[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 25.7.2007

COM(2007) 367 τελικό

2007/0126 (COD)

Πρόταση

ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για την κατάργηση της οδηγίας 87/372/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με τις ζώνες συχνότητας που θα διατεθούν για τη συντονισμένη εγκατάσταση πανευρωπαϊκών ψηφιακών κυψελωτών δημόσιων επίγειων κινητών επικοινωνιών στην Κοινότητα

(υποβληθείσα από την Επιτροπή)

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Πλαίσιο της πρότασης |

110 | Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης Η παρούσα πρόταση αποσκοπεί στην κατάργηση της οδηγίας 87/372/EΟΚ Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 1987, σχετικά με τις ζώνες συχνότητας που θα διατεθούν για τη συντονισμένη εγκατάσταση πανευρωπαϊκών ψηφιακών κυψελωτών δημόσιων επίγειων κινητών επικοινωνιών στην Κοινότητα (εφεξής οδηγία για το GSM) προκειμένου να επιτραπεί η χρήση των εν λόγω ζωνών και από άλλα συστήματα ικανά να προσφέρουν υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών πέραν του GSM (Παγκόσμιο Σύστημα Κινητών Επικοινωνιών). Στόχος της πρότασης είναι να προσφέρει μεγαλύτερο εύρος επιλογής υπηρεσιών και τεχνολογιών και, ως εκ τούτου, να εντείνει τον ανταγωνισμό όσον αφορά στη χρήση των ζωνών που έως τώρα καλύπτονται από την οδηγία για το GSM, διασφαλίζοντας παράλληλα το συντονισμό των υπηρεσιών και προστατεύοντας τη συνέχιση της λειτουργίας του GSM. Για το σκοπό αυτό θα επιτραπεί η χρήση του εν λόγω φάσματος συχνοτήτων όχι μόνο για το GSM, αλλά και για άλλες πανευρωπαϊκές υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών πέραν του GSM. Σε μια πρώτη φάση πρόκειται για το UMTS (Παγκόσμιο Σύστημα Κινητών Τηλεπικοινωνιών). Προς τούτο απαιτούνται νέοι εναρμονισμένοι τεχνικοί όροι για τη συγκεκριμένη ζώνη φάσματος οι οποίοι θα ορισθούν σύμφωνα με απόφαση της Επιτροπής που θα εκδοθεί δυνάμει της απόφασης αριθ. 676/2002/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, σχετικά με ένα κανονιστικό πλαίσιο για την πολιτική του ραδιοφάσματος στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (εφεξής απόφαση ραδιοφάσματος). |

