Εσωτερικός κανονισμός του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Απόφαση 2009/937/ΕΕ για τη θέσπιση του εσωτερικού κανονισμού του Συμβουλίου

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

• Ο εσωτερικός κανονισμός προβλέπει διατάξεις που διέπουν τις εργασίες του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (το Συμβούλιο).
• Η αρμοδιότητα έκδοσης εσωτερικού κανονισμού εκχωρείται στο Συμβούλιο από το άρθρο 240 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Το παράρτημα III τροποποιείται κάθε χρόνο, πιο πρόσφατα τον Δεκέμβριο του 2022, προκειμένου να αντικατοπτρίζει τις αλλαγές στον πληθυσμό των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και στον πληθυσμό κάθε κράτους μέλους για την εφαρμογή της διαδικασίας ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο.
• Ο εσωτερικός κανονισμός έχει επίσης τροποποιηθεί σημαντικά δύο φορές — το 2014 (απόφαση 2014/692/ΕΕ, Ευρατόμ), όσον αφορά τις ψηφοφορίες με ειδική πλειοψηφία και το 2022 [απόφαση (ΕΕ) 2022/1242], όσον αφορά τον τρόπο ψηφοφορίας για τις αποφάσεις της Επιτροπής των Μόνιμων Αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών (ΕΜΑ) με σκοπό τη χρήση της συνήθους γραπτής διαδικασίας.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Το Συμβούλιο είναι ο θεσμός της ΕΕ όπου συνέρχονται οι εκπρόσωποι των κρατών μελών. Κάθε κράτος μέλος εκπροσωπείται από έναν αντιπρόσωπο σε υπουργικό επίπεδο, ο οποίος είναι εξουσιοδοτημένος να δεσμεύει την κυβέρνηση της εν λόγω χώρας. Μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο ασκεί νομοθετικά καθήκοντα. Εκδίδει νομοθετικές πράξεις, ακολουθώντας τη συνήθη ή την ειδική νομοθετική διαδικασία. Το Συμβούλιο, από κοινού με το Κοινοβούλιο, ασκεί δημοσιονομικά καθήκοντα. Τέλος, το Συμβούλιο επιτελεί καθήκοντα χάραξης πολιτικών και συντονισμού.

Οι συνθέσεις του Συμβουλίου

• Το Συμβούλιο συνέρχεται σε 10 διαφορετικές συνθέσεις, ανάλογα με το υπό εξέταση θέμα.
• Με εξαίρεση δύο συνθέσεις (το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων και το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων), η εντολή κάθε σύνθεσης δεν καθορίζεται από τις συνθήκες και απορρέει από την πρακτική.
  • Το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων εξασφαλίζει τη συνοχή των εργασιών των διαφόρων συνθέσεων του Συμβουλίου. Προετοιμάζει τις συνόδους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Είναι υπεύθυνο για τον γενικό συντονισμό των πολιτικών, θεσμικών και διοικητικών ζητημάτων, καθώς και των οριζόντιων φακέλων που επηρεάζουν διάφορες πολιτικές της ΕΕ.
  • Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων είναι υπεύθυνο για τη διεξαγωγή όλων των εξωτερικών δράσεων της ΕΕ, και συγκεκριμένα για την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, την κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας, την κοινή εμπορική πολιτική, καθώς και την αναπτυξιακή συνεργασία και την ανθρωπιστική βοήθεια.

Η προεδρία του Συμβουλίου

• Η προεδρία του Συμβουλίου, πλην της σύνθεσης των εξωτερικών υποθέσεων, ασκείται από προκαθορισμένες ομάδες τριών κρατών μελών για διάστημα 18 μηνών. Κάθε μέλος της ομάδας προεδρεύει όλων των συνθέσεων του Συμβουλίου, πλην της σύνθεσης των εξωτερικών υποθέσεων, για 6 μήνες. Η ομάδα των τριών κρατών μελών εκπονεί σχέδιο προγράμματος δραστηριοτήτων του Συμβουλίου για διάστημα 18 μηνών, το οποίο εγκρίνεται από το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων έπειτα από τη διεξαγωγή δημόσιας συζήτησης περί αυτού.
• Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων έχει μόνιμο πρόεδρο: τον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης για τις εξωτερικές υποθέσεις και την πολιτική ασφάλειας. Υπάρχει δυνατότητα αντικατάστασης του Ύπατου Εκπροσώπου από το κράτος μέλος που ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου. Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν το Συμβούλιο συγκαλείται για να εξετάσει ζητήματα κοινής εμπορικής πολιτικής.
• Η προεδρία αποτελεί την κινητήριο δύναμη πίσω από την εκτέλεση των εργασιών του Συμβουλίου.

