EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52011DC0246
REPORT FROM THE COMMISSION TO THE COUNCIL AND THE EUROPEAN PARLIAMENT Report on the interim evaluation of the specific Programme "Drug prevention and information" (DPIP) 2007-2013 REPORT FROM THE COMMISSION TO THE COUNCIL AND THE EUROPEAN PARLIAMENT Report on the interim evaluation of the specific Programme "Drug prevention and information" (DPIP) 2007-2013
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Έκθεση για την ενδιάμεση αξιολόγηση του ειδικού προγράμματος "Πρόληψη των ναρκωτικών και σχετική ενημέρωση" (Πρόγραμμα ΠΝΕ) 2007-2013 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Έκθεση για την ενδιάμεση αξιολόγηση του ειδικού προγράμματος "Πρόληψη των ναρκωτικών και σχετική ενημέρωση" (Πρόγραμμα ΠΝΕ) 2007-2013
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Έκθεση για την ενδιάμεση αξιολόγηση του ειδικού προγράμματος "Πρόληψη των ναρκωτικών και σχετική ενημέρωση" (Πρόγραμμα ΠΝΕ) 2007-2013 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Έκθεση για την ενδιάμεση αξιολόγηση του ειδικού προγράμματος "Πρόληψη των ναρκωτικών και σχετική ενημέρωση" (Πρόγραμμα ΠΝΕ) 2007-2013
/* COM/2011/0246 τελικό */
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Έκθεση για την ενδιάμεση αξιολόγηση του ειδικού προγράμματος "Πρόληψη των ναρκωτικών και σχετική ενημέρωση" (Πρόγραμμα ΠΝΕ) 2007-2013 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Έκθεση για την ενδιάμεση αξιολόγηση του ειδικού προγράμματος "Πρόληψη των ναρκωτικών και σχετική ενημέρωση" (Πρόγραμμα ΠΝΕ) 2007-2013 /* COM/2011/0246 τελικό */
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Εισαγωγή 3 1.1. Σκοπός και δομή της έκθεσης 3 1.2. Ιστορικό 3 1.2.1. Στόχοι και προτεραιότητες 3 1.2.2. Τύποι ενεργειών προς στήριξη 4 1.2.3. Συμμετοχή 5 1.2.4. Ομάδες-στόχοι 5 1.2.5. Πρόσβαση στο πρόγραμμα ΠΝΕ 5 1.2.6. Προϋπολογισμός 6 2. Εφαρμογή του προγραμματοσ ΠΝΕ 7 2.1.1. Πρωτοβουλίες της Επιτροπής 7 2.1.2. Επιδοτήσεις 8 3. Αξιολόγηση του προγραμματοσ ΠΝΕ 12 3.1. Συνάφεια του Προγράμματος ΠΝΕ 12 3.2. Αποτελεσματικότητα του προγράμματος ΠΝΕ 13 3.3. Αποδοτικότητα του προγράμματος ΠΝΕ 15 3.4. Βιωσιμότητα του προγράμματος ΠΝΕ 16 4. Συμπεράσματα και συστασεισ 16 4.1. Αυξημένη ενωσιακή διάσταση, και προστιθέμενη αξία και αντίκτυπος ΕΕ 17 4.2. Αυξημένη αποδοτικότητα της διαχείρισης του Προγράμματος ΠΝΕ 17 4.3. Βελτιωμένη διάδοση των αποτελεσμάτων και καλύτερη χρήση τους 18 Εισαγωγή Σκοπός και δομή της έκθεσης Όπως απαιτείται στο άρθρο 15 παράγραφος 3 στοιχείο β) της απόφασης αριθ. 1150/2007/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου[1] (στο εξής βασική πράξη ), η παρούσα έκθεση παρουσιάζει τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν κατά την υλοποίηση του προγράμματος "Πρόληψη των