε πολλές περιπτώσεις, οι παρατυπίες που αφορούν σε ηλιακούς συλλέκτες εντοπίστηκαν μετά από κοινοποίηση αμοιβαίας συνδρομής που εξέδωσε η OLAF. Το γεγονός αυτό υπογραμμίζει τη σημασία των ερευνών που διενεργεί η OLAF για τον εντοπισμό παρατυπιών στις συναλλαγές όπου εμπλέκονται συγκεκριμένοι τύποι εμπορευμάτων [π.χ. λανθασμένοι κωδικοί ΣΟ (συνδυασμένη ονοματολογία) ή προέλευση εμπορευμάτων, αποφυγή δασμών αντιντάμπινγκ).

5.3.2.Δαπάνες

Η αύξηση στον αριθμό των παρατυπιών που δεν κοινοποιήθηκαν ως δόλιες αφορά τους βασικούς τομείς δαπανών του προϋπολογισμού της ΕΕ (γεωργία και πολιτική συνοχής). Οι παρατυπίες που αφορούσαν την προενταξιακή πολιτική και τις άμεσες επενδύσεις μειώθηκαν.

Το μέγεθος αυτής της αύξησης οφείλεται στον υψηλό αριθμό παρατυπιών που κοινοποίησε η Ισπανία στον τομέα της πολιτικής συνοχής 57 . Συγκεκριμένα, αντιστοιχούν στο 36 % του συνολικού αριθμού παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν το 2015. Η εν λόγω αύξηση αντικατοπτρίζεται στη σημαντική άνοδο των σχετικών ποσών. Η Ιρλανδία κοινοποίησε επίσης ασυνήθιστα υψηλό αριθμό παρατυπιών, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων αφορούν το διάστημα 2000-2006 58 . Για όλες οι παρατυπίες που εντοπίστηκαν, ακολούθησαν διορθωτικά μέτρα από τις εθνικές αρχές με στόχο την προάσπιση των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ.

5.4.Αποτελέσματα των δραστηριοτήτων της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) 59

Το 2015, η OLAF άνοιξε 219 υποθέσεις έρευνας. Κατά την ίδια περίοδο, περατώθηκαν 304 υποθέσεις έρευνας και συντονισμού και εκδόθηκαν 364 συστάσεις 60 .

Η OLAF απηύθυνε 98 συστάσεις για κίνηση δικαστικών διαδικασιών σε εθνικές αρχές και συνέστησε την ανάκτηση περίπου 888,1 εκατ. EUR, εκ των οποίων 97,9 εκατ. EUR αφορούσαν έσοδα και τα 790,2 εκατ. EUR αφορούσαν δαπάνες (βλ. πίνακα 3).

6.ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

Αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τις ανακτήσεις, τις δημοσιονομικές διορθώσεις και άλλα προληπτικά και διορθωτικά μέτρα (διακοπές και αναστολές πληρωμών) περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και το Ελεγκτικό Συνέδριο σχετικά με την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ 61 .

Στην παρούσα έκθεση δεν παρέχονται περαιτέρω πληροφορίες επ' αυτού του θέματος 62 .

7.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Ο ρόλος των κρατών μελών είναι καθοριστικός προκειμένου να διασφαλίζεται η επαρκής προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ. Πράγματι, δεδομένου ότι τα κράτη μέλη εισπράττουν ή διαχειρίζονται και δαπανούν το μεγαλύτερο μέρος των πόρων του προϋπολογισμού της ΕΕ, φέρουν την ευθύνη της διασφάλισης ότι οι αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης εφαρμόζονται και τηρούνται δεόντως. Τα κράτη μέλη έχουν την υποχρέωση να διασφαλίζουν ότι οι υποθέσεις απάτης και οι παρατυπίες που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ εντοπίζονται και διορθώνονται και ότι, σε περίπτωση απάτης, ασκούνται οι δέουσες διώξεις.

Το 2015 ήταν ένα έτος κατά το οποίο εδραιώθηκαν διάφορες πρωτοβουλίες που είχαν λάβει τα προηγούμενα έτη η Επιτροπή και τα κράτη μέλη. Σε ορισμένα στρατηγικά ζητήματα, όπως η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, οι διαπραγματεύσεις προχώρησαν αλλά δεν έχουν επιτευχθεί ακόμη οριστικά αποτελέσματα.

