Στρατηγική για την επίτευξη της ισότητας στην αναπτυξιακή πολιτική

Η Επιτροπή παρουσιάζει τις κατευθυντήριες γραμμές για τη βελτίωση των πολιτικών ίσων ευκαιριών των φύλων και την ενίσχυση του ρόλου των γυναικών στην πολιτική συνεργασίας στην ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Άλλωστε, προτείνει συγκεκριμένες δράσεις στους τομείς όπου η διάκριση αυτή είναι εντονότερη στην αναπτυσσόμενη χώρα.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, της 8ης Μαρτίου 2007 – Η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και η χειραφέτηση των γυναικών στον τομέα της συνεργασίας για την ανάπτυξη [COM(2007) 100 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η ισότητα των ευκαιριών αποτελεί έναν σημαντικό τομέα για τη βιώσιμη ανάπτυξη, ιδίως στους τομείς όπου η ανισότητα αυτή είναι περισσότερο έντονη στις αναπτυσσόμενες χώρες, δηλαδή:

• της απασχόλησης και των οικονομικών δραστηριοτήτων, γιατί οι περισσότερες γυναίκες εργάζονται σε άτυπους κλάδους, με χαμηλό εισόδημα και παραγωγικότητα, δυσχερείς συνθήκες εργασίας και περιορισμένη ή μη υπάρχουσα κοινωνική πρόνοια·
• της διακυβέρνησης, γιατί σε αρκετές χώρες, οι γυναίκες είναι περιθωριοποιημένες όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων. Για να προστατευθούν τα θεμελιώδη δικαιώματα των γυναικών, η νομοθεσία η οποία διασφαλίζει την ισότητα των δικαιωμάτων των φύλων πρέπει να τεθεί πράγματι σε εφαρμογή·
• της πρόσβασης στην εκπαίδευση, όπου οι διακρίσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών συνδέονται κυρίως με τα καθημερινά οικιακά καθήκοντα που επιβάλλονται στις γυναίκες·
• του τομέα της υγείας, γιατί οι γυναίκες έχουν περιορισμένη πρόσβαση στις βασικές υγειονομικές υπηρεσίες, ειδικότερα όσον αφορά την αναπαραγωγή και τη σεξουαλική ζωή·
• της βίας κατά των γυναικών.

Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι πραγματοποιήθηκαν σημαντικές πρόοδοι για την επίτευξη της ισότητας των φύλων στον τομέα της συνεργασίας για την ανάπτυξη. Η τελευταία αυτή αποτελεί ολοένα περισσότερο μέρος του διαλόγου με τις χώρες εταίρους καθώς και των διαβουλεύσεων της ΕΕ με την κοινωνία των πολιτών. Άλλωστε, πραγματοποιήθηκαν πρόοδοι κατά την εφαρμογή σχεδίων και προγραμμάτων για την ισότητα των φύλων και για την ενίσχυση των ικανοτήτων των κρατών μελών και της Επιτροπής.

Ωστόσο, η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι παραμένουν ορισμένες προκλήσεις όσον αφορά:

• την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας (ΑΣΧ), ιδίως στην περίπτωση της κατάργησης των ανισοτήτων μεταξύ κοριτσιών και αγοριών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Άλλωστε η προσέγγιση των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας (ΑΣΧ) είναι μάλλον περιορισμένη όσον αφορά τα μεγέθη «υγεία» και «εκπαίδευση» της ισότητας των φύλων και παραγνωρίζουν άλλα μεγέθη που αφορούν την ισότητα·
• η ύπαρξη εμποδίων πολιτιστικής και κοινωνικής φύσεως, που σχετίζονται με τις παραδοσιακές κοινωνικές δομές οι οποίες δεν ευνοούν την τροποποίηση της παραδοσιακής κατανομής της εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών·
• την πλήρη ένταξη της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών στις στρατηγικές που αφορούν τις «χώρες» και κατά την εφαρμογή της συνεργασίας για την ανάπτυξη της ΕΕ.

Στόχοι της στρατηγικής

Ο πρώτος στόχος της στρατηγικής της ΕΕ είναι η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της ένταξης των θεμάτων που σχετίζονται με την ισότητα των φύλων. Αυτό περιλαμβάνει ενέργειες που κινούνται γύρω από τρεις άξονες:

• σε πολιτικό επίπεδο, η Επιτροπή υπογραμμίζει τη σημασία συζήτησης των θεμάτων ισότητας των φύλων σε υψηλότερο επίπεδο με τις χώρες εταίρους·
• στη συνεργασία για την ανάπτυξη, η Επιτροπή προτείνει:
• σε επίπεδο ενίσχυσης των θεσμικών πλαισίων, η Επιτροπή συστήνει να χρησιμοποιούνται πρακτικά μέσα κατά τις φάσεις εκτίμησης και εφαρμογής. Άλλωστε, τονίζει την αναγκαιότητα δυνατότητας, στις χώρες εταίρους και στο αντίστοιχο προσωπικό, αποτελεσματικότερης πρόσβασης στην ενημέρωση και στις ορθές πρακτικές καθώς και κατάρτιση σχετική με τα προβλήματα ισότητας των φύλων.