ναρκωτικών και σχετική ενημέρωση" (στο εξής Πρόγραμμα ΠΝΕ ή ΠΝΕ) από την ημερομηνία θέσπισής του στις 25 Σεπτεμβρίου 2007. Με βάση τα πορίσματα της ποιοτικής και ποσοτικής ανάλυσης της υλοποίησης του Προγράμματος ΠΝΕ, τα βασικά επιτεύγματά του, και λαμβάνοντας υπόψη τις κύριες προκλήσεις, η έκθεση προβαίνει σε συστάσεις που αφορούν το υπόλοιπο της περιόδου υλοποίησης. Για τους σκοπούς της ποιοτικής και ποσοτικής ανάλυσης η Επιτροπή προσέφυγε στη συνδρομή εξωτερικού συνεργάτη[2]. Τα πορίσματα της μελέτης που διεξήγαγε ο εξωτερικός συνεργάτης στηρίχτηκαν σε ανάλυση των εγγράφων, σε συνεντεύξεις με ενδιαφερομένους, μελέτες περιπτώσεων, καθώς και σε έρευνα στους δικαιούχους χρηματοδότησης. Στην έρευνα συμμετείχαν αφενός δικαιούχοι επιδοτήσεων ενεργειών και επιδοτήσεων λειτουργίας που έλαβαν επιδότηση στο πλαίσιο των προσκλήσεων για την υποβολή προτάσεων των ετών 2007 και 2008 και αφετέρου δικαιούχοι επιδοτήσεων ενεργειών και επιδοτήσεων λειτουργίας που ήσαν συμβαλλόμενα μέρη στις συμφωνίες επιδότησης. Ιστορικό Στόχοι και προτεραιότητες Tο Πρόγραμμα ΠΝΕ αποτελεί τμήμα της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2005-2012) που έχει στόχο τη σημαντική μείωση της ζημίας στην κοινωνία και στην υγεία από την χρήση και το εμπόριο παράνομων ναρκωτικών. Το Πρόγραμμα ΠΝΕ συμβάλλει στον στόχο της επίτευξης υψηλού επιπέδου προστασίας της δημόσιας υγείας και της μείωσης των επιβλαβών συνεπειών για την υγεία που συνδέονται με την τοξικομανία. Οι γενικοί στόχοι του Προγράμματος ΠΝΕ είναι να προληφθούν και να μειωθούν η χρήση ναρκωτικών, η τοξικομανία και οι επιβλαβείς συνέπειες των ναρκωτικών, και παράλληλα να συμβάλει το Πρόγραμμα στη βελτίωση της ενημέρωσης όσον αφορά τη χρήση ναρκωτικών, και να στηρίξει την εφαρμογή της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2005-2012). Οι γενικοί στόχοι προσδιορίζονται πιο συγκεκριμένα με τον καθορισμό τριών ειδικών στόχων : α) προώθηση διακρατικών ενεργειών με στόχο: α) να δημιουργηθούν πολυτομεακά δίκτυα, β) να διευρυνθεί η βάση των γνώσεων, η ανταλλαγή πληροφοριών καθώς επίσης και ο προσδιορισμός και η διάδοση ορθών πρακτικών, μεταξύ άλλων με γ) ενέργειες κατάρτισης, επισκέψεις μελέτης και ανταλλαγές προσωπικού, δ) τη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση σχετικά με τα προβλήματα υγείας καθώς και τα κοινωνικά προβλήματα που προκαλούνται από τη χρήση ναρκωτικών και την προώθηση ανοικτού διαλόγου με στόχο την καλύτερη κατανόηση του φαινομένου των ναρκωτικών, και ε) τη στήριξη μέτρων που αποσκοπούν στην πρόληψη της χρήσης ναρκωτικών, μεταξύ άλλων με την αντιμετώπιση του θέματος της μείωσης των επιβλαβών συνεπειών των ναρκωτικών, και μεθόδων θεραπείας, λαμβάνοντας υπόψη τις πλέον πρόσφατες επιστημονικές γνώσεις, στ) συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στην