120 | Γενικό πλαίσιο Η οδηγία για το GSM υποχρεώνει επί του παρόντος τα κράτη μέλη να διαθέτουν το σύνολο των ζωνών συχνοτήτων 890-915 MHz και 935-960 MHz για το GSM. Αυτός ο περιορισμός εμποδίζει τη χρήση των ζωνών από άλλα πανευρωπαϊκά συστήματα πέραν του GSM, τα οποία μπορούν να παράσχουν προηγμένες διαλειτουργικές υπηρεσίες μετάδοσης φωνής, δεδομένων και πολυμέσων, με μεγάλο εύρος ζώνης. Τα νέα αυτά πανευρωπαϊκά συστήματα, όπως το σύστημα UMTS, προσφέρουν δυνατότητες πέραν των δυνατοτήτων του συστήματος GSM, στο διάστημα δε της εικοσαετίας από τότε που εκδόθηκε η οδηγία για το GMS έχουν καταστεί βιώσιμα χάρη σε τεχνολογικές εξελίξεις. Επιπροσθέτως, υπάρχει μια αδιαμφισβήτητη αγορά για τις σχετικές υπηρεσίες. Δεδομένου ότι η ζώνη των 900 MHz, η οποία αποτέλεσε αντικείμενο της οδηγίας για το GSM, έχει χαρακτηριστικά διάδοσης τα οποία επιτρέπουν την κάλυψη μεγάλων εκτάσεων με χαμηλότερο κόστος, προσφέρεται καλύτερα για την κάλυψη περιοχών με μικρότερη πληθυσμιακή πυκνότητα και αγροτικών περιοχών, απ’ ό,τι οι ζώνες υψηλότερων συχνοτήτων. Η κατάργηση της οδηγίας για το GSM θα επιτρέψει να υπερκερασθεί ο υφιστάμενος περιορισμός της χρήσης του φάσματος από το GSM, πρέπει όμως να συμπληρωθεί με κατάλληλα τεχνικά μέτρα εναρμόνισης, ώστε να διαφυλαχθεί το υφιστάμενο καθεστώς εναρμόνισης της ζώνης και να διασφαλισθεί η προστασία των υπηρεσιών GSM που αυτή τη στιγμή χρησιμοποιούν τις ζώνες συχνοτήτων. Συνεπώς, πρέπει να θεσπιστούν νομικώς τεχνικοί όροι που να επιτρέπουν τη συνύπαρξη των νέων συστημάτων στα οποία πρόκειται να ανοίξει η ζώνη των 900 MHz παράλληλα με τα συστήματα GSM. Στον άξονα της πολιτικής για καλύτερη νομοθεσία, η απόφαση για το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων προσφέρει τα νομικά μέσα για τη θέσπιση των σχετικών μέτρων εναρμόνισης. Προβλέπει μηχανισμό ο οποίος επιτρέπει, συγκριτικά, την ταχεία ανταπόκριση στις τεχνικές εξελίξεις και την έγκριση σε επίπεδο ΕΕ δεσμευτικών τεχνικών μέτρων εναρμόνισης υπό μορφή αποφάσεων της Επιτροπής, οι οποίες παρέχουν ασφάλεια δικαίου για την εναρμονισμένη χρήση της ζώνης. Όπως προβλέπεται στο άρθρο 4 παράγραφος 2 της απόφασης για το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων, η Επιτροπή έδωσε εν προκειμένω, στις 5 Ιουλίου 2006, εντολή στην Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη των Διοικήσεων Ταχυδρομείων και Τηλεπικοινωνιών (εφεξής CEPT), αναφορικά με τη ζώνη των 900 MHz (καθώς και τη ζώνη των 1800 MHz). Εν πρώτοις, η CEPT εξέτασε τη δυνατότητα εισαγωγής του UMTS σε ολόκληρη την ΕΚ, στη ζώνη των 900 και στη ζώνη των 1800 MHz, στις αστικές, προαστιακές και αγροτικές περιοχές, σε συνύπαρξη με τα δίκτυα GSM, και όρισε τους τεχνικούς όρους για τη διασφάλιση επαρκούς απόστασης μεταξύ φερουσών συχνοτήτων για το σκοπό αυτό. Οι περαιτέρω τεχνικοί όροι για τη συνύπαρξη, σε αυτή τη ζώνη, του GSM με άλλα συστήματα που παρέχουν δυνατότητες πανευρωπαϊκής κάλυψης θα ορισθούν σε μεταγενέστερο στάδιο, μετά τον τεχνικό προσδιορισμό αυτών των συστημάτων. Μολονότι η ζώνη των 900 MHz ανοίγει σε επιπρόσθετα συστήματα, η τρέχουσα χρήση της ζώνης αυτής από το GSM πρέπει να διασφαλισθεί και στο μέλλον σε ολόκληρη την Κοινότητα, για όσο διάστημα υπάρχει εύλογη ζήτηση της υπηρεσίας, λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη σπουδαιότητα των υπηρεσιών GSM για την πολιτική ηλεκτρονικών επικοινωνιών της Κοινότητας. Η Επιτροπή θεωρεί επίσης ουσιαστικό να διασφαλιστεί η κατάλληλη προστασία των υφιστάμενων χρηστών σε παρακείμενες ζώνες και να ληφθούν υπόψη τα μελλοντικά συστήματα αεροπορικών επικοινωνιών άνω των 960 MHz, τα οποία διαδραματίζουν ρόλο στην επίτευξη των στόχων της πολιτικής της EΚ στον εν λόγω τομέα. Στο πλαίσιο της εντολής που έλαβε, η CEPT εξέδωσε επ' αυτού τεχνική γνωμοδότηση. Τέλος, προκειμένου να παρασχεθεί η μέγιστη ευελιξία κατά τη χρήση των ζωνών, τα κράτη μέλη παραμένουν επίσης ελεύθερα να εισάγουν στη ζώνη των 900 MHz (και στη ζώνη των 1800 MHz), σε εθνικό επίπεδο, επιπρόσθετα συστήματα παράλληλα με το GSM, καθώς και άλλα αναγνωρισμένα επίγεια συστήματα ικανά να παρέχουν πανευρωπαϊκές υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, υπό τον όρο όμως ότι αυτά τα επιπρόσθετα συστήματα μπορούν να συνυπάρχουν με τα περί ων ο λόγος πανευρωπαϊκά συστήματα. |

130 | Ισχύουσες διατάξεις στον τομέα της πρότασης Η χρήση των εν λόγω ζωνών συχνότητας διέπεται από την οδηγία για το GSM η οποία θα καταργηθεί· η Επιτροπή πρόκειται να εκδώσει απόφαση η οποία θα συνταχθεί κατ’εφαρμογήν της απόφασης για το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων και θα θεσπίζει τους νέους εναρμονισμένους όρους χρήσης του φάσματος, θα αρχίσει δε να ισχύει μετά την οριστική κατάργηση της οδηγίας για το GSM. |

140 | Συνάφεια με άλλες πολιτικές και στόχους της Ένωσης Η πολιτική για το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων πρέπει να λαμβάνει υπόψη την αυξανόμενη και εξελισσόμενη ποικιλία των πλατφορμών πρόσβασης στις ραδιοσυχνότητες για τις δημόσιες ασύρματες επικοινωνίες και να διασφαλίζει τη συμμόρφωση με το γενικό πολιτικό στόχο ανάπτυξης της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ και της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας, διασφαλίζοντας ένα φιλικό προς την καινοτομία ρυθμιστικό περιβάλλον το οποίο έχει ως αποτέλεσμα την παροχή μεγάλης ποικιλίας κινητών υπηρεσιών και εφαρμογών. Η επίτευξη αυτού του γενικού στόχου θα προωθηθεί με την πρόσδοση περισσότερης ευελιξίας στη διαχείριση πόρων φάσματος ραδιοσυχνοτήτων για ασύρματες ηλεκτρονικές επικοινωνίες, ενώ διατηρείται η εναρμόνιση όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο. Η χρήση των ζωνών συχνοτήτων πρέπει γενικώς να διέπεται από λιγότερο περιοριστικούς τεχνικούς όρους, σύμφωνα με την προσέγγιση WAPECS (Wireless Access Policy for Electronic Communications Services - Πολιτική για την ασύρματη πρόσβαση στις υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών), την οποία περιέγραψε η Ομάδα πολιτικής ως προς το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων (εφεξής RSPG) στη γνωμοδότηση που εξέδωσε στις 23 Νοεμβρίου 2005, προσέγγιση που θέτει την τεχνολογική ουδετερότητα και την ουδετερότητα των υπηρεσιών ως πολιτικούς στόχους για την επίτευξη μιας πιο ευέλικτης και αποτελεσματικής χρήσης του ραδιοφάσματος. Οι εν λόγω στόχοι πρέπει να τεθούν σταδιακά ώστε να αποφευχθεί η αναστάτωση της αγοράς. Η Επιτροπή επέμεινε επίσης σε μια πιο ευέλικτη χρήση του φάσματος στην ανακοίνωσή της με τίτλο "Ταχεία πρόσβαση σε ραδιοφάσμα για υπηρεσίες ασύρματων ηλεκτρονικών επικοινωνιών μέσω μεγαλύτερης ευελιξίας"[1], και στην ανάγκη μιας συνεπούς και αναλογικής λύσης όσον αφορά την καθιέρωση μιας πιο ευέλικτης χρήσης του φάσματος για υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών δεύτερης γενιάς (GSM) και τρίτης γενιάς (π.χ. UMTS). |

Διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη και εκτιμηση επιπτωσεων |

Διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη |

211 | Μέθοδοι διαβούλευσης, κύριοι τομείς τους οποίους αφορά η πρόταση και γενικά χαρακτηριστικά των συνομιλητών Η χρήση της ζώνης των 900 MHz, η ανάπτυξη των συστημάτων IMT-2000, συμπεριλαμβανομένου του UMTS, και η εξέλιξη της χρήσης του φάσματος προς μεγαλύτερη ευελιξία αποτέλεσαν αντικείμενο διαρκούς εξέτασης από την Επιτροπή. Στις 21 Φεβρουαρίου 2006, οργανώθηκε στις Βρυξέλλες ημερίδα εργασίας για την WAPECS. Με βάση την εντολή της Επιτροπής της 5ης Ιουλίου 2006, η CEPT και η οικεία Επιτροπή Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών (εφεξής ECC) εκπόνησαν ορισμένες μελέτες και τις διαβίβασαν στην Επιτροπή φάσματος ραδιοσυχνοτήτων (εφεξής RSC) και στην Επιτροπή. Μεταξύ αυτών είναι η έκθεση 82 της ECC σχετικά με τη συμβατότητα του UMTS που λειτουργεί στις ζώνες συχνοτήτων GSM 900 και GSM 1800 (Μάιος 2006), και η έκθεση 96 της ECC για τη συμβατότητα μεταξύ των συστημάτων UMTS 900/1800 και των συστημάτων που λειτουργούν σε παρακείμενες ζώνες (Μάρτιος 2007). Οι εν λόγω εκθέσεις αποτέλεσαν αντικείμενο δημόσιας διαβούλευσης υπό την αιγίδα της ECC. Η ECC εκπόνησε μελέτες και εξέδωσε από το 1997 μετά μια σειρά εκθέσεων σχετικά με την εφαρμογή του UMTS, διερεύνησε δε τις τρέχουσες και μελλοντικές χρήσεις της ζώνης των 900 MHz. Η CEPT ήρθε σε επαφή με οργανισμούς τυποποίησης που ασχολούνται με την οικογένεια προτύπων IMT-2000 (συμπεριλαμβανομένου του UMTS), όπως το Έργο εταιρικής συνεργασίας 3ης γενεάς (3rd Generation Partnership Project - 3GPP) στο οποίο συμμετέχουν οι οργανισμοί τηλεπικοινωνιακών προτύπων διαφόρων περιοχών (ARIB, CCSA, ETSI, ATIS, TTA και TTC) και στο οποίο εκπροσωπούνται οι επιχειρήσεις του κλάδου προκειμένου να εκπονηθούν οι προδιαγραφές συστήματος. Με βάση αυτές τις πληροφορίες, η ECC μελέτησε τη δυνατότητα εισαγωγής διαύλων UMTS στις ζώνες που χρησιμοποιούνται από το GSM χωρίς να δημιουργούνται παρεμβολές με τους παρακείμενους διαύλους GSM. Οι μελέτες συνεχίζονται προκειμένου να καλύψουν και άλλα συστήματα τα οποία αποτελούν μέρος της οικογένειας IMT-2000 της Διεθνούς Ένωσης Τηλεπικοινωνιών (ITU). Εκπονήθηκαν επίσης μελέτες προκειμένου να εξεταστούν οι ενδεχόμενες επιπτώσεις στις υπηρεσίες και στα συστήματα που λειτουργούν σε παρακείμενες ζώνες. Οι εθνικές αρχές, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιακών Προτύπων (ETSI), οι επιχειρήσεις του κλάδου, οι ομάδες χρηστών και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη συμμετέσχαν στην ειδική ομάδα έργου (PT1) της ECC, στην οποία συγκεντρώθηκαν και μελετήθηκαν πληροφορίες για τα συστήματα παρακείμενων ζωνών συχνοτήτων. Το 2006, η ECC διοργάνωσε δημόσια διαβούλευση πριν από την έκδοση της απόφασης της ECC ECC/DEC/(06)13, στην οποία διατυπώνεται η σύσταση να ανοιχθούν οι ζώνες των 900 και 1800 MHz και σε άλλα συστήματα πέραν του GSM. |

