Ευρωπαϊκός μηχανισμός γειτονίας και εταιρικής σχέσης (2007-2013)

Ο ευρωπαϊκός μηχανισμός γειτονίας και εταιρικής σχέσης (ΕΜΓΕΣ) αποτελεί το χρηματοδοτικό μέσο της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας (ΕΠΓ). Απευθύνεται στις χώρες εταίρους της ΕΠΓ, καθώς επίσης και στη Ρωσία, και παρέχει συγχρηματοδότηση στις διαδικασίες ενίσχυσης της διακυβέρνησης και της δίκαιης κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Επίσης, ο ΕΜΓΕΣ υποστηρίζει τη διασυνοριακή και περιφερειακή συνεργασία, καθώς επίσης και τη σταδιακή οικονομική ολοκλήρωση μεταξύ των δικαιούχων χωρών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Ο παρών κανονισμός καθορίζει τις βασικές αρχές που διέπουν τον ΕΜΓΕΣ, το πεδίο εφαρμογής του και τον προγραμματισμό της βοήθειας.

ΠΡΑΞΗ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1638/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24ης Οκτωβρίου 2006 για τον καθορισμό γενικών διατάξεων σχετικά με τη θέσπιση ευρωπαϊκού μηχανισμού γειτονίας και εταιρικής σχέσης.

ΣΥΝΟΨΗ

Στόχος του ευρωπαϊκού μηχανισμού γειτονίας και εταιρικής σχέσης (ΕΜΓΕΣ) είναι η υποστήριξη της επίτευξης των στόχων της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας (ΕΠΓ) (DE) (EN) (FR) με την προοπτική δημιουργίας μιας ζώνης ευημερίας και σχέσεων καλής γειτονίας με τις χώρες εταίρους της ΕΠΓ και της Ρωσίας και μεταξύ αυτών. Ο ΕΜΓΕΣ αποτελεί συμπληρωματική συνδρομή συγχρηματοδότησης των δράσεων των χωρών εταίρων στα πλαίσια των εταιρικών σχέσεών τους με την Επιτροπή.

Πεδίο εφαρμογής του ΕΜΓΕΣ

Ειδικότερα, ο ΕΜΓΕΣ υποστηρίζει:

• τις πολιτικές μεταρρυθμίσεις: δημιουργία και προσαρμογή των θεσμικών και διοικητικών ικανοτήτων, χρηστή διακυβέρνηση, κράτος δικαίου, σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, πολυπολιτισμικός διάλογος και καταπολέμηση της απάτης, της διαφθοράς, του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας·
• τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις: οικονομική ανάπτυξη, οικονομία της αγοράς, εντατικοποίηση του εμπορίου και κανονιστική προσέγγιση με την ΕΕ στους τομείς κοινού συμφέροντος με την προοπτική σταδιακής οικονομικής ολοκλήρωσης στα πλαίσια της εσωτερικής αγοράς·
• τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις: ολοκλήρωση, απασχόληση, μη διακριτική μεταχείριση, καταπολέμηση της φτώχειας·
• την τομεακή συνεργασία, ιδίως για τους τομείς κοινού συμφέροντος: περιβάλλον, βιώσιμη ανάπτυξη, ενέργεια, μεταφορές, τηλεπικοινωνίες, υγεία, επισιτιστική ασφάλεια, εκπαίδευση και κατάρτιση, έρευνα και καινοτομία·
• την περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη, καθώς και την περιφερειακή (ευρωμεσογειακή περιφέρεια και περιφέρεια ανατολικής Ευρώπης) και υπο-περιφερειακή ολοκλήρωση·
• τη συμμετοχή σε κοινοτικά προγράμματα και κοινοτικούς οργανισμούς.

Επιπλέον, ο ΕΜΓΕΣ μπορεί να παράσχει στήριξη στις αποστολές εκλογικής εποπτείας, σε καταστάσεις που έπονται των κρίσεων και στην ετοιμότητα αντιμετώπισης των καταστροφών.