εφαρμογή και την ανάπτυξη της στρατηγικής και των σχεδίων δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά, και ζ) παρακολούθηση, την εφαρμογή και την αξιολόγηση της εφαρμογής συγκεκριμένων ενεργειών στο πλαίσιο των σχεδίων δράσης 2005-2008 και 2009-2012 για τα ναρκωτικά. Τύποι ενεργειών προς στήριξη Για την επίτευξη των γενικών και ειδικών στόχων που καθορίζονται πιο πάνω, το Πρόγραμμα ΠΝΕ υποστηρίζει τα ακόλουθα είδη ενεργειών: α) Πρωτοβουλίες της Επιτροπής - ειδικές ενέργειες που αναλαμβάνει η Επιτροπή , όπως μελέτες και έρευνα, δημοσκοπήσεις και έρευνες στην κοινή γνώμη, διαμόρφωση δεικτών και κοινών μεθοδολογιών, συλλογή, επεξεργασία και διάδοση δεδομένων και στατιστικών, σεμινάρια, συνέδρια και συσκέψεις εμπειρογνωμόνων, διοργάνωση δημόσιων εκστρατειών και εκδηλώσεων, σχεδιασμός και επιμέλεια δικτυακών τόπων, επεξεργασία και διάδοση πληροφοριακού υλικού, υποστήριξη και διαχείριση δικτύων εθνικών εμπειρογνωμόνων, δραστηριότητες ανάλυσης, παρακολούθησης και αξιολόγησης, β) ειδικά διακρατικά σχέδια κοινοτικού ενδιαφέροντος , τα οποία υποβάλλονται από τουλάχιστον δύο κράτη μέλη ή τουλάχιστον ένα κράτος μέλος και ένα άλλο κράτος που μπορεί να είναι είτε προσχωρούσα είτε υποψήφια χώρα, ή γ) δραστηριότητες μη κυβερνητικών οργανώσεων ή άλλων φορέων οι οποίοι επιδιώκουν σκοπούς γενικού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος που συνάδουν με τους γενικούς στόχους του Προγράμματος, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζονται στα ετήσια προγράμματα εργασίας. Ενώ η κοινοτική χρηματοδότηση λαμβάνει τη μορφή δημοσίων συμβάσεων προμηθειών στην περίπτωση πρωτοβουλιών της Επιτροπής, τα άλλα δύο είδη ενεργειών χρηματοδοτούνται με τη μορφή επιδοτήσεων λειτουργίας και επιδοτήσεων ενεργειών . Συμμετοχή Στο Πρόγραμμα ΠΝΕ μπορούν να συμμετάσχουν και τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Στο Πρόγραμμα μπορούν να συμμετάσχουν επίσης και άλλες χώρες υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις: δ) οι χώρες ΕΖΕΣ που συμμετέχουν στη συμφωνία για τον ΕΟΧ, σύμφωνα με τις διατάξεις της εν λόγω συμφωνίας, ε) οι υποψήφιες χώρες καθώς και οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων που περιλαμβάνονται στη διαδικασία σταθεροποίησης και σύνδεσης, σύμφωνα με τους όρους που καθορίζονται στις συμφωνίες σύνδεσης ή στα πρόσθετα πρωτόκολλά τους για συμμετοχή σε κοινοτικά προγράμματα, όπως έχουν συναφθεί ή πρόκειται να συναφθούν με τις χώρες αυτές, στ) Στα σχέδια μπορούν να συμμετέχουν υποψήφιες χώρες που δεν συμμετέχουν στο Πρόγραμμα, εφόσον αυτό συμβάλλει στην προετοιμασία της προσχώρησής τους, ή άλλες τρίτες χώρες ή διεθνείς οργανισμοί που δεν συμμετέχουν στο Πρόγραμμα, εφόσον αυτό εξυπηρετεί τους στόχους των σχεδίων. Με βάση τις ανωτέρω αρχές, δύο οργανώσεις από