Κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης (2003-2005)

Οι κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση 2003 προσδιορίζουν τις προτεραιότητες των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που πρέπει να πραγματοποιηθούν ώστε να επιτευχθούν οι κυριότεροι οικονομικοί στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Για πρώτη φορά, η ΕΕ προσέφυγε σε εξορθολογισμένα μέσα συντονισμού των ουσιωδών πολιτικών της - τους γενικούς προσανατολισμούς των οικονομικών πολιτικών (ΓΠΟΠ), τις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση, τη στρατηγική για την εσωτερική αγορά - που εντάσσει σε προοπτική τριών ετών.

ΠΡΑΞΗ

Απόφαση (ΕΚ) αριθ. 578/2003 του Συμβουλίου, της 22ας Ιουλίου 2003, σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές των κρατών μελών για την απασχόληση.

ΣΥΝΟΨΗ

Με την απόφαση καλούνται τα κράτη μέλη να διεξαγάγουν τις πολιτικές τους για την απασχόληση κατά τρόπο ώστε να υλοποιηθούν οι ποσοτικοποιημένοι στόχοι και τα αποτελέσματα σε συνοχή με τους γενικούς προσανατολισμούς των οικονομικών πολιτικών (ΓΠΟΠ) και τη στρατηγική για την εσωτερική αγορά. Το σύνολο των πολιτικών αυτών, που θα εφαρμοστούν σε μεσοπρόθεσμη βάση (τρία έτη), εντάσσονται στο πλαίσιο της συνολικής δεκαετούς στρατηγικής που θεσπίσθηκε κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας το 2000 και αναθεωρήθηκε το 2005. Στο πλαίσιο της αναθεώρησης 2005, η Επιτροπή παρουσίασε μια νέα πρόταση απόφασης σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση που θα τεθεί σε ισχύ από το 2006. Με την παρούσα απόφαση, το Συμβούλιο των Υπουργών καλεί τα κράτη μέλη να διεξαγάγουν μια μακροοικονομική πολιτική γύρω από τον άξονα της σταθερότητας και της ανάπτυξης, που θα περιλαμβάνει αυστηρή πολιτική προϋπολογισμού και μετριοπαθή εξέλιξη των ημερομισθίων η οποία θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τους κοινωνικούς εταίρους.

Οι κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση 2003-2005 ενισχύουν την πολιτική ανάπτυξης μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με σκοπό την επίτευξη περισσότερων και καλύτερης ποιότητας θέσεων απασχόλησης. Το Συμβούλιο των Υπουργών τις συνοδεύει με συστάσεις απευθυνόμενες σε κάθε κράτος μέλος όσον αφορά τους σοβαρότερους και πλέον επείγοντες τομείς μεταρρύθμισης. Οι κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση ενσωματώνουν τη διάσταση ισότητας ανδρών-γυναικών σε όλες τις ενέργειες που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων. Η απόφαση βασίζεται στα συμπεράσματα της ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με το μέλλον της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση (es de en fr) (ΕΣΑ) που αποσκοπεί στην ενσωμάτωση των κυριότερων σημείων της στρατηγικής της Λισσαβόνας στην ΕΣΑ και στην απλοποίηση και διευκρίνιση των πολιτικών προτεραιοτήτων αυτής.

Κυριότεροι στόχοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ορίζει τους κυριότερους στόχους που πρέπει να επιδιωχθούν στον τομέα της απασχόλησης, ήτοι:

