52011DC0695

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie 2

2. Budżet ISPA 2

3. Nowe projekty ISPA 3

4. Nowe zobowiązania 3

5. Projekty finansowane w latach 2005-2010 3

6. Środki na płatności 4

7. Tabele zbiorcze 4

8. Rodzaje i metody świadczenia pomocy technicznej 5

9. Pomoc techniczna z inicjatywy państwa beneficjenta 6

10. Pomoc techniczna z inicjatywy Komisji 6

11. Realizacja 7

12. Monitorowanie projektów 7

13. Zarządzanie finansami i ich kontrola, w tym EDIS 8

14. Ocena ryzyka 8

15. Ustalenia Europejskiego Trybunału Obrachunkowego 9

16. Partnerzy współfinansujący – EBI i EBOR 9

17. Zamówienia publiczne 10

18. Polityka konkurencji 10

19. Polityka ochrony środowiska 10

20. Polityka transportowa 10

21. Koordynacja z instrumentem IPA 11

22. Działania informacyjne 11

WPROWADZENIE

Po posiedzeniu Rady Europejskiej w Brukseli w czerwcu 2004 r., na którym przyznano Chorwacji status kraju kandydującego, z dniem 1 stycznia 2005 r. Chorwacja została beneficjentem ISPA. Tym samym dołączyła do wcześniejszych państw beneficjentów ISPA otrzymujących pomoc w ramach ISPA od momentu uruchomienia tego instrumentu w 2000 r. Dnia 1 stycznia 2007 r. Bułgaria i Rumunia zostały członkami Unii Europejskiej i przestały być beneficjentami pomocy przedakcesyjnej, w tym pomocy w ramach ISPA. Po przystąpieniu tych dwóch państw do Unii Europejskiej Chorwacja jest jedynym odbiorcą pomocy w ramach ISPA.

Niniejsze sprawozdanie obejmuje wobec tego wyłącznie działania prowadzone w ramach ISPA w Chorwacji.

W 2010 r. pomyślnie zakończono fizyczną realizację pierwszych dwóch projektów w ramach ISPA. Z powodu opóźnień, które wystąpiły w czterech działaniach ISPA, konieczne było przedłużenie ostatecznego terminu kwalifikowalności dla tych działań o jeden rok, do końca 2011 r. Ponieważ ceny umowne były niższe, niż przewidywano, zmodyfikowano cztery działania, aby umożliwić zwiększenie zakresu prac finansowanych ze środków ISPA lub podwyższenie stopy współfinansowania.

W 2010 r. władze krajowe skoncentrowały się na faktycznej fizycznej realizacji, zarządzaniu projektami, monitorowaniu i płatnościach.

Wdrażanie ISPA w 2010 r. odbywało się równolegle z wdrażaniem programów operacyjnych finansowanych z Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) i z kompleksowymi przygotowaniami do przyszłej polityki spójności (negocjacje akcesyjne, rozdz. 22: Polityka regionalna i koordynacja instrumentów polityki strukturalnej ). Te trzy równoległe procesy wymagały znacznego wkładu ze strony administracji krajowej.

BUDżET ISPA

Zgodnie z systemem rachunkowości Komisji opartym na kosztach działań, środki finansowe na instrument ISPA pochodziły z dwóch pozycji w budżecie: funkcjonalnej pozycji w budżecie B13.01.04.02 oraz operacyjnej pozycji w budżecie 13.05.01.01. Pierwsza pozycja obejmuje środki na pokrycie wydatków administracyjnych związanych z udzielaniem pomocy technicznej (PT) (głównie na wzmocnienie Delegatury Unii Europejskiej w Republice Chorwacji). Pozycja ta została zamknięta w 2006 r. Druga pozycja obejmuje środki na płatności udostępnione w celu skutecznego wdrażania i działania ISPA w Chorwacji.

Pozycja w budżecie 13.05.01.01 obejmuje wszystkie wydatki na współfinansowanie projektów (działań) w dziedzinie infrastruktury. W 2010 r. z pozycji tej wypłacono ogółem 14 659 692,82 EUR.

