52007DC0507

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 12.9.2007

COM(2007) 507 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Στρατηγική για τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες: επιτεύγματα και μελλοντικές προοπτικές

{SEC(2007) 1112}

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. Εισαγωγή 3

2. Η πρόοδος μέχρι σημερα 4

3. Το επομενο βημα: Να μη χαθούν οι ευκαιριεσ της στρατηγικησ του 2004 5

3.1. Μείωση του ελλείμματος πρόσβασης και των συνεπειών των άλλων ειδικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες 5

3.2. Αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ιδιαίτερα απομακρυσμένων περιφερειών 5

3.3. Ενίσχυση του σχεδίου δράσης για την ευρύτερη γειτνίαση 7

3.4. Μέσο υποστήριξης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από τα μειονεκτήματα 10

4. Μελλοντικές προοπτικές 11

4.1. Η πρόκληση της αλλαγής του κλίματος 11

4.2. Οι επιπτώσεις της δημογραφικής αλλαγής και της μετανάστευσης 12

4.3. Η γεωργία στις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες 13

4.4. Ο ρόλος των ιδιαίτερα απομακρυσμένων περιφερειών στη ναυτιλιακή πολιτική της ΕΕ 13

5. Συμπεράσματα 14

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Στρατηγική για τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες: επιτεύγματα και μελλοντικές προοπτικές

1. Εισαγωγή

Το άρθρο 299 παράγραφος 2 της συνθήκης ΕΚ και οι δύο ανακοινώσεις που εξέδωσε η Επιτροπή το 2004[1] υπογραμμίζουν την ανάγκη να αναγνωριστεί ο ειδικός χαρακτήρας των ιδιαίτερα απομακρυσμένων περιφερειών («ΙΑΠ»)[2] και να εφαρμοστεί μια πραγματική ευρωπαϊκή στρατηγική για την υποστήριξή τους.

Τρεις είναι οι κύριοι άξονες της στρατηγικής αυτής: η μείωση του ελλείμματος πρόσβασης και των συνεπειών των άλλων προβλημάτων στις ΙΑΠ, η αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους και η ενίσχυση της περιφερειακής τους ολοκλήρωσης. Η στρατηγική βασίζεται στην ενεργό εταιρική σχέση μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, των κρατών μελών και των ιδιαίτερα απομακρυσμένων περιφερειών.

Η πρώτη αξιολόγηση έπειτα από τα τρία χρόνια εφαρμογής είναι πολύ ενθαρρυντική. Ελήφθησαν πολλά μέτρα τα οποία βασίζονται σε διάφορες κοινοτικές πολιτικές και η οικονομική και κοινωνική κατάσταση των ΙΑΠ έχει βελτιωθεί.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και η Επιτροπή των Περιφερειών ενέκριναν τη στρατηγική και ζήτησαν από την Επιτροπή να την εφαρμόσει[3]. Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή προτείνει την ενίσχυση της στρατηγικής του 2004 με νέα μέτρα τα οποία είναι δυνατόν να υλοποιηθούν βραχυπρόθεσμα.

Σκοπεύει επίσης να ξεκινήσει μια συζήτηση σχετικά με το μακροπρόθεσμο μέλλον της στρατηγικής, η οποία θα πρέπει να επικαιροποιηθεί και να βελτιωθεί ώστε να καλύψει τα σοβαρά ζητήματα που θα αντιμετωπίσουν οι ΙΑΠ κατά τα επόμενα έτη. Στη βάση αυτή θα διοργανωθεί διαβούλευση με κορυφαία στιγμή της την ανακοίνωση με την οποία η Επιτροπή θα ξεκινήσει το νέα στάδιο ανάπτυξης της στρατηγικής της για τις ΙΑΠ.

Η παρούσα ανακοίνωση:

- αξιολογεί την εφαρμογή της στρατηγικής από το 2004, δίνοντας λεπτομερή περιγραφή στο συνημμένο έγγραφο εργασίας[4]

- προτείνει βραχυπρόθεσμα μέτρα για την πλήρη εφαρμογή της στρατηγικής του 2004,

- ξεκινά μια συζήτηση σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, με επίκεντρο ζητήματα καίριας σημασίας για τις ΙΑΠ: αλλαγή του κλίματος, δημογραφική αλλαγή και διαχείριση της μετανάστευσης, γεωργία και ναυτιλιακή πολιτική της ΕΕ.

2. Η πρόοδος μέχρι σημερα

Τα τελευταία τρία χρόνια ήταν πολύ σημαντικά όσον αφορά την εφαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες. Τα κυριότερα μέσα για την οικονομική και την κοινωνική ανάπτυξη των περιφερειών αυτών επαναπροσδιορίστηκαν και αναθεωρήθηκαν στο σύνολό τους. Μεταξύ αυτών:

- η αναθεωρημένη πολιτική για τη συνοχή που περιλαμβάνει τη χορήγηση ειδικού κονδυλίου για την κάλυψη του πρόσθετου κόστους που συνδέεται με τα προβλήματα τα οποία αναφέρονται στο άρθρο 299 παράγραφος 2 της Συνθήκης·

- οι ειδικές διατάξεις υπέρ των ιδιαίτερα απομακρυσμένων περιφερειών στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της κοινής οργάνωσης της αγοράς στον τομέα της ζάχαρης και της μπανάνας·

- η προτιμησιακή μεταχείριση των ιδιαίτερα απομακρυσμένων περιφερειών όσον αφορά τις νέες κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα·

- μια ειδική πρωτοβουλία στο πλαίσιο του έβδομου προγράμματος-πλαισίου για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη (ΠΠΕΤΑ) με σκοπό την απελευθέρωση του ερευνητικού δυναμικού στις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες και την καλύτερη ενσωμάτωσή τους στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας.

Επίσης, πραγματοποιήθηκαν οι περισσότερες από τις άλλες πρωτοβουλίες που προτάθηκαν στις ανακοινώσεις του 2004[5].

Το πλήθος των κοινοτικών μέτρων που έχουν ληφθεί για την υποστήριξη των ιδιαίτερα απομακρυσμένων περιφερειών υποδηλώνει την πρόθεση της Επιτροπής να ληφθούν υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά των ΙΑΠ κατά την εφαρμογή των πολιτικών της ΕΕ. Επιπλέον, η κοινοτική παρέμβαση στις περιφέρειες αυτές και γι’ αυτές αποδεικνύει την ύπαρξη μιας διατομεακής συμπληρωματικής προσέγγισης, η οποία οφείλεται κυρίως στις συντονισμένες προσπάθειες όλων των υπηρεσιών της Επιτροπής. Η βελτίωση της πρόσβασης, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και η καλύτερη περιφερειακή ολοκλήρωση εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικά ζητήματα και την καταλληλότερη απάντηση για τις προτεραιότητες ανάπτυξης των περιφερειών αυτών. Τέλος, παρόλο που η στρατηγική θα συμβάλει στη βελτίωση της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης στις ΙΑΠ[6], οι κοινοτικές πολιτικές που τη στηρίζουν μπορούν να βελτιωθούν, ιδίως με στόχο να αποκτήσει η κοινοτική δράση μεγαλύτερη συνοχή.