• πλήρης απασχόληση. Το Συμβούλιο θα επιθυμούσε την επίτευξη ενός συνολικού ποσοστού 67% το 2005 και 70% το 2010· ποσοστό απασχόλησης των γυναικών 57% το 2005 και 60% το 2010· και ποσοστό απασχόλησης των ηλικιωμένων εργαζομένων (55 έως 64 ετών) κατά 50% το 2010·
• βελτίωση της ποιότητας και της παραγωγικότητας της απασχόλησης. Ο στόχος αυτός καλύπτει ευρεία δέσμη τομέων, συγκεκριμένα την εγγενή ποιότητα στην εργασία, τις δεξιότητες, τη διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση, την εξέλιξη της σταδιοδρομίας, την ισότητα ανδρών-γυναικών, την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, την ευελιξία και την ασφάλεια, την ένταξη και την πρόσβαση στην αγορά εργασίας, την οργάνωση της εργασίας και την ισορροπία επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, τον κοινωνικό διάλογο και τη συμμετοχή των εργαζομένων, την ποικιλομορφία και τη μη επιβολή διακρίσεων, καθώς και την οικονομική απόδοση της απασχόλησης·
• η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της ένταξης. Στο πλαίσιο της ανοικτής μεθόδου συντονισμού, οι εθνικές πολιτικές απασχόλησης πρόκειται να προαγάγουν την πρόσβαση σε θέσεις απασχόλησης για το σύνολο των ανδρών και των γυναικών, να καταπολεμήσουν τις διακρίσεις και να εμποδίσουν τον αποκλεισμό προσώπων από την αγορά της εργασίας.

Οι ιδιαίτερες προτεραιότητες των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων («οι 10 εντολές»)

Για να επιτευχθούν οι γενικοί στόχοι, το Συμβούλιο καλεί τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνουν:

