52007DC0836

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 03.01.2008

COM(2007) 836 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Σχετικά με επιγραμμικό δημιουργικό περιεχόμενο στην ενιαία αγορά {SEC(2007) 1710}

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Σχετικά με επιγραμμικό δημιουργικό περιεχόμενο στην ενιαία αγορά

1. Εισαγωγή

1.1. Eπιγραμμικό δημιουργικό περιεχόμενο

H διάθεση και διάδοση των ευρυζωνικών συνδέσεων, καθώς και η αυξανόμενη δυνατότητα πρόσβασης σε δημιουργικό περιεχόμενο και υπηρεσίες οπουδήποτε και οποτεδήποτε, προσφέρουν συναρπαστικές νέες ευκαιρίες. Για τους καταναλωτές τούτο σημαίνει νέους δυνατότητες πρόσβασης, ακόμα και επέμβασης, σε δημιουργικό περιεχόμενο που διατίθεται σε παγκόσμια δίκτυα όπως το Ίντερνετ, τόσο από την κατοικία όσο και χρησιμοποιώντας κινητές συσκευές. Για τις εταιρείες σημαίνει δυνατότητα προσφοράς νέων υπηρεσιών και περιεχομένου, καθώς και ανάπτυξη νέων αγορών.

Με την εμφάνιση νέων συσκευών, δικτύων και υπηρεσιών, οι συναρπαστικές αυτές προκλήσεις πρέπει να αντιμετωπιστούν από τις εταιρείες περιεχομένου και τους φορείς εκμετάλλευσης δικτύων, τους κατόχους δικαιωμάτων, τους καταναλωτές, τις κυβερνήσεις και τις ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές. Η επιτυχής ανταπόκριση θα αποτελέσει το κλειδί για την οικονομική μεγέθυνση, τη δημιουργία απασχόλησης και την καινοτομία στην Ευρώπη.

Οι προκλήσεις αυτές μπορούν να αντιμετωπιστούν καλύτερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεδομένου ότι οι περισσότερες από τις νέες αυτές υπηρεσίες έχουν ανάγκη από το διπλό πλεονέκτημα που προσφέρει η εσωτερική αγορά της ΕΕ - οικονομίες κλίμακας και πολιτιστική ποικιλομορφία. Για το λόγο αυτό, οι κοινοτικές πολιτικές πρέπει να στοχεύουν στην προώθηση ταχείας και αποτελεσματικής εφαρμογής των νέων υπηρεσιών και των συναφών επιχειρηματικών μοντέλων για τη δημιουργία και την επιγραμμική κυκλοφορία ευρωπαϊκού περιεχομένου και γνώσεων. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή προσδιορίζει ως «επιγραμμικά διανεμόμενο δημιουργικό περιεχόμενο», περιεχόμενο και υπηρεσίες, όπως επιγραμμικά οπτικοακουστικά μέσα επικοινωνίας (ταινίες, τηλεόραση, μουσική ραδιόφωνο), επιγραμμικά παιχνίδια, επιγραμμικές εκδόσεις, εκπαιδευτικό περιεχόμενο, καθώς και περιεχόμενο που δημιουργούν οι χρήστες.

Σύμφωνα με τη μελέτη «επιγραμμικό περιεχόμενο και σύγκλιση»[1] (που καλύπτει την ΕΕ των 25), έως το 2010 θα έχουν υπερτετραπλασιαστεί τα έσοδα από επιγραμμικό περιεχόμενο - από 1,8 δις € το 2005 σε 8,3 δις € το 2010 - ενώ το επιγραμμικό περιεχόμενο θα συνιστά επίσης ευμέγεθες μέρος των συνολικών εσόδων σε ορισμένους τομείς - σε ποσοστό περίπου 20% στη μουσική και 33% στα βιντεοπαιχνίδια.

Με τη διάδοση της ευρυζωνικής διαδικτυακής πρόσβασης, την εξάπλωση προηγμένων κινητών δικτύων και τη μαζική διάδοση ψηφιακών συσκευών είναι δυνατή η διανομή επιγραμμικού περιεχομένου σε μια αγορά πρωτόγνωρων έως τώρα διαστάσεων. Οι ευρωπαίοι καταναλωτές επιλέγουν διαρκώς περισσότερο την πρόσβαση σε κινηματογραφικές ταινίες, μουσική, ειδήσεις ή παιχνίδια μέσα από διάφορα δίκτυα και ηλεκτρονικές συσκευές.

1.2. Αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης

Αποβλέποντας στη διερεύνηση περαιτέρω τρόπων υποστήριξης της ανάπτυξης υπηρεσιών επιγραμμικού δημιουργικού περιεχομένου στην Ευρώπη, η Επιτροπή δρομολόγησε τον Ιούλιο του 2006 δημόσια διαβούλευση με θέμα «επιγραμμικό περιεχόμενο στην ενιαία αγορά». Η διαβούλευση αυτή προσείλκυσε περισσότερες από 175 γραπτά σχόλια, από ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων[2].

Ορισμένες από τις συμβολές στη δημόσια διαβούλευση[3] καλούν την Επιτροπή να επιδείξει αυτοσυγκράτηση και να μην παρέμβει πρόωρα θεσπίζοντας περαιτέρω νομοθετικά μέτρα σε μια μόλις δημιουργούμενη και ταχέως εξελισσόμενη αγορά, δεδομένου του κινδύνου πρόκλησης αρνητικών αποτελεσμάτων. Ορισμένοι, ωστόσο, τάχθηκαν υπέρ συγκεκριμένων αλλαγών στο νομικό πλαίσιο, σε θέματα όπως η αδειοδότηση δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, τα τέλη για αντίγραφα ιδιωτικής χρήσης και η διαλειτουργικότητα.