την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και μία από την Κροατία συμμετείχαν (ως συνδεδεμένοι εταίροι) σε διακρατικά σχέδια που χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο του ετήσιου προγράμματος εργασίας του 2007. Εκτός από αυτές, κατά τα τρία πρώτα έτη της εφαρμογής του Προγράμματος ΠΝΕ δεν συμμετείχε σε αυτό καμία υποψήφια χώρα και καμία χώρα των Βαλκανίων. Ομάδες-στόχοι Το Πρόγραμμα ΠΝΕ απευθύνεται σε όλες τις ομάδες που ασχολούνται άμεσα ή έμμεσα με το φαινόμενο των ναρκωτικών. Όσον αφορά τα ναρκωτικά, οι νέοι, οι γυναίκες, οι ευάλωτες ομάδες και οι κάτοικοι κοινωνικώς μειονεκτικών περιοχών, συνιστούν ομάδες κινδύνου και πρέπει να προσδιορίζονται ως ομάδες-στόχοι. Άλλες ομάδες-στόχοι είναι, μεταξύ άλλων, οι δάσκαλοι και το εκπαιδευτικό προσωπικό, οι γονείς, οι κοινωνικοί λειτουργοί, οι τοπικές και εθνικές αρχές, οι εργαζόμενοι σε ιατρικά και παραϊατρικά επαγγέλματα, το δικαστικό προσωπικό, οι αρχές επιβολής του νόμου και οι σωφρονιστικές αρχές, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και οι θρησκευτικές κοινότητες. Πρόσβαση στο πρόγραμμα ΠΝΕ Η πρόσβαση στο πρόγραμμα ΠΝΕ είναι ανοικτή σε δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς και φορείς, τοπικές αρχές στο αρμόδιο επίπεδο, πανεπιστημιακές σχολές και ερευνητικά κέντρα, που δραστηριοποιούνται στον τομέα της πρόληψης της χρήσης ναρκωτικών και της σχετικής ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης και της θεραπείας της βλάβης που σχετίζεται με τα ναρκωτικά. Κερδοσκοπικοί φορείς και οργανώσεις έχουν πρόσβαση σε επιδοτήσεις στο πλαίσιο του προγράμματος μόνον από κοινού με μη κερδοσκοπικές ή κρατικές οργανώσεις. Προϋπολογισμός Το άρθρο 12 της βασικής πράξης προβλέπει συνολικό χρηματοδοτικό προϋπολογισμό για την εφαρμογή του Προγράμματος ΠΝΕ ύψους 21.350.000 ευρώ για την περίοδο 2007-2013. Η διάθεση του προϋπολογισμού έχει προβλεφθεί σε ίσες δόσεις ύψους 3.050.000 ευρώ κατ’ έτος, Ο ετήσιος αυτός προϋπολογισμός περιλαμβάνει πιστώσεις που καλύπτουν τις διοικητικές δαπάνες της διαχείρισης του προγράμματος ύψους 50.000 ευρώ κατ’ έτος. Εκτός από την χρηματοδότηση που διατίθεται μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ οι χώρες ΕΖΕΣ/ΕΟΧ συνεισφέρουν στο Πρόγραμμα ΠΝΕ βάσει κοινής δήλωσης προθέσεων. Κατά την υπό εξέταση περίοδο, το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης (78%) χορηγήθηκε για επιδοτήσεις λειτουργίας και επιδοτήσεις ενεργειών, ενώ οι πρωτοβουλίες της Επιτροπής αντιπροσώπευαν λιγότερο από το 1/3 (22%) των πιστώσεων: Έτος | Σύνολο EUR | Επιδ. ενεργ. EUR | Επιδ. λειτουργίας EUR | Πρωτοβουλίες EΚ EUR | 2007 | 3.000.000 | 2.250.000 | 0 | 750.000 | 2008 | 3.071.700 | 2.221.700 | 500.000 | 350.000 | 2009 | 3.071.700 | 2.471.700 | 0 | 600.000 | 2010 | 3.075.600 | 1.717.600 | 400.000 | 958.000 | Εφαρμογή του προγραμματοσ ΠΝΕ Λόγω της καθυστερημένης έκδοσης της βασικής πράξης στις 25 Σεπτεμβρίου 2007, η ουσιαστική εφαρμογή του προγράμματος άρχισε μόλις το 2008. Αν και υπήρχε ετήσιο πρόγραμμα εργασίας εγκεκριμένο για το δημοσιονομικό έτος 2007, οι πιστώσεις χρησιμοποιήθηκαν μόνο από το 2008 και εξής. Η κατάσταση αυτή επηρέασε αρνητικά την ετήσια διάρκεια της εφαρμογής και δημιούργησε κενό εφαρμογής για ένα έτος. Το πρόγραμμα όμως μπόρεσε να καλύψει το κενό μη δημοσιεύοντας προσκλήσεις για υποβολή προτάσεων το 2009. Πρωτοβουλίες της Επιτροπής Από το 2007 χρηματοδοτήθηκαν συνολικά 18 ενέργειες στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών της Επιτροπής. Κάθε μια από τις ενέργειες συνέβαλε σημαντικά στην εφαρμογή της στρατηγικής και των σχεδίων δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά. Το Πρόγραμμα ΠΝΕ διαδραματίζει σοβαρό ρόλο στην υποστήριξη της συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών: η χρηματοδότηση του Προγράμματος ΠΝΕ στήριξε την Ευρωπαϊκή Δράση για τα Ναρκωτικά (ΕΔΝ) που παρέχει στην κοινωνία των πολιτών την πλατφόρμα για την ανάληψη δέσμευσης όσον αφορά τη χρήση ναρκωτικών και τους κινδύνους που σχετίζονται με την τοξικομανία. Η Επιτροπή διεξήγε εκτεταμένη ενημερωτική εκστρατεία για την ΕΔΝ, με τρείς ευρείας κλίμακας εκδηλώσεις που οργανώθηκαν στο Βερολίνο, το Λονδίνο και τη Βαρσοβία, και ένα ιστότοπο στο Διαδίκτυο που άνοιξε για να εξασφαλίσει την εκτέλεση της ΕΔΝ. Με τη διοργάνωση και τη χρηματοδότηση 3 συνεδριάσεων ολομέλειας και διαφόρων συνεδριάσεων σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, η Επιτροπή στήριξε τη δράση του Φόρουμ της κοινωνίας των πολιτών για τα ναρκωτικά. Η έρευνα παίζει σημαντικό ρόλο για να στηριχθούν πολιτικές για τα ναρκωτικά που θα βασίζονται σε στοιχεία και για να αναπτυχθούν οι αναγκαίες απαντήσεις σε επίπεδο πολιτικής για τη μείωση των δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία και κοινωνικών επιπτώσεων που συνεπάγεται η χρήση ναρκωτικών στις κοινωνίες μας. Χρηματοδοτήθηκαν δύο σημαντικές δράσεις για την ανάπτυξη στρατηγικής της ΕΕ σχετικά με την έρευνα περί ναρκωτικών στην ΕΕ. Τόσο Η συγκριτική ανάλυση της έρευνας των παράνομων ναρκωτικών στην ΕΕ, όσο και η μεγάλη διάσκεψη που απέβλεπε στον εντοπισμό και τη γεφύρωση των κενών στην έρευνα (που χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο των ετήσιων προγραμμάτων εργασίας των ετών 2007 και 2008 αντιστοίχως) θεωρήθηκαν σημαντικά ορόσημα και χρησιμοποιήθηκαν ως βάση για τη σύσταση του σημερινού πλαισίου έρευνας στον τομέα πολιτικής για τα ναρκωτικά σε επίπεδο ΕΕ. Στο πλαίσιο των ετήσιων προγραμμάτων εργασίας των ετών 2007 και 2010 χρηματοδοτήθηκαν δύο πρόσθετες μελέτες, αφενός σχετικά με την Λεπτομερή ανάλυση της λειτουργίας της παγκόσμιας αγοράς παράνομων