[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH | Bruksela, dnia 6.11.2007 KOM(2007) 680 wersja ostateczna 2007/0234 (COD) Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY uchylająca decyzję Rady 85/368/EWG w sprawie porównywalności kwalifikacji wynikających z kształcenia zawodowego pomiędzy państwami członkowskimi Wspólnoty Europejskiej (przedstawiony przez Komisję) UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU Niniejszy wniosek jest częścią programu uproszczenia w ramach Programu działalności legislacyjnej i prac Komisji na 2007 r., mającego na celu uproszczenie otoczenia regulacyjnego biznesu i innych podmiotów. Dokonując przeglądu obowiązującego prawodawstwa, Komisja uznała, że decyzja Rady 85/368/EWG w sprawie porównywalności kwalifikacji wynikających z kształcenia zawodowego pomiędzy państwami członkowskimi Wspólnoty Europejskiej jest zbędna; należy ją zatem uchylić. Cele decyzji Rady 85/368/EWG Na mocy decyzji Rady 85/386/EWG wprowadzono system porównywalności kwalifikacji uzyskanych w wyniku kształcenia i szkolenia zawodowego. Przedmiotem decyzji było umożliwienie pracownikom lepszego wykorzystania ich kwalifikacji w celu uzyskania dostępu do zatrudnienia w innych państwach członkowskich. Cel ten miał zostać osiągnięty w ramach systemu ustanowionego w decyzji poprzez opracowanie praktycznych opisów stanowisk pracy dla określonych zawodów, czytelnych na całym obszarze Wspólnoty, a także poprzez zapewnienie przedsiębiorstwom, pracownikom i organom publicznym niezbędnych informacji na temat porównywalności kwalifikacji uzyskanych w różnych państwach członkowskich. W decyzji wezwano Komisję i państwa członkowskie do współpracy w zakresie opracowania opisów stanowisk pracy dla określonych zawodów lub ich grup, a następnie dopasowania do tych uzgodnionych opisów uznanych w państwach członkowskich kwalifikacji uzyskanych w wyniku szkolenia zawodowego. Miały powstać tabele porównawcze zawierające następujące informacje: rejestr SEDOC (używany w związku z europejskim systemem rozpowszechniania informacji o popycie i podaży w dziedzinie zatrudnienia), kody w klasyfikacji krajowej, poziom szkolenia zawodowego, tytuły zawodowe w każdym państwie członkowskim i odpowiadające im kwalifikacje, organizacje i instytucje odpowiedzialne za szkolenie zawodowe oraz organy odpowiedzialne za wydawanie i potwierdzanie dyplomów, świadectw i innych dokumentów. Następnie wspólnie uzgodnione opisy stanowisk pracy i tabele porównawcze miały zostać opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. W decyzji zobowiązano także państwa do wyznaczenia organu koordynującego, mającego za zadanie zbieranie i rozpowszechnianie informacji o porównywalnych kwalifikacjach zawodowych. We współpracy z tymi organami Komisja miała dokonać przeglądu wspólnie uzgodnionych opisów stanowisk pracy i tabel dotyczących porównywalności kwalifikacji zawodowych. Ponadto państwa członkowskie miały obowiązek składania co cztery lata sprawozdań z wdrażania decyzji na poziomie krajowym. Niewdrożenie decyzji System zaproponowany w decyzji okazał się w praktyce kłopotliwy i wdrożono go w najlepszym razie tylko częściowo. Komisja i państwa członkowskie skupiły się w pierwszej kolejności na kwalifikacjach zawodowych pracowników wykwalifikowanych. Pierwszym krokiem było określenie 219 kwalifikacji uzyskanych w wyniku kształcenia i szkolenia w 19 sektorach: wybór tych sektorów odzwierciedlał zawody, których wykonywanie w największym stopniu predestynuje do wyjazdu za granicę. Opracowano procedury ustalania opisów stanowisk pracy i porównywania kwalifikacji przez Komisję, CEDEFOP i ekspertów z państw członkowskich. W sprawozdaniu