EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52017IR2782

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Η προστασία των παιδιών-μεταναστών»

OJ C 54, 13.2.2018, p. 76–80 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

13.2.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 54/76


Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «Η προστασία των παιδιών-μεταναστών»

(2018/C 054/14)

Εισηγήτρια:

η κ. Yoomi Renström (SE/PES), μέλος του δημοτικού συμβουλίου του Ovanåker

Έγγραφο αναφοράς:

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο με θέμα «Η προστασία των παιδιών-μεταναστών»,

COM(2017) 211 final

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Ιστορικό

Τα παιδιά-μετανάστες αποτελούν ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα. Ο αριθμός των παιδιών που φθάνουν στην ΕΕ υπό διάφορες συνθήκες μετανάστευσης έχει αυξηθεί δραματικά. Πολλά από αυτά τα παιδιά είναι ασυνόδευτα, δηλαδή χωρίς ενήλικους κηδεμόνες. Το 2015 και το 2016 περίπου το τριάντα τοις εκατό των αιτούντων άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν παιδιά, γεγονός που σημαίνει ότι ο αριθμός τους εξαπλασιάστηκε κατά τα τελευταία έτη.

Η ανακοίνωση της Επιτροπής εξετάζει τους τομείς στους οποίους θα μπορούσε να βελτιωθεί η προστασία των παιδιών-μεταναστών. Οι συστάσεις της βασίζονται στη νομοθεσία, στις διαδικασίες και στις πρωτοβουλίες που ήδη υπάρχουν. Η αύξηση του αριθμού των παιδιών-μεταναστών ασκεί πίεση στα συστήματα υποδοχής και προστασίας των παιδιών. Προτείνοντας μια σειρά βασικών μέτρων που θα πρέπει να ληφθούν ή να εφαρμοστούν με τον καλύτερο τρόπο από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και τα κράτη μέλη της, με τη στήριξη των αρμόδιων οργανισμών της ΕΕ (EASO, FRA και Frontex), η Επιτροπή επιδιώκει να αντιμετωπίσει τις πλέον επείγουσες ελλείψεις όσον αφορά την προστασία των παιδιών-μεταναστών και να καλύψει τις ανάγκες και τα δικαιώματα των παιδιών που ζουν υπό συνθήκες μετανάστευσης.

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

1.

εκφράζει την ικανοποίησή της για την ανακοίνωση της Επιτροπής δεδομένων των ελλείψεων που διαπιστώνονται στην ΕΕ και στα κράτη μέλη της όσον αφορά την προστασία των παιδιών που ζουν υπό ποικιλόμορφες συνθήκες μετανάστευσης. Είναι θετικό το γεγονός ότι η Επιτροπή έχει εντοπίσει τρόπους βελτίωσης της εφαρμογής, ώστε να καταστεί δυνατή η έγκαιρη, συντονισμένη και περισσότερο στοχοθετημένη δράση στον εν λόγω τομέα·

2.

συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής ως προς τη σημασία μιας συνολικής προσέγγισης, η οποία να περιλαμβάνει τόσο τα ασυνόδευτα παιδιά όσο και τα παιδιά που έρχονται με τις οικογένειές τους, ανεξάρτητα από το καθεστώς τους και σε όλα τα στάδια της διαδικασίας μετανάστευσης. Επικροτεί επίσης το γεγονός ότι η πρόταση της Επιτροπής καλύπτει ευρύ φάσμα μέτρων, τα οποία εκτείνονται από την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων του επικίνδυνου ταξιδιού των παιδιών προς την ΕΕ και την ενίσχυση του συστήματος προστασίας των παιδιών κατά μήκος των μεταναστευτικών διαδρομών, έως τη λήψη μέτρων για τη βελτίωση των συνθηκών υποδοχής στην ΕΕ και την ένταξη, καθώς και μέτρων για την επιστροφή και την οικογενειακή επανένωση·

3.

επισημαίνει ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα των παιδιών διατυπώνονται με σαφήνεια στο άρθρο 24 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα βασικά δικαιώματα των παιδιών αποτελούν οριζόντιο και πολυδιάστατο ζήτημα, το οποίο πρέπει, συνεπώς, να ενσωματωθεί σε όλες τις σχετικές πολιτικές, τόσο σε ενωσιακό όσο και σε εθνικό επίπεδο (1)·

4.