Ο δεύτερος στόχος είναι ο αναπροσανατολισμός των ειδικών δράσεων στις χώρες εταίρους προκειμένου να ενθαρρυνθεί η χειραφέτηση των γυναικών. Η Επιτροπή έχει ειδικότερα εντοπίσει τους ακόλουθους τομείς δράσης:

• τη διακυβέρνηση, ιδίως την πολιτική χειραφέτηση των γυναικών, την προώθηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, την εκπόνηση δεικτών για τη μέτρηση των διακρίσεων μεταξύ των φύλων, την αξιοποίηση του ρόλου των γυναικών στις συγκρουσιακές και μετασυγκρουσιακές καταστάσεις·
• την απασχόληση και τις οικονομικές δραστηριότητες, ιδίως την προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής χειραφέτησης των γυναικών καθώς και την ισότητα της αντιμετώπισης ανδρών και γυναικών μεταξύ των εργαζομένων, την ανάλυση του προϋπολογισμού που διατίθεται για το θέμα της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών και τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών με βάση την προοπτική ισότητας των φύλων·
• την παιδεία, ιδίως την κατάργηση της πληρωμής δικαιωμάτων σχολικής εγγραφής, τη θέσπιση μέτρων παρότρυνσης για την υποχρεωτική σχολική εκπαίδευση των κοριτσιών, τη βελτίωση του σχολικού περιβάλλοντος, τη συνειδητοποίηση της ισότητας των φύλων μεταξύ των εφήβων καθώς και τον αλφαβητισμό των ενηλίκων·
• την υγεία, ιδίως την προώθηση των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας για τις φτωχές γυναίκες και την προστασία της σεξουαλικής υγείας και της αναπαραγωγής (π.χ. μέσω εκστρατειών πρόληψης του ιού HIV/SIDA και την κατάρτιση των παραδοσιακών μαιών ώστε να μειωθεί η μητρική και παιδική θνησιμότητα στις αγροτικές περιοχές)·
• την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, ιδίως τη μεταρρύθμιση της σχετικής νομοθεσίας, την προστασία των θυμάτων, την ευαισθητοποίηση των μαζικών μέσων ενημέρωσης καθώς και την εκπαίδευση και την κατάρτιση του στρατιωτικού και δικαστικού προσωπικού.

Εφαρμογή

Η Επιτροπή τονίζει τη σημασία της ορθότητας των δράσεων συνεργασίας για την ανάπτυξη από τις ίδιες τις γυναίκες δικαιούχους, μέσω της συμμετοχής τους στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ) και στις οργανώσεις με κοινοτική βάση. Η ΕΕ οφείλει ειδικότερα να ενθαρρύνει την ανάδειξη των ΟΚΠ οι οποίες υποστηρίζουν την ισότητα των φύλων εκεί όπου δεν υφίστανται και να διασφαλίσει την ενθάρρυνση των ικανοτήτων των υφιστάμενων ΟΚΠ.

Η χρηματοδότηση της ενίσχυσης οφείλει να καταβάλλεται βάσει των βελτιώσεων των δεικτών μέτρησης των διακρίσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών. Άλλωστε, το μέγεθος του προβλήματος διακρίσεων μεταξύ ανδρών και γυναικών πρέπει να ενσωματωθεί στην εκπόνηση των προϋπολογισμών των χωρών εταίρων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Για να γίνει αυτό, είναι απαραίτητο να καθορισθούν νέες προτεραιότητες στον τομέα των δαπανών, να αναπροσανατολισθούν τα προγράμματα στο πλαίσιο των τομέων, προκειμένου να διασφαλισθεί η ισότητα των δύο φύλων καθώς και να ελεγχθούν τα έσοδα και οι δημόσιες δαπάνες.

Οι εθνικές στρατηγικές μείωσης της φτώχειας πρέπει να αναλύσουν την κατάσταση μιας χώρας στον τομέα της ισότητας ανδρών και γυναικών ώστε να καταστούν κατανοητές όλες οι συνέπειές της για την οικονομική ανάπτυξη και τη φτώχεια. Η Επιτροπή τονίζει ότι αυτές οι εθνικές στρατηγικές θα πρέπει να αποδεχθούν μια ευρύτερη έννοια της φτώχειας, πέρα από την έλλειψη χρηματοδοτικών πόρων. Θα πρέπει άλλωστε να αποδεχθούν τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών κατά τη διατύπωση και την παρακολούθηση των στρατηγικών.

