8.2.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 48/14


Αίτηση προδικαστικής αποφάσεως την οποία υπέβαλε το Spetsializiran nakazatelen sad (Βουλγαρία) στις 18 Νοεμβρίου 2015 — Ποινική διαδικασία κατά Kolev κ.λπ.

(Υπόθεση C-612/15)

(2016/C 048/22)

Γλώσσα διαδικασίας: η βουλγαρική

Αιτούν δικαστήριο

Spetsializiran nakazatelen sad

Διάδικοι στην υπόθεση της κύριας δίκης

Kolev κ.λπ.

Προδικαστικά ερωτήματα

1.

Συνάδει με την υποχρέωση των κρατών μελών να προβλέπουν την αποτελεσματική δίωξη αδικημάτων που τελούνται από τελωνειακούς υπαλλήλους ένας εθνικός νόμος κατά τον οποίο ποινική διαδικασία που κινήθηκε κατά τελωνειακών υπαλλήλων, κατηγορούμενων για τη συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση με σκοπό την τέλεση πράξεων διαφθοράς κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας τους (δωροδοκία για την μη διενέργεια τελωνειακού ελέγχου) καθώς και για συγκεκριμένες πράξεις δωροδοκίας και [αποδοχής προϊόντων εγκλήματος υπό τη μορφή της] αποκρύψεως χρημάτων προερχόμενων από δωροδοκία, παύει χωρίς να έχουν εξεταστεί οι κατηγορίες κατ’ ουσίαν από το δικαστήριο, αν συντρέχουν οι ακόλουθες προϋποθέσεις: α) έχουν παρέλθει δύο έτη από την απαγγελία της κατηγορίας, β) ο κατηγορούμενος έχει υποβάλει αίτηση για περάτωση της προδικασίας, γ) το δικαστήριο έχει τάξει στον εισαγγελέα τρίμηνη προθεσμία για την περάτωση της προδικασίας, δ) ο εισαγγελέας «παρέβη ουσιώδεις τύπους» εντός της εν λόγω προθεσμίας (ειδικότερα, δεν δημοσιοποίησε ορθώς μια συμπληρωματική κατηγορία, δεν επέτρεψε την πρόσβαση στον φάκελο της έρευνας, ενώ και το κατηγορητήριο περιείχε αντιφάσεις), ε) το δικαστήριο έθεσε νέα προθεσμία στον εισαγγελέα προκειμένου να άρει τις εν λόγω «παραβάσεις ουσιωδών τύπων», [στ)] ο εισαγγελέας δεν ήρε τις εν λόγω «παραβάσεις ουσιωδών τύπων» εντός της ταχθείσας προθεσμίας –η τέλεση των εν λόγω παραβάσεων εντός της αρχικής τριμηνιαίας προθεσμίας και η μη άρση τους εντός της τελευταίας μηνιαίας προθεσμίας οφείλονται σε λόγους που αφορούν τόσο την εισαγγελία (μη εξάλειψη των αντιφάσεων του κατηγορητηρίου, παράλειψη της διενέργειας πράξεων κατά το μεγαλύτερο διάστημα των προθεσμιών) όσο και την υπεράσπιση (παράβαση της υποχρεώσεως συνεργασίας κατά τη δημοσιοποίηση της κατηγορίας και την παροχή προσβάσεως στα έγγραφα της έρευνας λόγω νοσηλείας των κατηγορουμένων και προβαλλόμενων ανειλημμένων επαγγελματικών υποχρεώσεων των συνηγόρων, [ζ)] γεννάται δικαίωμα των κατηγορουμένων για παύση της διώξεως λόγω της μη άρσεως των «παραβάσεων ουσιωδών τύπων» εντός της ταχθείσας προς τούτο προθεσμίας;

2.