τονίζει ότι τα δικαιώματα του παιδιού συνιστούν ανθρώπινα δικαιώματα τα οποία είναι οικουμενικά, αδιαίρετα και αλληλένδετα. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της, τα οποία έχουν όλα επικυρώσει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού, καλούνται να διασφαλίσουν την τήρηση των διατάξεων που προβλέπονται στη Σύμβαση. Η Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως πλαίσιο όχι μόνον όταν παραβιάζονται τα δικαιώματα, αλλά και να εφαρμόζεται επίσης για την περαιτέρω πρόοδο και παροχή ευκαιριών σε όλα τα παιδιά και τους νέους (2)·

5.

επισημαίνει ότι η Ένωση διαθέτει θεσμικό και νομικό πλαίσιο για την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού, μεταξύ άλλων μέσω της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για δικαιώματα του παιδιού, της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και άλλων σημαντικών διεθνών συμφωνιών που έχουν συνάψει τα κράτη μέλη. Η πρόκληση έγκειται στο να εφαρμοστούν αυτά τα νομικά μέσα στην πράξη, δεδομένης της κατάστασης στην οποία βρίσκεται επί του παρόντος η Ευρώπη λόγω της δραματικής αύξησης του αριθμού των παιδιών-μεταναστών που χρήζουν προστασίας.

6.

υπογραμμίζει τη σύνδεση της παρούσας γνωμοδότησης και άλλων γνωμοδοτήσεων της ΕτΠ όσον αφορά τις προτάσεις μεταρρύθμισης του συστήματος ασύλου που εγκρίθηκαν το 2016 (3) και επαναλαμβάνει την έκκλησή της για μια ολοκληρωμένη και βιώσιμη στρατηγική της ΕΕ στον τομέα της μετανάστευσης η οποία θα βασίζεται στην αλληλεγγύη και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και στη λήψη μέτρων για την αποτελεσματική προστασία των πλέον ευάλωτων μεταναστών, δηλαδή των παιδιών·

7.

φρονεί ότι η υπό συζήτηση ανακοίνωση αποτελεί σημαντική συμπληρωματική συμβολή στο νέο κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου (ΚΕΣΑ) και ζητεί από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις σχετικά με το μελλοντικό σύστημα ασύλου να μεριμνήσουν για τη σαφή ενσωμάτωση της διάστασης των δικαιωμάτων του παιδιού σε κάθε πτυχή του εν λόγω συστήματος·

8.

επικροτεί το γεγονός ότι η Επιτροπή διατυπώνει προτάσεις για τη λήψη συγκεκριμένων βασικών μέτρων που καθιστούν σαφή την ευθύνη της ΕΕ και των κρατών μελών για την προστασία των παιδιών-μεταναστών. Είναι σημαντικό να διασφαλίζονται τα δικαιώματα των παιδιών σε όλα τα στάδια της διαδικασίας μετανάστευσης·

9.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Επιτροπή επιδιώκει να εξασφαλίσει ομοιομορφία και καλύτερες συνθήκες υποδοχής των παιδιών και των νέων σε όλα τα κράτη μέλη, αλλά επισημαίνει ότι η διασφάλιση των κατάλληλων συνθηκών υποδοχής σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο αποτελεί ευθύνη τόσο της ΕΕ όσο και των κρατών μελών·

10.

υποστηρίζει ότι η διασφάλιση της προστασίας των παιδιών-μεταναστών δεν είναι δυνατή χωρίς ευρεία συνεργασία μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, δηλαδή των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των κρατών μελών, των τοπικών και περιφερειακών αρχών, καθώς και της κοινωνίας των πολιτών. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές βοηθούν στον καθορισμό των πρακτικών καθημερινών συνθηκών υπό τις οποίες ζουν τα ευάλωτα παιδιά-μετανάστες, ενώ διαδραματίζουν καίριο ρόλο σε συντονισμό με άλλους φορείς·

11.

εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι η ανακοίνωση δεν λαμβάνει υπόψη τις συνθήκες και τις περιστάσεις που αντιμετωπίζουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές και επισημαίνει ότι οι εμπειρίες και οι θέσεις των τοπικών και περιφερειακών αρχών πρέπει να αποτυπώνονται στις προτάσεις που υποβάλλονται. Εάν χρειάζεται να υιοθετηθούν νέες μέθοδοι εργασίας, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει να συμμετέχουν από πολύ νωρίς και σε όλα τα στάδια της εν λόγω διαδικασίας. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη οφείλουν να εξασφαλίσουν αποτελεσματική και τοπικά προσαρμοσμένη στήριξη με τη μορφή χρηματοδότησης, νομικών και κανονιστικών συστημάτων και δεξιοτήτων·

12.

πιστεύει ότι η μεταναστευτική και η αναπτυξιακή πολιτική είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους: η συνεργασία σε διεθνές, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο είναι καθοριστικής σημασίας για την εφαρμογή ενός κοινού συστήματος προστασίας των παιδιών-μεταναστών, σύμφωνα με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του Θεματολογίου του 2030.

Το συμφέρον του παιδιού πρέπει να είναι η κατευθυντήρια αρχή

13.

πιστεύει ότι η αρχή του συμφέροντος του παιδιού, σύμφωνα με τις διατάξεις της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού πρέπει να καθοδηγεί τη λήψη αποφάσεων και μέτρων σε όλα τα στάδια της διαδικασίας χορήγησης ασύλου, ακόμη και για τα παιδιά που δεν ζητούν άσυλο. Παιδί είναι κάθε άτομο ηλικίας κάτω των 18 ετών. Για τον καθορισμό του συμφέροντος του παιδιού, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις του. Για τον σκοπό αυτό, το παιδί πρέπει να έχει πρόσβαση σε όλες τις σχετικές πληροφορίες, τόσο για τα δικαιώματά του όσο και για τη διαδικασία ασύλου. Οι πληροφορίες πρέπει επίσης να είναι κατάλληλα προσαρμοσμένες σε συνάρτηση με την ηλικία και άλλες παραμέτρους. Όλα αυτά θα πρέπει να διασφαλίζονται με τον διορισμό νόμιμου εκπροσώπου ή, ενδεχομένως, επιτρόπου του ανηλίκου·

14.

επισημαίνει την έλλειψη κριτηρίων για τον προσδιορισμό και την αξιολόγηση του συμφέροντος του παιδιού και, ως εκ τούτου, επικροτεί το γεγονός ότι η Επιτροπή και οι υπηρεσίες της ΕΕ παρέχουν καθοδήγηση, κατάρτιση και εργαλεία για τον σκοπό αυτό·

15.

πιστεύει ότι η ιδιαίτερα ευάλωτη κατάσταση των παιδιών θα πρέπει να αποτελεί πηγή ανησυχίας και οι υποθέσεις που αφορούν παιδιά να αντιμετωπίζονται, επομένως, κατά προτεραιότητα. Για κάθε παιδί, θα πρέπει να διενεργείται στοχευμένη έρευνα ως προς την ανάγκη προστασίας του. Επομένως επικροτούνται οι ειδικές κατευθυντήριες γραμμές για τα επιχειρησιακά πρότυπα και τις υλικές συνθήκες υποδοχής των ασυνόδευτων παιδιών που θα καταρτίσει το 2017 η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO)·

16.

συμμερίζεται την έκκληση της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι τα άτομα που εργάζονται με παιδιά-μετανάστες διαθέτουν, σε όλες τις περιπτώσεις, την κατάλληλη κατάρτιση. Εκτός από την κατάρτιση, υπάρχει ανάγκη χρηματοδότησης και υποστήριξης της ανταλλαγής εμπειριών και ορθών πρακτικών·

Τα παιδιά-μετανάστες έχουν ανάγκη προστασίας

17.

συμφωνεί ότι το πρώτο βήμα για την ενίσχυση της προστασίας των παιδιών-μεταναστών είναι η αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων που οδηγούν τα παιδιά σε ένα επικίνδυνο ταξίδι προς την Ευρώπη. Τούτο σημαίνει ότι πρέπει να εξαλειφθούν η φτώχεια και η στέρηση, καθώς και οι ανισότητες όσον αφορά το βιοτικό επίπεδο, και να αντιμετωπιστούν οι παρατεταμένες και βίαιες συγκρούσεις. Είναι επίσης σημαντικό να αναπτυχθούν ολοκληρωμένα συστήματα προστασίας των παιδιών σε τρίτες χώρες·

18.