sporządzonym dla Komisji w 1990 r. wskazano jednak na trudności, które wystąpiły w tym procesie, oraz stwierdzono jego powolne tempo – do 1990 r. opublikowano dane o porównywalności kwalifikacji tylko dla 5 z 19 określonych sektorów, obejmujące 66 zawodów. Proces zapisywania, opisywania i porównywania kwalifikacji okazał się powolny i niewydolny. W sprawozdaniu z 1990 r. podkreślono znaczenie zakończenia prac nad porównywalnością kwalifikacji przed utworzeniem rynku wewnętrznego, planowanym na koniec 1992 r. Proponowano także uproszczenie procedur i przyspieszenie tempa prac, ustalając, że opisy zawodów w 14 kolejnych sektorach zostaną uzgodnione do końca 1992 r. Cel ten okazał się w praktyce zbyt ambitny i nie został osiągnięty. Ponadto rozwiązania przyjęte w decyzji wykazały zbyt małą elastyczność w kontekście zmieniających się potrzeb. Mimo że decyzja zawierała odniesienie do potrzeby dostosowywania się do nowych sytuacji powstających w związku ze zmianami technologicznymi, Komisja, CEDEFOP i państwa członkowskie pogodziły się z faktem, że obrane scentralizowane podejście oraz nieustanna i zachodząca w szybkim tempie ewolucja kwalifikacji prowadzą do rychłej dezaktualizacji publikowanych informacji. W sprawozdaniu z 1990 r. podkreślono, że system może być efektywny tylko wtedy, gdy będą z niego korzystać państwa członkowskie – w praktyce prace prowadzone na poziomie europejskim miały niewielkie oddziaływanie na podmioty na poziomie krajowym i sektorowym. Z powyższych przyczyn wkrótce odstąpiono od realizacji działań przewidzianych w decyzji. Niniejszy wniosek w sprawie jej uchylenia wnosi zatem wkład do programu Komisji w zakresie uproszczenia prawodawstwa. Celem tego uproszczenia jest poprawa konkurencyjności w ramach Agendy na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, a także podniesienie ogólnej jakości wspólnotowych ram prawnych. Zdaniem Komisji decyzja w sprawie kształcenia i szkolenia zawodowego zostanie zastąpiona nowszymi inicjatywami podejmowanymi na poziomie UE lub międzyrządowym w zakresie zwiększania przejrzystości, wspierania transferu kwalifikacji i doceniania wyników nauki. Europejska struktura kwalifikacji (EQF) Wśród takich inicjatyw należy wymienić europejską strukturę kwalifikacji (EQF), zmierzającą do osiągnięcia ogólnego celu decyzji z 1985 r. – ułatwienia porównywalności kwalifikacji, a w rezultacie poprawy mobilności pracowników. We wrześniu 2006 r. Komisja przedłożyła wniosek w sprawie utworzenia EQF [COM (2006) 479], przyjęty przez Parlament Europejski i Radę w [miesiąc/rok]. EQF ma odmienny zakres od decyzji z 1985 r., są to bowiem ramy uczenia się przez całe życie, obejmujące kształcenie ogólne i dla dorosłych, szkolnictwo wyższe oraz kształcenie i szkolenie zawodowe, podczas gdy jedynym przedmiotem decyzji z 1985 r. była ta ostatnia kwestia. W EQF przyjęto także zupełnie inne podejście. Zalecenie ustanawia EQF jako narzędzie odniesienia dla porównania poziomów kwalifikacji w krajowych systemach kwalifikacji oraz w systemach opracowanych przez międzynarodowe organizacje sektorowe. Zaleca się, aby kraje odniosły swoje krajowe systemy do EQF poprzez powiązanie poziomów kwalifikacji z odpowiadającymi im poziomami EQF i, w odpowiednich przypadkach, poprzez opracowanie krajowych ram kwalifikacji. Następnie zaleca się krajom zagwarantowanie, że do 2012 r. wydawane przez nie świadectwa, dyplomy i inne potwierdzenia kwalifikacji będą zawierały odniesienie do odpowiedniego poziomu EQF (np. poziom 4). EQF opiera się na zestawie europejskich poziomów odniesienia, opisanych jako efekty uczenia się i odzwierciedlających to, co uczący się wie, co rozumie i co jest w stanie