Σε πολλά σχόλια καλείται η Επιτροπή να ενθαρρύνει τη συνεργασία (υπό μορφή χάρτας ή δεοντολογικού κώδικα) μεταξύ του κλάδου, των δικαιούχων και των καταναλωτών, σε θέματα όπως η διαχείριση ψηφιακών δικαιωμάτων-DRM, το επιγραμμικό περιεχόμενο και οι επιγραμμικές κινηματογραφικές ταινίες.

Εξάλλου, διατυπώθηκαν διάφορες εκκλήσεις για χρηματοδοτική στήριξη και διάφορα αιτήματα για την προώθηση προτύπων όσον αφορά τη διαλειτουργικότητα των DRM.

Η δημόσια διαβούλευση συμπληρώθηκε από την προαναφερόμενη ανεξάρτητη μελέτη με θέμα «επιγραμμικό περιεχόμενο και σύγκλιση». Βασισμένη σε ευρεία διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους, η μελέτη προσφέρει επισκόπηση των προβλημάτων και προκλήσεων που πρέπει να αντιμετωπιστούν ώστε να ευνοηθεί η ανάπτυξη νέων υπηρεσιών περιεχομένου στην ΕΕ.

1.3. Στόχοι της παρούσας ανακοίνωσης

Με βάση τα αποτελέσματα της διαδικασίας διαβούλευσης και αποβλέποντας στην συμπλήρωση πρωτοβουλιών που έχουν ήδη αναληφθεί στο πλαίσιο της στρατηγικής i2010, η Επιτροπή προτίθεται να δρομολογήσει περαιτέρω δράσεις για στήριξη της ανάπτυξης καινοτομικών επιχειρηματικών μοντέλων και την εγκατάσταση διασυνοριακής διανομής διαφόρων υπηρεσιών επιγραμμικού δημιουργικού περιεχομένου.

Η αγορά για επιγραμμικό δημιουργικό περιεχόμενο αναδύεται και οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Απαιτείται διττή προσέγγιση, για την αντιμετώπιση ήδη εντοπισμένων προβλημάτων, για τα οποία πρέπει ταχέως να αναληφθεί δράση, καθώς και τη δρομολόγηση περαιτέρω συζήτησης σε ορισμένα από τα υφιστάμενα και επερχόμενα προβλήματα. Για τον λόγο αυτό, με την παρούσα ανακοίνωση δρομολογείται εστιασμένη δημόσια διαβούλευση ως προετοιμασία της έγκρισης σύστασης του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για επιγραμμικό δημιουργικό περιεχόμενο, και δημιουργείται ένα βήμα συζήτησης και συνεργασίας των ενδιαφερομένων, εφεξής αποκαλούμενο «πλατφόρμα επιγραμμικού περιεχομένου», με σκοπό την έναρξη των απαιτούμενων εργασιών για τα επερχόμενα προβλήματα και προκλήσεις.

Η παρούσα ανακοίνωση πραγματεύεται μια πρώτη δέσμη προβλημάτων κεντρικής σημασίας για την αφομοίωση υπηρεσιών επιγραμμικού περιεχομένου στην Ευρώπη. Περαιτέρω ευκαιρίες αντιμετώπισης προβλημάτων που αφορούν το επιγραμμικό δημιουργικό περιεχόμενο προσφέρονται χάρη σε πρωτοβουλίες της Επιτροπής, όπως η ανασκόπηση της εσωτερικής αγοράς και η ανασκόπηση του κοινοτικού κεκτημένου στην προστασία των καταναλωτών, η ανασκόπηση της οδηγίας για τις δορυφορικές και καλωδιακές μεταδόσεις (93/83/EEC)[4], η έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας του 2001 για τα δικαιώματα του δημιουργού (2001/29/EΚ)[5], η υπό κατάρτιση πράσινη βίβλος για τα πνευματικά δικαιώματα στην οικονομία της γνώσης, η έκθεση για την εφαρμογή της σύστασης για την επιγραμμική διαχείριση δικαιωμάτων μουσικών υπηρεσιών (2005/737/EΚ)[6], καθώς και η προσεχής, δεύτερη έκθεση αξιολόγησης της οδηγίας για την υπό όρους πρόσβαση (98/84/EΚ)[7].

2. Προβλήματα, προκλήσεις και προτάσεις

Η επιγραμμική διανομή δημιουργικού περιεχομένου εγείρει σημαντικά προβλήματα· από νομικά ζητήματα που σχετίζονται με την αδειοδότηση έως ελκυστικά συστήματα χρέωσης ή, ακόμα, θέματα ευρυζωνικών συνδέσεων και ραδιοφάσματος. Το τελευταίο σημείο θα αντιμετωπιστεί με τον εκσυγχρονισμό του νομικού πλαισίου για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, ενώ τα άλλα θα πρέπει να θιγούν κατά περίπτωση.

Η μεταφορά των υπηρεσιών δημιουργικού περιεχομένου σε επιγραμμικό περιβάλλον συνιστά περίπτωση μείζονος συστημικής αλλαγής. Για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, η βέλτιστη αξιοποίηση της εν λόγω αλλαγής συνεπάγεται την κάλυψη τριών συναφών στόχων:

- εξασφάλιση πλήρους ανάδειξης του δυναμικού του ευρωπαϊκού περιεχομένου συμβάλλοντας στην ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα και ενισχύοντας τη διάθεση και κυκλοφορία της μεγάλης ποικιλομορφίας των δημιουργημάτων ευρωπαϊκού περιεχομένου και της πολιτιστικής και γλωσσικής κληρονομιάς της Ευρώπης

- επικαιροποίηση / αποσαφήνιση πιθανών νομικών διατάξεων που παρεμποδίζουν αδικαιολόγητα την επιγραμμική διανομή δημιουργικού περιεχομένου στην ΕΕ, με παράλληλη αναγνώριση της σημασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας / δικαιωμάτων.

