Subsidiariteitsbeginsel

Het subsidiariteitsbeginsel is gedefinieerd in artikel 5(3) van het Verdrag betreffende de Europese Unie. Het beoogt de besluitvorming zo dicht mogelijk bij de burger te brengen en ervoor te zorgen dat bij de ontwikkeling van maatregelen op het niveau van de Europese Unie (EU) telkens wordt nagegaan of het beoogde effect niet ook op nationaal, regionaal of lokaal niveau kan worden bereikt.

Concreet betekent dit dat de EU (behalve voor gebieden die onder haar exclusieve bevoegdheid vallen) slechts maatregelen neemt wanneer deze doeltreffender zijn dan wanneer ze op nationaal, regionaal of lokaal niveau worden genomen.

Het subsidiariteitsbeginsel is gekoppeld aan het evenredigheidsbeginsel, dat inhoudt dat het optreden van de EU niet verder mag gaan dan wat nodig is om de doelen van de verdragen te verwezenlijken. Een ander daaraan gerelateerd beginsel, het beginsel van bevoegdheidstoedeling, bepaalt dat alle beleidsgebieden die niet uitdrukkelijk in de verdragen door alle EU-lidstaten zijn overeengekomen, onder hun bevoegdheid blijven vallen.

Er zijn twee relevante protocollen bij het Verdrag van Lissabon:

• Protocol nr. 1 betreffende de rol van de nationale parlementen stimuleert de betrokkenheid van de nationale parlementen bij EU-activiteiten en vereist dat EU-documenten en -voorstellen onmiddellijk aan hen worden toegezonden, zodat ze deze kunnen bestuderen voordat de Raad van de Europese Unie een besluit neemt.
• Krachtens protocol nr. 2 moet de Europese Commissie rekening houden met de regionale en lokale dimensie van alle ontwerpen van wetgevingshandelingen en moet zij een gedetailleerde verklaring opstellen over hoe het subsidiariteitsbeginsel wordt gerespecteerd. Het protocol stelt nationale parlementen in staat bezwaar te maken tegen een voorstel onder verwijzing naar de schending van het subsidiariteitsbeginsel, waardoor het voorstel herzien moet worden en door de Commissie kan worden gehandhaafd, gewijzigd of ingetrokken of door het Europees Parlement of de Raad kan worden geblokkeerd.

In geval van schending van het subsidiariteitsbeginsel kunnen het Europees Comité van de Regio’s of de lidstaten een aangenomen voorstel rechtstreeks naar het Hof van Justitie van de Europese Unie verwijzen.

ZIE OOK

• Raad van de Europese Unie
• Hof van Justitie van de Europese Unie
• Bevoegdheidsverdeling
• Europese Commissie
• Europees Comité van de Regio’s
• Europees Parlement
• Europese Unie
• Wetgevingshandelingen
• Lidstaten
• Nationale parlementen en besluitvorming in de EU
• Beginsel van bevoegdheidstoedeling
• Evenredigheidsbeginsel
• Verdragen
• Het subsidiariteitsbeginsel (samenvatting)
• Het Verdrag van Lissabon (samenvatting)
• Verdrag betreffende de Europese Unie (samenvatting)
• Het subsidiariteitsbeginsel (Europees Parlement).