Σε άλλους τομείς, το 2015 έγιναν σημαντικά βήματα για την ενίσχυση της προστασίας των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, ιδίως όσον αφορά τα έσοδα του προϋπολογισμού.

7.1.Έσοδα

Με τη θέσπιση του κανονισμού (ΕΕ) 2015/1525 63 βελτιώθηκε το υφιστάμενο πλαίσιο εντοπισμού και διερεύνησης των υποθέσεων τελωνειακής απάτης σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο, ενώ ενισχύθηκαν σημαντικά οι ικανότητες ανάλυσης τόσο της OLAF όσο και των εθνικών τελωνειακών αρχών όσον αφορά τον εντοπισμό δόλιων ενεργειών.

Σε αυτό το πλαίσιο, τα αποτελέσματα των ενεργειών εντοπισμού στον τομέα των παραδοσιακών ιδίων πόρων παρουσιάζουν ελαφρώς πτωτική τάση, η οποία επηρεάζεται εν μέρει από την υψηλή αξία των υποθέσεων που εντοπίστηκαν το 2014.

Ο εντοπισμός παρατυπιών και υποθέσεων απάτης που αφορούν ηλιακούς συλλέκτες 64 (πολλές εκ των οποίων εντοπίστηκαν μετά τις κοινοποιήσεις αμοιβαίας συνδρομής της OLAF) υπογραμμίζει:

τη σπουδαιότητα των ερευνών που διενεργεί η OLAF για τον εντοπισμό παρατυπιών στις συναλλαγές συγκεκριμένων τύπων εμπορευμάτων 65 · και

την προστιθέμενη αξία που μπορεί προκύψει από τον συντονισμό και τη συνεργασία σε επίπεδο ΕΕ για την καταπολέμηση της απάτης.

Η στρατηγική για τους τελωνειακούς ελέγχους είναι ένας συνδυασμός διαφόρων ειδών ελέγχου. Οι έλεγχοι μετά τον εκτελωνισμό αποτελούν την πιο αποτελεσματική μέθοδο εντοπισμού, τόσο από την άποψη του αριθμού υποθέσεων που εντοπίζονται όσον και από την άποψη των ποσών. Ωστόσο, οι έλεγχοι κατά τον χρόνο εκτελωνισμού των εμπορευμάτων και οι επιθεωρήσεις που διεξάγονται από υπηρεσίες καταπολέμησης της απάτης είναι κρίσιμης σημασίας για τον εντοπισμό ορισμένων τύπων απάτης και νέων μορφών απάτης.

Σε πολλά κράτη μέλη, οι δημοσιονομικοί περιορισμοί είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση του προσωπικού που είναι επιφορτισμένο με τους ελέγχους. Ορισμένα κράτη μέλη εργάζονται με εξαιρετικά περιορισμένο τελωνειακό προσωπικό. Οι μειωμένοι έλεγχοι μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την εκτίναξη των εμπορικών ροών, αλλά αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί εις βάρος των αποτελεσματικών ελέγχων και της προστασίας των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ.

Το 2015, οι «εθελοντικές παραδοχές» εξελίχθηκαν σε σημαντικότερη πηγή εντοπισμού παρατυπιών. Βάσει αυτού, τα αποτελέσματα των οικειοθελών παραδοχών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στον σχεδιασμό των μελλοντικών στρατηγικών ελέγχου, ιδίως όσον αφορά τους ελέγχους μετά τον εκτελωνισμό, αλλά και κατά στην κατάρτιση των στρατηγικών ελέγχου ώστε να είναι εφικτή η επίβλεψη των αυτοαξιολογούμενων φορέων στο μέλλον. Πρωτίστως, θα πρέπει να πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι εκ των υστέρων εκτιμήσεις της δασμολογητέας αξίας.

7.2.Δαπάνες

Όσον αφορά τις δαπάνες, η διακύμανση στον αριθμό των δόλιων παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν τα τελευταία πέντε έτη είναι δύσκολο να ερμηνευτεί. Ωστόσο, παρότι ο συνολικός αριθμός των παρατυπιών έχει παραμείνει σχετικά σταθερός την τελευταία τριετία, τα αντίστοιχα ποσά έχουν αυξηθεί. Υπάρχει μια σημαντική διαφορά ανάμεσα:

α.    στα προγράμματα δαπανών που είναι πολυετή και για τα οποία το επίπεδο του εντοπισμού ακολουθεί τον κυκλικό τους χαρακτήρα· και

β.    στις άμεσες πληρωμές και τη στήριξη της αγοράς (γεωργική πολιτική), όπου οι πληρωμές ακολουθούν έναν ετήσιο κύκλο και ο εντοπισμός υποθέσεων απάτης και παρατυπιών παρουσιάζει σχετική συνέπεια και σταθερότητα διαχρονικά.