- ενίσχυση του ενεργού ρόλου των χρηστών κατά την επιλογή, διανομή και δημιουργία του περιεχομένου.

Με βάση τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης, καθώς και της μελέτης «Διαδραστικό περιεχόμενο και σύγκλιση», η Επιτροπή θεωρεί ότι υπάρχουν τέσσερα κύρια οριζόντια προβλήματα για τα οποία δικαιολογείται ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ: Διάθεση δημιουργικού περιεχομένου· πολυεδαφική αδειοδότηση για δημιουργικό περιεχόμενο· διαλειτουργικότητα και διαφάνεια των DRM· σύννομες προσφορές και πειρατεία[8].

2.1. Διάθεση δημιουργικού περιεχομένου

Η έλλειψη διάθεσης δημιουργικού περιεχομένου για επιγραμμική διανομή και η απουσία ενεργού αδειοδότησης δικαιωμάτων σε νέες πλατφόρμες παραμένουν μείζονα εμπόδια στην ανάπτυξη υπηρεσιών επιγραμμικού περιεχομένου. Δεδομένου ότι το επιγραμμικό περιεχόμενο αποτελεί νέα, αναδυόμενη αγορά, παραμένει ενίοτε άγνωστη η αξία των νέων μορφών διανομής. Τούτο συνεπάγεται μείζονες δυσχέρειες στον καθορισμό όρων εμπορίας για επιγραμμική εκμετάλλευση δημιουργικού περιεχομένου. Οι δικαιούχοι φοβούνται την απώλεια του ελέγχου, δεδομένου ότι η παράνομη αντιγραφή σε ψηφιακό περιβάλλον έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα επιζήμια. Η θεμιτή επιγραμμική προσφορά δημιουργικού περιεχομένου θεωρείται ευρύτερα ως ένα από τα μέσα για τον περιορισμό της παράνομης αντιγραφής, ενώ ορισμένοι δικαιούχοι προτιμούν την προστασία των υφιστάμενων ροών εσόδων και όχι την αδειοδότηση των δικαιωμάτων τους σε νέες πλατφόρμες. Η αδειοδότηση για επιγραμμική εκμετάλλευση παρεμποδίζεται επίσης από πιθανές συγκρούσεις με δικαιώματα που έχουν ήδη χορηγηθεί για κύριες μορφές εκμετάλλευσης.

Οι περισσότερες από τις δυσχέρειες που σχετίζονται με τη διάθεση περιεχομένου θεωρούνται εγγενείς στις αναδυόμενες αγορές και αναμένεται ότι οι ενδιαφερόμενοι θα εξεύρουν καινοτομικές και συναινετικές λύσεις για την επιγραμμική εκμετάλλευση περιεχομένου, αποτρέποντας ή αίροντας την ομαδοποίηση, την αποκλειστικότητα ή την μη χρήση δικαιωμάτων επικοινωνίας[9]. Ανταποκρινόμενη στο αίτημα των ενδιαφερομένων, η Επιτροπή επιδιώκει να βελτιώσει το ρόλο της ως καταλύτη και να ενθαρρύνει εκατέρωθεν επωφελείς συμφωνίες και διακρατικές ρυθμίσεις στο πλαίσιο της νέας πλατφόρμας επιγραμμικού περιεχομένου.

Η εφαρμογή της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να επανορθώσει καταχρήσεις που αναφέρονται στην εκμετάλλευση ή ομαδοποίηση δικαιωμάτων.

Ένα άλλο θέμα αναφέρεται στις, συχνά υψηλές, δαπάνες συναλλαγής για εκκαθάριση δικαιωμάτων. Ένα συγκεκριμένο οξύ πρόβλημα είναι τα ορφανά έργα — δηλ. βιβλία, φωτογραφίες, κινηματογραφικό υλικό και λοιπά έργα πνευματικής ιδιοκτησίας των οποίων οι κάτοχοι των δικαιωμάτων είναι δύσκολο ή και αδύνατο να ταυτοποιηθούν ή να εντοπιστούν [10]. Οι προσπάθειες ταυτοποίησης και εντοπισμού είναι δαπανηρές και χρονοβόρες. Κατά συνέπεια, σε πολλές περιπτώσεις τα ορφανά έργα δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εκμετάλλευσης και να αποφέρουν οικονομικό όφελος στον (άγνωστο ή μη εντοπίσιμο) δημιουργό τους, ώστε να είναι μη παραγωγικά από οικονομική και κοινωνική άποψη.