212 | Σύνοψη των απαντήσεων και τρόπος με τον οποίο ελήφθησαν υπόψη Οι εκθέσεις της ECC καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα δίκτυα UMTS μπορούν να αναπτυχθούν σε αστικές, προαστιακές και αγροτικές περιοχές, συνυπάρχοντας με τα δίκτυα GSM900/1800 και τηρώντας τις σωστές αποστάσεις μεταξύ φερουσών συχνοτήτων. Ως εκ τούτου, το πρώτο νέο σύστημα που θα πρέπει να εισαχθεί στη ζώνη των 900 MHz είναι το UMTS, το οποίο είναι σημαντικό τόσο από τεχνικής πλευράς όσο και από πλευράς πολιτικής της ΕΚ, δεδομένου ότι θα επιτρέψει την περαιτέρω ανάπτυξη πανευρωπαϊκών υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ώστε οι ίδιες ή ισοδύναμες υπηρεσίες από άποψη λειτουργικότητας να μπορούν να είναι προσιτές σε όλους τους καταναλωτές σε ολόκληρη την Κοινότητα. Η δημόσια διαβούλευση, η οποία διεξήχθη από την ECC για λογαριασμό της Επιτροπής σχετικά με τις εκθέσεις 82 και 96, κατέδειξε ότι ο κλάδος της κινητής τηλεφωνίας υποστηρίζει σθεναρά το άνοιγμα των ζωνών συχνοτήτων που παλαιότερα προορίζονταν για τα συστήματα GSM, άνοιγμα που θα επιφέρει προφανή οφέλη στις επιχειρήσεις του κλάδου και στους καταναλωτές. Ορισμένοι από τους χρήστες των παρακείμενων ζωνών συχνοτήτων εξέφρασαν αρχικά τις ανησυχίες τους σχετικά με πιθανές παρεμβολές, αλλά οι ανησυχίες αυτές ελήφθησαν υπόψη στη σχετική έκθεση 96 της CEPT και αντιμετωπίστηκαν με τη ρητή προστασία που παρέχει στο GSM το άρθρο 3 της επικείμενης απόφασης της Επιτροπής η οποία θα αντικαταστήσει την οδηγία για το GSM. |

Συγκέντρωση και χρήση εμπειρογνωσίας |

221 | Σχετικοί επιστημονικοί τομείς/τομείς εμπειρογνωσίας Διαχείριση του φάσματος συχνοτήτων, ηλεκτρονικές επικοινωνίες· τεχνογνωσία της CEPT καθώς και των οργανισμών τυποποίησης. |

222 | Χρησιμοποιηθείσα μεθοδολογία Όπως προβλέπεται στην απόφαση για το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων, η Επιτροπή έδωσε στη CEPT εντολή να συντάξει έκθεση, την οποία εξέτασε η Επιτροπή συνεπικουρούμενη από την RSC. Ελήφθησαν επίσης υπόψη οι απόψεις των χρηστών των παρακείμενων ζωνών. Σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 4 της απόφασης για το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων, η Επιτροπή θεώρησε επίσης αναγκαίο να διασφαλισθεί ότι τα νέα συστήματα παρέχουν κατάλληλη προστασία στα συστήματα που λειτουργούν στις παρακείμενες ζώνες, όπως επίσης να ληφθούν ενδεχομένως υπόψη τα μελλοντικά συστήματα αεροναυτικών επικοινωνιών που λειτουργούν σε συχνότητες άνω των 960 MHz και στηρίζουν την ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών. |

223 | Κύριοι οργανισμοί/εμπειρογνώμονες που γνωμοδότησαν Οι εθνικές αρχές, το ETSI, οι χρήστες GSM και συστημάτων τρίτης γενιάς, οι επιχειρήσεις εκμετάλλευσης δικτύων επικοινωνιών, οι κατασκευαστές και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. |

2249 | Σύνοψη των απόψεων που διατυπώθηκαν και ελήφθησαν υπόψη Δεν αναφέρθηκε ύπαρξη πιθανών σοβαρών κινδύνων με μη αναστρέψιμες συνέπειες. |

225 | Η Επιτροπή συμπέρανε από τις εκθέσεις της ECC ότι η χρήση της ζώνης συχνοτήτων μπορεί να γίνει από κοινού από το GSM και το UMTS (ένα άλλο πανευρωπαϊκό σύστημα επικοινωνιών), προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της πολιτικής της ΕΚ στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Για την αποτελεσματικότερη χρήση της ζώνης των 900 MHz, η οδηγία για το GSM πρέπει να καταργηθεί και να θεσπισθεί ένα νέο εναρμονισμένο σχέδιο με απόφαση της Επιτροπής. |

226 | Μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για τη δημοσιοποίηση των απόψεων των εμπειρογνωμόνων Οι εκθέσεις της CEPT διατίθενται στο ιστότοπο: http://www.ero.dk/documentation/docs/docfiles.asp?docid=2168&wd=N http://www.ero.dk/documentation/docs/docfiles.asp?docid=2201&wd=N. και οι εκθέσεις της RSC στον ιστότοπο: http://ec.europa.eu/information_society/policy/radio_spectrum/docs/ref_docs/rsc18_public_docs/rsc06_99_ecc_int_rep_wapecs.pdf. |