Ωστόσο, ορισμένες από τις πρωτοβουλίες που προτάθηκαν το 2004 εξακολουθούν να βρίσκονται στο στάδιο της ανάπτυξης με προφανέστερες τις προσπάθειες για την ενσωμάτωση των ΙΑΠ στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας και την προσαρμογή των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος στις ανάγκες των τοπικών αγορών. Επιπλέον, είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι αξιοποιούνται πλήρως στην πράξη οι νέες δυνατότητες που αποσκοπούν στη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ του ΕΤΠΑ και του ΕΤΑ. Για τους λόγους αυτούς, η στρατηγική πρέπει τώρα να εισέλθει σε ένα νέο στάδιο κατά το οποίο θα αποδώσουν καρπούς όλες οι ευκαιρίες της στρατηγικής του 2004.

3. Το επομενο βημα: Να μη χαθούν οι ευκαιριεσ της στρατηγικησ του 2004

Η Επιτροπή, πέρα από τα μέτρα που ενέκρινε μετά το 2004, σκοπεύει να ενισχύσει όλες τις πτυχές της στρατηγικής αναλαμβάνοντας συμπληρωματικές δράσεις.

3.1. Μείωση του ελλείμματος πρόσβασης και των συνεπειών των άλλων ειδικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες

Με τα ακόλουθα μέτρα θα προσεγγίσουμε περισσότερο το στόχο αυτό:

- εκμετάλλευση των ευκαιριών που προσφέρονται από τη χρήση του ειδικού κονδυλίου για την κάλυψη του πρόσθετου κόστους της μεταφοράς και τις νέες τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνιών·

- συνέχιση της προσπάθειας για τη γεφύρωση του ευρυζωνικού χάσματος, ιδίως μέσω των επιχειρησιακών προγραμμάτων του ΕΤΠΑ·

- εκμετάλλευση των ευκαιριών που προσφέρονται από την εφαρμογή των προγραμμάτων TEN-T, TEN-E και Marco Polo II·

- αξιολόγηση των ιδιαίτερων αναγκών των ΙΑΠ αφού εκπονηθεί η έκθεση για την εφαρμογή του προγράμματος POSEI.

3.2. Αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ιδιαίτερα απομακρυσμένων περιφερειών

Υπάρχουν διάφορα μέσα που μπορούν να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα των ΙΑΠ:

Πολιτική συνοχής

Το χαμηλό επίπεδο ανταγωνιστικότητας των ΙΑΠ απαιτεί να καταβληθούν ιδιαίτερες προσπάθειες στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής. Τα επιχειρησιακά προγράμματα για την περίοδο 2007-2013 τόσο για το ΕΤΠΑ όσο και για το ΕΚΤα, η πρωτοβουλία «Οι περιφέρειες για την οικονομική αλλαγή»[7] και η τεχνική συνδρομή με πρωτοβουλία της Επιτροπής[8] πρέπει να συμβάλλουν στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ΙΑΠ σε σχέση με τη στρατηγική της Λισαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση και τις κοινοτικές στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές. Πρέπει να γίνουν βήματα ώστε:

- να διατυπωθεί μια πραγματική στρατηγική για τις περιφερειακές καινοτόμες εταιρικές σχέσεις[9], η οποία θα εφαρμοστεί κυρίως από όλα τα κέντρα αριστείας και ανταγωνιστικότητας, και να ενισχυθούν οι υποδομές έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και τηλεπικοινωνιών·

- να ενισχυθεί το ανθρώπινο κεφάλαιο μέσω της μεταρρύθμισης των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και να αξιοποιηθεί το ανθρώπινο δυναμικό έρευνας και καινοτομίας. Πρέπει να εξασφαλιστεί ότι υπάρχει συνοχή μεταξύ του είδους της προσφερόμενης κατάρτισης και των ενεργειών που σχεδιάζονται για τους κύριους τομείς της στρατηγικής της Επιτροπής για τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες, δηλαδή στους τομείς της γεωργίας και του περιβάλλοντος, της ανανεώσιμης ενέργειας, των μεταφορών, των τηλεπικοινωνιών και του τουρισμού·

- να αυξηθεί η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (της βιομάζας συμπεριλαμβανομένων των αστικών αποβλήτων, της γεωθερμικής ενέργειας, της ενέργειας των κυμάτων, της ηλιακής και της αιολικής ενέργειας) και να βελτιωθεί το ενεργειακό ισοζύγιο των ΙΑΠ με στόχο να μειωθεί η εξάρτησή τους από εξωτερικές πηγές·

- να συμπεριληφθεί η βιοποικιλότητα στη σχεδίαση έργων ανάπτυξης, ιδίως μέσω μέτρων για τη βιωσιμότητα των οικοτόπων και των ειδών·

- να ενθαρρυνθεί η αειφόρος οικονομική ανάπτυξη με την προώθηση μέτρων για την προστασία της βιοποικιλότητας, η οποία στις ΙΑΠ είναι ιδιαίτερα υψηλή και αποτελεί σημαντικό στοιχείο της οικονομίας. Με τον τρόπο αυτό ενισχύονται και οι προσπάθειες της ΕΕ που έχουν ως στόχο την ανάσχεση της υποβάθμισης της βιοποικιλότητας έως το 2010·

- να υποστηριχτεί ο εκσυγχρονισμός και να ενισχυθεί η τοπική βάση παραγωγής π.χ. μέσω της δημιουργίας ποιοτικών συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης για τις ΜΜΕ («οικολογική καινοτομία»), της προσαρμογής των δεξιοτήτων των εργαζομένων και των επιχειρηματιών, της ανάπτυξης του επιχειρηματικού πνεύματος και της δημιουργίας επιχειρήσεων·

- να καλλιεργηθεί η ανταγωνιστικότητα και η βιωσιμότητα της τουριστικής βιομηχανίας ιδίως μέσω της υποστήριξης της βιώσιμης διαχείρισης των προορισμών·