Διαχείριση και εφαρμογή

Τα προγράμματα που εφαρμόζονται επί τόπου ανταποκρίνονται σε μια συγκεκριμένη διαδικασία προγραμματισμού. Οι προτεραιότητες και τα ενδεικτικά ποσά καθορίζονται αρχικά στα εθνικά, πολυεθνικά και διασυνοριακά έγγραφα στρατηγικής πολυετούς προγραμματισμού (για ολόκληρη την περίοδο) και τα ενδεικτικά πολυετή προγράμματα (τριετούς διάρκειας, κατά κανόνα). Με τη βάση αυτή εγκρίνονται ετήσια προγράμματα δράσης και κοινά προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας, κατά κανόνα ετήσια, στα οποία καθορίζονται οι λεπτομέρειες, οι όροι, τα ποσά, καθώς επίσης και το χρονοδιάγραμμα. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν τα θεμέλια των προγραμμάτων επιτόπιας εφαρμογής, στα οποία περιλαμβάνονται:

• τα εθνικά και πολυεθνικά προγράμματα που αφορούν κάθε χώρα εταίρο, η περιφερειακή και υπο-περιφερειακή συνεργασία. Ο χαρακτήρας τους εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της χώρας ή της περιφέρειας, τη φιλοδοξία της εταιρικής σχέσης και τη σημειωθείσα πρόοδο·
• τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας για τη συνεργασία μεταξύ των εταίρων και των κρατών μελών με κοινά χερσαία ή θαλάσσια σύνορα. Οι δράσεις διασυνοριακής συνεργασίας παρουσιάζονται στα κοινά επιχειρησιακά προγράμματα (ΚΕΠ) των χωρών εταίρων, τα οποία εγκρίνει αργότερα η Επιτροπή και διαχειρίζεται μια κοινή αρχή που κατά κανόνα είναι εγκατεστημένη σε ένα κράτος μέλος.

Ωστόσο, τα πολυεθνικά προγράμματα μπορούν επίσης να προβλέπουν τη διαπεριφερειακή συνεργασία μεταξύ κρατών μελών και χωρών εταίρων σχετικά με ζητήματα κοινού συμφέροντος και χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς. Επιπλέον, τρίτες χώρες και εδάφη που τυγχάνουν χρηματοδότησης από άλλο μηχανισμό εξωτερικής βοήθειας μπορούν να συμμετάσχουν στα προγράμματα γενικού, περιφερειακού ή διασυνοριακού χαρακτήρα.

Ο προϋπολογισμός του ΕΜΓΕΣ ανέρχεται σε 11.181 εκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2007-2013, εκ των οποίων το 95 % αφορά τα εθνικά και πολυεθνικά προγράμματα και το 5 % τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας.

Τα μέτρα που τυγχάνουν στήριξης από τον ΕΜΓΕΣ αφορούν κυρίως την υλοποίηση προγραμμάτων και έργων, την τεχνική συνδρομή και την διοικητική συνεργασία, όπως η αποστολή εμπειρογνωμόνων. Τα εν λόγω μέτρα μπορούν να αποτελούν μέτρα στήριξης της εφαρμογής του κανονισμού.

Ο ΕΜΓΕΣ μπορεί επίσης να αφορά τις επενδύσεις ή τη χρηματοδότηση έργων μικρής κλίμακας. Δύναται να υποστηρίξει τους προϋπολογισμούς που τυγχάνουν διαφανούς, αξιόπιστης και αποτελεσματικής διαχείρισης, καθώς επίσης και την εφαρμογή τομεακών και μακροοικονομικών πολιτικών. Μπορεί να υποστηρίξει τη συνεισφορά των χωρών εταίρων στο κεφάλαιο των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (ΔΧΙ) ή των τραπεζών περιφερειακής ανάπτυξης. Ωστόσο, τα φορολογικά μέτρα δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του.

Ο ΕΜΓΕΣ μπορεί επίσης να συνεισφέρει στα κεφάλαια που διατίθενται στην Κοινότητα, τα κράτη μέλη και ενδιάμεσους χρηματοδότες, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), οι διεθνείς και περιφερειακοί οργανισμοί και άλλοι χορηγοί.

Οι δράσεις μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συγχρηματοδότησης από την ΕΕ και άλλους χορηγούς. Μπορούν επίσης να χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, αλλά να υλοποιούνται από κάποιον διεθνή οργανισμό.

Ωστόσο, το Συμβούλιο μπορεί να αναστείλει την παροχή της βοήθειας στην περίπτωση που δεν τηρούνται οι αρχές που διέπουν την ΕΕ και τις σχέσεις της με τους εταίρους της.