230 | Εκτίμηση επιπτώσεων Δεδομένου ότι ούτε η αυτορρύθμιση, ούτε η συρρύθμιση, ούτε η ρύθμιση από εθνικές αρχές θα μπορούσαν να καταργήσουν την οδηγία για το GSM προκειμένου να διασφαλισθεί η έγκαιρη και εναρμονισμένη καθιέρωση ενός νέου σχεδίου για την επίτευξη των στόχων κοινοτικής πολιτικής, είναι αναγκαία μια οδηγία του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την κατάργηση της οδηγίας για το GSM. Στη συνέχεια αυτής της κατάργησης πρέπει συνεπώς να εκδοθεί απόφαση της Επιτροπής, η οποία θα συνταχθεί σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας για το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων, ούτως ώστε να τεθεί σε εφαρμογή ένα νέο μέτρο εναρμόνισης που θα έχει εκπονηθεί από την Επιτροπή με την τεχνογνωσία της CEPT και τη συνδρομή της RSC. Το νέο σχέδιο θα είναι επωφελές για το σύνολο του τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών και τους καταναλωτές. Έχει σημασία για την εσωτερική αγορά να είναι οι όροι χρήσης της ζώνης των 900 MHz αφενός ανοικτοί και αφετέρου εναρμονισμένοι σε επίπεδο ΕΕ, ώστε να διευκολύνεται η καθιέρωση πανευρωπαϊκών υπηρεσιών και να παρέχεται η μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία στους καταναλωτές κατά την επιλογή υπηρεσιών, και στους χρήστες του φάσματος κατά την επιλογή τεχνολογιών. Η διαθεσιμότητα του φάσματος ραδιοσυχνοτήτων θα συμβάλει στη διασφάλιση της επίτευξης του θεματολογίου της Λισσαβόνας και της πρωτοβουλίας i2010– Ευρωπαϊκή κοινωνία της πληροφορίας για την ανάπτυξη και την απασχόληση[2] για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ψηφιακής οικονομίας και την ανάπτυξη, τις θέσεις απασχόλησης και την ευρεία διάδοση σύγχρονων υπηρεσιών. Το μέτρο θα είναι ιδίως επωφελές για τους Ευρωπαίους πολίτες, διότι θα περιορίσει σημαντικά τα εμπόδια στην ανάπτυξη προηγμένων υπηρεσιών κινητών επικοινωνιών και θα γεφυρώσει το γεωγραφικό ψηφιακό χάσμα. Αναμένεται και άλλα συστήματα πέραν του GSM να αναπτυχθούν και να διαδοθούν ταχύτερα σε ολόκληρη την Ευρώπη, από γεωγραφική άποψη, ιδίως στην ύπαιθρο. Οι νέες ασύρματες υπηρεσίες δεδομένων και πολυμέσων υψηλής απόδοσης (π.χ. φυλλομέτρημα Διαδικτύου και κινητή τηλεόραση) χρειάζονται πρόσβαση σε δίκτυα όπως τα κινητά δίκτυα τρίτης γενεάς που χρησιμοποιούν την τεχνολογία UMTS η οποία προσφέρει υψηλότερες ταχύτητες μετάδοσης δεδομένων απ’ό,τι το GSM. Το μέτρο θα αυξήσει επίσης την ποιότητα των υπηρεσιών και θα μειώσει το κόστος για τον καταναλωτή. Τα κινητά δίκτυα τρίτης γενεάς περιορίζονται αυτή τη στιγμή στις υψηλότερες συχνότητες οι οποίες έχουν λιγότερο ευνοϊκά χαρακτηριστικά διάδοσης από αυτά της ζώνης των 900 MHz και, ως εκ τούτου, συνεπάγονται υψηλότερο κόστος ανάπτυξης δικτύου. Επιπροσθέτως, η χρήση υψηλότερων συχνοτήτων ενδείκνυται λιγότερο για τη διείσδυση κτιρίων, γεγονός που αποβαίνει εις βάρος της ποιότητας της υπηρεσίας και των τιμών καταναλωτή. Τέλος, το μέτρο θα συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη του κλάδου, διευκολύνοντας την ανάπτυξη προηγμένων υπηρεσιών κινητών επικοινωνιών. Θα δημιουργήσει νέες πηγές εσόδων για τους φορείς εκμετάλλευσης και θα αυξήσει τη ζήτηση εξοπλισμού (υποδομή δικτύου, νέες γενεές τερματικών). Το μέτρο θα έχει θετική επίδραση στο περιβάλλον, καθώς με τη χρήση χαμηλότερων συχνοτήτων θα μειωθεί ο αριθμός των αναγκαίων σταθμών βάσης· επίσης, το μέτρο θα μειώσει τον κίνδυνο διαφωνιών σχετικά με τον κατάλληλο τόπο εγκατάστασης των σταθμών βάσης. Όσον αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, η ανάγκη διασφάλισης της συνεχούς προστασίας της υγείας από τις ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες δεν θίγεται από τα προτεινόμενα μέτρα. Το θέμα αυτό αποτέλεσε αντικείμενο της οδηγίας 2004/40/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, περί των ελάχιστων προδιαγραφών υγείας και ασφάλειας όσον αφορά στην έκθεση των εργαζομένων σε κινδύνους προερχόμενους από φυσικούς παράγοντες (ηλεκτρομαγνητικά πεδία), και της σύστασης του Συμβουλίου 1999/519/EΚ, της 12ης Ιουλίου 1999, περί του περιορισμού της έκθεσης του κοινού σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία (0 Hz έως 300 GHz). Η προστασία της υγείας από τον εξοπλισμό ραδιοεπικοινωνίας διασφαλίζεται με τη συμμόρφωση αυτού του εξοπλισμού προς τις ουσιώδεις απαιτήσεις της οδηγίας 1999/5/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9ης Μαρτίου 1999, σχετικά με το ραδιοεξοπλισμό και τον τηλεπικοινωνιακό τερματικό εξοπλισμό και την αμοιβαία αναγνώριση της πιστότητας των εξοπλισμών αυτών (οδηγία R&TTE). Η Επιτροπή εξετάζει μονίμως τις επενέργειες των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στην υγεία· εν προκειμένω, η επιστημονική της επιτροπή για τους ανακύπτοντες και τους πρόσφατα εντοπιζόμενους κινδύνους για την υγεία (SCENIHR) ανέλαβε προσφάτως την αναλυτική εξέταση των νέων επιστημονικών δεδομένων που προέκυψαν από πρόσφατες μελέτες. |