διαπιστώνει ότι τα παιδιά που διαφεύγουν ή ζουν υπό συνθήκες μετανάστευσης αποτελούν ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα, διότι είναι εκτεθειμένα σε κινδύνους και βρίσκονται συχνά αντιμέτωπα με ακραίες μορφές βίας, εκμετάλλευσης, εμπορίας ανθρώπων, εγκληματικότητας και σωματικής, ψυχολογικής και σεξουαλικής κακοποίησης. Η ευάλωτη κατάσταση των κοριτσιών και των αγοριών ενδέχεται να παρουσιάζει διαφορές. Για παράδειγμα, τα κορίτσια είναι πιο ευάλωτα στη σεξουαλική βία και στη βία που συνδέεται με το φύλο και διατρέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο εξαναγκασμού σε γάμο, ενώ τα αγόρια κινδυνεύουν να εμπλακούν σε εγκληματική δραστηριότητα. Για τον λόγο αυτό, η διάσταση του φύλου θα πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη κατά τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των παρεμβάσεων για την προστασία των παιδιών·

19.

ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στα παιδιά που φθάνουν στην Ευρώπη μαζί με ενήλικες και των οποίων η σχέση με τους ενήλικες αυτούς δεν είναι σαφής, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η προστασία της υγείας και των δικαιωμάτων των παιδιών·

20.

επισημαίνει ότι κατά τους τελευταίους μήνες, σημειώθηκαν επίπεδα ρεκόρ θνησιμότητας μεταξύ των προσφύγων και των μεταναστών στην Κεντρική Μεσόγειο, μεταξύ των οποίων και πολλών παιδιών. Η ΕτΠ παραπέμπει στην προηγούμενη θέση της (4) και συντάσσεται με την έκκληση της UNICEF προς την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να αναλάβουν δεσμεύσεις για την προστασία των παιδιών που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, μέσω της αποτροπής της εκμετάλλευσης και της εμπορίας παιδιών και της ενίσχυσης προγραμμάτων για την προστασία των παιδιών στη Λιβύη·

21.

τονίζει τη σημασία του διορισμού διαμεσολαβητή για την προστασία των παιδιών σε κάθε κέντρο υποδοχής όπου καταγράφονται και ταυτοποιούνται παιδιά, ο οποίος θα ενεργεί ως αρμόδιος επαφής για όλα τα θέματα που αφορούν τα παιδιά και τα δικαιώματά τους·

22.

πιστεύει ότι τα στοιχεία που συλλέγονται πρέπει να είναι συγκρίσιμα μεταξύ των κρατών μελών και να ομαδοποιούνται ανά φύλο. Κατά τη συλλογή βιομετρικών δεδομένων και δακτυλικών αποτυπωμάτων, οι μέθοδοι θα πρέπει να βασίζονται στο συμφέρον του παιδιού και να είναι ενδεδειγμένες για το φύλο και τις ιδιαίτερες συνθήκες του κάθε παιδιού. Επιπλέον, απαιτείται η παρουσία διαμεσολαβητή για την προστασία των παιδιών·

23.

πιστεύει ότι η ΕΕ πρέπει να διαθέτει λειτουργικά και νομικώς ασφαλή συστήματα για την εκτίμηση της ηλικίας. Είναι σημαντικό η εκτίμηση της ηλικίας του αιτούντος να πραγματοποιείται σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας, από πλευράς δικαιωμάτων των παιδιών και ασφάλειας δικαίου. Εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι το 2017 η EASO θα επικαιροποιήσει τις κατευθυντήριες γραμμές της για την εκτίμηση της ηλικίας κατά τέτοιον τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η εφαρμογή εναρμονισμένης διαδικασίας όσον αφορά τα παιδιά·

24.

υπογραμμίζει ότι απαιτείται η βελτίωση της συνεργασίας, της παρακολούθησης και των μέτρων που αφορούν τα παιδιά που εξαφανίζονται εντός της ΕΕ. Ένα αυξανόμενο ποσοστό παιδιών εξαφανίζονται και μόνο λίγα ξαναβρίσκονται. Τα αγνοούμενα παιδιά-μετανάστες έχουν τα ίδια δικαιώματα με τα άλλα παιδιά. Για την αποφυγή της εξαφάνισης παιδιών, πρέπει να βρεθεί ένας νομικώς ασφαλής και συστηματικός τρόπος υποβολής αναφοράς και απόκρισης σε περιπτώσεις εξαφάνισης παιδιών·

25.