Δύνανται να τύχουν χρηματοδότησης τα θεσμικά όργανα και οι αποκεντρωμένες οντότητες των χωρών και των περιφερειών εταίρων, οι μεικτοί οργανισμοί, οι διεθνείς και περιφερειακοί οργανισμοί, τα ΔΧΙ, τα θεσμικά όργανα και οι οργανισμοί της ΕΕ σε ορισμένο βαθμό, καθώς επίσης και μη κρατικοί παράγοντες.

Καθορίζονται επίσης κανόνες για τη δυνατότητα συμμετοχής στις διαδικασίες δημόσιων συμβάσεων ή συμβάσεων επιχορηγήσεων των φυσικών ή νομικών προσώπων μιας χώρας εταίρου ή ενός κράτους μέλους, καθώς επίσης και μιας χώρας του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ), μιας χώρας δικαιούχου του μηχανισμού προενταξιακής βοήθειας (IPA), με παραδοσιακούς δεσμούς με τις χώρες εταίρους ή με αμοιβαία πρόσβαση στην εξωτερική βοήθεια. Υπάρχει επίσης δυνατότητα συμμετοχής για τους διεθνείς οργανισμούς.

Η εφαρμογή του ΕΜΓΕΣ οφείλει να παρέχει εγγυήσεις για την αποτελεσματικότητα της βοήθειας, τη συνέπεια και τη συμβατότητα με τις πολιτικές και την εξωτερική συνδρομή της ΕΕ, με τους καθορισμένους στόχους και τις διεθνείς δεσμεύσεις. Οφείλει επίσης να εξασφαλίζει την προάσπιση των χρηματοοικονομικών συμφερόντων της Κοινότητας που ελέγχονται από την Επιτροπή και το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Η διαχείριση αποτελεί κατ' αρχήν ευθύνη της Επιτροπής, η οποία επικουρείται από μια επιτροπή. Υπάρχει επίσης δυνατότητα αποκεντρωμένης διαχείρισης. Η Επιτροπή αξιολογεί τακτικά την εφαρμογή του ΕΜΓΕΣ. Ειδικότερα, οφείλει να καταρτίσει έκθεση πριν τις 31 Δεκεμβρίου 2010 σχετικά με τα τρία πρώτα έτη εφαρμογής του κανονισμού και να προτείνει τις αναγκαίες τροποποιήσεις.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Εφαρμογή του ΕΜΓΕΣ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 951/2007 της Επιτροπής, της 9ης Αυγούστου 2007 , για τον καθορισμό των διατάξεων εφαρμογής των προγραμμάτων διασυνοριακής συνεργασίας που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1638/2006, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, για τον καθορισμό γενικών διατάξεων σχετικά με τη θέσπιση ευρωπαϊκού μηχανισμού γειτονίας και εταιρικής σχέσης [Επίσημη Εφημερίδα L 210 της 10.8.2007].

Εθνικά, περιφερειακά και διασυνοριακά έγγραφα προγραμματισμού (EN) (ES) (FR).

Ευρωπαϊκή πολιτική γειτονίας

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 4ης Δεκεμβρίου 2006, για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας [COM(2006) 726 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Στην παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή δεν παρουσιάζει απλά έναν απολογισμό της ΕΠΓ, αλλά προτείνει επίσης μέσα για την ενίσχυσή της. Για το σκοπό αυτό, η ΕΠΓ διαθέτει ένα δυναμικό που χρήζει περαιτέρω εκμετάλλευσης. Από χρηματοοικονομικής πλευράς, η δημιουργία διευκόλυνσης της διακυβέρνησης που θα υποστηρίξει την πρόοδο της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας με βάση τα σχέδια δράσης και το ταμείο επενδύσεων υπέρ της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας (FIV) που θα υποστηρίζει τα δάνεια των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στις χώρες εταίρους αναμένονται να συμβάλουν στην επίτευξη του στόχου σχετικά με την αποτελεσματικότητα της ενίσχυσης.

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 4ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με τη γενική προσέγγιση που θα επιτρέπει στις χώρες εταίρους της ΕΠΓ να συμμετέχουν στους κοινοτικούς οργανισμούς και στα κοινοτικά προγράμματα [COM(2006) 724 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί την Επίσημη Εφημερίδα].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 08.10.2007