Νομικά στοιχεία της πρότασης |

305 | Συνοπτική παρουσίαση της προτεινόμενης δράσης Προκειμένου να επιτραπεί η χρήση της ζώνης των 900 MHZ και της ζώνης των 1800 MHz σύμφωνα με τους στόχους της κοινοτικής πολιτικής και σύμφωνα με τη ζήτηση της αγοράς για κινητές επικοινωνίες, προτείνεται η κατάργηση της οδηγίας 87/372/EΟΚ και η έκδοση απόφασης της Επιτροπής κατ' εφαρμογή της απόφασης για το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων, με τη οποία θα εναρμονιστούν οι νέοι όροι χρήσης των υπόψη ζωνών, επιτρέποντας επιπρόσθετες, πιο προηγμένες πανευρωπαϊκές υπηρεσίες κινητών επικοινωνιών. |

310 | Νομική βάση Άρθρο 95 της συνθήκης ΕΚ. |

320 | Αρχή της επικουρικότητας Η αρχή της επικουρικότητας ισχύει στο βαθμό που η πρόταση δεν εμπίπτει στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ΕΚ. |

Οι στόχοι της πρότασης δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν σε ικανοποιητικό βαθμό από τα κράτη μέλη για τους ακόλουθους λόγους: |

321 | Τα κράτη μέλη, εάν δράσουν μεμονωμένα, δεν μπορούν να διασφαλίσουν ικανοποιητικά την εναρμονισμένη χρήση της ζώνης των 900 MHz ώστε να ανταποκριθούν στις ανάγκες της κοινοτικής πολιτικής· αυτό όμως μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο ΕΚ με μέτρα εσωτερικής αγοράς τα οποία εγκρίνονται δυνάμει της απόφασης για το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων. Ωστόσο, η έγκριση νέου σχεδίου απαιτεί την κατάργηση της οδηγίας για το GSM. |

323 | Η κατάργηση της οδηγίας για το GSM μπορεί να γίνει σε επίπεδο ΕΚ μόνο με οδηγία. Οι νέοι εναρμονισμένοι τεχνικοί όροι για τη χρήση της ζώνης των 900 MHz πρέπει να εγκριθούν σε επίπεδο ΕΚ, ώστε να διασφαλισθεί η έγκαιρη και εναρμονισμένη επίτευξη των στόχων της κοινοτικής πολιτικής. |

Η δράση σε επίπεδο ΕΚ θα επιτρέψει την καλύτερη επίτευξη των στόχων της πρότασης για τους ακόλουθους λόγους: |

324 | Η κατάργηση της οδηγίας GSM και η έγκριση των όρων συνύπαρξης του GSM με το UMTS μέσω ενός δεσμευτικού μέτρου εναρμόνισης της EΚ είναι αναγκαίες προκειμένου να διασφαλισθεί η έγκαιρη και εναρμονισμένη καθιέρωση των νέων όρων χρήσης του φάσματος στα κράτη μέλη. Χωρίς κοινοτικό μέτρο δεν μπορεί να διασφαλισθεί καμία εναρμονισμένη και έγκαιρη λύση. |

325 | Η οδηγία για το GSM εμποδίζει τη χρήση της ζώνης των 900 MHz από άλλα πανευρωπαϊκά συστήματα, όπως το UMTS, και συνιστά ως εκ τούτου τροχοπέδη στην ανάπτυξη της κοινωνίας της πληροφορίας στην ΕΕ. Η εναρμονισμένη χρήση της ζώνης των 900 MHz μπορεί να στηρίξει επιπρόσθετες εφαρμογές που ανταποκρίνονται στους σημερινούς στόχους κοινοτικής πολιτικής. |

Συνεπώς, η πρόταση είναι σύμφωνη με την αρχή της επικουρικότητας. |

Αρχή της αναλογικότητας Η πρόταση ανταποκρίνεται στην αρχή της αναλογικότητας για τους ακόλουθους λόγους: |

331 | Η Επιτροπή, συνεπικουρούμενη από την RSC, θα καταργήσει την οδηγία για το GSM και θα θεσπίσει νέους τεχνικούς όρους για τη ζώνη των 900 MHz, διαφυλάσσοντας παράλληλα τη λειτουργία των υπηρεσιών GSM. Τα προτεινόμενα μέτρα περιορίζονται στις ζώνες φάσματος που είναι αναγκαίες για τις πανευρωπαϊκές εφαρμογές των υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις της τεχνολογίας και τις ανάγκες των καταναλωτών, οι ζώνες αυτές πρέπει να επανεξετάζονται διαρκώς ώστε να μπορούν επίσης να εισαχθούν επιπρόσθετα πανευρωπαϊκά συστήματα τα οποία θα συνυπάρχουν με το GSM και το UMTS. Το μέτρο δεν καλύπτει την έκδοση από τα κράτη μέλη των δικαιωμάτων χρήσης του φάσματος. Όπου αυτό είναι δυνατόν, τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι σε θέση να εισάγουν επίσης επιπρόσθετα συστήματα στη ζώνη, υπό τον όρο ότι αυτά θα μπορούν να συνυπάρχουν με τα συστήματα GSM και με άλλα πανευρωπαϊκά συστήματα τα οποία παρατίθενται στο παράρτημα - αρχής γενομένης από το UMTS - στο έδαφός τους, καθώς και στα γειτονικά κράτη μέλη. |