- να ενισχυθούν οι μηχανισμοί χρηματοοικονομικής τεχνικής και να διευκολυνθεί η πρόσβαση των ΜΜΕ και των πολύ μικρών επιχειρήσεων των περιφερειών αυτών στη χρηματοδότηση, ιδίως μέσω των πρωτοβουλιών Jeremie και Jessica·

- να ενισχυθεί ο ρόλος των μικρών και μεγάλων πόλεων με στόχο την προώθηση μιας ευέλικτης τοπικής οικονομίας η οποία θα συνδυάζει βιομηχανίες, υπηρεσίες, αναψυχή και τουρισμό μέσω ολοκληρωμένων αστικών προγραμμάτων και πρωτοβουλιών στις ΙΑΠ, όπως εκείνα που υπάγονται στο πρόγραμμα «Υποστήριξη πόλεων» του έργου URBACT·

- να γίνει πιο εύκολη η πρόσβαση στις θέσεις εργασίας και στη βιώσιμη ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας για τους ανέργους και τους αέργους και να ενισχυθεί η κοινωνική ενσωμάτωση των μειονεκτούντων.

- Προγράμματα-πλαίσια

- Τα ακόλουθα κοινοτικά προγράμματα-πλαίσια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να γίνουν οι οικονομίες των ΙΑΠ ανταγωνιστικότερες:

- η αναγνώριση του ιδιαίτερου χαρακτήρα των ΙΑΠ στα ειδικά προγράμματα του 7ου προγράμματος-πλαισίου έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης (ΠΠΕΤΑ), ιδίως στο πρόγραμμα «Ικανότητες», πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως και να βελτιωθεί με την ένταξη του δυναμικού των περιφερειών αυτών σε ορισμένους θεματικούς τομείς του προγράμματος «Συνεργασία», όπως είναι η ενέργεια, οι φυσικοί κίνδυνοι που επιφέρει η αλλαγή του κλίματος, η υποτροπική γεωργία ή αλιεία και η υδατοκαλλιέργεια·

- το πρόγραμμα-πλαίσιο για την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα περιλαμβάνει ορισμένες χρηματοδοτικές δυνατότητες οι οποίες έχουν μεγάλη σχέση με τις περιφέρειες αυτές και πρέπει να αξιοποιηθούν (οικολογική καινοτομία, χρήση τεχνολογιών της πληροφορίας, γενίκευση της ανανεώσιμης ενέργειας και βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης)·

- το πρόγραμμα για τη διά βίου μάθηση[10] πρέπει να γίνει αφορμή για ανταλλαγές, συνεργασία και κινητικότητα μεταξύ των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης στην Κοινότητα[11] έχοντας ως βάση τις προτεραιότητες των ΙΑΠ.

Υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος

Όσον αφορά τη λειτουργία των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος στις περιφέρειες αυτές, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητές τους καθώς και την προσεκτική ανάλυση της σχετικής αγοράς. Όταν το κόστος για την παροχή των υπηρεσιών αυτών είναι υψηλότερο από το αντίστοιχο κόστος σε άλλες περιφέρειες, η χρηματοδότησή τους πρέπει να εξασφαλίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις που καθορίζονται στους ισχύοντες κανόνες κρατικών ενισχύσεων, οι οποίοι επιτρέπουν την πλήρη αντιστάθμιση όλου αυτού του κόστους. Κατά την κατάρτιση των προδιαγραφών για την πρόσβαση στην καθολική υπηρεσία, τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να λαμβάνουν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των περιφερειών αυτών, ιδίως όσον αφορά την απομόνωση των συστημάτων, τη μεγάλη απόσταση και την κατάτμηση της επικράτειας.

3.3. Ενίσχυση του σχεδίου δράσης για την ευρύτερη γειτνίαση

Η ενίσχυση της περιφερειακής ολοκλήρωσης των ΙΑΠ στην ευρύτερη περιοχή τους, που αποτελεί καινοτομία της στρατηγικής του 2004, έφερε σημαντικές βελτιώσεις αλλά πρέπει να τονωθεί με τη συμμετοχή των δημόσιων και των ιδιωτικών τοπικών συντελεστών καθώς και των ενδιαφερομένων κρατών μελών. Ο διάλογος των περιφερειών με τις γειτονικές χώρες, ιδίως τις χώρες ΑΚΕ (Αφρικής, Καραϊβικής, Ειρηνικού) και τις υπερπόντιες χώρες και εδάφη[12] που συνδέονται με την ΕΕ είναι το εργαλείο για την προώθηση της διαδικασίας αυτής.

Υπάρχουν ήδη ορισμένα πιθανά μέτρα για την προώθηση της προτεραιότητας αυτής:

Αναγνώριση του ιδιαίτερου χαρακτήρα των ΙΑΠ στις συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης

Η Επιτροπή για να συμβάλλει στην πλήρη αξιοποίηση των εμπορικών ευκαιριών και να εντατικοποιήσει το περιφερειακό εμπόριο μεταξύ των χωρών ΑΚΕ και των ΙΑΠ εξετάζει ειδικές ρυθμίσεις για να εξασφαλίσει ότι τα προβλήματα των ΙΑΠ, όπως γνωστοποιούνται από τα κράτη μέλη, ενσωματώνονται στις συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης. Οι ρυθμίσεις αυτές θα είναι σύμφωνες με τις διαδικασίες διαπραγμάτευσης των συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης και με τους κανόνες του ΠΟΕ και θα είναι ανάλογες με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιφέρειας.

Είναι δυνατόν να περιλαμβάνουν οποιοδήποτε μέτρο μπορεί να επιταχύνει την ένταξη των ΙΑΠ στο εμπόριο σε περιφερειακό επίπεδο και οποιοδήποτε μέτρο με το οποίο μπορεί να αντιμετωπιστεί η ευπάθεια των αγορών των ΙΑΠ και ορισμένων προϊόντων τους. Η Επιτροπή επιθυμεί επίσης να τονίσει το γεγονός ότι οι εμπορικές σχέσεις ΑΚΕ-ΙΑΠ δεν πρέπει να περιορίζονται στο εμπόριο των αγαθών αλλά να καλύπτουν όλους τους τομείς συμπεριλαμβανομένων των συμφωνικών οικονομικής εταιρικής σχέσης.