τάσσεται υπέρ της δημιουργίας μιας βάσης δεδομένων, η οποία θα περιλαμβάνει στοιχεία για τα παιδιά-μετανάστες, από το κέντρο γνώσεων της Επιτροπής για θέματα μετανάστευσης και δημογραφίας·

Μορφές μέριμνας για τα παιδιά-μετανάστες

26.

καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη να προωθήσουν την ανάπτυξη διαφόρων μορφών μέριμνας για τα ασυνόδευτα παιδιά. Η εν λόγω μέριμνα μπορεί να συνίσταται στην τοποθέτησή τους σε ανάδοχες οικογένειες, σε ειδικές εγκαταστάσεις για παιδιά ή στην διαμονή τους μαζί με ενήλικους συγγενείς. Πριν από την εν λόγω τοποθέτηση, θα πρέπει να εξετάζεται το συμφέρον του παιδιού·

27.

αντιτίθεται σε κάθε μορφή κράτησης παιδιών λόγω της υπαγωγής τους στο καθεστώς του μετανάστη. Δεδομένου του αρνητικού αντικτύπου της στα παιδιά, η κράτηση θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο ως έσχατη λύση και σε εξαιρετικές περιπτώσεις, για παράδειγμα, όταν υπάρχει κίνδυνος για τη ζωή και την υγεία του παιδιού, για το συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα και ποτέ σε συγκρότημα φυλακών. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να επιβλέπεται σε όλα τα στάδια από την αρμόδια αρχή και/ή τις δημόσιες υπηρεσίες για τα παιδιά. Ο χώρος κράτησης πρέπει να είναι ειδικά προσαρμοσμένος για παιδιά και να στελεχώνεται από κατάλληλα καταρτισμένο προσωπικό· διαπιστώνει με ικανοποίηση ότι η προώθηση εναλλακτικών λύσεων αντί της κράτησης βρίσκεται στο επίκεντρο του Ευρωπαϊκού Φόρουμ για τα δικαιώματα του παιδιού στις 6 και 8 Νοεμβρίου 2017.

Δικαίωμα του παιδιού σε νόμιμη εκπροσώπηση

28.

Τα συστήματα επιτροπείας παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις μεταξύ των κρατών μελών, γεγονός που δυσχεραίνει τη δυνατότητα εναρμονισμένης μεταχείρισης των παιδιών που τίθενται υπό καθεστώς επιτροπείας εντός της ΕΕ. Κάθε ασυνόδευτο παιδί που φθάνει σε μια χώρα έχει δικαίωμα σε ορισμό νόμιμου εκπροσώπου, ο οποίος μπορεί στην περίπτωση δικαστικών υποθέσεων να ενεργεί για λογαριασμό του παιδιού και να προστατεύει τα συμφέροντά του, ανεξάρτητα αν το παιδί ζητεί άσυλο ή όχι. Ο επίτροπος αποτελεί σημαντικό πρόσωπο, το οποίο μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ του ιδίου και του παιδιού και να προστατεύει το παιδί από διάφορες πιθανές μορφές εκμετάλλευσής του. Η ανάπτυξη καλής σχέσης μεταξύ του παιδιού και του επιτρόπου του διευκολύνει την ένταξη του παιδιού. Ο επίτροπος μπορεί επίσης να συμβάλει στην αποφυγή της εξαφάνισης του παιδιού. Η ΕτΠ σημειώνει με ικανοποίηση ότι, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την πορεία των εργασιών της ευρωπαϊκής ατζέντας για τη μετανάστευση, έχει σημειωθεί ταχεία πρόοδος σε επίπεδο ΕΕ για τη δημιουργία ευρωπαϊκού δικτύου επιτροπείας·

29.

θεωρεί σημαντικό οι επίτροποι αρμοδίου ιδρύματος ή κρατικής υπηρεσίας να διαθέτουν ή να μπορούν να αποδείξουν ότι διαθέτουν κατάλληλη κατάρτιση. Οι επίτροποι θα πρέπει να είναι υπεύθυνοι για περιορισμένο αριθμό παιδιών, να διορίζονται και να αμείβονται από τα κράτη μέλη, αλλά και να είναι σε θέση να εργάζονται ανεξάρτητα·

30.