ναρκωτικών για να καλυφθεί το σοβαρό κενό γνώσεων ως προς τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν στην πραγματικότητα οι αγορές ναρκωτικών, και αφετέρου σχετικά με την ανάπτυξη ενός πλαισίου της ΕΕ για τα ελάχιστα ποιοτικά πρότυπα και κριτήρια αναφοράς ως προς τη μείωση της ζήτησης ναρκωτικών, προκειμένου να στηριχθεί το έργο της Επιτροπής και να επιτευχθεί συναίνεση σε επίπεδο ΕΕ στον τομέα αυτό, όπως απαιτείται από το πρόγραμμα δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά. Η Επιτροπή υποστήριξε επίσης τη σύσταση ομάδας εμπειρογνωμόνων στον τομέα της δεύτερης μελέτης. Επιδοτήσεις Στήριξη σε ειδικά διακρατικά σχέδια κοινοτικού ενδιαφέροντος (επιδοτήσεις ενεργειών) και σε δραστηριότητες μη κυβερνητικών οργανώσεων ή άλλων οντοτήτων που επιδιώκουν στόχο γενικού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (επιδοτήσεις λειτουργίας) Με τη χρηματοδότηση που προβλέπεται στα κεφάλαια των επιδοτήσεων των ετήσιων προγραμμάτων εργασίας 2007-2010, το Πρόγραμμα ΠΝΕ στήριξε δραστηριότητες που εκτελέστηκαν κατά κύριο λόγο από μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) και πανεπιστήμια. Με μερικές μόνο εξαιρέσεις, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές ήσαν μόνο εταίροι στα σχέδια. Οι εθνικές αρχές συμμετείχαν ως συνδεδεμένοι εταίροι σε επιλεγμένες περιπτώσεις. Στις δραστηριότητες που χρηματοδοτήθηκαν συμμετείχαν συνολικά 143 οργανώσεις από 27 χώρες [3] ως δικαιούχοι σε επιδότηση λειτουργίας, συντονιστής σχεδίου, εταίρος σχεδίου ή συνδεδεμένο μέρος. Τα συνδεδεμένα μέρη δεν είναι άμεσοι δικαιούχοι των επιδοτήσεων και δεν είναι μέρη των συμφωνιών επιδότησης· συνεισφέρουν και επωφελούνται έμμεσα από τις δραστηριότητες. Από τις οργανώσεις που συμμετείχαν, 136 (95%) είναι εγκατεστημένες σε κράτος μέλος της ΕΕ. Εκπροσωπούνται συνολικά 23 κράτη μέλη. Μέχρι στιγμής δεν συμμετείχαν οργανώσεις από 4 χώρες (IE, CY, LU και MT), αλλά σε μερικές από τις δραστηριότητες μπορεί να εμπλέκονταν άτομα από αυτές τις χώρες (π.χ. συμμετοχή σε ενέργειες διάδοσης). Παρά τη δυνατότητα που προβλέπεται στην βασική πράξη και την ετήσια συνεισφοράς τους στο πρόγραμμα, δεν συμμετείχαν οργανώσεις από χώρες ΕΖΕΣ/ΕΟΧ. Παρά τα πολύ θετικά επιτεύγματα από άποψη κάλυψης της ΕΕ, το ΠΝΕ αντιμετωπίζει προκλήσεις ως προς τη γεωγραφική ισορροπία. Οι περισσότερες (82) από τις συμμετέχουσες οργανώσεις (μεταξύ των οποίων και συνδεδεμένοι εταίροι) ήσαν εγκατεστημένοι σε 5 κράτη μέλη (IT – 17%, UK – 10%, DE – 13%, ES 6%, BE 6%). Η αναλογία αυτή είναι σχεδόν ίδια με την αναλογία των χωρών καταγωγής των άμεσων δικαιούχων επιδότησης. Από τους 112 δικαιούχους επιδότησης[4] (δικαιούχοι επιδοτήσεων λειτουργίας, συντονιστές επιδοτήσεων ενεργειών και εταίροι), το 54% προήλθε από 5 κράτη μέλη (IT – 18%, UK – 12%, DE – 11%, ES 6%, BE 