Συντονισμός των χρηματοδοτικών μέσων

Με βάση το διάλογο με τις χώρες ΑΚΕ και τις υπερπόντιες χώρες και εδάφη στο πλαίσιο του προγράμματος για το 10ο ΕΤΑ, κάθε εταίρος καλείται να υλοποιήσει τις συγκεκριμένες δυνατότητες και τους τρόπους εφαρμογής ενός συντονισμένου προγραμματισμού ΕΤΑ και ΕΤΠΑ με παράλληλες ρυθμίσεις συγχρηματοδότησης, με στόχο τα συστήματα συνεργασίας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.

Η Επιτροπή θα εξετάσει τις συγκεκριμένες δυνατότητες συντονισμού των προγραμμάτων τοπικής συνεργασίας (ΕΤΠΑ) της Γαλλικής Γουιάνας και του γεωγραφικού προγράμματος «Βραζιλία» που χρηματοδοτείται από το μέσο αναπτυξιακής συνεργασίας [13].

Ενίσχυση των θαλασσίων συνδέσεων μεταξύ των ΙΑΠ και των γειτονικών τρίτων χωρών

Στο πλαίσιο της εισαγωγής των κατευθυντήριων γραμμών για τις αερομεταφορές, η κοινή πολιτική μεταφορών πρόσφατα έλαβε υπόψη της την ανάγκη να περιληφθούν απαιτήσεις για την κινητικότητα και τις μεταφορές μεταξύ ΙΑΠ και τρίτων χωρών ή υπερπόντιων χωρών και εδαφών ώστε να περιοριστεί η απομόνωσή τους. Το άνοιγμα αυτό πρέπει να συμπληρωθεί με ανάλογη προσέγγιση για τις θαλάσσιες μεταφορές, που θα επιτρέπει τις κρατικές ενισχύσεις για τη δημιουργία υπηρεσιών μεταφορών μεταξύ των περιφερειών αυτών και των γειτονικών τρίτων χωρών.

Κοινή συμμετοχή των ΙΑΠ και των τρίτων χωρών σε ερευνητικά δίκτυα και κοινοτικά προγράμματα-πλαίσια

Η ενίσχυση του ερευνητικού δικτύου RedCLARA μέσω του προγράμματος @LIS II[14] και η πιθανή και σταδιακή συμμετοχή των χωρών της Καραϊβικής στο δίκτυο αυτό προσφέρει μια ευκαιρία για τις ΙΑΠ Γουαδελούπη, Γαλλική Γουιάνα και Μαρτινίκα. Θα ενισχυθούν οι δεσμοί μεταξύ των περιφερειών αυτών και των επιστημονικών κοινοτήτων και των γειτονικών υπερπόντιων χωρών και εδαφών και θα συνδεθούν με την ηπειρωτική Ευρώπη μέσω του σχεδίου Alice εκμεταλλευόμενες την οικονομικότερη και υψηλής ταχύτητας σύνδεση.

Κατά τη διαπραγμάτευση των συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης η Επιτροπή θα ενθαρρύνει τις χώρες ΑΚΕ και τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες να συμμετάσχουν σε σχήματα συνεργασίας και να διαδραματίσουν κοινό ρόλο στο 7ο ΠΠΕΤΑ, στο πρόγραμμα-πλαίσιο για την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα και στο πρόγραμμα για την εκπαίδευση και τη διά βίου μάθηση.

Το πρόγραμμα στρατηγικής υποστήριξης των ΤΠΕ του προγράμματος-πλαισίου για την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα αποσκοπεί στην ενθάρρυνση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας μέσω της παρότρυνσης για ευρύτερη και αποτελεσματικότερη χρήση των ΤΠΕ από την πλευρά των πολιτών, των δημόσιων αρχών και του ιδιωτικού τομέα, ιδίως από τις ΜΜΕ. Οι ΙΑΠ ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν τις χρηματοδοτήσεις για την ανάπτυξή τους ή για την επέκταση των εθνικών, περιφερειακών ή τοπικών πρωτοβουλιών στον τομέα των ΤΠΕ.

Αναγνώριση του ειδικού χαρακτήρα των ΙΑΠ στη μεταναστευτική πολιτική

Μπορούν να εξεταστούν διάφορα μέτρα:

- συντονισμός των προγραμμάτων τοπικής συνεργασίας ΕΤΠΑ με το 10ο ΕΤΑ, στο οποίο η μετανάστευση προσδιορίζεται ως μία από τις νέες προτεραιότητες συνεργασίας ΑΚΕ-ΕΕ·

- εξασφάλιση της κάλυψης των ιδιαίτερων αναγκών των ΙΑΠ στο θεματικό πρόγραμμα «Μετανάστευση και άσυλο» του χρηματοδοτικού μέσου για την αναπτυξιακή και οικονομική συνεργασία[15], ιδίως με σκοπό τη συμβολή στην αποτελεσματική διαχείριση της μετανάστευσης στις περιφέρειες αυτές τόσο μέσω της καταπολέμησης της παράνομης μετανάστευσης όσο και μέσω της διευκόλυνσης της κινητικότητας του εργατικού δυναμικού, και την παροχή βοήθειας στους μετανάστες στις ΙΑΠ για να υποστηρίξουν την αειφόρο ανάπτυξη των χωρών από τις οποίες προέρχονται·

- υποστήριξη, ιδίως μέσω του Ταμείου Ένταξης[16], των μέτρων που έχουν λάβει τα κράτη μέλη για τη ρύθμιση των μεταναστευτικών ροών και την ένταξη των μεταναστών· διευκόλυνση της έκδοσης θεωρήσεων διαβατηρίων στις ΙΑΠ, ιδίως για τη διαμετακόμιση επιχειρηματιών ή εκπαιδευομένων·

- με τη βοήθεια του μελλοντικού Ευρωπαϊκού Ταμείου Επιστροφής, υποστήριξη σχεδίων επαναπατρισμού και, έως ένα βαθμό, επανένταξη των ατόμων που διαμένουν παράνομα στις ΙΑΠ·

- με τη βοήθεια του Ταμείου Εξωτερικών Συνόρων και με τη διεύρυνση του οργανισμού FRONTEX, στήριξη της χρήσης σύγχρονης τεχνολογίας επιτήρησης, κατάρτιση των συνοριοφυλάκων και/ή κατασκευή υποδομής στα σημεία διέλευσης των συνόρων, ως άμεση απάντηση στο πιεστικότατο πρόβλημα του ελέγχου και της επιτήρησης των συνόρων·

- εδραίωση της βάσης για τη δράση που έχει αναληφθεί στον τομέα αυτόν μέσω της μελέτης του αντικτύπου των μεταναστευτικών φαινομένων στην οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή των ΙΑΠ. Τα γενικά μέτρα που εφαρμόζονται στις περιφέρειες που επηρεάζονται ιδιαίτερα από τη μετανάστευση θα πρέπει να αξιολογηθούν και πιθανόν να πρέπει να προταθούν αλλαγές.