Σε περίπτωση που δοθεί αρνητική απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα, ποιο τμήμα της προπαρατεθείσας νομικής ρυθμίσεως οφείλει να μην εφαρμόσει το εθνικό δικαστήριο προκειμένου να διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης: το 2.1., ήτοι την παύση της διώξεως μετά την παρέλευση της προθεσμίας του ενός μηνός, ή το 2.2., ήτοι τον χαρακτηρισμό των ανωτέρω ελαττωμάτων ως «παραβάσεων ουσιωδών τύπων», ή το 2.3., ήτοι την προστασία του δικαιώματος που γεννάται σύμφωνα με τα αναφερόμενα ανωτέρω στο στοιχείο [(η)] –υπό την προϋπόθεση ότι υφίσταται δυνατότητα αποτελεσματικής θεραπείας της εν λόγω παραβάσεως στο πλαίσιο της διαδικασίας;

2.1.

Πρέπει η απόφαση για τη μη εφαρμογή εθνικής νομοθετικής διατάξεως προβλέπουσας την παύση της διώξεως να τελεί υπό τον όρο ότι

A)

τάσσεται στον εισαγγελέα πρόσθετη προθεσμία για την άρση της «παραβάσεως ουσιωδών τύπων», η οποία πρέπει να είναι ίση με το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο εισαγγελέας δεν ήταν αντικειμενικά σε θέση να προβεί στην άρση αυτή λόγω των κωλυμάτων που οφείλονταν στην υπεράσπιση;

B)

το δικαστήριο θα διαπιστώσει στην περίπτωση Α) ότι τα εν λόγω κωλύματα προέκυψαν συνεπεία «καταχρήσεως δικαιώματος»;

Γ)

σε περίπτωση που δοθεί αρνητική απάντηση στο ερώτημα υπό στοιχείο A), το δικαστήριο διαπιστώσει ότι το εθνικό δίκαιο παρέχει επαρκείς εγγυήσεις για την ολοκλήρωση της προδικασίας εντός εύλογης προθεσμίας;

2.2.

Συνάδει με το δίκαιο της Ένωσης η απόφαση για την μη εφαρμογή του προβλεπόμενου από το εθνικό δίκαιο χαρακτηρισμού των ως άνω ελαττωμάτων ως «παράβαση ουσιωδών τύπων», και ειδικότερα:

A)

Εξασφαλίζεται επαρκώς το δικαίωμα της υπερασπίσεως να λάβει λεπτομερή στοιχεία για την ποινική κατηγορία σύμφωνα με το άρθρο 6, παράγραφος 3, της οδηγίας 2012/13/ΕΕ [του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2012, σχετικά με το δικαίωμα ενημερώσεως στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών],

-1)

αν τα εν λόγω στοιχεία παρασχέθηκαν μετά την πραγματική διαβίβαση του κατηγορητηρίου στο δικαστήριο, όμως πριν από τον δικαστικό έλεγχο αυτού, καθώς και αν είχαν παρασχεθεί στην υπεράσπιση πλήρη στοιχεία σχετικά με τα ουσιώδη σημεία της ποινικής κατηγορίας νωρίτερα, όταν το κατηγορητήριο δεν είχε διαβιβασθεί ακόμη στο δικαστήριο (αφορά τον κατηγορούμενο Hristov);

-2)

σε περίπτωση που δοθεί καταφατική απάντηση στο ερώτημα 2.2.A)-1) –αν τα εν λόγω στοιχεία παρασχεθούν μετά την πραγματική διαβίβαση του κατηγορητηρίου στο δικαστήριο, αλλά πριν από τον έλεγχο του κατηγορητηρίου από αυτό, ορισμένα όμως στοιχεία σχετικά με τα ουσιώδη σημεία της ποινικής κατηγορίας έχουν ήδη παρασχεθεί στην υπεράσπιση ενώ το κατηγορητήριο δεν είχε ακόμη διαβιβασθεί στο δικαστήριο ένεκα κωλυμάτων τα οποία αφορούν την υπεράσπιση (αφορά τους κατηγορούμενους Kolev και Kostadinov);