robić, niezależnie od kontekstu uzyskania poszczególnych kwalifikacji. Dzięki temu czytelne są kwalifikacje uzyskane w wyniku kształcenia i szkolenia w każdej dziedzinie. Stosowanie wyników nauczania w opisywaniu poziomu kwalifikacji ułatwia także potwierdzanie uczenia się odbywającego się poza instytucjami kształcenia i szkolenia formalnego, co jest kluczowym elementem uczenia się trwającego rzeczywiście przez całe życie. EQF a decyzja 85/368/EWG W decyzji z 1985 r. przyjęto odgórne podejście, wymagające intensywnej współpracy ekspertów z różnych państw w zakresie stałego aktualizowania wykazu, wprowadzania zmian do opisów zawodów i kwalifikacji oraz dodawania, w razie potrzeby, nowych kwalifikacji. O niepraktyczności takiego podejścia świadczy fakt, że zajęto się tylko ograniczoną liczbą zawodów i niewielką częścią kwalifikacji zawodowych. Podejście zastosowane w EQF opiera się na dobrowolności i decentralizacji: Wspólnota dostarcza wspólnego punktu odniesienia, podczas gdy decyzje w bardziej szczegółowych sprawach pozostawia się właściwym organom na poziomie krajowym i sektorowym. Przewidziane rozwiązania w zakresie prac nad powiązaniem z EQF kwalifikacji w poszczególnych krajach nie są nadmiernie uciążliwe. Państwa mają powiązać obowiązujące w nich poziomy kwalifikacji z EQF, tak by można było określić poziom w ramach EQF dla wszystkich kwalifikacji przypisanych do danego poziomu krajowych ram lub krajowego systemu. EQF dostarcza zatem wspólnego języka do opisu i interpretacji kwalifikacji. Decyzje państw członkowskich o przypisaniu kwalifikacji do poziomów EQF są przedkładane Grupie Doradczej ds. EQF czuwającej nad jakością tego procesu. . W interesie państw leży zatem dokonanie właściwej wstępnej oceny poziomu własnych kwalifikacji i wniesienie wkładu do procesu zapewniania jakości na poziomie europejskim. EQF odnosi się zatem do niedoskonałości decyzji z 1985 r. na dwóch poziomach: poprzez skoncentrowanie się na poprawie przejrzystości kwalifikacji oraz poprzez wprowadzenie zdecentralizowanego podejścia do współpracy, które odzwierciedla rosnącą złożoność kwalifikacji w Europie. Inne instrumenty przejrzystości i mobilności EQF będzie instrumentem o celach i funkcjach najbardziej zbliżonych do tych, których nie udało się osiągnąć przy pomocy decyzji z 1985 r., jednakże są także inne narzędzia i środki na poziomie europejskim, które propagują przejrzystość i poprawiają możliwość przenoszenia kwalifikacji. Wśród nich należy wymienić Europass, europejski system transferu punktów w szkolnictwie wyższym (ECTS), konkluzje Rady z 2004 r. dotyczące identyfikacji i zatwierdzania nieformalnego i pozaformalnego uczenia się oraz portal Ploteus. Na mocy decyzji 2241/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 2004 r. w sprawie jednolitych ram wspólnotowych dla przejrzystości kwalifikacji i kompetencji (Europass) wprowadzono zestaw instrumentów europejskich służących do określania własnych kwalifikacji i kompetencji. Istniejący europejski system transferu punktów w szkolnictwie wyższym (ECTS) oraz powstający europejski system transferu punktów w kształceniu i szkoleniu zawodowym [ECVET – SEC (2006) 1431] ułatwią obywatelom łączenie korzystania z kształcenia i szkolenia z różnych krajów. Oba te instrumenty zapewniają bezpośrednie wsparcie dla poszczególnych obywateli próbujących przenosić kwalifikacje lub jednostki kwalifikacji ponad granicami instytucjonalnymi i krajowymi. Rada Europejska przyjęła w 2004 r. zestaw wspólnych zasad dotyczących identyfikacji i potwierdzania nieformalnego i pozaformalnego uczenia się (9600/2004) Zasady te stanowią podstawę zacieśnienia współpracy w zakresie potwierdzania