3.4. Μέσο υποστήριξης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από τα μειονεκτήματα

Μετά τη μεταρρύθμιση των κύριων κοινοτικών πολιτικών χορηγείται στις ΙΑΠ, για την περίοδο 2007-2013, σημαντική χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων που οφείλονται στους παράγοντες οι οποίοι αναγνωρίζονται από τη Συνθήκη ως ανασχετικοί για την ανάπτυξη των περιφερειών αυτών, με μια προσέγγιση πολύ προσαρμοσμένη στις ιδιαίτερες ανάγκες τους.

Παρά το γεγονός ότι η ανάπτυξη των ΙΑΠ δεν συνδέεται αποκλειστικά με το θέμα του «πρόσθετου κόστους», η βελτίωση της αποτελεσματικότητας των μέτρων θα μπορούσε να υπολογιστεί μέσω των κατευθυντήριων γραμμών για την εκτίμηση των μετρήσιμων επιπτώσεων συγκεκριμένων μειονεκτημάτων, οι οποίες δεν έχουν οριστικοποιηθεί. Συνεχίζεται η συνεργασία για την κατάρτιση των κατευθυντήριων αυτών γραμμών που αποσκοπούν στη βελτίωση της αξιολόγησης των παραγόντων στους οποίους οφείλονται τα συγκεκριμένα μειονεκτήματα των ΙΑΠ και των επιπτώσεών τους, μέσω της συστηματικοποίησής τους. Η Επιτροπή σκοπεύει να επισημοποιήσει τα αποτελέσματα αυτά με τη μορφή κατευθυντήριων γραμμών που θα εγκριθούν από το Σώμα των Επιτρόπων. Ωστόσο, η κοινοτική παρέμβαση δεν θα αξιολογηθεί αποκλειστικά με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές, αφού τα κράτη μέλη μπορούν να υποβάλλουν στην Επιτροπή εναλλακτικά ή συμπληρωματικά μέσα.

Η εφαρμογή των κατευθυντήριων αυτών γραμμών και των μέσων που θα προτείνουν τα κράτη μέλη θα εξαρτηθεί από τη διαθεσιμότητα των αναγκαίων δεδομένων για την εκτίμηση του πρόσθετου κόστους. Τα δεδομένα αυτά σε γενικές γραμμές είναι ήδη διαθέσιμα, αλλά η συνεργασία των κρατών μελών για τη συλλογή τους δεν παύει να είναι απαραίτητη. Θα απαιτηθεί μια μεταβατική περίοδος για την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών και των εθνικών μέσων έως ότου δημιουργηθεί η αναγκαία ικανότητα παραγωγής στατιστικών.

4. Μελλοντικές προοπτικές

Οι ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες δεν συγκαταλέγονται πλέον στις φτωχότερες περιφέρειες της διευρυμένης ΕΕ, αλλά εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω του μόνιμου χαρακτήρα και των αθροιστικών επιπτώσεων των παραγόντων που παρεμποδίζουν την ανάπτυξή τους. Επομένως, πρέπει να συνεχιστεί η προσπάθεια για την προσαρμογή των κοινοτικών πολιτικών και των πολιτικών υποστήριξης, όταν κρίνεται αναγκαίο, αλλά η προσαρμογή αυτή πρέπει να συνοδεύεται από τα κατάλληλα μέσα, όπως π.χ. τη βελτίωση της αξιολόγησης των πολιτικών αυτών.

Η Επιτροπή σκοπεύει να ξεκινήσει αμέσως διάλογο με τους εταίρους της με θέμα τις μελλοντικές προοπτικές της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες[17]. Για το λόγο αυτό έχει προσδιορίσει τέσσερα τουλάχιστον ζητήματα με σοβαρές επιπτώσεις για το παρόν και το μέλλον των ΙΑΠ. Τα ζητήματα αυτά, τα οποία αφορούν και άπτονται και των τριών αξόνων της στρατηγικής του 2004 και αποτελούν προτεραιότητες στην ημερήσια διάταξη της Ευρώπης[18], έχουν πλέον καίρια σημασία για τις περιφέρειες αυτές.

4.1. Η πρόκληση της αλλαγής του κλίματος

Ο αγώνας κατά της αλλαγής του κλίματος και η προσαρμογή στις συνέπειές της αποτελούν πρώτιστη προτεραιότητα για τις ΙΑΠ λόγω της γεωγραφικής τους θέσης και της ευπάθειάς τους. Οι συνέπειες της αλλαγής του κλίματος, όπως είναι η αύξηση της στάθμης των θαλασσών, απειλούν τη γεωργία, τον τουρισμό, τους υδάτινους πόρους, τα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα στις περιφέρειες αυτές. Οι ακραίες καιρικές συνθήκες (τυφώνες, κυκλώνες, ξηρασία, πλημμύρες) πιθανότατα θα πολλαπλασιαστούν και θα επηρεάσουν τους τρεις άξονες της στρατηγικής του 2004:

- προσβασιμότητα: οι ΙΑΠ για τη μεταφορά των επιβατών εξαρτώνται αποκλειστικά από τις αερομεταφορές. Το γεγονός αυτό επηρεάζει άμεσα την κινητικότητα των κατοίκων των ΙΑΠ συγκριτικά με την υπόλοιπη ΕΕ, καθώς και την κινητικότητα τουριστών και παραγόντων κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης από και προς τις ΙΑΠ·

- ανταγωνιστικότητα: οι ΙΑΠ έχουν συγκεκριμένες πηγές ανανεώσιμης ενέργειας. Οι Αζόρες[19] και το εν εξελίξει έργο στη νήσο El Hierro των Καναρίων[20] αποτελούν παραδείγματα εκμετάλλευσης ενδογενών πηγών για τον περιορισμό των εκπομπών CO2·

- περιφερειακή ολοκλήρωση: ορισμένες ΙΑΠ έχουν αναπτύξει μηχανισμούς συνεργασίας στις γεωγραφικές περιοχές τους με σκοπό την παρακολούθηση των φυσικών κινδύνων και των περιορισμό των συνεπειών τους.