Tabela 1: Budżet ISPA w 2010 r. – w EUR

Pozycja w budżecie | Zrealizowane płatności |

Funkcjonalna pozycja w budżecie B13.01.04.02 (zamknięta w 2006 r.) | 0 |

Operacyjna linia budżetowa 13.05.01.01 | 14 659 692,82 |

Ogółem | 14 659 692,82 |

Finansowanie projektów

NOWE PROJEKTY ISPA

W 2010 r. nie przyjęto żadnych nowych projektów ISPA.

NOWE ZOBOWIąZANIA

W 2010 r. nie poczyniono żadnych nowych zobowiązań dotyczących projektów, ani w sektorze środowiska, ani w sektorze transportu, ponieważ instrument ISPA zakończył się w 2006 r.

PROJEKTY FINANSOWANE W LATACH 2005-2010

W latach 2005–2006 Komisja zatwierdziła łącznie sześć projektów na podstawie wniosków przedłożonych przez Chorwację. Z projektów tych trzy dotyczą sektora środowiska, dwa sektora transportu, a jeden działań horyzontalnych w zakresie pomocy technicznej (PT) (na rzecz utworzenia oficjalnych komitetów monitorujących i wspierania agencji wdrażających ISPA). Łączny kwalifikowalny koszt inwestycyjny tych projektów wynosi 107 474 736 EUR, z czego łącznie 59 000 000, czyli 54,8 %, przyznano w ramach dotacji ISPA. Do końca 2006 r. Komisja rozdysponowała 100 % środków ISPA przeznaczonych dla Chorwacji na lata 2005–2006, rozdzielając zobowiązania w zrównoważony sposób pomiędzy sektorem środowiska a sektorem transportu.

Tabela 2 : Projekty zatwierdzone w Chorwacji w latach 2005–2006[1] – w EUR

Transport | 2 | 60 924 700 | 29 271 310 | 48 | 29 271 310 |

Horyzontalna PT | 1 | 262 335 | 262 335 | 100 | 262 335 |

Środowisko | 7 877 349,62 | 4 001 450,43 | 11 878 800,05 |

Transport | 12 758 806,09 | 10 658 242,39 | 23 417 048,00 |

PT | 209 868,00 | 0 | 209 868,00 |

Ogółem | 20 846 023,71 | 14 659 692,82 | 35 505 716,05 |

TABELE ZBIORCZE

Tabela 4 przedstawiona poniżej stanowi przegląd działań ISPA w roku 2010 oraz w latach 2005-2010.

Tabela 4 : Projekty zatwierdzone w Chorwacji w latach 2005-2010 – w EUR

Podsektor | Liczba projektów | Koszty kwalifikowalne | Wkład ISPA | 2010 | 2005 – 2010 |

Woda | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |

Woda i ścieki, w tym oczyszczanie | 1 | 36 000 000 | 22 500 000 | 0 | 2 950 858,49 | 22 500 000 | 9 668 557,17 |

Ścieki | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |

Odpady stałe | 1 | 8 823 601 | 6 000 049 | 0 | 837 193,08 | 6 000 049 | 1 437 198,08 |

Jakość powietrza | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |

Horyzontalne | 1 | 1 464 100 | 966 306 | 0 | 213 398.86 | 966 306 | 773 044,80 |

Sektor ogółem | 3 | 46 287 701 | 29 466 355 | 0 | 4 001 450,43 | 29 466 355 | 11 878 800,05 |

Transport |

Drogi | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |

Kolej | 1 | 60 182 962 | 28 789 180 | 0 | 10 465 390,39 | 28 789 180 | 23 031 344,00 |

Drogi i kolej | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |

Śródlądowe szlaki wodne | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |

Porty lotnicze | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |

Horyzontalne | 1 | 741 738 | 482 130 | 0 | 192 852,00 | 482 130 | 385 704,00 |

Sektor ogółem | 2 | 60 924 700 | 29 271 310 | 0 | 10 658 242,39 | 29 271 310 | 23 417 048 |