oraz zachętę dla Komisji, państw członkowskich i partnerów społecznych do bardziej systematycznego wprowadzania metod i systemów zatwierdzania. Portal „Ploteus” poświęcony możliwościom nauki w UE (http://ec.europa.eu/ploteus) przyczynia się do większej przejrzystości kwalifikacji poprzez zapewnianie informacji o kształceniu, szkoleniu i możliwościach uczenia się w krajach europejskich. Wzajemne uznawanie kwalifikacji w dziedzinie zawodów regulowanych jest zapewnione na mocy dyrektywy 2005/36/WE przyjętej w dniu 7 września 2005 r. Dyrektywa ta, która konsoliduje, modernizuje i upraszcza 15 istniejących dyrektyw przyjętych w latach 1975-1999, przewiduje system automatycznego uznawania kwalifikacji dla zawodów o zharmonizowanych wymaganiach w zakresie szkolenia (lekarze, pielęgniarki, położne, dentyści, weterynarze, farmaceuci) oraz dla architektów. W przypadku pozostałych zawodów regulowanych (obecnie około 800 zawodów jest regulowanych przez jedno lub więcej państw członkowskich UE), systemy są oparte na wzajemnym uznawaniu tj. osoba wykwalifikowana do wykonywania danego zawodu w danym państwie członkowskim powinna być również uprawniona do wykonywania tego zawodu w innym państwie członkowskim. 2. SPÓJNOść Z POLITYKą I CELAMI UNII W INNYCH DZIEDZINACH Wniosek w sprawie uchylenia decyzji jest zgodny z agendą lizbońską, w szczególności ze strategią w zakresie lepszych uregulowań prawnych i z potrzebą uproszczenia otoczenia regulacyjnego biznesu i innych podmiotów. Decyzja z 1985 r. dawno wyszła z użycia. Już w 1990 r. w sprawozdaniu przygotowanym dla Komisji wskazywano na jej niedoskonałości i w najlepszym razie jedynie częściowe wykonanie jej celów. Do tej pory została ona tylko częściowo wdrożona i przestała mieć zastosowanie w jakimkolwiek kontekście. Warianty dla Komisji W świetle tej sytuacji Komisja rozważyła trzy warianty postępowania. Jeden z nich mógłby polegać na pozostawieniu decyzji w dorobku Wspólnoty. Jednakże ze względu na bezskuteczność tej decyzji takie stanowisko byłoby sprzeczne z deklarowanym przez Komisję zobowiązaniem do upraszczania prawodawstwa. Jako że Rada i Parlament przyjęły europejską strukturę kwalifikacji, której cele częściowo pokrywają się z celami decyzji z 1985 r., zastosowanie tego wariantu pozostawiłoby teoretycznie w mocy zbędny akt prawny. Wówczas obowiązywałyby dwa instrumenty o podobnych celach, lecz oparte na różnym podejściu i opisujące kwalifikacje z przeciwstawnych punktów widzenia. Prowadziłoby to do dezorientacji. Drugim wariantem jest zmiana decyzji z 1985 r. Byłoby to jednak trudne, jeśli nawet nie niemożliwe z metodologicznego i praktycznego punktu widzenia. Jak wskazano wyżej, podstawy merytoryczne decyzji z 1985 r. są w coraz większym stopniu nieaktualne, co wymagałoby jej prawie całkowitego przeredagowania, pozbawiając jakiegokolwiek znaczenia pierwotny tekst. W rezultacie zmiana nie rozwiązałaby niektórych problemów i zastrzeżeń, o których mowa w powyżej w kontekście pierwszego wariantu, na przykład związanych z przekazywaniem państwom członkowskim sprzecznych sygnałów. Trzeci wariant polega na uchyleniu decyzji i powierzeniu realizacji jej celów nowej EQF i pozostałym wspomnianym mechanizmom. Uchylenie decyzji jest zgodne z ogólnym celem Komisji w zakresie zmniejszania obciążeń prawnych oraz usuwania przestarzałych i niestosowanych aktów prawnych (program uproszczenia, Program działalności legislacyjnej i prac Komisji na 2007 r. i strategia dotycząca lepszych uregulowań prawnych). Cele decyzji są realizowane w ramach EQF w sposób bardziej wydajny – dzięki „lżejszym” ramom – jak i bardziej skutecznie, biorąc pod uwagę zwiększoną przejrzystość tego