Η Επιτροπή καλεί τους εταίρους της να συζητήσουν τα ακόλουθα ζητήματα:

Ποια μέτρα χρειάζεται να ληφθούν ώστε ο περιορισμός των εκπομπών να μην επηρεάσει αρνητικά την προσβασιμότητα, την οικονομία και τους πολίτες των ΙΑΠ; Ποια κριτήρια πρέπει να συμπεριληφθούν ώστε να εξασφαλιστεί ότι ο προβληματισμός αυτός αντικατοπτρίζεται σε μια εκ των προτέρων αξιολόγηση αντικτύπου;

Πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις νέες ευκαιρίες που προσφέρει ο αγώνας κατά της αλλαγής τους κλίματος στις ΙΑΠ λόγω των φυσικών τους πόρων (γεωθερμική ενέργεια, βιομάζα, βιοποικιλότητα κ.λπ.) ώστε να βελτιωθεί το ενεργειακό τους ισοζύγιο και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητά τους, π.χ. ανάπτυξη και έρευνα στον τομέα της ανανεώσιμης ενέργειας;

Πώς μπορούμε να επιτύχουμε πρόοδο με στόχο την ενεργειακή αυτάρκεια εκμεταλλευόμενοι όσο περισσότερο γίνεται τις δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας; Ποιοι τομείς εκτός του κατασκευαστικού και των μεταφορών επηρεάζονται άμεσα;

Ποια νέα εργαλεία μπορούμε να αναπτύξουμε για τη βελτίωση των συστημάτων πρόληψης των φυσικών κινδύνων μέσω της συνεργασίας με τις γειτονικές τρίτες χώρες και τις υπερπόντιες χώρες και εδάφη;

4.2. Οι επιπτώσεις της δημογραφικής αλλαγής και της μετανάστευσης

Οι πληθυσμοί των περισσότερων από τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες έζησαν σημαντικές αλλαγές στις φυσικές δημογραφικές τάσεις και στις μεταναστευτικές ροές, δύο παράγοντες οι οποίοι τονώνουν και ταυτόχρονα απειλούν την οικονομική και κοινωνική τους ανάπτυξη. Η διαδικασία αυτή έχει επιπτώσεις στο σχεδιασμό της χρήσης γης, στην αγορά εργασίας, στις ανάγκες εκπαίδευσης και κατάρτισης και στις δημόσιες υπηρεσίες.

Ο δημογραφικός ρυθμός αύξησης των γαλλικών υπερπόντιων διαμερισμάτων είναι ο υψηλότερος στην ΕΕ.

Στις Καναρίους Νήσους, η αύξηση του αριθμού των παράνομων μεταναστών που φτάνουν από τη θάλασσα[21] έχει αυξηθεί λόγω του προβλήματος της παράνομης μετανάστευσης ασυνόδευτων ανηλίκων.

Οι ΙΑΠ δεν αποτελούν ομοιογενή κατηγορία όσον αφορά τη μεταναστευτική πολιτική: έχουν διαφορετικό νομικό καθεστώς όσον αφορά το χώρο Schengen και επηρεάζονται σε διαφορετικό βαθμό από το φαινόμενο της μετανάστευσης. Επιπλέον, η μεταναστευτική πολιτική εξακολουθεί να αποτελεί εν μέρει αρμοδιότητα των κρατών μελών ιδίως όσον αφορά την είσοδο, ενώ η ΕΕ συντονίζει και παρακολουθεί τα μέτρα που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο.

Ωστόσο, λόγω των σοβαρών επιπτώσεων της μετανάστευσης για τις ΙΑΠ, η Επιτροπή επιθυμεί να συζητήσει το θέμα αυτό με τους εταίρους της λεπτομερώς με βάση τα ακόλουθα ζητήματα:

Με ποιον τρόπο μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις μεγάλες προκλήσεις που οφείλονται στη μεγάλη δημογραφική πίεση και στη διαρκώς αυξανόμενη μετανάστευση προς την ευρωπαϊκή ήπειρο;

Πώς μπορούμε να ενισχύσουμε τα μέτρα για την καλύτερη ένταξη των νόμιμων μεταναστών στα εδάφη αυτά τόσο σε κοινοτικό όσο και σε εθνικό επίπεδο;

Ποια μέτρα είναι δυνατόν να ληφθούν για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της μετανάστευσης προς τις ΙΑΠ λόγω της γεωγραφικής τους θέσης σε ένα υπό ανάπτυξη περιφερειακό περιβάλλον;

Η προώθηση της νόμιμης/κυκλικής μετανάστευσης είναι ο καλύτερος τρόπος για το συμβιβασμό των μέτρων ελέγχου της μετανάστευσης με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των χωρών προέλευσης;

4.3. Η γεωργία στις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες

Η γεωργία αποτελεί σημαντικότατο παράγοντα για τις οικονομίες των ΙΑΠ, οι οποίες αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω γεωγραφικών και κλιματικών μειονεκτημάτων. Η γεωργική παραγωγή και η προσφορά τροφίμων θα παραμείνει στο επίκεντρο της οικονομικής βιωσιμότητας των περιφερειών αυτών, η οποία μπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω μέσω της ευρωπαϊκής πολιτικής για την αγροτική ανάπτυξη.

Η κοινοτική υποστήριξη προς τους διάφορους γεωργικούς τομείς, ιδίως μετά την ένταξη του τομέα της μπανάνας στα προγράμματα υποστήριξης το 2006, έχει πλέον πλήρως ενσωματωθεί στο σύστημα POSEI. Η ενσωμάτωση αυτή επιτρέπει μια συνεκτικότερη προσέγγιση στη μελλοντική ανάπτυξη του γεωργικού τομέα στις περιφέρειες αυτές. Αξιολόγηση του αντικτύπου των μεταρρυθμίσεων αυτών στο σύστημα POSEI θα πραγματοποιηθεί το αργότερο έως το 2009.

4.4. Ο ρόλος των ιδιαίτερα απομακρυσμένων περιφερειών στη ναυτιλιακή πολιτική της ΕΕ

Η γεωγραφική θέση των ιδιαίτερα απομακρυσμένων περιφερειών στον Ατλαντικό και στον Ινδικό Ωκεανό και στην Καραϊβική Θάλασσα προσδίδουν στην Ευρώπη μια παγκόσμια ναυτιλιακή διάσταση και στις ΙΑΠ ένα σημαντικό ρόλο στο μέλλον της ναυτιλιακής πολιτικής της ΕΕ. Οι ΙΑΠ διαδραμάτισαν ενεργό ρόλο στη διαβούλευση για τη μελλοντική ναυτιλιακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ξεκίνησε η Επιτροπή τον Ιούνιο του 2006[22] και, στο πλαίσιο του σχεδίου συνεργασίας RUPMER, που υποστηρίχτηκε από το πρόγραμμα INTERREG IIIC, συνεισέφεραν από κοινού στην Πράσινη Βίβλο «Προς μία μελλοντική ναυτιλιακή πολιτική για την Ένωση». Αυτή η διαδικασία διαβούλευσης θα κορυφωθεί με μια νέα ναυτιλιακή πολιτική της ΕΕ και ένα σχέδιο δράσης στο οποίο θα εξετάζονται μεταξύ άλλων και τα ειδικά χαρακτηριστικά των ΙΑΠ.