Τα προβλήματα που προκύπτουν από τα ορφανά έργα αντιμετωπίζονται ιδίως στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας ψηφιακών βιβλιοθηκών i2010, που στοχεύει να καταστήσει επιγραμμική την πολιτιστική και επιστημονική κληρονομιά της Ευρώπης. Με τη σύσταση της 24ης Αυγούστου 2006 σχετικά με την ψηφιακοποίηση και επιγραμμική προσβασιμότητα πολιτιστικού υλικού και την ψηφιακή διαφύλαξή του[11], η Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν μηχανισμούς που θα διευκολύνουν ιδίως την αξιοποίηση ορφανών έργων. Το Συμβούλιο, στα συμπεράσματά του της 13ης Νοεμβρίου 2006[12], υποστήριξε την κίνηση της Επιτροπής και υπογράμμισε την ανάγκη να εξασφαλιστεί σε διασυνοριακό πλαίσιο η αποτελεσματικότητα των λύσεων σε εθνικό επίπεδο όσον αφορά τα ορφανά έργα. Τούτο αποτελεί επίσης βασική σύσταση στην έκθεση για θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας της ομάδας εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για τις ψηφιακές βιβλιοθήκες[13]. Η Επιτροπή θα παρακολουθεί από κοντά την υλοποίηση της Σύστασης, καθώς και την ανάγκη για ανάληψη περαιτέρω δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

2.2. Πολυεδαφική αδειοδότηση για δημιουργικό περιεχόμενο

Μία περαιτέρω αλλαγή αγοράς μεγάλης κλίμακας, η οποία προκύπτει από τη σύγκλιση, είναι η δυνατότητα των παρόχων υπηρεσιών περιεχομένου να προσεγγίσουν νέο ακροατήριο διαθέτοντας περιεχόμενο μέσω νέων πλατφορμών σε ευρωπαϊκό ή και σε παγκόσμιο επίπεδο. Ως αποτέλεσμα της εδαφικότητας των πνευματικών δικαιωμάτων, πρέπει ο πάροχος υπηρεσιών περιεχομένου να αποκτά το δικαίωμα διάθεσης του περιεχομένου σε κάθε κράτος μέλος. Το κόστος που αυτό συνεπάγεται ενδέχεται να είναι αποτρεπτικό για την εκμετάλλευση της μεγάλης πλειοψηφίας των ευρωπαϊκών πολιτιστικών έργων έξω από την εκάστοτε εθνική αγορά.

Το επιγραμμικό περιβάλλον παρέχει στις υπηρεσίες περιεχομένων τη δυνατότητα διάθεσής τους στην εσωτερική αγορά. Η απουσία, ωστόσο, πολυεδαφικών αδειών πνευματικών δικαιωμάτων δυσχεραίνει τις επιγραμμικές υπηρεσίες να αξιοποιήσουν πλήρως το δυναμικό της εσωτερικής αγοράς.

Οι κάτοχοι των δικαιωμάτων πρέπει καταρχάς να εκτιμήσουν τα δυνητικά οφέλη της πολυεδαφικής αδειοδότησης· παράλληλα όμως υφίσταται η ανάγκη βελτίωσης των υφιστάμενων μηχανισμών αδειοδότησης ώστε να υπάρξει δυνατότητα ανάπτυξης των μηχανισμών πολυεδαφικής αδειοδότησης, λόγου χάρη με την με την προαγωγή του θεμιτού ανταγωνισμού στην αγορά διαχείρισης δικαιωμάτων. Σημειώνεται ότι για διαφορετικούς τύπους περιεχομένων ισχύουν διαφορετικές πρακτικές.

Στον τομέα της μουσικής, για τη διευκόλυνση της εισαγωγής πολυεδαφικού συστήματος αδειοδότησης πνευματικών δικαιωμάτων για επιγραμμικές μουσικές υπηρεσίες, η Επιτροπή εξέδωσε τον Οκτώβριο του 2005σύσταση για την επιγραμμική διαχείριση μουσικών δικαιωμάτων. Η εν λόγω σύσταση αποβλέπει στη διευκόλυνση χορήγησης πολυεδαφικών αδειών για επιγραμμική χρήση μουσικών έργων, επιβεβαιώνοντας το δικαίωμα των δικαιούχων να αναθέτουν τη διαχείριση των εκάστοτε απαραίτητων επιγραμμικών δικαιωμάτων για την παροχή νόμιμων επιγραμμικών μουσικών υπηρεσιών, στην εδαφική εμβέλεια της επιλογής τους, σε συλλογικό διαχειριστή δικαιωμάτων της επιλογής τους, ανεξάρτητα από το κράτος μέλος εγκατάστασης ή από την εθνικότητα του συλλογικού διαχειριστή δικαιωμάτων ή του δικαιούχου. Η Επιτροπή κάλεσε πρόσφατα όλους τους ενδιαφερόμενους να καταθέσουν τις απόψεις και τα σχόλιά τους από τις αρχικές τους εμπειρίες με την εν λόγω σύσταση και, γενικότερα, να σχολιάσουν την εξέλιξη του επιγραμμικού μουσικού τομέα μετά την έγκριση της σύστασης.

Το θέμα της πολυεδαφικής αδειοδότησης έχει εν τω μεταξύ αποκτήσει σημασία και σε άλλους τομείς δημιουργικού περιεχομένου, όπως ο οπτικοακουστικός τομέας. Ενώ η νέα οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων επικοινωνίας θα διευκολύνει τη διασυνοριακή ανάπτυξη υπηρεσιών κατ' αίτηση, πολλοί κάτοχοι δικαιωμάτων στον οπτικοακουστικό τομέα συνεχίζουν να επιλέγουν χορήγηση αδειών για λίγες μόνο εθνικές επικράτειες, επιβραδύνοντας έτσι τη διάθεση οπτικοακουστικών έργων σε καταλόγους βίντεο κατ' αίτηση στο εξωτερικό. Ένα από τα θέματα για τη δημόσια διαβούλευση όσον αφορά την κατάρτιση πρότασης για σύσταση, καθώς επίσης και θέμα συζήτησης στο πλαίσιο της πλατφόρμας επιγραμμικού περιεχομένου είναι η ανάπτυξη ενός συστήματος όπου οι κάτοχοι δικαιωμάτων θα ενθαρρύνονται να χορηγούν, παράλληλα με την κύρια άδεια, μια δεύτερη πολυεδαφική άδεια. Η Επιτροπή εξετάζει, εξάλλου, τη χρηματοδότηση ανεξάρτητης μελέτης για τη διερεύνηση των οικονομικών συνεπειών που θα μπορούσαν να προκύψουν από την πρακτική αυτή για τα ευρωπαϊκά οπτικοακουστικά έργα.