nowego instrumentu, jego szerszy zakres i oparcie go na efektach uczenia się. Ponadto podstawą EQF jest konsensus podmiotów na każdym etapie prac nad tym instrumentem. Komisja zaproponowała go na wniosek państw członkowskich i partnerów społecznych, a także konsultowała się z nimi w toku prac legislacyjnych. Komisja postanowiła zatem o wyborze trzeciego wariantu i o przedłożeniu wniosku o uchylenie decyzji z 1985 r. 3. ASPEKTY PRAWNE WNIOSKU Krótki opis proponowanych działań Wniosek przewiduje uchylenie decyzji Rady 85/368/EWG w sprawie porównywalności kwalifikacji wynikających z kształcenia zawodowego pomiędzy państwami członkowskimi Wspólnoty Europejskiej. Podstawa prawna Artykuł 150 ust. 4 Traktatu stwierdza, że działania Wspólnoty wspierają i uzupełniają działanie państw członkowskich, a w szczególności, zgodnie z ust. 2 tego artykułu, zmierzają do poprawy wstępnego kształcenia zawodowego, ułatwienia integracji i reintegracji zawodowej oraz do rozwoju wymiany informacji i doświadczeń w kwestiach wspólnych. Zasada pomocniczości Zasada pomocniczości ma zastosowanie, o ile wniosek nie podlega wyłącznym kompetencjom Wspólnoty. Cele wniosku nie mogą być osiągnięte w stopniu wystarczającym przez państwa członkowskie z następujących względów: - decyzję należy uchylić na poziomie Wspólnoty. Wniosek jest zatem zgodny z zasadą pomocniczości. Zasada proporcjonalności Wniosek jest zgodny z zasadą proporcjonalności z następujących względów: Uchyla zbędny akt prawny. Wybór instrumentów Proponowany instrument: decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady. Uchylenie obowiązującej decyzji musi nastąpić w drodze decyzji. 4. WPłYW NA BUDżET Wniosek nie ma wpływu finansowego na budżet Wspólnoty 2007/0234 (COD) Wniosek DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY uchylająca decyzję Rady 85/368/EWG w sprawie porównywalności kwalifikacji wynikających z kształcenia zawodowego pomiędzy państwami członkowskimi Wspólnoty Europejskiej PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 150 ust. 4, uwzględniając wniosek Komisji[1], uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego[2], uwzględniając opinię Komitetu Regionów[3], stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu[4], a także mając na uwadze, co następuje: (1) We wspólnotowej polityce dotyczącej lepszych uregulowań prawnych podkreśla się znaczenie uproszczenia krajowego i wspólnotowego prawodawstwa dla poprawy konkurencyjności przedsiębiorstw oraz dla realizacji celów strategii lizbońskiej. (2) Wdrożenie decyzji 85/368/EWG[5] nie przyczyniło się do osiągnięcia porównywalności kwalifikacji zawodowych z korzyścią dla pracowników poszukujących zatrudnienia w innym państwie członkowskich. (3) Metody i podejście do opisu i porównania kwalifikacji przewidziane w decyzji 85/368/EWG są odmienne od obecnie stosowanych w systemach kształcenia i szkolenia. (4) Decyzję 85/368/EWG zastępuje zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia […] r. w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie[6]. (5) Należy zatem uchylić decyzję 85/368/EWG. PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DECYZJĘ: Artykuł 1 Decyzja 85/368/EWG traci moc z dniem […] r. Artykuł 2 Niniejsza decyzja wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej . Artykuł 3 Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich. Sporządzono w Brukseli dnia […] r. W imieniu Parlamentu Europejskiego W imieniu Rady Przewodniczący Przewodniczący [1] Dz.U. C […] z […], str. […]. [2] Dz.U. C […] z […], str. […]. [3] Dz.U. C […] z […], str. […]. [4] Dz.U. C […] z […], str. […]. [5] Dz.U. L 199 z 31.7.1999, str. 56. [6] Dz.U. […] z […], str. […].