επικροτεί τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικτύου επιτρόπων, στο πλαίσιο του οποίου θα παρέχεται η δυνατότητα ανταλλαγής εμπειριών και κατάρτισης κατευθυντήριων γραμμών·

Ένταξη του παιδιού στην κοινωνία και ανάγκη εκπαίδευσης

31.

τονίζει ιδιαιτέρως τη στενή σχέση μεταξύ των συνθηκών υποδοχής των παιδιών και των δυνατοτήτων ένταξης και παρατηρεί ότι οι διαδικασίες και οι συνθήκες υποδοχής δεν θα πρέπει να καθυστερούν ή να υπονομεύουν τη διαδικασία ένταξης, επισημαίνοντας τη σημασία της γρήγορης έναρξης των διαδικασιών απόκτησης νομιμοποιημένου διοικητικού καθεστώτος·

32.

πιστεύει ότι η έγκαιρη ένταξη των παιδιών είναι θεμελιώδους σημασίας για την υποστήριξη της πορείας ενηλικίωσής τους. Η ένταξη των παιδιών στη νέα χώρα αποτελεί κοινωνική επένδυση που θα συμβάλει στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων πιθανής εγκληματικής δραστηριότητας και έκθεσης σε ριζοσπαστικοποίηση. Με την παροχή έγκαιρης πρόσβασης στην εκπαίδευση, στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, σε δραστηριότητες αναψυχής και στην ψυχοκοινωνική υποστήριξη προάγεται η ανάπτυξη των παιδιών·

33.

υπογραμμίζει ότι η έγκαιρη και αξιόπιστη πρόσβαση στην επίσημη χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένης της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και ισχυρότερα μέσα για την ένταξη των παιδιών διότι προάγει τις γλωσσικές δεξιότητες, την κοινωνική συνοχή και την αμοιβαία κατανόηση·

34.

τονίζει την ιδιαίτερη σημασία που έχει η παροχή επαρκούς ψυχοκοινωνικής υποστήριξης στα ψυχικά τραυματισμένα παιδιά για τη διευκόλυνση της διαδικασίας ένταξης. Χρειάζονται επίσης ειδικές υπηρεσίες για παιδιά που ενδέχεται να έχουν υποστεί σεξουαλική βία και βία που συνδέεται με το φύλο, με την προώθηση της πρόσβασης σε υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης·

35.

υπογραμμίζει τη σημασία των συνεχιζόμενων προσπαθειών για την ενθάρρυνση μιας θετικής στάσης απέναντι στη διαφορετικότητα και την καταπολέμηση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και, προπαντός, της ρητορικής μίσους εις βάρος των παιδιών-μεταναστών·

36.

επισημαίνει ότι η Επιτροπή αναγνωρίζει τα προβλήματα που προκύπτουν όταν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι συμπληρώνουν το 18ο έτος της ηλικίας τους και δεν θεωρούνται πλέον παιδιά, παρά το γεγονός ότι εξακολουθούν να έχουν μεγάλη ανάγκη για προστασία. Τα παιδιά πρέπει να προετοιμάζονται για το μεταβατικό αυτό στάδιο προς τον ενήλικο βίο με την παροχή συμβουλών, υποστήριξης και δυνατοτήτων επιμόρφωσης και επαγγελματικής κατάρτισης·

37.

υπογραμμίζει τη σημασία της εξεύρεσης βιώσιμων λύσεων προκειμένου να παρέχεται στα παιδιά ομαλότητα και σταθερότητα σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Κρίνεται σκόπιμο να λαμβάνονται υπόψη όλες οι επιλογές: ένταξη, επαναπατρισμός, επανεγκατάσταση και οικογενειακή επανένωση. Είναι σημαντικό να αξιολογείται προσεκτικά το συμφέρον του παιδιού σε κάθε περίπτωση·

Ευρωπαϊκή, εθνική, περιφερειακή και τοπική προοπτική

38.

επισημαίνει ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές θα πρέπει να θεωρούνται σημαντικός εταίρος στην εφαρμογή και την υλοποίηση της στρατηγικής της ΕΕ για την προστασία των παιδιών-μεταναστών. Η Επιτροπή καλείται να λαμβάνει υπόψη σε όλες τις προτάσεις της τις επιπτώσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, δεδομένου ότι η υποδοχή των παιδιών που ζητούν άσυλο πραγματοποιείται σε τοπικό επίπεδο, και σε αυτό το επίπεδο τους παρέχεται πρόσβαση σε διάφορες υπηρεσίες πρόνοιας και εκεί ξεκινά το πρώιμο στάδιο της διαδικασίας ένταξής τους στην κοινωνία·

39.