2.3. Διαλειτουργικότητα και διαφάνεια των συστημάτων διαχείρισης ψηφιακών δικαιωμάτων (DRM)

Η ανάπτυξη και εξάπλωση σύννομων υπηρεσιών προϋποθέτει την αντιμετώπιση του προβλήματος της ψηφιακής πειρατείας με τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των διάφορων συντελεστών της αξιακής αλυσίδας, καθώς και με την πρόταση ελκυστικών προσφορών και επιχειρηματικών μοντέλων για τη διανομή ψηφιακού περιεχομένου. Η διαχείριση ψηφιακών δικαιωμάτων (DRM) αποτελεί βασική τεχνολογική προϋπόθεση στο συγκεκριμένο πλαίσιο, παρέχοντας στους δικαιούχους τη δυνατότητα επιβολής των δικαιωμάτων τους στο ψηφιακό περιβάλλον και την επεξεργασία επιχειρηματικών μοντέλων προσαρμοσμένων στη ζήτηση και τις ανάγκες των καταναλωτών. Ωστόσο, από ορισμένο χρόνο, η DRM και τα συναφή μέτρα τεχνολογικής προστασίας (TPM) αντιμετωπίζονται μερικές φορές αρνητικά, ως τεχνολογία που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τον περιορισμό της αντιγραφής και του ανταγωνισμού, χωρίς να ανταποκρίνονται στις αρχικές προσδοκίες των χρηστών και των επιχειρήσεων. Προέκυψε έτσι η κατάσταση κατά την οποία ορισμένοι συντελεστές της αγοράς επιλέγουν επιγραμμική διανομή περιεχομένου χωρίς μηχανισμούς περιορισμού της αντιγραφής. Οι εξελίξεις αυτές αφορούν, ωστόσο, ένα συγκεκριμένο τύπο περιεχομένου και επιχειρηματικού μοντέλου, δηλ. την πληρωμή ανά τηλεφόρτωση μουσικής. Οι τεχνολογίες που επιτρέπουν διαχείριση δικαιωμάτων σε επιγραμμικό περιβάλλον μπορεί να αποτελέσουν τον καταλύτη για την ψηφιακή μεταστροφή του τομέα του περιεχομένου και για την ανάπτυξη καινοτομικών επιχειρηματικών μοντέλων – ιδίως όσον αφορά περιεχόμενο υψηλής αξίας.

Η μεταστροφή προς περιβάλλον προστατευόμενης DRM συνεπάγεται μείζονα αλλαγή παραδείγματος για τους ευρωπαίους πολίτες και καταναλωτές. Η χρήση που διέπεται από συμφωνίες αδειοδότησης, οι οποίες επιβάλλονται με τεχνικά μέτρα, συμπληρώνει πλέον τη χρήση νομικά προστατευόμενων έργων με πνευματικά δικαιώματα. Οι καταναλωτές βρίσκονται κατά συνέπεια διαρκώς περισσότερο αντιμέτωποι με σύνθετους συμβατικούς όρους όταν αγοράζουν επιγραμμικά μουσική, κινηματογραφικές ταινίες ή άλλο δημιουργικό περιεχόμενο, και δεν έχουν κατ' ανάγκη πλήρη επίγνωση των ισχυόντων περιορισμών χρήσης ή της χρήσης των δικών τους προσωπικών δεδομένων. Τούτο γίνεται αντιληπτό ως σοβαρός περιορισμός των συμφερόντων των χρηστών, θέτοντας σε αμφισβήτηση την υφιστάμενη ισορροπία μεταξύ κατόχων πνευματικών δικαιωμάτων και συμφερόντων των χρηστών. Ταυτόχρονα, ενώ κατά τα τελευταία έτη έχει εμφανιστεί μεγάλη σειρά υπηρεσιών περιεχομένου προστατευόμενων DRM, οι ενδιαφερόμενοι προβληματίζονται διαρκώς περισσότερο για την απουσία διαλειτουργικότητας, τυποποίησης και ευχρηστίας μεταξύ πλατφορμών, εξαιτίας των οποίων μπορεί να προκύψουν καταστάσεις ελέγχου της πρόσβασης. Η αντιμετώπιση του ζητήματος της διαλειτουργικότητας είναι καθοριστικής σημασίας ώστε να μην διακυβευθεί το μέλλον της τεχνολογίας αυτής ως τεχνολογίας γενικής εφαρμογής.

Βελτιωμένη διαλειτουργικότητα συστημάτων DRM θα βελτίωνε επίσης το επίπεδο του ανταγωνισμού και την αποδοχή εκ μέρους των καταναλωτών – στοιχεία απαραίτητα για την ανάπτυξη και εξάπλωση της επιγραμμικής διανομής δημιουργικού περιεχομένου. Για τους καταναλωτές, διαλειτουργικότητα DRM σημαίνει ότι μπορούν να επιλέγουν διάφορες συσκευές και να τις χρησιμοποιούν με τις υπηρεσίες 'οριστικής τηλεφόρτωσης' της επιλογής τους. Για τους παραγωγούς και τους συλλογείς περιεχομένου, διαλειτουργικότητα σημαίνει να μην είναι δέσμιοι ενός καναλιού διανομής που ασκεί έλεγχο στην πρόσβαση στην αγορά. Για τους φορείς ανάπτυξης συσκευών και ΤΠΕ, διαλειτουργικότητα σημαίνει ότι τα προϊόντα τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν με διάφορες υπηρεσίες περιεχομένου[14].