Οι πρακτικές εντοπισμού υποθέσεων απάτης εξακολουθούν να διαφοροποιούνται μεταξύ των κρατών μελών.

Ο αριθμός των κρατών μελών που εντοπίζουν και κοινοποιούν σημαντικό αριθμό δόλιων παρατυπιών έχει αυξηθεί, γεγονός που υποδεικνύει την αφοσίωσή τους στην καταπολέμηση της απάτης που θίγει τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ.

Η Επιτροπή εξακολουθεί να προβληματίζεται με τον χαμηλό αριθμό δυνητικά δόλιων παρατυπιών που κοινοποιούνται από ορισμένα κράτη μέλη. Ειδικότερα, η πρόοδος που είχε επισημανθεί στην έκθεση του 2014 για ορισμένα κράτη μέλη παρέμεινε στάσιμη ή ακόμη και αντιστράφηκε το 2015.

Παρότι ικανοποιητική, η ποιότητα των διαδικασιών κοινοποίησης παρατυπιών θα μπορούσε να βελτιωθεί περαιτέρω ώστε να διευκολυνθεί η βαθύτερη ανάλυση των υποκείμενων φαινομένων.

Ο ρόλος των αρχών διαχείρισης και πληρωμών στον εντοπισμό περιπτώσεων απάτης έχει ενισχυθεί από το 2012 και θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω τα επόμενα έτη, σύμφωνα με το νέο κανονιστικό πλαίσιο για την περίοδο 2014-2020.

Η Επιτροπή εκτιμά ότι ο ρόλος αυτός θα μπορούσε να ενισχυθεί περαιτέρω εάν οι αρμόδιες αρχές έκαναν συστηματική χρήση των κατάλληλων εργαλείων πληροφορικής.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 — Παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες

Ο αριθμός των παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν ως δόλιες αποτελεί μέτρο των αποτελεσμάτων του έργου των κρατών μελών για την καταπολέμηση της απάτης και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ. Ως εκ τούτου, τα αριθμητικά στοιχεία δεν θα πρέπει να ερμηνεύονται ως ενδεικτικά για το επίπεδο απάτης στις επικράτειες των κρατών μελών. Τα σύνολα διαφέρουν σε σχέση με τον πίνακα 1 καθώς το παράρτημα 1 δεν περιλαμβάνει τις τρίτες χώρες (προενταξιακή διαδικασία) και τις άμεσες δαπάνες.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 — Παρατυπίες που δεν κοινοποιήθηκαν ως δόλιες

Τα σύνολα διαφέρουν σε σχέση με τον πίνακα 2 καθώς το παράρτημα 2 δεν περιλαμβάνει τις τρίτες χώρες (προενταξιακή διαδικασία) και τις άμεσες δαπάνες.

(1)  i) Εφαρμογή του άρθρου 325 από τα κράτη μέλη εντός του 2015·
ii) Στατιστική αξιολόγηση των παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν για το 2015 και αφορούσαν τους ιδίους πόρους, τους φυσικούς πόρους, την πολιτική συνοχή και την προενταξιακή βοήθεια·
iii) Συστάσεις που αποτελούν συνέχεια της έκθεσης της Επιτροπής για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ — καταπολέμηση της απάτης, 2014·
iv) Μεθοδολογία σχετικά με τη στατιστική αξιολόγηση των κοινοποιηθεισών παρατυπιών για το 2015·
v) Ετήσια επισκόπηση με πληροφορίες για τα αποτελέσματα του προγράμματος «Hercule IΙI» το 2015·
vi) Εφαρμογή της στρατηγικής της Επιτροπής για την καταπολέμηση της απάτης (CAFS).

(2)  COM(2012) 363 final.