ΕΜΑ, επιτροπές και ομάδες εργασίας

• Το Συμβούλιο επικουρείται από την ΕΜΑ και από τουλάχιστον 150 ειδικές ομάδες εργασίας και επιτροπές που αποτελούν τα προπαρασκευαστικά όργανα του Συμβουλίου.
• Η ΕΜΑ προετοιμάζει τις εργασίες όλων των συνόδων του Συμβουλίου και εκτελεί τις εντολές που της ανατίθενται από αυτό. Η ΕΜΑ 2 αποτελείται από μόνιμους αντιπροσώπους, ενώ η ΕΜΑ 1 αποτελείται από αναπληρωτές μόνιμους αντιπροσώπους.
• Η ΕΜΑ:
  • εξασφαλίζει τη συνοχή των πολιτικών και των δράσεων της ΕΕ και την τήρηση των αρχών της νομιμότητας, της επικουρικότητας, της αναλογικότητας και των κανόνων που καθορίζουν τις αρμοδιότητες των θεσμικών και λοιπών οργάνων και οργανισμών της ΕΕ, παράλληλα με τους κανόνες διαδικασίας, διαφάνειας και ποιότητας της διατύπωσης·
  • εξετάζει εκ των προτέρων όλα τα σημεία στην ημερήσια διάταξη μιας συνόδου του Συμβουλίου και φέρει την ευθύνη για την προετοιμασία κάθε φακέλου για το Συμβούλιο·
  • καταβάλει προσπάθεια για την επίτευξη συμφωνίας για κάθε φάκελο στο επίπεδό της, η οποία στη συνέχεια υποβάλλεται στο Συμβούλιο·
  • μπορεί να συνιστά επιτροπές ή ομάδες εργασίας για να εκτελούν καθήκοντα προετοιμασίας ή μελέτης·
  • μπορεί να λαμβάνει ορισμένες διαδικαστικές αποφάσεις, όπως απόφαση διεξαγωγής μιας συνόδου του Συμβουλίου σε τόπο εκτός των Βρυξελλών ή του Λουξεμβούργου, απόφαση προσφυγής στη γραπτή διαδικασία, κλπ.

Λειτουργία του Συμβουλίου

• Το Συμβούλιο έχει την έδρα του στις Βρυξέλλες, όμως πραγματοποιεί τις συνόδους του στο Λουξεμβούργο κατά τους μήνες Απρίλιο, Ιούνιο και Οκτώβριο.
• Οι σύνοδοι του Συμβουλίου συγκαλούνται από τον πρόεδρο με πρωτοβουλία αυτού του ιδίου ή κατόπιν αιτήματος μέλους του ή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο/η πρόεδρος ορίζει την προσωρινή ημερήσια διάταξη για κάθε σύνοδο του Συμβουλίου.
• Η ύπαρξη απαρτίας πρέπει να διαπιστώνεται πριν την ψηφοφορία. Διαπιστώνεται απαρτία εφόσον η πλειοψηφία των μελών του Συμβουλίου είναι παρούσα. Το Συμβούλιο προβαίνει σε ψηφοφορία με πρωτοβουλία του προέδρου του. Επιπλέον, ο/η πρόεδρος κινεί διαδικασία ψηφοφορίας έπειτα από πρωτοβουλία κάποιου μέλους του Συμβουλίου ή της Επιτροπής, εφόσον το αποφασίζει η πλειοψηφία των μελών που απαρτίζουν το Συμβούλιο.

Ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία

Την 1η Νοεμβρίου 2014 θεσπίστηκε μια νέα διαδικασία ψηφοφορίας στο πλαίσιο της ειδικής πλειοψηφίας, η διπλή πλειοψηφία.

• Όταν το Συμβούλιο ψηφίζει βάσει πρότασης της Επιτροπής ή του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, επιτυγχάνεται ειδική πλειοψηφία εφόσον πληρούνται δύο προϋποθέσεις:
  • το 55% των μελών του Συμβουλίου ψηφίζουν υπέρ — δηλ. 15 από τα 27 (έπειτα από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ)·
  • η πρόταση στηρίζεται από τα μέλη του Συμβουλίου που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της ΕΕ.
• Όταν το Συμβούλιο δεν αποφασίζει μετά από πρόταση της Επιτροπής ή του Ύπατου Εκπροσώπου, απόφαση μπορεί να εγκριθεί εφόσον:
  • ψηφίσει υπέρ τουλάχιστον το 72% των μελών του Συμβουλίου· και
  • τα μέλη αυτά αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της ΕΕ.

Έγγραφη ψηφοφορία (συνήθης γραπτή διαδικασία)

• Οι πράξεις του Συμβουλίου που αφορούν επείγουσες υποθέσεις είναι δυνατόν να εκδίδονται με έγγραφη ψηφοφορία, όταν το Συμβούλιο ή η ΕΜΑ αποφασίζει ομόφωνα να προσφύγει στη διαδικασία αυτή σύμφωνα με τον τρόπο ψηφοφορίας που εφαρμόζεται για την έκδοση των σχετικών πράξεων του Συμβουλίου.
• Ο πρόεδρος δύναται επίσης να προτείνει προσφυγή στην εν λόγω διαδικασία, εφόσον συντρέχουν ειδικές περιστάσεις. Στην περίπτωση αυτή, η έγγραφη ψηφοφορία είναι δυνατόν να διεξάγεται εφόσον όλα τα μέλη του Συμβουλίου δίνουν τη σύμφωνη γνώμη τους για αυτή τη διαδικασία.

Διαφάνεια και δημοσίευση των πράξεων του Συμβουλίου

• Οι διαβουλεύσεις και οι ψηφοφορίες επί νομοθετικών πράξεων είναι ανοικτές στο κοινό.
• Η πρώτη σύσκεψη του Συμβουλίου επί νέων σημαντικών μη νομοθετικών προτάσεων που περιλαμβάνουν νομικά δεσμευτικούς κανόνες εντός των κρατών μελών ή για τα κράτη μέλη είναι ανοικτή στο κοινό.
• Με απόφαση που λαμβάνει το Συμβούλιο ή η ΕΜΑ, το Συμβούλιο διεξάγει δημόσιες συζητήσεις για σημαντικά θέματα που άπτονται των συμφερόντων της ΕΕ και των πολιτών της. Το Συμβούλιο διεξάγει επίσης μια σειρά δημόσιων συζητήσεων προσανατολισμού.
• Οι νομοθετικές πράξεις πρέπει να δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα, καθώς και οι κανονισμοί και οι οδηγίες που απευθύνονται σε όλα τα κράτη μέλη, οι αποφάσεις που δεν καθορίζουν τους αποδέκτες τους και οι διεθνείς συμφωνίες που συνάπτονται από την ΕΕ. Το άρθρο 17 του εσωτερικού κανονισμού απαριθμεί και άλλες πράξεις που πρέπει να δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα, και μεταξύ άλλων όποτε το αποφασίζει το Συμβούλιο ή η ΕΜΑ.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Εφαρμόζεται από την 1η Δεκεμβρίου 2009.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Τι ακριβώς κάνει το Συμβούλιο της ΕΕ; (Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

ΒΑΣΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Απόφαση 2009/937/ΕΕ του Συμβουλίου, της 1ης Δεκεμβρίου 2009, για τη θέσπιση του εσωτερικού κανονισμού του Συμβουλίου (ΕΕ L 325 της 11.12.2009, σ. 35-61).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της απόφασης 2009/937/ΕΕ έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

τελευταία ενημέρωση 01.01.2023