Υπηρεσίες γενικού συμφέροντος

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η συνθήκη της Λισσαβόνας προσφέρει καλύτερη προστασία στις υπηρεσίες γενικού συμφέροντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Πιο συγκεκριμένα, αποσαφηνίζει τη φύση των υπηρεσιών αυτών και τις αρχές που συνδέονται με τις εν λόγω υπηρεσίες.

Επιπλέον, η συνθήκη της Λισσαβόνας δημιουργεί καινούργια νομική βάση, ειδική για τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος. Στόχος της είναι να προσφέρει νομική πλαισίωση των υπηρεσιών αυτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

ΟΡΙΣΜΟΙ

Οι υπηρεσίες γενικού συμφέροντος περιλαμβάνουν τις εμπορεύσιμες υπηρεσίες και τις μη εμπορεύσιμες υπηρεσίες, οι οποίες συνεπάγονται ορισμένες υποχρεώσεις παροχής δημόσιων υπηρεσιών, λόγω κυρίως του γενικού συμφέροντος που εξυπηρετούν.

Οι υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΥΓΟΣ) αποτελούν μία υποκατηγορία και περιλαμβάνουν ουσιαστικά εμπορεύσιμες υπηρεσίες. Οι υπηρεσίες αυτές υπόκεινται και αυτές σε υποχρεώσεις γενικού συμφέροντος, και υπό αυτήν την έννοια μπορούν να παρεκκλίνουν από μερικούς ευρωπαϊκούς κανόνες, ιδίως σε θέματα ανταγωνισμού. Για παράδειγμα, πρόκειται για υπηρεσίες στον τομέα της ενέργειας, των μεταφορών ή των τηλεπικοινωνιών.

Έτσι, το άρθρο 106 της συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ διευκρινίζει ότι οι επιχειρήσεις που είναι επιφορτισμένες με τη διαχείριση ΥΓΟΣ υπόκεινται στο ευρωπαϊκό δίκαιο μόνο κατά το μέτρο που οι κανόνες αυτοί δεν εμποδίζουν την εκπλήρωση της ιδιαίτερης αποστολής που πρέπει να φέρουν σε πέρας.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΕ

Το θέμα της αναγνώρισης των υπηρεσιών γενικού συμφέροντος στην ΕΕ είναι περίπλοκο, επειδή οι τρόποι διαχείρισης των υπηρεσιών αυτών διαφέρουν πολύ ανάλογα με τις παραδόσεις των κρατών μελών. Έτσι, η ΕΕ για καιρό περιοριζόταν να θεωρεί τις ΥΓΟΣ μόνο από την οπτική του ανταγωνισμού, αναγνωρίζοντας, για παράδειγμα, ότι η παροχή των ΥΓΟΣ μπορούσε να παρεκκλίνει από τους κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού.

Ωστόσο, η συνθήκη της Λισσαβόνας καινοτομεί, προσθέτοντας στις ιδρυτικές Συνθήκες ένα Πρωτόκολλο σχετικά με τις υπηρεσίες γενικού συμφέροντος. Το Πρωτόκολλο αυτό, ισοδύναμης νομικής αξίας με τις Συνθήκες, αποσαφηνίζει την προστασία των ΥΓΟΣ σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Έτσι, αναγνωρίζει:

• το ρόλο και τη διακριτική ευχέρεια των εθνικών αρχών στη διαχείριση των ΥΓΟΣ·
• την ποικιλία των ΥΓΟΣ, λόγω κυρίως των γεωγραφικών περιοχών και των πολιτισμικών διαφορών·
• το υψηλό επίπεδο ποιότητας, καθώς και την ίση μεταχείριση των χρηστών και την καθολική πρόσβαση στις ΥΓΟΣ.

ΝΟΜΙΚΗ ΠΛΑΙΣΙΩΣΗ ΤΩΝ ΥΓΟΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Η συνθήκη της Λισσαβόνας επιφέρει μία ακόμη καινοτομία. Δημιουργεί νέα νομική βάση που επιτρέπει στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να υιοθετούν κανονισμούς σχετικά με τη διαχείριση των ΥΓΟΣ. Έτσι το άρθρο 14 της συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ διευκρινίζει ότι το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο μπορούν να θεσπίσουν ορισμένες αρχές και προϋποθέσεις που αφορούν την εκτέλεση και τη χρηματοδότηση των ΥΓΟΣ.

Η νομική αυτή βάση πρέπει συνεπώς να επιτρέψει στην ΕΕ να συμφιλιώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το γενικό συμφέρον με την τήρηση των κανόνων ανταγωνισμού κατά τη διαχείριση των ΥΓΟΣ. Εντούτοις, η συνθήκη για την ΕΕ διευκρινίζει ότι η παρέμβαση της ΕΕ δεν πρέπει να θίγει τις αρμοδιότητες των κρατών μελών. Συνεπώς, τα κράτη μέλη παραμένουν ελεύθερα να ορίσουν και να οργανώσουν τις ΥΓΟΣ που θέτουν στην υπηρεσία των πολιτών.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 08.06.2010