(3)  Υπόθεση C-105/14, «Taricco». Το δικαστήριο έκρινε ότι η ισχύουσα νομική πράξη της ΕΕ που προστατεύει τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ, δηλαδή η σύμβαση PIF που πρέπει να αντικατασταθεί από την οδηγία PIF, καλύπτει την απάτη στον τομέα του ΦΠΑ.

(4)  COM(2013) 534 final.

(5)   http://ec.europa.eu/anti-fraud/olaf-and-you/calls-for-tender_en .

(6)  Ευρωπαίοι εταίροι για την καταπολέμηση της διαφθοράς (EPAC)/Ευρωπαϊκό δίκτυο σημείων επαφής για την καταπολέμηση της διαφθοράς （EACN).

(7)   http://www.epac-eacn.org/downloads/declarations/doc_download/151-paris-declaration-2015 . 

(8)  Το 2015, για παράδειγμα, οι ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης και Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Κοινωνικής Ένταξης διοργάνωσαν, σε συνεργασία με την OLAF και τη ΓΔ Εσωτερικής Αγοράς, Βιομηχανίας, Επιχειρηματικότητας και ΜΜΕ, σεμινάρια για την καταπολέμηση της απάτης και της διαφθοράς στην Εσθονία, την Ουγγαρία, τη Λιθουανία, τη Λετονία, την Πορτογαλία και την Πολωνία.

(9)  ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης, Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ένταξης και Θαλάσσιας Πολιτικής και Αλιείας.

(10)  Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), Ταμείο Συνοχής (ΤΣ), Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ), Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους (ΤΕΒΑ), Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση (ΕΤΠ), Ταμείο αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUSF).

(11)  Κανονισμός (ΕΕ) 2015/1525 του Συμβουλίου, ΕΕ L 243 της 18.9.2015, σ. 1.

(12)  Φινλανδία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία και Σουηδία.

(13)  COM(2013) 324 final, 6.6.2013.

(14)  Οδηγία 95/60/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 1995, σχετικά με τη φορολογική σήμανση του πετρελαίου ντίζελ και του φωτιστικού πετρελαίου.

(15)  Εκτελεστική απόφαση της Επιτροπής 2011/544/ΕΕ για τη θέσπιση κοινού συστήματος φορολογικής σήμανσης του πετρελαίου ντίζελ και του φωτιστικού πετρελαίου.

(16)  Η Γενική Διεύθυνση Φορολογίας και Τελωνειακής Ένωσης ασχολείται με το ζήτημα αυτό και συνεργάζεται στενά με το Κοινό Κέντρο Ερευνών.

(17)  ΕΕ L 286 της 30.10.2015, σ. 1.

(18)  ΕΕ L 293 της 10.11.2015:1. Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2015/1970 της Επιτροπής, της 8ης Ιουλίου 2015, για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου με ειδικές διατάξεις για την υποβολή έκθεσης παρατυπιών όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας.2. Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2015/1971 της Επιτροπής, της 8ης Ιουλίου 2015, για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου με ειδικές διατάξεις για την υποβολή έκθεσης παρατυπιών όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1848/2006 της Επιτροπής.3. Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2015/1972 της Επιτροπής, της 8ης Ιουλίου 2015, για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 223/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου με ειδικές διατάξεις για την υποβολή έκθεσης παρατυπιών όσον αφορά το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους.4. Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2015/1973 της Επιτροπής, της 8ης Ιουλίου 2015, για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 514/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου με ειδικές διατάξεις για την υποβολή έκθεσης παρατυπιών όσον αφορά το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και το μέσο για τη χρηματοδοτική στήριξη της αστυνομικής συνεργασίας, της πρόληψης και καταστολής της εγκληματικότητας και της διαχείρισης κρίσεων.5. Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2015/1974 της Επιτροπής, της 8ης Ιουλίου 2015, για τον καθορισμό της συχνότητας και του μορφότυπου της κοινοποίησης παρατυπιών όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας, δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.6. Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2015/1975 της Επιτροπής, της 8ης Ιουλίου 2015, για τον καθορισμό της συχνότητας και του μορφότυπου της κοινοποίησης παρατυπιών όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων και το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1306/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.7. Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2015/1976 της Επιτροπής, της 8ης Ιουλίου 2015, για τον καθορισμό της συχνότητας και του μορφότυπου της κοινοποίησης παρατυπιών όσον αφορά το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους, δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 223/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.8. Κατ' εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2015/1977 της Επιτροπής, της 8ης Ιουλίου 2015, για τον καθορισμό της συχνότητας και του μορφότυπου της κοινοποίησης παρατυπιών όσον αφορά το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και το μέσο για τη χρηματοδοτική στήριξη της αστυνομικής συνεργασίας, της πρόληψης και καταστολής της εγκληματικότητας και της διαχείρισης κρίσεων, δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 514/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.