-3)

αν τα εν λόγω στοιχεία περιέχουν αντιφάσεις σχετικά με τον συγκεκριμένο τρόπο εκδηλώσεως της προτάσεως για χρηματισμό (σε ένα σημείο δηλώνεται ότι τα χρήματα της δωροδοκίας ζήτησε ρητά άλλος κατηγορούμενος, ενώ ο κατηγορούμενος Hristov έδειξε με μορφασμό του προσώπου του δυσαρέσκεια όταν ο υποκείμενος σε τελωνειακό έλεγχο προσέφερε πολύ μικρό ποσό· σε άλλο πάλι σημείο αναφέρεται ότι ο κατηγορούμενος Hristov απαίτησε ρητά και συγκεκριμένα χρήματα ως δωροδοκία);

B)

Εξασφαλίζεται επαρκώς στην κύρια δίκη το δικαίωμα της υπερασπίσεως για πρόσβαση στα στοιχεία «το αργότερο έως την υποβολή των στοιχείων της κατηγορίας στην κρίση του δικαστηρίου», αν η υπεράσπιση είχε πρόσβαση στο ουσιαστικό μέρος του υλικού της δικογραφίας σε προηγούμενο χρονικό σημείο και, μολονότι της παρασχέθηκε η δυνατότητα προσβάσεως στο υλικό, αυτή δεν έκανε χρήση της δυνατότητας αυτής λόγω διάφορων κωλυμάτων (ασθένεια, επαγγελματικές υποχρεώσεις) και επικαλούμενη διάταξη του εθνικού δικαίου κατά την οποία έπρεπε να κληθεί προ τουλάχιστον τριών ημερών προκειμένου να λάβει γνώση του υλικού της δικογραφίας; Πρέπει να της δοθεί δεύτερη ευκαιρία προς τούτο αφότου παύσουν να υφίστανται τα κωλύματα, με προθεσμία κλητεύσεως τουλάχιστον τριών ημερών; Πρέπει να εξεταστεί αν τα εν λόγω κωλύματα συνέτρεχαν αντικειμενικά ή αποτελούσαν κατάχρηση δικαιώματος;

Γ)

Έχει η προβλεπόμενη στο άρθρο 6, παράγραφος 3, απαίτηση [«το αργότερο με τη διαβίβαση του κατηγορητηρίου στο δικαστήριο»] την ίδια σημασία με την απαίτηση «το αργότερο έως την υποβολή των στοιχείων της κατηγορίας στην κρίση του δικαστηρίου» κατά το άρθρο 7, παράγραφος 3, της οδηγίας 2012/13/ΕΕ; Ποιο είναι το νόημα της εν λόγω απαιτήσεως –πριν από την πραγματική διαβίβαση του κατηγορητηρίου στο δικαστήριο ή το αργότερο κατά τη διαβίβαση στο δικαστήριο ή, άλλως, μετά τη διαβίβαση στο δικαστήριο, όμως προτού το δικαστήριο προβεί σε ενέργειες για την εξέταση του κατηγορητηρίου;

Δ)

Έχει η απαίτηση για παροχή των σχετικών με την κατηγορία στοιχείων στην υπεράσπιση και για πρόσβαση στο υλικό της δικογραφίας κατά τρόπο που να διασφαλίζει την «αποτελεσματική άσκηση των δικαιωμάτων υπερασπίσεως του κατηγορουμένου» και τον «δίκαιο χαρακτήρα της διαδικασίας» κατά τα άρθρα 6, παράγραφος 1, και 7, παράγραφοι 2 και 3, της οδηγίας 2012/13/ΕΕ, την ίδια έννοια σε αμφότερες τις διατάξεις; Τηρείται η απαίτηση αυτή

-1)

αν τα λεπτομερή στοιχεία για την ποινική κατηγορία παρασχεθούν στην υπεράσπιση μετά τη διαβίβαση του κατηγορητηρίου στο δικαστήριο, αλλά προτού το δικαστήριο προβεί σε ενέργειες σχετικά με την εξέτασή τους επί της ουσίας, και χορηγηθεί στην υπεράσπιση επαρκής χρόνος προετοιμασίας; Σε προηγούμενο χρονικό σημείο είχε παρασχεθεί μέρος των στοιχείων για την ποινική κατηγορία, όχι όμως το σύνολο αυτών.