Horyzontalne |

PT | 1 | 262 335 | 262 335 | 0 | 0 | 262 335 | 209 868 |

Sektor ogółem | 1 | 1 464 100 | 966 306 | 0 | 213 398,86 | 966 306 | 773 044,80 |

Transport |

Sektor ogółem | 1 | 741 738 | 482 130 | 0 | 192 852,00 | 482 130 | 385 704,00 |

Horyzontalna PT |

Sektor ogółem | 1 | 262 335 | 262 335 | 0 | 0 | 262 335 | 209 868,00 |

OGÓŁEM | 3 |2 468 173 |1 710 771 |0 |406 250,86 |1 710 771 |1 368 616,80 | | POMOC TECHNICZNA Z INICJATYWY KOMISJI

Od początku istnienia instrumentu ISPA działania w ramach pomocy technicznej realizowane z inicjatywy lub w imieniu Komisji koncentrowały się na umożliwianiu delegaturze UE przeprowadzania procedur kontroli ex ante (w tym oceny projektów) zgodnie ze standardami wymaganymi w ramach zarządzania środkami unijnymi. Od 2006 r. w ramach ISPA nie finansowano żadnych takich działań w ramach pomocy technicznej. Wszystkie takie działania są od 2006 r. finansowane z IPA.

Zarządzanie i realizacja

REALIZACJA

Pierwsze dwa projekty w Chorwacji zatwierdzono w grudniu 2005 r., a kolejne cztery w lipcu i wrześniu 2006 r. Pod koniec 2010 r. trwała fizyczna realizacja wszystkich 6 projektów ISPA. Dwa działania ISPA zostały ukończone, a dla pozostałych czterech ostateczny termin realizacji został przedłużony do 31 grudnia 2011 r.[2] Pod koniec 2010 r. wykorzystana kwota stanowiła 95,8 % przydzielonej kwoty.

Pod koniec 2010 r. dwa kontrakty były na etapie oceny (wykonanie robót i dostawy). Trzy kontrakty wciąż czekały na ogłoszenie przetargu. Były to następujące kontrakty: jeden kontrakt na dostawy, jeden kontrakt ramowy i jeden na wykonanie robót. W przypadku tego ostatniego istnieje ryzyko, że przekroczony zostanie jego ostateczny termin kwalifikowalności.

Większość projektów w ramach ISPA wkracza obecnie w ostateczną fazę realizacji. W związku z powyższym coraz większą uwagę poświęca się sfinalizowaniu działań w przewidzianym terminie i zagwarantowaniu, że działania ISPA są w pełni skuteczne i w pełni zgodne przyjętymi celami.

MONITOROWANIE PROJEKTÓW

Całościowe monitorowanie i ocenę postępów oraz skuteczności wdrażania ISPA zapewniają regularne spotkania w biurach delegatury UE, sprawozdania monitorujące przedkładane przez organy wdrażające, wizyty na miejscu przeprowadzane przez personel Komisji oraz formalne monitorowanie realizowane poprzez posiedzenia komitetu monitorującego ISPA odbywające się dwa razy do roku w Chorwacji, jak również składanie przez jednostkę wdrażającą sprawozdań rocznych dotyczących każdego projektu ISPA.

W 2010 r. w Chorwacji odbyły się dwa posiedzenia komitetu monitorującego ISPA: w czerwcu i listopadzie. Dużą uwagę poświęcono opóźnieniom w projektach dotyczących środowiska. Przedłużenie terminu kwalifikowalności dla czterech działań ISPA zostało też szczegółowo przedyskutowane przez komitet monitorujący

ZARZąDZANIE FINANSAMI I ICH KONTROLA, W TYM EDIS

Główne wymogi dotyczące zarządzania finansami i ich kontroli, w tym postępowania w przypadku nieprawidłowości, określają przepisy rozporządzenia w sprawie ISPA[3] oraz załącznika III do memorandum finansowego, które mają zastosowanie w ramach systemu kontroli ex ante prowadzonych przez Komisję. Najważniejsze z nich dotyczą ustanowienia systemów i procedur wewnętrznej kontroli finansowej, mogących zagwarantować przejrzyste i niedyskryminacyjne procedury udzielania zamówień, dokładność deklarowanych wydatków, odpowiednie zdolności przeprowadzania audytu wewnętrznego, wystarczającą ścieżkę audytu i właściwe postępowanie w przypadku nieprawidłowości.