(19)  Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 250/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2014.

(20)  COM(2015) 2234 final, της 8ης Απριλίου 2015.

(21)  COM(2015) 221 final, της 27ης Μαΐου 2015: Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την επίτευξη των στόχων του προγράμματος «Hercule II».

(22)  Βλ. την «Έκθεση της OLAF για το 2015», παράγραφος 3.3, σελ. 28-29. http://ec.europa.eu/anti-fraud/sites/antifraud/files/olaf_report_2015_en.pdf

(23)  Απόφαση 94/140/ΕΚ της Επιτροπής, της 23ης Φεβρουαρίου 1994, η οποία τροποποιήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2005.

(24)  Βουλγαρία, Δανία, Εσθονία, Ισπανία, Γαλλία, Κροατία, Ουγγαρία, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Πορτογαλία.

(25)  Βουλγαρία, Γαλλία, Τσεχική Δημοκρατία.

(26)  Βουλγαρία, Δανία, Εσθονία, Κροατία, Κάτω Χώρες, Αυστρία, Πορτογαλία.

(27)  Κροατία, Αυστρία.

(28)  Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος, Λιθουανία, Αυστρία, Πολωνία.

(29)  Βουλγαρία, Αυστρία.

(30)  Βουλγαρία, Εσθονία, Ιρλανδία.

(31)  Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Εσθονία, Ισπανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Κροατία, Κύπρος, Λετονία, Λουξεμβούργο, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Σουηδία, Τσεχική Δημοκρατία, Φινλανδία.

(32)  Βουλγαρία, Λιθουανία, Μάλτα, Ρουμανία.

(33)  Βουλγαρία, Δανία, Ιρλανδία, Σλοβακία.

(34)  Βέλγιο, Βουλγαρία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Εσθονία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Κροατία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Τσεχική Δημοκρατία.

(35)  Βουλγαρία, Ελλάδα, Κροατία, Μάλτα, Ουγγαρία, Σλοβακία.

(36)  Ισπανία, Λετονία, Λουξεμβούργο, Ρουμανία, Σλοβενία.

(37)  Βουλγαρία, Δανία, Ελλάδα, Εσθονία, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τσεχική Δημοκρατία, Φινλανδία.

(38)  Βουλγαρία, Ελλάδα, Εσθονία, Ιρλανδία, Ιταλία, Σλοβακία, Σλοβενία.

(39)  Δανία, Ουγγαρία.

(40)  Πολωνία, Σουηδία.

(41)  Δανία, Λουξεμβούργο, Σλοβακία, Φινλανδία.

(42)  Βέλγιο, Βουλγαρία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Κύπρος, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβενία, Σουηδία.

(43)  Βουλγαρία, Γαλλία, Δανία, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Κύπρος, Λιθουανία, Μάλτα, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία, Σουηδία, Τσεχική Δημοκρατία, Φινλανδία.

(44)  Βουλγαρία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος, Ρουμανία.

(45)  Βλ. το Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής «Μεθοδολογία σχετικά με τη στατιστική αξιολόγηση των κοινοποιηθεισών παρατυπιών».

(46)  Αυτό υποδηλώνει ότι οι υποθέσεις που κοινοποιήθηκαν αρχικά από τα κράτη μέλη ως δυνητικά δόλιες ενδέχεται να απορριφθούν από τις δικαστικές αρχές.

(47)  Ισπανία και Ιρλανδία. Βλ. παράγραφο 5.3.2.

(48)  Ανατρέξτε στο Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής «Στατιστική αξιολόγηση των κοινοποιηθεισών παρατυπιών το 2015».

(49)  Το υψηλό ποσοστό που αναφέρεται όσον αφορά τα «διαρθρωτικά ταμεία και το ταμείο συνοχής πριν τα έτη 2007-2013» οφείλεται αποκλειστικά στο γεγονός ότι οι πληρωμές στις εν λόγω περιόδους προγραμματισμού έχουν σχεδόν οριστικοποιηθεί.