Οι μακροσκελείς συζητήσεις μεταξύ των ενδιαφερομένων δεν έχουν ακόμη επιτρέψει την εγκατάσταση διαλειτουργικών λύσεων DRM, υπάρχει ωστόσο οπωσδήποτε η ανάγκη ορισμού πλαισίου διαφάνειας για DRM όσον αφορά τη διαλειτουργικότητα, εξασφαλίζοντας κατάλληλη ενημέρωση των καταναλωτών όσον αφορά περιορισμούς χρήσης και διαλειτουργικότητα. Η διάθεση ενός ακριβούς και εύληπτου συστήματος σήμανσης σχετικά με διαλειτουργικότητα και περιορισμούς χρήσης θα παράσχει στους καταναλωτές τη δυνατότητα ενημερωμένης επιλογής, θα βελτιώσει τα δικαιώματα των πολιτών και θα εξασφαλίσει υγιή βάση για ευρύτερη διάθεση επιγραμμικού περιεχομένου.

2.4. Σύννομες προσφορές και πειρατεία

Ο μουσικός και κινηματογραφικός κλάδος έχουν εκφράσει την άποψη ότι η Επιτροπή πρέπει να είναι έτοιμη να λάβει νομικά μέτρα ώστε να εξασφαλίσει την εξισορρόπηση του δημόσιου συμφέροντος για εξασφάλιση επαρκούς επιπέδου προστασίας των δεδομένων με άλλους σημαντικούς στόχους δημόσιας πολιτικής, όπως η ανάγκη καταπολέμησης παράνομων δραστηριοτήτων και προστασίας των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των τρίτων.

Κεντρικό μέλημα παραμένει η πειρατεία και η μη εξουσιοδοτημένη τηλεφόρτωση, από και προς, περιεχόμενο πνευματικής ιδιοκτησίας. Η καταπολέμηση της επιγραμμικής πειρατείας συνεπάγεται σειρά συμπληρωματικών στοιχείων: (1) κατάρτιση σύννομων προσφορών·(2) εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες·(3) επιβολή νομικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων· (4) επιδίωξη βελτιωμένης συνεργασίας με παρόχους υπηρεσιών Ίντερνετ (ISP) για τη διακοπή μη εξουσιοδοτημένου περιεχομένου. Η ιδέα της εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης σχετικά με τη σημασία των πνευματικών δικαιωμάτων για τη διάθεση περιεχομένου υποστηρίζεται ευρύτερα ως όπλο για την καταπολέμηση της πειρατείας.

Οι ιδιοκτήτες περιεχομένου ζητούν βελτιωμένη συνεργασία στον αγώνα κατά της πειρατείας. Στο παράρτημα Ι της πρόσφατα εγκριθείσας νομοθετικής πρότασης για την μεταρρύθμιση της οδηγίας αδειοδότησης περιλαμβάνονται αναφορές στη συμμόρφωση με εθνικά μέτρα εφαρμογής της οδηγίας για την πνευματική ιδιοκτησία (δικαιώματα δημιουργού, 2001/29/EΚ) και την οδηγία για την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (2004/48/EΚ)[15]. Εξάλλου, το άρθρο 20 παράγραφος 6 της νομοθετικής πρότασης για τροποποίηση της οδηγίας για την καθολική υπηρεσία προβλέπει υποχρέωση των ISP να ενημερώνουν σαφώς τους συνδρομητές πριν από τη σύναψη της σύμβασης και ακολούθως σε τακτικά διαστήματα σχετικά με τις υποχρεώσεις τους όσον αφορά την τήρηση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συναφών δικαιωμάτων[16].

Στη Γαλλία υπογράφηκε, στις 23 Νοεμβρίου 2007, μνημόνιο συμφωνίας[17] μεταξύ μουσικών και κινηματογραφικών παραγωγών, παρόχων υπηρεσιών Ίντερνετ και της κυβέρνησης. Στο πλαίσιο της συμφωνίας, η Γαλλία πρόκειται να συστήσει νέα αρχή για το Διαδίκτυο με εξουσίες αναστολής ή αποκλεισμού της πρόσβασης στον Παγκόσμιο Ιστό για παράνομο μερισμό αρχείων.

Είναι πράγματι ενδεδειγμένη η παρότρυνση διαδικασιών συνεργασίας («κώδικας δεοντολογίας») μεταξύ παρόχων πρόσβασης/υπηρεσιών, δικαιούχων και καταναλωτών, ώστε να εξασφαλιστεί ευρεία επιγραμμική προσφορά ελκυστικού περιεχομένου, επιγραμμικές υπηρεσίες φιλικές προς τον καταναλωτή, ενδεδειγμένη προστασία προστατευόμενων έργων πνευματικής ιδιοκτησίας, ευαισθητοποίηση/διαφώτιση σχετικά με τη σημασία των πνευματικών δικαιωμάτων για την διάθεση περιεχομένου και στενή συνεργασία για την καταπολέμηση της πειρατείας/μη εξουσιοδοτημένου μερισμού αρχείων.