Za zapewnianie należytego zarządzania finansami i kontroli w głównej mierze odpowiedzialna jest nadal delegatura UE w Zagrzebiu. W przypadku dokumentów ISPA wskaźnik odrzucenia pozostawał wysoki, co stanowi wyraźny sygnał, że władze Chorwacji będą musiały przeprowadzić dalsze działania, aby istniała pewność, że są w stanie same prawidłowo zarządzać środkami ISPA.

DIS

Wymóg uzyskania akredytacji DIS (zdecentralizowanego systemu wdrażania) przez agencję wdrażającą w Chorwacji – CFCA – wynika z przepisów art. 164 rozporządzenia finansowego[4]. Komisja przyznała Chorwacji akredytację DIS w dniu 13 lutego 2006 r.

EDIS

Ponieważ instrument ISPA zakończył się w 2006 r. wraz z wprowadzeniem Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA), przeniesienie ISPA do EDIS (przy wykorzystaniu rozszerzonego zdecentralizowanego systemu wdrażania EDIS wymagającego jedynie kontroli ex post przeprowadzanej przez Komisję) stało się zbędne. W związku z powyższym w ostatnim czasie władze Chorwacji koncentrowały się na przygotowywaniu struktur IPA do przejścia na zdecentralizowane zarządzanie bez kontroli ex ante, ponieważ struktury te będą obowiązywać po przystąpieniu do UE. Do tego czasu delegatura UE w Chorwacji będzie nadal odgrywać ważną rolę w nadzorowaniu codziennego zarządzania działaniami ISPA, w ich wdrażaniu i monitorowaniu.

OCENA RYZYKA

Strategia audytu zaplanowana na rok 2010 została oparta na wynikach analizy stanu wdrażania ISPA oraz związanych z nim celów dyrekcji odpowiedzialnej za audyt w Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej. Strategia audytu wyznacza cele, które są określane przez kierownictwo wyższego szczebla Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej. Cele te są określane na podstawie szczegółowych rozmów z dyrekcjami operacyjnymi, w trakcie których przekazywane są informacje na temat możliwego ryzyka. Następnie strategia audytu określa działania zmierzające do osiągnięcia powyższych celów, z uwzględnieniem zidentyfikowanego ryzyka. Ogólnie rzecz ujmując, wdrażanie powyższej strategii minimalizuje ryzyko. W 2010 r. w Chorwacji przeprowadzono audyt ISPA.

W marcu 2010 r. jednostka audytowa DG REGIO przeprowadziła audyt działania ISPA Vinkovci to Tovarnik to State Border Railway Rehabilitation . Audyt objął agencję wdrażającą (CFCA), ostatecznego beneficjenta (Chorwackie Linie Kolejowe) i krajowego urzędnika zatwierdzającego wybrane działanie. Ustalenia powyższego audytu odnoszą się do 1) opóźnień w realizacji kontraktu dotyczącego sygnalizacji, 2) zbyt długich terminów pomiędzy posiedzeniami poświęconymi ocenie ofert przetargowych a podpisaniem kontraktu w trzech wypadkach, 3) wysokiego wskaźnika odrzucenia utrzymującego się podczas kontroli przeprowadzonych ex ante przez delegaturę UE.

W ramach systemu zatwierdzania ex-ante , priorytetowo traktowane jest zagwarantowanie wprowadzenia odpowiedniej liczby procedur kontrolnych odnoszących się do realizacji projektu i płatności. Zarządzanie funduszami przedakcesyjnymi niesie ze sobą jednak nieodłączne ryzyko, ponieważ fundusze są rozdysponowywane przez różne organizacje i systemy. Kwalifikowalność wydatków jest określana na podstawie zgodności z zasadami i warunkami ustalonymi na szczeblu unijnym i krajowym, co może prowadzić do zawiłości i niesie ze sobą ryzyko błędnej interpretacji.