-2)

αν η υπεράσπιση αποκτήσει πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία μετά τη διαβίβαση του κατηγορητηρίου στο δικαστήριο, αλλά πριν από τη διενέργεια πράξεων για την κατ’ ουσίαν εξέταση του κατηγορητηρίου, και παρασχεθεί στην υπεράσπιση επαρκής χρόνος προετοιμασίας; Η υπεράσπιση είχε αποκτήσει πρόσβαση σε ένα μεγάλο μέρος του υλικού της δικογραφίας σε προηγούμενο χρονικό σημείο.

-3)

αν το δικαστήριο λάβει μέτρα προκειμένου να εγγυηθεί στην υπεράσπιση ότι όλες οι δηλώσεις στις οποίες η τελευταία θα προβεί αφού θα έχει λάβει γνώση του αναλυτικού κατηγορητηρίου και όλου του υλικού της δικογραφίας θα έχουν το ίδιο αποτέλεσμα που θα είχαν και στην περίπτωση που οι δηλώσεις αυτές είχαν γίνει ενώπιον του εισαγγελέα πριν από τη διαβίβαση του κατηγορητηρίου στο δικαστήριο;

E)

Εξασφαλίζονται ο «δίκαιος χαρακτήρας της διαδικασίας» κατά το άρθρο 6, παράγραφοι 1 και 4 και η «αποτελεσματική άσκηση των δικαιωμάτων υπερασπίσεως του κατηγορουμένου» κατά το άρθρο 6, παράγραφος 1, της οδηγίας 2012/13/ΕΕ, αν το δικαστήριο αποφασίσει να κινήσει δίκη για μια τελική κατηγορία η οποία περιέχει αντιφάσεις σχετικά με το πώς εκφράστηκε η απαίτηση δώρου, στη συνέχεια όμως δώσει στον εισαγγελέα την ευκαιρία να άρει τις εν λόγω αντιφάσεις και στους ενδιαφερόμενους τη δυνατότητα να ασκήσουν πλήρως τα δικαιώματα τα οποία θα είχαν αν το διαβιβασθέν κατηγορητήριο δεν περιείχε αντιφάσεις;

ΣΤ)

Εξασφαλίζεται επαρκώς το δικαίωμα προσβάσεως σε δικηγόρο, όπως προβλέπεται στο άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2013/48/ΕΕ [του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2013, σχετικά με το δικαίωμα προσβάσεως σε δικηγόρο στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας και διαδικασίας εκτελέσεως του ευρωπαϊκού εντάλματος συλλήψεως, καθώς και σχετικά με το δικαίωμα ενημερώσεως τρίτου προσώπου σε περίπτωση στερήσεως της ελευθερίας του και με το δικαίωμα επικοινωνίας με τρίτα πρόσωπα και με προξενικές αρχές κατά τη διάρκεια της στερήσεως της ελευθερίας], αν κατά τη διάρκεια της προδικασίας δοθεί στον δικηγόρο η δυνατότητα να εμφανιστεί για να ενημερωθεί σχετικά με την προσωρινή κατηγορία και να λάβει πλήρη γνώση όλου του υλικού της διαδικασίας, πλην όμως ο δικηγόρος δεν εμφανισθεί λόγω ανειλημμένων επαγγελματικών υποχρεώσεων και επικαλούμενος διάταξη του εθνικού δικαίου κατά την οποία έπρεπε να κληθεί προ τουλάχιστον τριών ημερών; Πρέπει να χορηγηθεί νέα προθεσμία τουλάχιστον τριών ημερών από το χρονικό σημείο κατά το οποίο παύουν να υφίστανται οι εν λόγω υποχρεώσεις; Πρέπει να εξεταστεί αν η [μη] εμφάνιση ήταν δικαιολογημένη ή πρόκειται για κατάχρηση δικαιώματος;