3. Συμπέρασμα

Ενόσω συνεχίζεται η διαδικασία ανασκόπησης των οδηγιών που αφορούν τη διανομή περιεχομένου, όπως η οδηγία για τις δορυφορικές και καλωδιακές μεταδόσεις, η οδηγία του 2001 για τα δικαιώματα δημιουργού και η οδηγία για την υπό όρους πρόσβαση, με την παρούσα ανακοίνωση δρομολογείται διαδικασία για την αντιμετώπιση των εντοπισμένων και πλέον πιεστικών προκλήσεων όσον αφορά την επιγραμμική διανομή δημιουργικού περιεχομένου. Η Επιτροπή επιθυμεί να πραγματευθεί τα προβλήματα που τίθενται στο παρόν έγγραφο με δύο τρόπους:

- Σύσταση της «πλατφόρμας επιγραμμικού περιεχομένου», ενός βήματος συζήτησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στην πλατφόρμα αυτή, που θα είναι αφιερωμένη σε διαπραγματεύσεις που αφορούν το περιεχόμενο ή διακλαδικά θέματα σχετικά με την επιγραμμική διανομή δημιουργικού περιεχομένου, περιλαμβάνονται, σύμφωνα με το θεματολόγιο κάθε συνεδρίασης, πάροχοι περιεχομένου, κάτοχοι δικαιωμάτων, εταιρίες και οργανισμοί από τους τομείς των τηλεπικοινωνιών και της τεχνολογίας, καθώς και οι καταναλωτές. Η αποστολή της πλατφόρμας επιγραμμικού περιεχομένου θα περιλαμβάνει τα θέματα που αναφέρονται στην παρούσα ανακοίνωση, όπως: διάθεση του περιεχομένου, βελτίωση των μηχανισμών εκκαθάρισης δικαιωμάτων, εκπόνηση πολυγραφικής αδειοδότησης, επιγραμμική διαχείριση πνευματικής ιδιοκτησίας, μηχανισμοί συνεργασίας για τη βελτίωση της τήρησης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας σε επιγραμμικό περιβάλλον. Οι εργασίες της πλατφόρμας πρέπει επίσης να συμβάλλουν στην εκπόνηση οδηγού για καταναλωτές και χρήστες των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας [18].

- Προβληματισμοί ενόψει της κατάρτισης, περί τα μέσα του 2008, πρότασης για σύσταση του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με επιγραμμικό δημιουργικό περιεχόμενο, η οποία θα καλύπτει τα ακόλουθα θέματα: διαφάνεια (σήμανση) και διαλειτουργικότητα DRM· ενθάρρυνση καινοτομικών καθεστώτων δανειοδότησης στο πεδίο των οπτικοακουστικών έργων· σύννομες προσφορές και πειρατεία. Στα κύρια θέματα της μελλοντικής πρότασης, η Επιτροπή επιθυμεί την περαιτέρω διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους. Καλούνται συνεπώς όλοι οι ενδιαφερόμενοι να τοποθετηθούν στα στοιχεία που απαριθμούνται στο παράρτημα της παρούσας ανακοίνωσης έως τις 29/02/2008.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Επιγραμμικό δημιουργικό περιεχόμενο – Πολιτικά και κανονιστικά θέματα προς διαβούλευση

Διαχείριση ψηφιακών δικαιωμάτων

1) Συμφωνείτε ότι η υποστήριξη της υιοθέτησης διαλειτουργικών συστημάτων DRM ενισχύει την ανάπτυξη επιγραμμικών υπηρεσιών δημιουργικού περιεχομένου στην εσωτερική αγορά; Ποια είναι τα κύρια εμπόδια για πλήρως διαλειτουργικά συστήματα DRM; Ποιες πρακτικές προτείνετε όσον αφορά τη διαλειτουργικότητα της DRM;

2) Συμφωνείτε ότι πρέπει να βελτιωθεί η ενημέρωση των καταναλωτών όσον αφορά τα χαρακτηριστικά των συστημάτων DRM που αφορούν τη διαλειτουργικότητα και την προστασία των προσωπικών δικαιωμάτων; Ποια κατά τη γνώμη σας μπορούν να είναι τα πλέον ενδεδειγμένα μέσα και διαδικασίες για τη βελτίωση της ενημέρωσης των καταναλωτών όσον αφορά συστήματα DRM; Ποιες πρακτικές προτείνετε όσον αφορά τη σήμανση ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών;

3) Συμφωνείτε ότι λιγότερο περίπλοκες και περισσότερο εύληπτες συμφωνίες αδειοδότησης τελικού χρήστη (EULA) θα στήριζαν την ανάπτυξη επιγραμμικών υπηρεσιών δημιουργικού περιεχομένου στην εσωτερική αγορά; Ποιες πρακτικές προτείνετε όσον αφορά τις EULA; Ποια επιμέρους θέματα συναφή με τις EULA προτείνετε να αντιμετωπισθούν;

4) Συμφωνείτε ότι η εισαγωγή εναλλακτικών μηχανισμών επίλυσης διαφορών όσον αφορά την εφαρμογή και διεκπεραίωση συστημάτων DRM θα βελτίωνε την εμπιστοσύνη των καταναλωτών σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες; Ποιες πρακτικές προτείνετε σχετικά;

5) Συμφωνείτε ότι η εξασφάλιση αμερόληπτης πρόσβασης (λ.χ. για τις ΜΜΕ) σε λύσεις DRM απαιτείται για την διατήρηση και ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά διανομής ψηφιακού περιεχομένου;

Αδειοδότηση πολυεδαφικών δικαιωμάτων

6) Συμφωνείτε ότι το θέμα της αδειοδότησης πολυεδαφικών δικαιωμάτων πρέπει να αντιμετωπιστεί με σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου;

