Οργάνωση του χρόνου εργασίας

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 2003/88/ΕΚ — ορισμένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου εργασίας

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

H οδηγία προβλέπει τις ελάχιστες απαιτήσεις σχετικά με την ασφάλεια και την υγεία για την οργάνωση του χρόνου εργασίας των εργαζομένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Αυτές περιλαμβάνουν:

• τις ελάχιστες περιόδους ημερήσιας και εβδομαδιαίας ανάπαυσης, την ετήσια άδεια, τον χρόνο διαλείμματος και τη μέγιστη εβδομαδιαία διάρκεια εργασίας,
• ορισμένες πλευρές της νυκτερινής εργασίας και της κατά βάρδιες εργασίας.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Τα κράτη μέλη της ΕΕ

• Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι όλοι οι εργαζόμενοι δικαιούνται:
  • περίοδο ανάπαυσης ελάχιστης διάρκειας 11 συναπτών ωρών, ανά περίοδο 24 ωρών·
  • χρόνο διαλείμματος όταν ο χρόνος ημερήσιας εργασίας υπερβαίνει τις 6 ώρες·
  • περίοδο συνεχούς ανάπαυσης 24 ωρών για κάθε περίοδο 7 ημερών, εκτός από τις 11 ώρες ημερήσιας ανάπαυσης·
  • ετήσια άδεια μετ’ αποδοχών διάρκειας τουλάχιστον 4 εβδομάδων·
  • μέσο μέγιστο εβδομαδιαίο ωράριο εργασίας 48 ωρών, ανά επταήμερο, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών.
• Η κανονική νυκτερινή εργασία δεν θα πρέπει να υπερβαίνει, κατά μέσον όρο, τις 8 ώρες ανά περίοδο 24 ωρών.
• Οι εργαζόμενοι τη νύχτα δικαιούνται δωρεάν ιατρική εξέταση κατά τακτά χρονικά διαστήματα.

Εθνικές αρχές

• Οι εθνικές αρχές δύνανται:
  • να χρησιμοποιούν περιόδους αναφοράς που δεν υπερβαίνουν τις 14 ημέρες για τον υπολογισμό των εβδομαδιαίων περιόδων ανάπαυσης και που δεν υπερβαίνουν τους 4 μήνες για τον υπολογισμό του μέσου μέγιστου εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας·
  • να εξαιρούν τα διευθυντικά στελέχη, άλλα πρόσωπα σε ανώτερες θέσεις λήψης αποφάσεων, το οικογενειακό προσωπικό και τους θρησκευτικούς αξιωματούχους από τμήματα της νομοθεσίας.
• Εξαιρέσεις σε ορισμένες διατάξεις δύνανται επίσης να ισχύουν για τα εξής:
  • τις δραστηριότητες φύλαξης και επίβλεψης που χαρακτηρίζονται από την ανάγκη συνεχούς παρουσίας για την προστασία προσώπων ή αγαθών·
  • τη συνέχεια της υπηρεσίας ή της παραγωγής σε τομείς όπως τα νοσοκομεία, οι λιμένες, οι αερολιμένες, τα μέσα ενημέρωσης και η γεωργία·
  • την προβλέψιμη αύξηση του φόρτου εργασίας (ιδίως στη γεωργία, τον τουρισμό, τις ταχυδρομικές υπηρεσίες, τους σιδηροδρόμους, σε περιπτώσεις ατυχημάτων)·
  • τις παρεκκλίσεις που έχουν συμφωνηθεί σε συλλογικές συμβάσεις μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων.
• Η νομοθεσία αυτή δεν εφαρμόζεται στους ναυτικούς, ούτε εφαρμόζεται σε εργαζόμενους οι οποίοι καλύπτονται από συγκεκριμένους κανόνες (όπως οι μετακινούμενοι εργαζόμενοι οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες οδικών μεταφορών, πολιτικής αεροπορίας, διασυνοριακών σιδηροδρομικών μεταφορών ή μεταφορών διά μέσου εσωτερικών πλωτών οδών).
• Τα κράτη μέλη της ΕΕ δύνανται να εφαρμόζουν ευνοϊκότερες διατάξεις για την υγεία και την ασφάλεια, εφόσον το επιθυμούν.

Ερμηνευτική ανακοίνωση

Το δικαίωμα σε δίκαιες συνθήκες εργασίας υπογραμμίζεται στην αρχή 10 (ανάγκη διασφάλισης ενός υγιούς και ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος) του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων και στο άρθρο 31 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (συνθήκες εργασίας με σεβασμό στην υγεία, την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια των εργαζομένων, οι οποίες καθορίζουν τις μέγιστες ώρες εργασίας, τις ημερήσιες και εβδομαδιαίες περιόδους ανάπαυσης και την ετήσια άδεια μετ’ αποδοχών).

Με στόχο την αύξηση της ευαισθητοποίησης των εργαζομένων σχετικά με τα κοινωνικά τους δικαιώματα, στις αρχές του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ερμηνευτική ανακοίνωση για την ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου και της σαφήνειας όσον αφορά την ερμηνεία της οδηγίας 2003/88/ΕΚ. Η ανακοίνωση εξετάζει την οδηγία, άρθρο προς άρθρο, και τη σχετική νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ (έως τις 22 Σεπτεμβρίου 2022), με σκοπό να βοηθήσει τις αρχές των κρατών μελών, τους νομικούς και τους κοινωνικούς εταίρους στην ερμηνεία της. Επικαιροποιεί μια παρόμοια ανακοίνωση από το 2017.

Η πιο πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2003/88/ΕΚ δημοσιεύθηκε επίσης τον Μάρτιο του 2023.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ;

Η οδηγία 2003/88/ΕΚ κατάργησε και κωδικοποίησε την οδηγία 93/104/ΕΚ. Για το λόγο αυτό, δεν υπάρχει προθεσμία για τη μεταφορά της στο εθνικό δίκαιο. Οι κανόνες της οδηγίας εφαρμόζονται από τις 2 Αυγούστου 2004.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες λεπτομέρειες, μπορείτε να ανατρέξετε στα εξής:

• Συνθήκες εργασίας — Οδηγία για τον χρόνο εργασίας (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 2003/88/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 4ης Νοεμβρίου 2003, σχετικά με ορισμένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου εργασίας (EE L 299 της 18.11.2003, σ. 9-19).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ανακοίνωση της Επιτροπής: Ερμηνευτική ανακοίνωση σχετικά με την οδηγία 2003/88/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με ορισμένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου εργασίας (2023/C 143/06) (EE C 143 της 26.4.2023, σ. 8-77).

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή: Έκθεση για την εφαρμογή από τα κράτη μέλη της οδηγίας 2003/88/ΕΚ σχετικά με ορισμένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου εργασίας [COM(2023) 72 final της της 15.3.2023].

Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής — Λεπτομερής έκθεση όσον αφορά την εφαρμογή από τα κράτη μέλη της οδηγίας 2003/88/ΕΚ σχετικά με ορισμένες πτυχές της οργάνωσης του χρόνου εργασίας που συνοδεύει το έγγραφο « Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή — Έκθεση για την εφαρμογή από τα κράτη μέλη της οδηγίας 2003/88/ΕΚ σχετικά με ορισμένα στοιχεία της οργάνωσης του χρόνου εργασίας» [SWD(2023) 40 final της 15.3.2023].

τελευταία ενημέρωση 15.02.2024