• ενεργά και προληπτικά μέτρα υπέρ των ανέργων και των ανενεργών ατόμων, όπως αναγνώριση των αναγκών των ανέργων σε πρώιμη φάση της ανεργίας τους προτείνοντάς τους επιμόρφωση, επαγγελματική αναπροσαρμογή, νέα επαγγελματική εμπειρία, μια θέση απασχόλησης ή κάθε άλλο μέτρο που θα ευνοεί την επαγγελματική τους ένταξη (πριν από τον έκτο μήνα για τους νέους ανέργους και τον δωδέκατο μήνα για τους ενήλικους ανέργους), τον εκσυγχρονισμό των θεσμών της αγορά εργασίας και την τακτική αξιολόγηση των προγραμμάτων. Τα κράτη μέλη περιλαμβάνουν, από τώρα μέχρι το 2010, το 25% των ανέργων μακράς διαρκείας σε ένα τουλάχιστον ενεργό μέτρο ώστε να ευνοηθεί η επαγγελματική τους ένταξη και να προσπαθήσουν να επιτύχουν τον μέσο όρο των τριών πλέον προχωρημένων στον τομέα αυτό κρατών μελών·
• τη δημιουργία απασχόλησης και την ενθάρρυνση του επιχειρηματικού πνεύματος με ιδιαίτερη προσοχή στην εκμετάλλευση του δυναμικού των νέων επιχειρήσεων, στον τομέα των υπηρεσιών και εκείνον της έρευνας και της ανάπτυξης. Πρόκειται επίσης να απλοποιηθούν τα διοικητικά και ρυθμιστικά βάρη για τη δημιουργία επιχειρήσεων και των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), καθώς και για την πρόσληψη προσωπικού, τη διευκόλυνση της πρόσβασης στο επιχειρηματικό κεφάλαιο και την προώθηση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στον τομέα της διοίκησης και διαχείρισης επιχειρήσεων·
• την προώθηση της ικανότητας προσαρμογής στην εργασία, της κινητικότητας, του κοινωνικού διαλόγου και της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων με σκοπό τη διαφοροποίηση των μεθόδων όσον αφορά τις συμβάσεις και την εργασία, τη δημιουργία καλύτερης ισορροπίας μεταξύ ιδιωτικής και επαγγελματικής ζωής και μεταξύ ευελιξίας και ασφάλειας. Πρόκειται επίσης να διευκολυνθεί η πρόσβαση στην κατάρτιση και να βελτιωθούν οι συνθήκες από πλευράς υγείας και ασφάλειας, η παραγωγικότητα και η ποιότητα της εργασίας. Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν εξάλλου μια έγκαιρη διαχείριση των οικονομικών αναδιαρθρώσεων και διευκολύνουν την πρόσβαση στην αγορά εργασίας και την κατάρτιση. Πρέπει να αντιμετωπίσουν επίσης τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού και τα σημεία συμφόρησης μέσω της επαγγελματικής και γεωγραφικής κινητικότητας, με την εφαρμογή του σχεδίου δράσης σε θέματα δεξιοτήτων και κινητικότητας, καθώς και με την καλύτερη αναγνώριση και τη μεγαλύτερη διαφάνεια των επαγγελματικών προσόντων και των δεξιοτήτων και τη μεταφερσιμότητα των παροχών κοινωνικής ασφάλισης και συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων, το συνυπολογισμό της μετανάστευσης, της διαφάνειας των δυνατοτήτων απασχόλησης, ιδίως χάρη στο ευρωπαϊκό δίκτυο για την απασχόληση, όπου συγκεντρώνονται όλες οι προσφορές εργασίας που διαβιβάζονται από τις υπηρεσίες απασχόλησης των κρατών μελών·
• την προώθηση της ανάπτυξης του κεφαλαίου σε ανθρώπινο δυναμικό, της διά βίου εκπαίδευσης και της κατάρτισης ώστε η αναλογία των ατόμων ηλικίας 22 ετών που έχουν ολοκληρώσει την εκπαίδευσή τους στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση να φθάσει τουλάχιστον το 85% και η συμμετοχή του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας (μεταξύ 25 και 64 ετών) στη διά βίου εκπαίδευση και την κατάρτιση καθ' όλη τη διάρκεια του βίου να φθάσει τουλάχιστον το 12,5% κατά μέσο όρο στην ΕΕ. Οι εθνικές πολιτικές πρέπει να ενθαρρύνουν ιδιαίτερα τις επενδύσεις σε έμψυχο δυναμικό και τη δέσμευση των επιχειρήσεων για την κατάρτιση των ενηλίκων·
• την προώθηση της ενεργού γήρανσης χάρη στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, ιδίως της υγείας και της ασφάλειας στο χώρο εργασίας, στην πρόσβαση στην επαγγελματική κατάρτιση, στην ελαστικότητα της οργάνωσης της εργασίας, καθώς και στην εξάλειψη των μέτρων που ωθούν σε πρόωρες αποχωρήσεις και πρόωρες συνταξιοδοτήσεις. Τα κράτη μέλη αποσκοπούν στην αύξηση της μέσης πραγματικής ηλικίας εξόδου από την αγορά εργασίας κατά πέντε έτη (εκτιμάται σε 59,9 έτη το 2001). Η αύξηση του εργατικού δυναμικού θα πρέπει επίσης να περάσει από μια συνολική προσέγγιση που προβάλλει τον πλεονεκτικό χαρακτήρα της εργασίας για όλες τις ομάδες ηλικιών του πληθυσμού. Εάν χρειασθεί, το δυναμικό που προσφέρεται από τη μετανάστευση θα μπορούσε να ληφθεί υπόψη·