(50)  Τα σύνολα και τα υποσύνολα στους πίνακες 1, 2 και 3 στα παραρτήματα 1 και 2 ενδέχεται να διαφέρουν από τα σύνολα των μεμονωμένων τιμών, λόγω στρογγυλοποίησης των υποκείμενων αριθμητικών στοιχείων.

(51)  Βλέπε παράρτημα 1.

(52)  Η Γερμανία άλλαξε την ταξινόμηση για μια σειρά υποθέσεων που είχαν χαρακτηριστεί ως «βεβαιωμένη απάτη» τα προηγούμενα έτη σε «υπόνοια απάτης».

(53)  Τα έτη 2009-2013 έχουν χρησιμοποιηθεί ως περίοδος αναφοράς για την ανάλυση των βεβαιωμένων υποθέσεων απάτης και των απορρίψεων.

(54)  Βλέπε υποσημείωση 53.

(55)  SAPARD.

(56)  Βλέπε υποσημείωση 49.

(57)  Ο μεγάλος αριθμός παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν το 2015 δεν αντιστοιχεί αποκλειστικά σε παρατυπίες που εντοπίστηκαν στη διάρκεια του συγκεκριμένου έτους, αλλά και σε παρατυπίες που είχαν εντοπιστεί στη διάρκεια των ετών 2007-2013 και δεν είχαν κοινοποιηθεί πριν το 2015.

(58)  Για το έτος κοινοποίησης του συστήματος διαχείρισης παρατυπιών (IMS) 2015, η Ιρλανδία κοινοποίησε 538 μη δόλιες παρατυπίες που σχετίζονταν με το ΕΤΠΑ, εκ των οποίων οι 537 αφορούσαν σε «ιστορικές» κοινοποιήσεις για την περίοδο προγραμματισμού 2000-2006. Οι εν λόγω 537 μη δόλιες παρατυπίες σχετικά με το ΕΤΠΑ εντοπίστηκαν και διορθώθηκαν τα έτη 2000-2010 και προστατεύτηκαν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ. Εξαιτίας διάφορων διοικητικών θεμάτων και της ολοκλήρωσης της αντιπαραθετικής διαδικασίας όσον αφορά τη χρηματοδότηση του κράτους μέλους για την περίοδο 2000-2006 , η διαδικασία κοινοποίησης στο IMS υλοποιήθηκε τελικώς το 2015. Ως εκ τούτου, τα δεδομένα κοινοποίησης παρατυπιών για το 2015 στην Ιρλανδία εμφανίζονται αυξημένα σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη.

(59)  Για ολοκληρωμένη περιγραφή βλ. «Έκθεση OLAF για το 2015». https://ec.europa.eu/anti-fraud/about-us/reports/olaf-report .

(60)  Κατά την ολοκλήρωση μιας υπόθεσης έρευνας, η OLAF μπορεί να εκδώσει τους ακόλουθους τύπους συστάσεων:
οικονομική (σύσταση ανάκτησης αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών), δικαστική (σύσταση έναρξης ποινικών διαδικασιών κατά φυσικών προσώπων από τις εθνικές αρχές), πειθαρχική (σύσταση έναρξης πειθαρχικών διαδικασιών εις βάρος των εργαζομένων στα θεσμικά όργανα) και διοικητική (σύσταση αντιμετώπισης των αδυναμιών στις διοικητικές διαδικασίες).

(61)  Για το οικονομικό έτος 2014, βλ. COM(2015) 503 της 8ης Οκτωβρίου 2015. Η ανακοίνωση για το οικονομικό έτος 2015 αναμένεται να δημοσιευτεί το διάστημα από το τέλος Ιουλίου έως τον Σεπτέμβριο.

(62)  Πληροφορίες σχετικά με την ανάκτηση παρέχονται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής «Στατιστική αξιολόγηση των παρατυπιών που κοινοποιήθηκαν το 2015».

(63)  Βλέπε παράγραφο 2.2.1.

(64)  Τα εμπορεύματα που πλήττονται περισσότερο από τις παρατυπίες και την απάτη. Βλέπε παράγραφο 5.3.1.

(65)  Π.χ. λανθασμένοι κωδικοί ΣΟ (συνδυασμένη ονοματολογία) ή προέλευση εμπορευμάτων, αποφυγή δασμών αντιντάμπινγκ.