332 | Οι νέοι τεχνικοί όροι εκπονήθηκαν με βάση την τεχνογνωσία της CEPT και των εθνικών εμπειρογνωμόνων, χωρίς να επιφέρουν νέα περιττή οικονομική επιβάρυνση ή διοικητικό φόρτο σε κοινοτικό, εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο. Οι εν λόγω όροι θα επιτρέψουν τη δημιουργία επιπρόσθετων οικονομιών κλίμακας, καλύτερη κάλυψη των αγροτικών περιοχών, καθώς και επιπρόσθετες και αποτελεσματικότερες υπηρεσίες για τις επιχειρήσεις εκμετάλλευσης και τους χρήστες εντός της Κοινότητας. |

Επιλογή μέσων |

341 | Προτεινόμενα μέσα: οδηγία κατ' εφαρμογήν του άρθρου 95 της συνθήκης EΚ. |

342 | Δεν θεωρούνται κατάλληλα άλλα μέσα για τον(τους) ακόλουθο(ους) λόγο(ους): Μόνο μια οδηγία μπορεί να καταργήσει την οδηγία για το GSM, η οποία εγκρίθηκε βάσει του άρθρου (παλαιό) 100 της συνθήκης EΚ. Μολονότι η εξακολουθεί να προστατεύεται λειτουργία του GSM, η οποία κατέστη δυνατή χάρη σε αυτή την οδηγία, η απόφαση διασφαλίζει ότι και άλλα πανευρωπαϊκά συστήματα, συμπεριλαμβανομένου ως πρώτου βήματος του UMTS, μπορούν να συνυπάρχουν με το GSM στη ζώνη των 900 MHz. |

Δημοσιονομικές επιπτώσεις |

409 | Η πρόταση δεν έχει επιπτώσεις στον κοινοτικό προϋπολογισμό. |

Συμπληρωματικές πληροφορίες |

510 | Απλούστευση |

511 | Η πρόταση εξασφαλίζει τη βελτίωση του ρυθμιστικού πλαισίου και την απλούστευση της νομοθεσίας, των διοικητικών διαδικασιών για τις δημόσιες αρχές (της EΕ ή εθνικές), και των διοικητικών διαδικασιών που αφορούν τον ιδιωτικό τομέα. Η προς κατάργηση οδηγία για το GSM αποτελεί τροχοπέδη στην τεχνολογική πρόοδο και στερεί τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές από το κατάλληλο φάσμα συχνοτήτων για νέες προηγμένες υπηρεσίες. |

512 | Η κατάργηση της οδηγίας και η έγκριση του μέτρου εναρμόνισης που θα διευκρινίζει τους νέους όρους χρήσης συνιστούν αλλαγή της ρυθμιστικής προσέγγισης η οποία είναι ανάλογη με το στόχο της απόφασης για το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων να εδραιώσει το τεχνικό έργο για τη διαχείριση του φάσματος σε επίπεδο μέτρων εφαρμογής, απαλλάσσοντας με αυτόν τον τρόπο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο από τις λεπτομερείς τεχνικές πτυχές. |

513 | Η εναρμόνιση του φάσματος θα διευκολύνει το έργο των εθνικών αρχών και θα ικανοποιήσει τις προσδοκίες τους. |

514 | Οι εναρμονισμένοι όροι χρήσης του φάσματος θα δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες για τους φορείς εκμετάλλευσης και για τους χρήστες κινητών επικοινωνιών, ιδίως στην ύπαιθρο. |

516 | Η πρόταση περιλαμβάνεται στο τρέχον πρόγραμμα της Επιτροπής για τον εκσυγχρονισμό και την απλούστευση του κοινοτικού κεκτημένου. |

520 | Κατάργηση της υφιστάμενης νομοθεσίας Η έγκριση της πρότασης θα έχει ως αποτέλεσμα την κατάργηση της κείμενης νομοθεσίας. |

560 | Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος Η προτεινόμενη πράξη παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ και πρέπει, επομένως, να επεκταθεί στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο. |

1. 2007/0126 (COD)

Πρόταση

ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για την κατάργηση της οδηγίας 87/372/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με τις ζώνες συχνότητας που θα διατεθούν για τη συντονισμένη εγκατάσταση πανευρωπαϊκών ψηφιακών κυψελωτών δημόσιων επίγειων κινητών επικοινωνιών στην Κοινότητα

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 95,

την πρόταση της Επιτροπής[3],

τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής[4],

τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών[5],

Ενεργώντας σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 251 της συνθήκης[6],

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

(1) Οι ζώνες συχνοτήτων 890-915 και 935-960 MHz (ζώνη των 900 MHz) προορίζονταν και έπρεπε να διατεθούν στην πανευρωπαϊκή δημόσια υπηρεσία κυψελωτών ψηφιακών κινητών επικοινωνιών που παρέχεται σε κάθε κράτος μέλος σύμφωνα με κοινή προδιαγραφή, ορίσθηκαν στην οδηγία 87/372/EΟΚ του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 1987, σχετικά με τις ζώνες συχνότητας που θα διατεθούν για τη συντονισμένη εγκατάσταση πανευρωπαϊκών ψηφιακών κυψελωτών δημόσιων επίγειων κινητών επικοινωνιών στην Κοινότητα[7], η οποία συμπληρώθηκε από τη σύσταση του Συμβουλίου, της 25ης Ιουνίου 1987, που αφορά τη συντονισμένη εγκατάσταση πανευρωπαϊκών ψηφιακών κυψελωτών δημόσιων επίγειων κινητών επικοινωνιών στην Κοινότητα[8] και από το ψήφισμα του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 1990, σχετικά με το τελικό στάδιο εφαρμογής της συντονισμένης εγκατάστασης στην Κοινότητα πανευρωπαϊκών ψηφιακών κυψελωτών δημοσίων χερσαίων κινητών επικοινωνιών (GSM)[9].