Οι ΙΑΠ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο θαλάσσιο χώρο της ΕΕ και της προσδίδουν την παγκόσμια διάστασή της. Η ύπαρξή τους εξαρτάται από τη σχέση τους με τη θάλασσα: από την ποικιλία των θαλάσσιων οικονομικών τους δραστηριοτήτων, τον ασύγκριτο πλούτο των φυσικών τους θαλάσσιων πόρων, αλλά και την ευπάθειά τους ταυτόχρονα στην αλλαγή του κλίματος και στα ακραία φαινόμενα στις θαλάσσιες περιοχές. Το μέγεθος των αποκλειστικών τους οικονομικών χώρων που είναι ισοδύναμο με εκείνο της Μεσογείου και της Βαλτικής Θάλασσας μαζί, τους επιτρέπει να παρέχουν σημαντικές υπηρεσίες σε σχέση με τα οικοσυστήματα και κάνει τα κράτη μέλη στα οποία ανήκουν πρωτοπόρους στο θαλάσσιο χώρο παγκοσμίως. Αυτό υπογραμμίζει επίσης την ευθύνη της ΕΕ για την προστασία των θαλάσσιων πόρων.

Σε ορισμένες ΙΑΠ η βιώσιμη χρήση των θαλάσσιων πόρων τους θα εξαρτηθεί από τη στενότερη συνεργασία με τις γειτονικές τους χώρες. Τόσο η στρατηγική για τις ΙΑΠ όσο και η νέα ναυτιλιακή πολιτική της ΕΕ πρέπει να προωθήσουν την ανάπτυξη μηχανισμών συνεργασίας με τις χώρες αυτές. Το έργο NET-BIOME για τη δικτύωση των περιφερειακών πολιτικών έρευνας για τις ΙΑΠ και υπερπόντιες χώρες και εδάφη σε σχέση με την τροπική βιοποικιλότητα, ιδίως τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, αποδεικνύει την ικανότητα των ΙΑΠ να δημιουργήσουν ένα ερευνητικό δίκτυο σ’ έναν τομέα που τον γνωρίζουν πολύ καλά και με δυνατότητα εκμετάλλευσης των πόρων τους. Μάλιστα, η συνεργασία στον τομέα της επιστημονικής και θαλάσσιας έρευνας έχει πολύ μεγάλη σημασία για τις ΙΑΠ και θα βοηθήσει τις περιφέρειες αυτές να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της αλλαγής του κλίματος και της βιωσιμότητας των ωκεανών τους.

Η Επιτροπή καλεί τους εταίρους της να συζητήσουν τα ακόλουθα ζητήματα:

Με ποιον τρόπο μπορούμε να προωθήσουμε εργαλεία διακυβέρνησης στις διάφορες θαλάσσιες λεκάνες (Καραϊβική, νοτιοανατολικός Ινδικός Ωκεανός, Νήσοι των Μακάρων); Θα ήταν ίσως ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση η διοργάνωση συνεδρίων για κάθε θαλάσσια λεκάνη στο οποίο θα συμμετείχαν τα ενδιαφερόμενα μέρη για τη διατύπωση μια κοινής προσέγγισης όσον αφορά τα εν λόγω ζητήματα;

Με ποιον τρόπο μπορούμε να υποστηρίξουμε την εξειδίκευση των ΙΑΠ σε ορισμένους τομείς ΕΤΑ, όπως οι θαλάσσιες τεχνολογίες, π.χ. βελτιώνοντας τις ΤΠΕ στον τομέα αυτόν;

Με ποιον τρόπο μπορούμε να αξιοποιήσουμε τις οικονομικές δραστηριότητες που συνδέονται με το θαλάσσιο περιβάλλον τους, όπως η αλιεία, οι υδατοκαλλιέργειες, οι μεταφορές, ο βιώσιμος τουρισμός και η ανανεώσιμη ενέργεια;

Πώς μπορούμε να καταπολεμήσουμε την παράνομη αλιεία, να συνεχίσουμε την επιτήρηση των ωκεανών και τη διαχείριση κινδύνου, να βελτιώσουμε τη ναυτιλιακή ασφάλεια και να διατηρήσουμε το θαλάσσιο περιβάλλον;

Πώς μπορούν οι ΙΑΠ, με βάση το θαλάσσιο δυναμικό τους, να συμβάλλουν στην αειφόρο ανάπτυξη της Ευρώπης ως συνόλου, μέσω μιας νέας ναυτιλιακής πολιτικής;

Πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε βιώσιμη διαχείριση των παράκτιων ζωνών στις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες[23];

5. Συμπεράσματα

Αναλαμβάνοντας δράσεις για τη διατήρηση και την ανάπτυξη της στρατηγικής για τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες, η Επιτροπή έχει ολοκληρώσει τις υποχρεώσεις της σε όλους τους τομείς κοινοτικής παρέμβασης, συνδυάζοντας την οικονομική υποστήριξη με την έγκριση συγκεκριμένων μέτρων. Η στρατηγική αξιοποίησε όχι μόνο την εταιρική σχέση με τα τρία κράτη μέλη και τις επτά ΙΑΠ, αλλά και τις κατευθυντήριες γραμμές που καθόρισαν τα άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα.

Στην ανακοίνωση παρουσιάζεται αφενός μια θετική αξιολόγηση του πρώτου σταδίου εφαρμογής της στρατηγικής για τις ΙΑΠ και αφετέρου τονίζεται η ανάγκη να εγκριθούν πρόσθετα μέτρα για την περίοδο 2007-2013 ώστε να αναπτυχθούν περισσότερο οι πτυχές της στρατηγικής του 2004. Επίσης, αποτελεί ιδανική βάση για την εξέταση του μέλλοντος της στρατηγικής για τις ΙΑΠ, με επίκεντρο την αλλαγή του κλίματος, τη διαχείριση της μετανάστευσης, τη γεωργία και τη ναυτιλιακή πολιτική της ΕΕ, παράγοντες οι οποίοι έχουν πολύ σημαντικές συνέπειες στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των περιφερειών αυτών.

