Το πρωτογενές δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ:

Πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ;

• Το πρωτογενές δίκαιο αποτελεί την ανώτατη πηγή δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Προέρχεται κυρίως από τις ιδρυτικές συνθήκες, πιο συγκεκριμένα τη Συνθήκη της Ρώμης (που μετονομάστηκε σε Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και στη Συνθήκη του Μάαστριχτ (που επίσης ονομάστηκε σε Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση).
• Το πρωτογενές δίκαιο καθορίζει την κατανομή των αρμοδιοτήτων (μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της ΕΕ). Παρέχει το νομικό πλαίσιο εντός του οποίου τα θεσμικά όργανα της ΕΕ διατυπώνουν και εφαρμόζουν πολιτικές.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Το πρωτογενές δίκαιο, γνωστό και ως πρωτογενείς πηγές, προκύπτει από τα εξής:

• 1.

  τις ιδρυτικές συνθήκες·

• 2.

  τις τροποποιητικές συνθήκες·

• 3.

  τις συνθήκες προσχώρησης·

• 4.

  τα συνημμένα πρωτόκολλα στις εν λόγω συνθήκες·

• 5.

  τις συμπληρωματικές συμφωνίες για την τροποποίηση ορισμένων τμημάτων των ιδρυτικών συνθηκών·

• 6.

  τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (από τη Συνθήκη της Λισαβόνας).

• Οι ιδρυτικές συνθήκες είναι:
  • η Συνθήκη των Παρισίων για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (1951)·
  • η Συνθήκη της Ρώμης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (1957)·
  • η Συνθήκη Ευρατόμ (1957)·
  • η Συνθήκη του Μάαστριχτ (1992).
• Οι τροποποιητικές συνθήκες είναι:
  • η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη (1986)·
  • η Συνθήκη του Άμστερνταμ (1997)·
  • η Συνθήκη της Νίκαιας (2001)·
  • η Συνθήκη της Λισαβόνας (2007).
• Οι συνθήκες προσχώρησης αφορούν τα ακόλουθα κράτη μέλη:
  • Δανία, Ιρλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο (1) (1972)·
  • Ελλάδα (1979)·
  • Ισπανία, Πορτογαλία (1985)·
  • Αυστρία, Φινλανδία, Σουηδία (1994)·
  • Τσεχική Δημοκρατία, Κύπρο, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία (2003)·
  • Ρουμανία, Βουλγαρία (2005)·
  • Κροατίας (2012).
• Οι συμπληρωματικές συμφωνίες είναι:
  • η Συνθήκη των Βρυξελλών (Συνθήκη συγχωνεύσεως) (1965)·
  • η Συνθήκη τροποποίησης ορισμένων διατάξεων επί του προϋπολογισμού των κοινοτικών συνθηκών (1970)·
  • η Συνθήκη περί τροποποιήσεως ορισμένων δημοσιονομικών διατάξεων των Συνθηκών περί ιδρύσεως των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και της Συνθήκης περί ιδρύσεως ενιαίου Συμβουλίου και ενιαίας Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (1975)·
  • η Πράξη περί εκλογής των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με άμεση καθολική ψηφοφορία (1976).

Πεδίο εφαρμογής του πρωτογενούς δικαίου

• Γεωγραφικό:
  • Κράτη μέλη·
  • Άκρως απόκεντρες περιφέρειες της ΕΕ.
• Χρονικό: από την έναρξη ισχύος μιας συνθήκης.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Εκτός από το πρωτογενές δίκαιο, το δίκαιο της ΕΕ βασίζεται σε επικουρικές και συμπληρωματικές πηγές.

• Οι επικουρικές πηγές περιλαμβάνουν πέντε τύπους νομικών πράξεων: κανονισμούς, οδηγίες, αποφάσεις, γνώμες και συστάσεις.
• Οι συμπληρωματικές πηγές περιλαμβάνουν νομολογίες του Δικαστηρίου της EE (ΔΕΕ), καθώς και γενικές αρχές του δικαίου.

Οι διεθνείς συμφωνίες με τρίτες χώρες ή με διεθνείς οργανισμούς αποτελούν επίσης αναπόσπαστο τμήμα του δικαίου της ΕΕ. Οι εν λόγω συμφωνίες δεν εμπίπτουν ούτε στο πρωτογενές ούτε στο παράγωγο δίκαιο και αποτελούν μια κατηγορία sui generis (μια εντελώς ξεχωριστή κατηγορία). Σύμφωνα με την απόφαση του ΔΕΕ στην υπόθεση Demirel κατά Δήμου Schwäbisch Gmünd, οι διεθνείς συμφωνίες μπορούν να έχουν άμεση εφαρμογή και η νομική τους ισχύς είναι ανώτερη από το παράγωγο δίκαιο, το οποίο συνεπώς πρέπει να συμμορφώνεται με αυτές. Μια διεθνής συμφωνία έχει άμεση ισχύ εάν περιέχει σαφή και ακριβή υποχρέωση που δεν υπόκειται στη θέσπιση μεταγενέστερου μέτρου.

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση — Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Πρωτόκολλα — Δηλώσεις οι οποίες προσαρτώνται στην Τελική Πράξη της Διακυβερνητικής Διάσκεψης η οποία υιοθέτησε τη Συνθήκη της Λισαβόνας που υπογράφηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2007 — Πίνακες αντιστοιχιών (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 1-388).

τελευταία ενημέρωση 12.10.2022

---

(1) Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και κατέστη τρίτη χώρα (χώρα εκτός ΕΕ) την 1η Φεβρουαρίου 2020.