(2) Προκειμένου να συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της πρωτοβουλίας i2010 «Ευρωπαϊκή κοινωνία της πληροφορίας για την ανάπτυξη και την απασχόληση»[10] και της εσωτερικής αγοράς, και να μεγιστοποιήσει τον ανταγωνισμό, η χρήση της ζώνης των 900 MHz πρέπει να ανοίξει όσο το δυνατόν περισσότερο σε επιπρόσθετους τύπους τεχνολογιών, υπό τον όρο ότι θα παραμένει συντονισμένη ώστε να εισαχθούν συμβατές πανευρωπαϊκές υπηρεσίες, ενώ θα παρέχεται στους χρήστες όσο το δυνατόν περισσότερη ελευθερία στην επιλογή υπηρεσιών και τεχνολογιών.

(3) Οι εξελίξεις στην αγορά οδήγησαν τις επιχειρήσεις του κλάδου να στηρίξουν γενικά την άρση της διάθεσης της ζώνης των 900 MHz μόνο στο GSM, ώστε να μπορέσουν να αναπτυχθούν νέες ψηφιακές τεχνολογίες με δυνατότητες παροχής καινοτόμων πανευρωπαϊκών υπηρεσιών, οι οποίες θα συνυπάρχουν με το GSM στις ζώνες συχνοτήτων 890-915 και 935-960 MHz. Οι εν λόγω ζώνες έχουν χαρακτηριστικά διάδοσης τα οποία επιτρέπουν την κάλυψη μεγαλύτερων αποστάσεων απ’ό,τι οι ζώνες υψηλότερης συχνότητας, με αποτέλεσμα να μπορούν οι σύγχρονες υπηρεσίες μετάδοσης φωνής, δεδομένων και πολυμέσων να διατίθενται σε λιγότερο πυκνοκατοικημένες και στην ύπαιθρο.

(4) Η απόφαση αριθ. 676/2002/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002, σχετικά με ένα κανονιστικό πλαίσιο για την πολιτική του ραδιοφάσματος στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (απόφαση για το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων)[11] καθιέρωσε κοινοτική πολιτική και νομικό πλαίσιο με σκοπό να διασφαλισθούν ο συντονισμός των πολιτικών προσεγγίσεων και, κατά περίπτωση, η εναρμόνιση των όρων διαθεσιμότητας και αποτελεσματικής χρήσης της ζώνης του φάσματος ραδιοσυχνοτήτων που είναι αναγκαία για την καθιέρωση και λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Η εν λόγω απόφαση επιτρέπει στην Επιτροπή να εγκρίνει τα τεχνικά μέτρα εφαρμογής ώστε να διασφαλίσει τους εναρμονισμένους όρους διαθεσιμότητας και αποτελεσματικής χρήσης της ζώνης του φάσματος ραδιοσυχνοτήτων.

(5) Σύμφωνα με τις αρχές και τους στόχους της απόφασης για το φάσμα ραδιοσυχνοτήτων, η Επιτροπή έδωσε αρχική εντολή στην Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη των Διοικήσεων Ταχυδρομείων και Τηλεπικοινωνιών (εφεξής CEPT) για εκπόνηση λιγότερο περιοριστικών τεχνικών όρων για τις ζώνες συχνοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της ζώνης των 900 MHz.

(6) Με βάση την εντολή, η CEPT εκπόνησε τους τεχνικούς όρους συνύπαρξης στη ζώνη των 900 MHz του UMTS με το GSM το οποίο λειτουργεί στην ίδια ζώνη, με βάση την αρχή ότι εφόσον η ζώνη των 900 MHz διατέθηκε στα συστήματα GSM και χρησιμοποιείται ευρέως από αυτά εντός της Κοινότητας, η συνύπαρξη αυτή θα πρέπει να διασφαλίζει την πλήρη συμβατότητα μεταξύ του GSM και του UMTS με σκοπό την προστασία της τρέχουσας χρήσης της ζώνης των 900 MHz από το GSM στο σύνολο της Κοινότητας, για όσον καιρό υπάρχει ζήτηση.

(7) Προκειμένου να παύσει η αποκλειστική χρήση της ζώνης των 900 MHz από το GSM ώστε να μπορούν να αναπτυχθούν σε αυτή τη ζώνη νέες ψηφιακές τεχνολογίες οι οποίες θα συνυπάρχουν με τα συστήματα GSM, πρέπει να καταργηθεί η οδηγία 87/372/EΟΚ.

ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΟΔΗΓΙΑ:

Άρθρο 1

Η οδηγία 87/372/ΕΟΚ καταργείται με ισχύ από […].

Άρθρο 2

Η παρούσα οδηγία αρχίζει να ισχύει την ημέρα της δημοσίευσής της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Άρθρο 3

Η παρούσα οδηγία απευθύνεται στα κράτη μέλη.

Βρυξέλλες, [...]

Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Για το Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος Ο Πρόεδρος

[pic][pic][pic][pic][pic][pic][pic][pic][pic]

[1] COM(2007) 50.

[2] Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών, COM(2005) 229 τελικό.

[3] ΕΕ C , , σ. .

[4] ΕΕ C , , σ. .

[5] ΕΕ C , , σ. .

[6] ΕΕ C , , σ. .

[7] EE L 196 της 17.7.1987, σ. 85.

[8] ΕΕ L 196 της 17.7.1987, σ. 81.

[9] ΕΕ C 329 της 31.12.1990, σ. 25.

[10] Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών, COM(2005) 229 τελικό.

[11] ΕΕ L 108 της 24.4.2002, σ.1.