καλεί την Επιτροπή να καταστήσει σαφές στην επικοινωνία της με τα κράτη μέλη ότι οφείλουν να αξιοποιούν τις εμπειρίες και τις γνώσεις που αποκτώνται σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, οι οποίες μπορούν να προσφέρουν πολυάριθμα καλά παραδείγματα και διαθέτουν σημαντική πείρα όσον αφορά την προστασία και την υποδοχή παιδιών-μεταναστών·

40.

επισημαίνει ότι διάφορες μορφές χρηματοδότησης και υποστήριξης από την ΕΕ διευκολύνουν και προάγουν την προστασία και την ένταξη των παιδιών-μεταναστών και ζητεί από την Επιτροπή να βελτιώσει την πληροφόρηση σχετικά με τις υφιστάμενες μορφές υποστήριξης και χρηματοδότησης των τοπικών και περιφερειακών αρχών·

41.

συμφωνεί με την Επιτροπή ότι απαιτείται αποφασιστική, εναρμονισμένη και συντονισμένη παρακολούθηση των βασικών βραχυπρόθεσμων δράσεων που καθορίζονται στην ανακοίνωση σε επίπεδο ΕΕ, αλλά και σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, καθώς επίσης και σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών και διεθνείς οργανισμούς. Όλες οι σχετικές πτυχές της νομοθεσίας της ΕΕ θα πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά, ιδίως η συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις εγγυήσεις σχετικά με τα δικαιώματα του παιδιού·

42.

πιστεύει ότι ένα συνεκτικό σύστημα με κοινούς στόχους για την υποδοχή των παιδιών-μεταναστών, τόσο σε ενωσιακό όσο και σε εθνικό επίπεδο, θα επιτρέψει την υλοποίηση των κατάλληλων δράσεων το ταχύτερο δυνατόν. Αυτό είναι καθοριστικής σημασίας για την εξασφάλιση των δυνατοτήτων ταχείας ένταξης, επιτυχούς σχολικής φοίτησης και κατάλληλης προετοιμασίας των παιδιών για την αγορά εργασίας. Η επίτευξη των στόχων αυτών προϋποθέτει την αλληλοϋποστήριξη και την από κοινού ανάληψη ευθύνης από τα κράτη μέλη για την υποδοχή παιδιών που χρήζουν προστασίας·

43.

επισημαίνει ότι τα παιδιά είναι το μέλλον της Ευρώπης. Οι δημογραφικές μεταβολές είναι ενδεικτικές της ανόδου του ποσοστού των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας στον πληθυσμό, καθώς και της αύξησης της ζήτησης για ανθρώπινο δυναμικό σε ηλικία εργασίας. Για την ανάπτυξη και την ευημερία των κοινωνιών μας κρίνεται αναγκαία η εισροή νέων. Εάν οι συνθήκες υποδοχής είναι κατάλληλες και εάν εφαρμοστεί μια αποτελεσματική διαδικασία ένταξης, μπορούν να παρασχεθούν στα παιδιά και στους νέους μετανάστες ευοίωνες προοπτικές διαβίωσης και ανάπτυξης στις κοινωνίες μας. Ως εκ τούτου, η διασφάλιση ικανοποιητικών συνθηκών υποδοχής και ένταξης αποτελεί μακροπρόθεσμη επένδυση στην ευημερία, στη δημοκρατία και στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Βρυξέλλες, 11 Οκτωβρίου 2017.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών

Karl-Heinz LAMBERTZ


(1)  Γνωμοδότηση της ΕτΠ με θέμα «Συνεργασία σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο για την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού στην Ευρωπαϊκή Ένωση» (CdR 54/2010).

(2)  Βλέπε υποσημείωση 1.

(3)  COR-2016-05807-00-00-AC και COR-2016-03267-00-00-AC.

(4)  Σχέδιο γνωμοδότησης, με θέμα Μετανάστευση στη διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου, CIVEX-VI/023


Top