Ζ)

Επηρεάζει η προσβολή του κατοχυρωμένου στο άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2013/48/ΕΕ δικαιώματος προσβάσεως σε δικηγόρο κατά την προδικασία την «πρακτική και αποτελεσματική άσκηση των δικαιωμάτων υπεράσπισης», αν μετά τη διαβίβαση του κατηγορητηρίου στο δικαστήριο το δικαστήριο παράσχει στον δικηγόρο πλήρη πρόσβαση στο τελικό και λεπτομερές κατηγορητήριο και σε όλο το υλικό της διαδικασίας και στη συνέχεια λάβει μέτρα για να εγγυηθεί στον δικηγόρο ότι όλες οι δηλώσεις που θα γίνουν από αυτόν αφού λάβει γνώση του λεπτομερούς κατηγορητηρίου και όλου του υλικού της διαδικασίας θα έχουν τα ίδια αποτελέσματα που θα είχαν αν είχαν γίνει ενώπιον του εισαγγελέα προ της διαβιβάσεως του κατηγορητηρίου στο δικαστήριο;

2.3.

Συνάδει με το δίκαιο της Ένωσης το δικαίωμα για παύση της διώξεως που γεννάται υπέρ του κατηγορουμένου (υπό τις προπαρατεθείσες περιστάσεις) καίτοι υφίσταται δυνατότητα πλήρους θεραπείας της μη αρθείσης από τον εισαγγελέα «παραβάσεως ουσιωδών τύπων» με μέτρα που θα λάβει το δικαστήριο στο πλαίσιο της δίκης, έτσι ώστε ο κατηγορούμενος να περιέρχεται στην ίδια νομική θέση στην οποία θα βρισκόταν αν η εν λόγω παράβαση είχε αρθεί εγκαίρως;

3.

Επιτρέπεται η εφαρμογή ευνοϊκότερων εθνικών διατάξεων σχετικά με το δικαίωμα εκδικάσεως της υποθέσεως εντός εύλογης προθεσμίας, το δικαίωμα ενημερώσεως και το δικαίωμα προσβάσεως σε δικηγόρο, αν η εφαρμογή αυτή οδηγεί, σε συνδυασμό με άλλες περιστάσεις (τη διαδικασία που περιγράφεται στο σημείο 1), στην παύση της διώξεως;

4.

Έχει το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2013/48/ΕΕ την έννοια ότι παρέχει στο εθνικό δικαστήριο τη δυνατότητα να αποκλείσει από τη δίκη έναν δικηγόρο ο οποίος εκπροσωπεί δύο από τους κατηγορούμενους, εκ των οποίων ο ένας έχει καταθέσει σχετικά με γεγονότα τα οποία επηρεάζουν τα συμφέροντα του άλλου χωρίς ο άλλος να έχει προβεί σε κατάθεση;

Σε περίπτωση που δοθεί καταφατική απάντηση στο ερώτημα αυτό, θεωρείται ότι το δικαστήριο εξασφαλίζει το δικαίωμα προσβάσεως σε δικηγόρο κατά το άρθρο 3, παράγραφος 1, της εν λόγω οδηγίας, αν, έχοντας ήδη επιτρέψει σε έναν δικηγόρο, ο οποίος εκπροσωπούσε συγχρόνως δύο κατηγορούμενους με αντικρουόμενα συμφέροντα, να συμμετάσχει στη δίκη, στη συνέχεια διορίσει νέους δικηγόρους, έναν για κάθε κατηγορούμενο;