Με την ανακοίνωση αυτή ξεκινά μια συζήτηση με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, τα κράτη μέλη και, στις ΙΑΠ, με τις περιφερειακές και τοπικές αρχές, τους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, τον ερευνητικό τομέα και τους ακαδημαϊκούς κύκλους. Προτείνεται το στάδιο της διαβούλευσης να διαρκέσει έως το Μάρτιο του 2008. Στη διάρκεια της περιόδου αυτής η Επιτροπή θα διοργανώσει, σε συνεργασία με τις συγκεκριμένες περιφέρειες και κράτη μέλη, σεμινάρια και εργαστήρια για τη συζήτηση των ακόλουθων θεμάτων:

- Σε ποιο βαθμό είναι δυνατόν να προσαρμοστεί η στρατηγική του 2004 στις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι ΙΑΠ;

- Ποιοι θα ήταν οι καταλληλότεροι τρόποι για να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες δημογραφικές διαφορές και οι μεταναστευτικές ροές μεταξύ των ΙΑΠ και των γειτονικών περιφερειών ή χωρών;

- Η αλλαγή του κλίματος είναι ιδιαίτερη πρόκληση για τις ΙΑΠ;

- Σε ποιες ενέργειες μπορούν να προβούν οι ΙΑΠ, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ναυτιλιακής πολιτικής, για να μπορέσουν αφενός να επωφεληθούν από αυτή και αφετέρου να συμβάλλουν στην αειφόρο ανάπτυξη της Ευρώπης;

Μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης η Επιτροπή θα εκπονήσει την πρότασή της σχετικά με το μέλλον της εταιρικής σχέσης με τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες. Με την ανακοίνωση αυτή θα ξεκινήσει μια νέα φάση στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες.

[1] COM(2004) 343, COM(2004) 543.

[2] Οι ΙΑΠ (Αζόρες, Μαδέρα, Κανάριοι νήσοι και τα τέσσερα υπερπόντια γαλλικά διαμερίσματα αντιμετωπίζουν ειδικά προβλήματα τα οποία αναφέρονται στη Συνθήκη: μεγάλη απόσταση, νησιωτικός χαρακτήρας, μικρή έκταση, δύσκολη μορφολογία και κλίμα και οικονομική εξάρτηση από μικρό αριθμό προϊόντων.

[3] Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 28ης Σεπτεμβρίου 2005, ενισχυμένη συνεργασία για τις ιδιαίτερα απομακρυσμένες περιφέρειες – A60246/2005. ΕΕ C 227 E της 21.09.2006, σ.110

[4] SEC(2007) 1112.

[5] Αναλυτική αξιολόγηση της στρατηγικής του 2004 – νομοθετικές και μη νομοθετικές πράξεις – περιέχεται στο έγγραφο εργασίας που επισυνάπτεται στην παρούσα ανακοίνωση.

[6] Πρβλ. σ. 20 του εγγράφου εργασίας που προαναφέρεται.

[7] http://ec.europa.eu/regional_policy/cooperation/interregional/ecochange/index_en.cfm

[8] Άρθρο 45 του κανονισμού αριθ. 1083/2006.

[9] Πρέπει να αξιοποιηθεί η εμπειρία που έχει αποκτηθεί από τις στρατηγικές για την καινοτομία στις περιφέρειες, τις πρωτοβουλίες για την κοινωνία της πληροφορίας στις περιφέρειες (1994-1999) και τα περιφερειακά προγράμματα καινοτόμων δράσεων (2000-2006) που συγχρηματοδοτήθηκαν από το ΕΤΠΑ. Τα προγράμματα αυτά έδωσαν τη δυνατότητα σε έξι ΙΑΠ να δοκιμάσουν νέες ιδέες και προσεγγίσεις ειδικά προσαρμοσμένες στην αντίστοιχη κατάστασή τους, οι οποίες σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν σε συνεργασία με σημαντικούς περιφερειακούς φορείς.

[10] Απόφαση αριθ. 1720/2006/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Νοεμβρίου 2006, για τη θέσπιση προγράμματος δράσης στον τομέα της διά βίου μάθησης. ΕΕ L 33 της 24.11.2006, σ. 45.

[11] Όσον αφορά τη συμμετοχή των ΙΑΠ, η εφαρμογή των ελάχιστων απαιτήσεων κινητικότητας για την πρόσβαση σε τομεακά υποπρογράμματα όπως το Comenius ή το Grundvig είναι περισσότερο ευέλικτη σε σχέση με άλλες περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

[12] Βλ. κατάλογο των υπερπόντιων χωρών και εδαφών στο παράρτημα ΙΙ της συνθήκης ΕΚ.

[13] Άρθρο 18 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1905/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2006, για τη θέσπιση μηχανισμού χρηματοδότησης της αναπτυξιακής συνεργασίας (ΕΕ L 378 της 27.12.2006, σ. 41).

[14] Δικτυακός τόπο δικτύου redCLARA: www.redclara.net

[15] Άρθρο 18 παράγραφος 3 του κανονισμού IFCD.

[16] Μόνο οι ΙΑΠ του χώρου Schengen (Αζόρες, Μαδέρα και Κανάριοι Νήσοι) δικαιούνται κονδύλια από τον οργανισμό FRONTEX για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, τις επιχειρήσεις επαναπατρισμού, την ένταξη και την τεχνική συνδρομή.

[17] Με την επιφύλαξη του αποτελέσματος από την αναθεώρηση του προϋπολογισμού της ΕΕ.

[18] Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 8ης και 9ης Μαρτίου 2007. Ανακοίνωση της Επιτροπής – Ετήσια στρατηγική πολιτικής για το 2008 COM(2007) 65.

[19] Στις Αζόρες το 35% της τοπικής κατανάλωσης ενέργειας προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές.

[20] Το έργο «Ανανεώσιμο El Hierro» έχει ως στόχο να επιτύχει αυτάρκεια ενέργειας για το νησί μέσω των ανανεώσιμων πηγών.

[21] Η ισπανική κυβέρνηση στις Καναρίους Νήσους κατέγραψε 4751 αφίξεις παράνομων μεταναστών από τη θάλασσα το 2005 και 31245 το 2006.

[22] Πράσινη Βίβλος «Προς μία μελλοντική ναυτιλιακή πολιτική για την Ένωση: Ένα ευρωπαϊκό όραμα για τους ωκεανούς και τις θάλασσες» COM(2006) 275.

[23] Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2002, σχετικά με την εφαρμογή στην Ευρώπη της ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων ζωνών, ΕΕΕΕ L 148 σ.24· ii) Ανακοίνωση της Επιτροπής - Έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο: αξιολόγηση της ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων ζωνών στην Ευρώπη, COM(2007) 308, 07.06.07.