Skarga wniesiona w dniu 1 kwietnia 2021 r.– Komisja Europejska przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej

(Sprawa C-204/21)

(2021/C 252/15)

Język postępowania: polski

Strony

Strona skarżąca: Komisja Europejska (Przedstawiciele: P.J.O. Van Nuffel, K. Herrmann, pełnomocnicy)

Strona pozwana: Rzeczpospolita Polska

Żądania strony skarżącej

Stwierdzenie, że:

—

przyjmując i utrzymując w mocy art. 42a § § 1 i 2 oraz art. 55 § 4 ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych (dalej: ustawa p.u.s.p.), art. 26 § 3 i art. 29 § § 2 i 3 ustawy o Sądzie Najwyższym oraz art.5 § § 1a i 1b ustawy o sądach administracyjnych w brzmieniu wynikającym z ustawy z 20 grudnia 2019 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa zmieniająca), jak również art. 8 ustawy zmieniającej, uznających za niedopuszczalne dla wszystkich sądów krajowych badanie spełnienia unijnego wymogów niezawisłego, bezstronnego sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej zgodnie z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE w związku z art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącego art. 6 ust. 1 EKPC oraz art. 267 TFUE i zasadzie pierwszeństwa prawa Unii;

—

przyjmując i utrzymując w mocy art. 26 § § 2 i 4–6 i art. 82 § § 2–5 ustawy o Sądzie Najwyższym w brzmieniu wynikającym z ustawy zmieniającej, jak również art.10 ustawy zmieniającej, przekazującym do wyłącznej właściwości Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego rozpoznawanie zarzutów i zagadnień prawnych dotyczących braku niezależności sądu lub braku niezawisłości sędziego Rzeczpospolita Polska uchybia zobowiązaniom ciążącym na niej zgodnie z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE w związku z art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz art. 267 TFUE i zasadzie pierwszeństwa prawa Unii;

—

przyjmując i utrzymując w mocy art. 107 § 1 pkt 2 i 3 ustawy p.u.s.p. i art. 72 § 1 pkt 1–3 ustawy o Sądzie Najwyższym w brzmieniu wynikającym z ustawy zmieniającej pozwalające na zakwalifikowanie jako przewinienie dyscyplinarne badanie spełnienia unijnego wymogu niezawisłego, bezstronnego sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy Rzeczpospolita Polska uchybiła jej zobowiązaniom wynikającym z art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE w związku z art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, jak również z art. 267 TFUE;

—

powierzając uprawnienia do decydowania w sprawach mających bezpośredni wpływ na status i pełnienie urzędu sędziów i asesorów sądowych (jak zezwolenie na pociągnięcie sędziów i asesorów sądowych do odpowiedzialności karnej lub na ich zatrzymanie, sprawy z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych dotyczące sędziów Sądu Najwyższego oraz sprawy z zakresu przeniesienia sędziego Sądu Najwyższego w stan spoczynku) Izbie Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, której niezawisłość i bezstronność nie są zagwarantowane, Rzeczpospolita Polska uchybiła jej zobowiązaniu na mocy art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE;

—

przyjmując i utrzymując w mocy art. 88a ustawy o sądach powszechnych, art. 45§ 3 ustawy o Sądzie Najwyższym i art. 8 § 2 ustawy o sądach administracyjnych w brzmieniu wynikającym z ustawy zmieniającej, Rzeczpospolita Polska uchybiła prawu do poszanowania życia prywatnego i prawu do ochrony danych osobowych zagwarantowanych w art. 7 i art. 8 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz w art. 6 ust. 1 lit. c) i e), art. 6 ust. 3 i art. 9 ust.1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (EU) 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych (1);

—	obciążenie Rzeczpospolitej Polskiej kosztami postępowania.

Zarzuty i główne argumenty

Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego ze względu na jej okoliczności powstania, skład oraz przyznane kompetencje nie stanowi organu sądowego spełniającego przymioty niezależnego sądu w rozumieniu art.19 ust.1 TUE w związku z art.47 Karty. W związku z tym utrzymanie jej kognicji w sprawach innych sędziów krajowych dotyczących statusu i warunków wykonywania urzędu sędziego narusza ich niezawisłość i stanowi uchybienie art. 19 ust.1 TUE.

Przepisy ustawy zmieniającej z 20 grudnia 2019 r. wykluczając możliwość dla sądów krajowych badania spełnienia przez składy orzekające w sprawach objętych prawem Unii wymogów niezawisłego, bezstronnego sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy w rozumieniu art.19 ust.1 TUE w związku z art.47 Karty uchybia tym przepisom oraz narusza mechanizm pytań prejudycjalnych ustanowiony w art. 267 TFUE. Zgodnie bowiem z orzecznictwem TSUE sądy krajowe mają obowiązek zapewnić, aby sprawy dotyczące praw jednostki jakie wywodzi ona z prawa unijnego rozpoznawane były przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony uprzednio na mocy ustawy. Kwalifikacja takiego badania jako spełniająca znamiona przewinienia dyscyplinarnego również narusza prawo Unii. Każdy sędzia krajowy jako sąd prawa Unii musi mieć możliwość oceny z urzędu lub na wniosek, czy sprawy unijne rozpoznane są przez niezawisły sąd w rozumieniu prawa Unii bez groźby wszczęcia wobec tych sędziów postępowania dyscyplinarnego. Powierzenie Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw publicznych Sądu Najwyższego wyłącznej właściwości do rozpoznawania wniosków o wyłączenie sędziego z danej sprawy lub określenie właściwego składu orzekającego opartych na zarzucie braku niezawisłości sędziego /niezależności sądu uniemożliwia pozostałym sądom krajowym wywiązanie się z wyżej wymienionych obowiązków oraz kierowanie do TSUE pytań prejudycjalnych dotyczących interpretacji tego wymogu unijnego. Natomiast zgodnie z orzecznictwem TSUE każdy sąd krajowy jest uprawniony do skierowania pytania prejudycjalnego na podstawie art.267 TFUE, a sądy od których orzeczeń nie przysługuje środek odwoławczy są do tego zobowiązane w przypadku wątpliwości interpretacyjnych.

Zobowiązanie każdego sędziego do podania w ciągu 30 dni od jego nominacji na urząd sędziowski i opublikowanie w Biuletynie Informacji Publicznej informacji o jego członkostwie w zrzeszeniu lub stowarzyszeniu oraz funkcjach pełnionych przez niego w fundacji nieprowadzących działalności gospodarczej, a także o jego przynależności do partii politycznej przez mianowaniem na urząd sędziego narusza podstawowe prawo sędziego od ochrony życia prywatnego i danych osobistych oraz przepisy RODO.

(1) Dz.U. 2016, L 119, str. 1.