7) Ποιος είναι κατά την άποψή σας ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος ενίσχυσης της αδειοδότησης πολυεδαφικών δικαιωμάτων στο πεδίο των οπτικοακουστικών έργων; Συμφωνείτε ότι ένα μοντέλο επιγραμμικών αδειών που θα βασίζεται σε διάκριση μεταξύ πρωτογενούς και δευτερογενούς πολυεδαφικής αγοράς μπορεί να διευκολύνει αδειοδότηση σε κοινοτική ή πολυεδαφική κλίμακα για το δημιουργικό περιεχόμενο που σας αφορά;

8) Συμφωνείτε ότι τα επιχειρηματικά μοντέλα που βασίζονται στην ιδέα πωλήσεων μικρότερου αριθμού προϊόντων από ευρύτερη επιλογή, όπως το παράδειγμα της αποκαλούμενης θεωρίας «Long tail», επωφελούνται από την ύπαρξη αδειών πολυεδαφικών δικαιωμάτων για έργα παλαιών καταλόγων (π.χ. άνω των δύο ετών);

Σύννομες προσφορές και πειρατεία

9) Πώς μπορεί, μέσω αποτελεσματικής συνεργασίας των ενδιαφερομένων, να βελτιωθεί η τήρηση των πνευματικών δικαιωμάτων στο επιγραμμικό περιβάλλον;

10) Θεωρείτε το μνημόνιο συμφωνίας που εγκρίθηκε πρόσφατα στη Γαλλία ως παράδειγμα προς μίμηση;

11) Θεωρείτε ότι η εφαρμογή μέτρων «φιλτραρίσματος» είναι αποτελεσματικός τρόπος για την αποτροπή επιγραμμικών παραβάσεων των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας;

Παρακαλείσθε να υποβάλετε τα σχόλιά σας έως τις 29/02/2008, σε ηλεκτρονική μορφή. Όλα τα σχόλια θα δημοσιευτούν στο δικτυακό τόπο της Επιτροπής, εφόσον δεν ζητηθεί ρητά το αντίθετο. Εάν επιθυμείτε εμπιστευτική μεταχείριση των σχολίων σας πρέπει να το επισημάνετε στην κορυφή της πρώτης σελίδας. Εάν επιθυμείτε να προσθέσετε συνοδευτική επιστολή χρησιμοποιήστε χωριστό έγγραφο. Σε περίπτωση που τα σχόλιά σας υπερβαίνουν τις τέσσερις σελίδες επισυνάψτε και σύνοψη. Όλα τα σχόλια πρέπει να ταχυδρομηθούν στην ηλεκτρονική θυρίδα της διοικητικής μονάδας πολιτικής στον οπτικοακουστικό τομέα και στα μέσα επικοινωνίας της Γενικής Διεύθυνσης Κοινωνία της Πληροφορίας και Μέσα Επικοινωνίας: avpolicy@ec.europa.eu. |

[1] Μελέτη "Interactive Content and Convergence; Implications for the Information Society" που ανέθεσε η Γενική Διεύθυνση Κοινωνία της Πληροφορίας και Μέσα Επικοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δημοσιεύτηκε στις 25 Ιανουαρίου 2007

[2] http://ec.europa.eu/avpolicy/other_actions/content_online/contributions/index_en.htm

[3] http://ec.europa.eu/avpolicy/other_actions/content_online/contributions/index_en.htm

[4] Περίληψη της δημόσιας διαβούλευσης περιλαμβάνεται στο έγγραφο των υπηρεσιών της Επιτοπής για το επιγραμμικό δημιουργικό περιεχόμενο .

[5] ΕΕ L 248, της 6.10.1993, σ. 15.

[6] ΕΕ L 167, της 22.6.2001, σ. 10.

[7] ΕΕ L 276, της 21.10.2005, σ. 54 – ΕΕ L 284, της 27.10.2005, σ. 10.

[8] ΕΕ L 320, της 28.11.1998 σ. 54.

[9] Για τα λοιπά θέματα που εθίγησαν κατά τη δημόσια διαβούλευση βλ. το έγγραφο των υπηρεσιών της Επιτροπής σχετικά με το επιγραμμικό δημιουργικό περιεχόμενο .

[10] Interactive Content and Convergence; Implications for the Information Society, 2007, σ. 13

[11] Gowers Review of Intellectual Property, Δεκέμβριος 2006, σ. 69: "Κατά τις εκτιμήσεις της British Library, ποσοστό 40%΄του συνόλου των έντυπων έργων είναι ορφανά".

[12] ΕΕ L 236, της 31.8.2006, σ. 28.

[13] ΕΕ C297, της 7.12.2006, σ. 1.

[14] Βλ.: http://ec.europa.eu/information_society/activities/digital_libraries/hleg/index_en.htm

[15] Στο βαθμό που η DRM αποτελεί μορφή συστήματος πρόσβασης υπό όρους, η Επιτροπή – στη δεύτερη έκθεση αξιολόγησης της οδηγίας για την πρόσβαση υπό όρους, η οποία θα καταρτιστεί το 2008 – θα αξιολογήσει κατά πόση η εν λόγω οδηγία έχει ήδη ή μπορεί να διευκολύνει την εξάπλωση της DRM.

[16] COM(2007) 697 τελικό.

[17] COM(2007) 698 τελικό

[18] "Accord pour le développement et la protection des œuvres et programmes culturels sur les nouveaux réseaux" – http://www.culture.gouv.fr/culture/actualites/index-olivennes231107.htm

[19] Βλ. την έκθεση πρωτοβουλίας του μέλους του ΕΚ, κας Z. Roithova (ΕΛΚ), σχετικά με την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στο ψηφιακό περιβάλλον και το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 21ης Ιουνίου 2007 για το ίδιο θέμα (2006/2048(INI)) - http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P6-TA-2007-0287+0+DOC+XML+V0//EN&language=EN