Τέλος, η Επιτροπή τονίζει τη σημασία του συντονισμού και της εναρμόνισης μεταξύ των κρατών μελών, μέσω τακτικών συνεδριάσεων και της ανταλλαγής ορθών πρακτικών. Άλλωστε, η ΕΕ θα συνεχίσει να προωθεί τη συζήτηση για την ισότητα των φύλων σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο, υπογραμμίζοντας ιδιαίτερα τη σημασία της πέρα από τους τομείς της υγείας και της παιδείας.

Ειδικές δράσεις εκ μέρους της Επιτροπής

Προκειμένου να θέσει σε εφαρμογή αυτή τη στρατηγική, η Επιτροπή προτείνει την πραγματοποίηση δράσεων σε τρεις τομείς, δηλ.:

• τον προγραμματισμό ανά χώρα (περιφερειακές και εθνικές στρατηγικές), και ιδίως:
• τα πολυετή θεματικά προγράμματα στο πλαίσιο των χρηματοδοτικών προοπτικών για την περίοδο 2007-2013, που μπορούν να στηρίξουν την ισότητα των φύλων στους τομείς των ανθρώπινων πόρων, του περιβάλλοντος και της ασφάλειας των τροφίμων ·
• άλλα χρηματοδοτικά μέσα για τη στήριξη της ισότητας των φύλων, ιδίως το ευρωπαϊκό μέσο για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου και το μέσο σταθερότητας.

Πλαίσιο

Το 2001, το «πρόγραμμα δράσης (DE) (EN) (ES) (FR) για την ένταξη του θέματος της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών στη συνεργασία για την ανάπτυξη της Κοινότητας 2001-2006» έθετε τις βάσεις της ενίσχυσης των ικανοτήτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στον τομέα αυτό.

Στη συνέχεια, ο κανονισμός αριθ. 1567/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, του οποίου η ισχύς έληξε στις 31 Δεκεμβρίου 2006, καθορίζει ένα χρηματοδοτικό πλαίσιο για την εφαρμογή δράσεων σχετικών με την υγεία και τα δικαιώματα όσον αφορά θέματα αναπαραγωγής και σεξουαλικότητας.

Άλλωστε, ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 806/2004 του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η ισχύς του οποίου έληξε στις 31 Δεκεμβρίου 2006, προέβλεπε ποσό ύψους 9 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση ειδικών δράσεων στον τομέα αυτό. Τέλος, η ευρωπαϊκή συναίνεση του 2005 έθεσε ρητά την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών ανάμεσα στους θεμελιώδεις στόχους για τη μείωση της φτώχειας.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Έγγραφο εργασίας της Επιτροπής της 8ης Μαρτίου 2010 σχετικά με το «Σχέδιο δράσης για την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών στην ανάπτυξη» [SEC(2010) 265 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Η Επιτροπή παρουσιάζει σχέδιο δράσης 2010-2015 με στόχο την εφαρμογή τής στρατηγικής της ανωτέρω ανακοίνωσης και έτσι να ενισχύσει την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το εν λόγω σχέδιο δράσης συμβάλλει στην υλοποίηση των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας (ΑΣΧ) και των στόχων της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεων εις Βάρος των Γυναικών.

Υπό την έννοια αυτή, η Επιτροπή οφείλει κυρίως:

• να αναπτύξει την ικανότητα δράσης της ΕΕ και το ρόλο της ως σημαντικού φορέα υπεράσπισης της ισότητας των φύλων σε διεθνές επίπεδο∙
• να θέτει το θέμα της ισότητας των φύλλων στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου που διεξάγεται μεταξύ της ΕΕ και των αναπτυσσόμενων χωρών∙
• να ενσωματώνει την προώθηση της ισότητας των φύλλων σε σχέδια που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ, και να καταρτίζει αξιόπιστους δείκτες αξιολόγησης της σημειωθείσας προόδου∙
• να ενθαρρύνει τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών των αναπτυσσόμενων χωρών∙
• να βελτιώσει τη διαχείριση και τη διαφάνεια της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης∙
• να στηρίζει τη δράση του ΟΗΕ υπέρ της προστασίας των γυναικών στις ένοπλες συγκρούσεις, μέσα από την εφαρμογή του ψηφίσματος «Γυναίκες και Ειρήνη και Ασφάλεια» των Ηνωμένων Εθνών (ψηφίσματα 1325 του 2000 και 1889 του 2009).

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 19.08.2010