• την προώθηση της ισότητας γυναικών και ανδρών με τη μείωση των ανισοτήτων των ποσοστών απασχόλησης, ανεργίας και αμοιβής. Οι διαφορές στις αμοιβές θα πρέπει να μειωθούν με την καταπολέμηση των επαγγελματικών και τομεακών διακρίσεων, της ταξινόμησης των θέσεων εργασίας και των αποκλινόντων συστημάτων αμοιβών, καθώς και τη βελτίωση της διαφάνειας και την πρόσβαση στην εκπαίδευση και την κατάρτιση. Πρέπει επίσης να επιτευχθεί καλύτερος συμβιβασμός της επαγγελματικής με την ιδιωτική ζωή μέσω της αύξησης του αριθμού των παιδικών σταθμών, ώστε αυτοί να υποδέχονται τουλάχιστον το 90% των παιδιών ηλικίας μεταξύ 3 ετών και υποχρεωτικής έναρξης σχολικής φοίτησης και για το 33% των παιδιών κάτω των 3 ετών μέχρι το 2010, καθώς και τη διευκόλυνση της επιστροφής στην εργασία μετά από περίοδο απουσίας·
• την ένταξη των λιγότερο ευνοημένων ατόμων και την καταπολέμηση των διακρίσεων στην αγορά εργασίας, ιδίως των νέων που έχουν εγκαταλείψει το σχολείο πρόωρα, των εργαζομένων με χαμηλά επαγγελματικά προσόντα, των ατόμων με ειδικές ανάγκες, των μεταναστών και των εθνοτικών μειονοτήτων. Τα κράτη μέλη θα έχουν ως στόχο τη μείωση μέχρι το έτος 2010 της αναλογίας των νέων που έχουν εγκαταλείψει πρόωρα το σχολείο σε 10% (μέγιστος μέσος όρος για την ΕΕ), καθώς και τη μείωση των ποσοστών ανεργίας των λιγότερο ευνοημένων ατόμων και των πολιτών τρίτων χωρών σύμφωνα με ενδεχόμενες εθνικές προτεραιότητες·
• φορολογικά και οικονομικά κίνητρα ώστε να καταστεί η απασχόληση ελκυστικότερη μειώνοντας τον αριθμό των περιπτώσεων κακώς αμειβόμενων εργαζομένων και, αν χρειασθεί, καταργώντας τις παγίδες της ανεργίας, της φτώχειας και της ανενεργού κατάστασης, και ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας ομάδων λιγότερο ευνοημένων ατόμων μέσω της επανεξέτασης ή και της μεταρρύθμισης των συστημάτων φορολογίας και αποζημίωσης. Τα κράτη μέλη θα εγγυηθούν μια αποτελεσματική διαχείριση των παροχών κοινωνικής προστασίας εντάσσοντας κίνητρα για την ουσιαστική αναζήτηση θέσης εργασίας, τη διατήρηση της καταλληλότητας για απασχόληση και εφόσον χρειασθεί την εξάλειψη των κινήτρων που οδηγούν σε ανενεργό κατάσταση. Θα μειώσουν μέχρι το 2010 τα πραγματικά οριακά ποσοστά φορολογίας, αν είναι υψηλά, και εφόσον χρειασθεί τα φορολογικά βάρη που επιβάλλονται στις χαμηλές αμοιβές·
• τη μείωση της μη δηλωμένης εργασίας σε κανονική απασχόληση μέσω της εξισορρόπησης της απλοποίησης του επαγγελματικού περιβάλλοντος (κατάλληλα μέτρα κινήτρων στο φορολογικό σύστημα και τις αποζημιώσεις) και των κυρώσεων ώστε να επιβληθεί η τήρηση της νομοθεσίας·
• τη μείωση των περιφερειακών διαφορών σε θέματα απασχόλησης, ιδίως μέσω της ανάπτυξης του τοπικού δυναμικού δημιουργίας θέσεων απασχόλησηςκαι των εταιρικών σχέσεων μεταξύ όλων των ενδιαφερόμενων παραγόντων. Τα κράτη μέλη θα ενθαρρύνουν τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για τη δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα και τις επενδύσεις και θα εστιάσουν τις κρατικές ενισχύσεις στην ανάπτυξη του κεφαλαίου σε ανθρώπινο δυναμικό και τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών (βλέπε επίσης τους ΓΠΟΠ, κατευθυντήριες γραμμές 18 και 19) χάρη στην υποστήριξη κυρίως του Ταμείου Συνοχής, των Διαρθρωτικών Ταμείων καθώς και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Η εφαρμογή της ΕΣΑ αποτελεί αρμοδιότητα των κρατών μελών. Για μια συνεπή διαχείριση αυτής της διαδικασίας, σημαντικό είναι να επεμβαίνουν τα εθνικά κοινοβούλια, οι κοινωνικοί εταίροι και άλλα εθνικά, περιφερειακά και τοπικά όργανα αρμόδια στα θέματα απασχόλησης. Οι κοινωνικοί εταίροι θα επεμβαίνουν στην ουσιαστική εφαρμογή των κατευθυντηρίων γραμμών για την απασχόληση σε εθνικό, διεπαγγελματικό και τομεακό επίπεδο. Μια κατάλληλη κατανομή των δημοσιονομικών πόρων θα εξασφαλισθεί μέσω της διαφάνειας και της καλής σχέσης κόστους-αποτελεσματικότητας, καθώς και μιας καλύτερης εκμετάλλευσης της οικονομικής υποστήριξης εκ μέρους των Διαρθρωτικών Ταμείων και ιδίως του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (ΕΚΤ).