USTALENIA EUROPEJSKIEGO TRYBUNAłU OBRACHUNKOWEGO

Europejski Trybunał Obrachunkowy rozpoczął wiosną 2010 r. „Audyt skuteczności pomocy przedakcesyjnej dla Chorwacji” Audyt objął wszelkie typy instrumentów przedakcesyjnych, w tym ISPA. Dwutygodniowa misja audytowa w Chorwacji miała miejsce w październiku 2010 r. Sprawozdanie z audytu nie zostało jeszcze ukończone[5].

PARTNERZY WSPÓłFINANSUJąCY – EBI I EBOR

Biorąc pod uwagę kompetencje tych instytucji udzielających pożyczek w zakresie przygotowania i realizacji projektów, Komisja utrzymywała z nimi regularne kontakty, zarówno na poziomie horyzontalnym, mając na celu koordynację polityki i kwestie metodyczne związane z programowaniem i wdrażaniem, jak również na poziomie krajowym. Europejski Bank Inwestycyjny nie jest zaangażowany w żaden projekt ISPA w Chorwacji;

Jedyną międzynarodową instytucją finansową aktywnie zaangażowaną w projekt ISPA w Chorwacji jest Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, który udzielił pożyczki w wysokości 10 mln EUR na projekt związany z ochroną środowiska zatwierdzony w 2005 r. – Program wodno-ściekowy Karlovac. W związku z powyższym przedstawiciele EBOR wzięli udział w obu posiedzeniach komitetu monitorującego ISPA w Chorwacji w 2010 r.

Wkład w polityki Unii Europejskiej

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE

Spełnianie wymogów prawnych dotyczących rzetelnych, obiektywnych i przejrzystych zamówień publicznych zapisanych w zasadach PRAG okazało się dużym wyzwaniem podczas realizacji projektów ISPA. Trudności w zapewnieniu zgodności z PRAG spowodowały opóźnienia w realizacji projektów ISPA. Delegatura UE w Zagrzebiu interweniowała na bieżąco, aby zapewnić prawidłowe stosowanie procedur i korygowanie błędów.

Zatwierdzanie ex ante przez Komisję, mające zastosowanie do procedur przetargowych i udzielania zamówień w zakresie projektów ISPA, jest nadal w pełni uzasadnione, ponieważ zrezygnowano z planów przeniesienia instrumentu do EDIS (zob. punkt 15). W ramach bieżącego systemu zatwierdzania ex ante oraz zgodnie z decyzją DIS w sprawie powierzenia kierownictwa, jedynie CFCA odgrywa rolę instytucji zamawiającej odpowiedzialnej za realizację projektu, natomiast Komisja zatwierdza poszczególne etapy procesu udzielania zamówień. Z powyższego wynika, że chociaż Komisja nie jest partnerem zamawiającym, jest współodpowiedzialna za poprawność proceduralną procesu udzielania zamówień (bez zatwierdzenia Komisji umowy zawarte pomiędzy beneficjentami a wykonawcami są nieważne).

POLITYKA KONKURENCJI

Ponieważ pomoc ISPA jest przeznaczana głównie na pokrycie wydatków publicznych – lub ich ekwiwalentów – dotyczących projektów związanych z infrastrukturą publiczną, zazwyczaj nie powstają żadne problemy z tego tytułu w związku z niezgodnością z unijnymi regułami konkurencji. O ile nie dochodzi do naruszenia przepisów dotyczących zamówień publicznych oraz jeśli zagwarantowany jest wolny dostęp do takiej infrastruktury dla wszystkich podmiotów spełniających niezbędne wymogi techniczne i prawne, pomoc taka nie niesie ze sobą żadnych szczególnych przywilejów dla konkretnych firm.