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Απόφαση (ΕΚ) αριθ. 740/2004 Συμβουλίου της 4ης Οκτωβρίου 2004 σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών [Επίσημη Εφημερίδα L 326 της 29.10.2004]

Οι κατευθυντήριες γραμμές όπως ορίζονται στην απόφαση αριθ. 578/2003 του Συμβουλίου εξακολουθούν να ισχύουν.

Απόφαση (ΕΚ) αριθ. 177/2002 του Συμβουλίου της 18ης Φεβρουαρίου 2002 σχετικά με κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές των κρατών μελών για την απασχόληση το 2002 [Επίσημη Εφημερίδα L 60 της 1.3.2002]

Η σημαντικότερη καινοτομία του 2002 είναι η εισαγωγή ενός νέου οριζόντιου στόχου σχετικού με την ποιότητα της απασχόλησης και τους ενδιάμεσους στόχους που αποφασίσθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Στοκχόλμης σε θέματα ποσοστών απασχόλησης που θα πρέπει να επιτευχθούν το 2005 και περιλαμβάνονται στις διαδοχικές κατευθυντήριες γραμμές.

Απόφαση (ΕΚ) αριθ. 63/2001 του Συμβουλίου της 19ης Ιανουαρίου 2001 για τις κατευθυντήριες γραμμές της πολιτικής απασχόλησης των κρατών μελών για το 2001 (es de en fr) [Επίσημη Εφημερίδα L 60 της 1.3.2002]

Η απόφαση αυτή εισάγει τη νέα συνολική στρατηγική που αφορά την πολιτική της απασχόλησης η οποία αποφασίσθηκε κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας, διατηρώντας συγχρόνως ανέπαφη την αρχική δομή σε τέσσερις πυλώνες (επιχειρηματικό πνεύμα, ικανότητα επαγγελματικής ένταξης, προσαρμοστικότητα και ισότητα ευκαιριών). Η διάσκεψη κορυφής της Λισσαβόνας αποσκοπεί στην αύξηση του ποσοστού απασχόλησης από 62,2% το 1999 σε 70% το 2010 (και άνω του

60% για τις γυναίκες). Οι κοινωνικοί εταίροι συμμετέχουν στενότερα στην εφαρμογή και την παρακολούθηση των κατευθυντηρίων γραμμών για την απασχόληση. Για περισσότερη συνοχή, έγινε μια ομαδοποίηση θεμάτων με κοινό πεδίο, παραδείγματος χάρη στην περίπτωση του πυλώνα «ικανότητα επαγγελματικής ένταξης» που περιλαμβάνει τις γραμμές οι οποίες αφορούν την εκπαίδευση και την κατάρτιση καθ' όλη τη διάρκεια του βίου. Μεγαλύτερη προσοχή δόθηκε επίσης στην καταπολέμηση των πλευρών που συνιστούν διακρίσεις στην αγορά εργασίας ώστε να ενισχυθεί η σχέση με την κοινωνική ένταξη. Οι διατάξεις που αφορούν τους ηλικιωμένους εργαζόμενους επεκτάθηκαν, περνώντας από την πλευρά φορολογίας-αποζημίωσης σε ένα πληρέστερο σύνολο πολιτικών υπέρ της παράτασης της ενεργού ζωής.

Απόφαση του Συμβουλίου της 13ης Μαρτίου 2000 περί των κατευθυντήριων γραμμών για τις πολιτικές των κρατών μελών για την απασχόληση το 2000 (es de en fr) [Επίσημη Εφημερίδα L72 της 21.3.2000]

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 21.03.2005