POLITYKA OCHRONY śRODOWISKA

Poprzez zapewnianie bezpośredniego wsparcia priorytetowym projektom w dziedzinie ochrony środowiska, ISPA przyspiesza wdrażanie polityki ochrony środowiska oraz osiąganie zgodności z normami UE w Chorwacji. Doświadczenie uzyskiwane dzięki opracowywaniu i realizacji projektu wzmacnia zdolności administracyjne sektora ochrony środowiska. Projekty i doświadczenia ISPA w dziedzinie ochrony środowiska przyczyniły się do zwiększenia ilości projektów finansowanych obecnie w ramach IPA.

POLITYKA TRANSPORTOWA

Sieci transportowe w Chorwacji, zatwierdzone zgodnie z oceną potrzeb infrastruktury transportowej (TINA) oraz regionalnym studium infrastruktury krajów bałkańskich (REBIS), były tworzone wokół struktury korytarzy paneuropejskich. Wiele ze wspomnianych powyżej korytarzy przebiega przez terytorium Chorwacji, w tym korytarz VII (Dunaj), X (Salzburg-Lublana-Zagrzeb-Belgrad-Nisz-Skopje-Wełes-Saloniki, w tym odgałęzienie Xa) oraz korytarz V, który ma dwa odgałęzienia w Chorwacji (Vb - Budapeszt, Zagrzeb, Rijeka i Vc – Budapeszt, Sarajewo, Ploče). Sieci te były wykorzystywane jako podstawa planowania krajowej strategii transportowej dla celów ISPA. W wyniku powyższego jedyny projekt ISPA w zakresie transportu (projekt kolejowy) stanowi część sieci TINA i REBIS, tj. dotyczy budowy lub modernizacji odcinków, punktów węzłowych lub dojazdów powiązanych z tymi sieciami. Sieci TEN-T w Chorwacji są oparte na zaleceniach SEETO (Obserwatorium ds. Transportu w Europie Południowo-Wschodniej).

Koordynacja instrumentów przedakcesyjnych

KOORDYNACJA Z INSTRUMENTEM IPA

Zarządzanie działaniami ISPA i programami IPA związanymi z komponentem dotyczącym rozwoju regionalnego przez te same służby Komisji, zapewnia ścisłą koordynację działań, komplementarność wspomaganych przedsięwzięć i ciągłość polityki.

Promocja

DZIAłANIA INFORMACYJNE

W czerwcu 2010 r. miało miejsce spotkanie komitetu monitorującego ISPA w Karlovacu, gdzie ISPA wspomaga inwestycje w sektorze wodno-ściekowym. Na marginesie spotkania zorganizowano konferencję prasową, po której przeprowadzono wizytę na miejscu projektu. Ponadto informacja o pomocy UE zapewniona jest przez billboardy we wszystkich miejscach projektów i poprzez kampanie informacyjne w mediach.

[1] Od 2006 r. nie zatwierdzono żadnych projektów, ponieważ w roku tym zakończył się program ISPA .

[2] Po zmianach „Wytycznych w sprawie zamknięcia projektów w ramach Funduszu Spójności i projektów dawnego funduszu ISPA 2000–2006” przyjętych w celu przedłużenia ostatecznego terminu kwalifikowalności wydatków do dnia 31 grudnia 2011 r., podobne przepisy wydano dla projektów ISPA realizowanych obecnie w Chorwacji. Dla czterech działań ISPA w Chorwacji przyznano wydłużenie terminu o rok.

[3] Rozporządzenie Rady (WE) nr 1267/1999 z dnia 21 czerwca 1999 r. ustanawiające Instrument Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej [Dz.U. L 161 z 26.6.1999, s. 73].

[4] Przepis został jednak skreślony z dniem 1 maja 2007 r. rozporządzeniem (WE, Euratom) nr 1995/2006 [Dz.U. L 390 z 30.12.2006, s. 1].

[5] Podczas opracowywania niniejszego sprawozdania wstępne ustalenia zostały przekazane służbom Komisji.