6%). Επιδοτήσεις λειτουργίας ΕΠΙΔΟΤΗΣΕΙΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ | 2008 | 2010 | 2011 | Αριθμός αιτήσεων που υποβλήθηκαν | 16 | 19 | 4 | Αριθμός επιλέξιμων αιτήσεων | 13 | 5 | n.a. | Αριθμός προτάσεων που επιλέχθηκαν | 5 | 4 | n.a. | Συνολικό ποσό χρηματοδότησης | 500.000 EUR | 400.000 EUR | 400.000 EUR. | Συνολικό ποσό αιτούμενης χρηματοδότησης | 1.029.632 EUR | 1.318.474,56 EUR | n.a. | Συνολικό ποσό χορηγηθείσας χρηματοδότησης | 409.429 EUR | 219.788,38 EUR | n.a. | Συνολικά δημοσιεύτηκαν τρεις προσκλήσεις για την υποβολή προτάσεων σχετικών με επιδοτήσεις λειτουργίας. Οι αιτούντες είχαν τη δυνατότητα να υποβάλουν αίτηση για τη χρηματοδότηση της υλοποίησης των ετήσιων προγραμμάτων δραστηριότητας κατά τα έτη 2008, 2010 και 2011(ετήσιο πρόγραμμα εργασίας 2011). Σε απόκριση στις τρεις αυτές προσκλήσεις υποβολής προτάσεων, υποβλήθηκαν 39 αιτήσεις, από τις οποίες επελέγησαν 9 οργανώσεις. Η αξιολόγησης των αιτήσεων που υποβλήθηκαν για το δημοσιονομικό έτος 2011 δεν είχε ακόμα περατωθεί κατά τον χρόνο της σύνταξης της παρούσας έκθεσης. Οι χρηματοδοτικοί όροι για τις επιδοτήσεις λειτουργία παρέμειναν αμετάβλητοι καθ’ όλη την περίοδο. Το ανώτατο ποσό επιδότησης προς διάθεση ήταν 100.000 ευρώ, ενώ το ποσοστό συνεισφοράς της ΕΕ στον συνολικό επιλέξιμο προϋπολογισμό λειτουργίας του αιτούντος δεν μπορούσε να υπερβεί το 80%. Επιδοτήσεις ενεργειών ΕΠΙΔΟΤΗΣΕΙΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ | 2007 | 2008 | 2009/2010 | Αριθμός αιτήσεων που υποβλήθηκαν | 39 | 59 | 66 | Αριθμός επιλέξιμων αιτήσεων | 33 | 41 | 53 | Αριθμός προτάσεων που επιλέχθηκαν | 9 | 6 | 10 | Συνολικό ποσό χρηματοδότησης | 2 250 000 EUR | 2 221700 EUR | 4 189 300 EUR | Συνολικό ποσό αιτούμενης χρηματοδότησης | 11 610 036,34 EUR | 13 850 005,17 EUR | 21 732 250,18 EUR REUR | Συνολικό ποσό χορηγηθείσας χρηματοδότησης | 2 181 947,85 EUR | 2 116 748,04 EUR | 3 889 295,44EUR | Για να λάβουν τη στήριξη για διασυνοριακά σχέδια, οι ενδιαφερόμενες οργανώσεις μπορούσαν να αποκριθούν σε 3 προσκλήσεις για υποβολή προτάσεων. Λόγω της καθυστερημένης έκδοσης της βασικής πράξης, η πρώτη πρόσκληση για υποβολή προτάσεων βάσει του ετήσιου προγράμματος εργασίας 2007 δημοσιεύτηκε το 2008. Ομοίως, η πρόσκληση για υποβολή προτάσεων στο πλαίσιο του ετήσιου προγράμματος εργασίας για το 2008 δημοσιεύτηκε μόλις το 2009. Για να μπορέσει το πρόγραμμα να καλύψει αυτό το χρονικό κενό, η τρίτη πρόσκληση για υποβολή προτάσεων δημοσιεύτηκε το 2010 και συνδύαζε τις πιστώσεις στο κεφάλαιο για τις επιδοτήσεις που προβλέπονταν για δύο έτη (2009 και 2010). Ως εκ τούτου, ενώ η διαθέσιμη χρηματοδότηση στην περίπτωση των δύο πρώτων προσκλήσεων για υποβολή προτάσεων ήταν σχεδόν όμοια (περίπου 2,2 εκατ. ευρώ), οι πιστώσεις κατά την περίοδο 2009/2010 ήσαν σχεδόν διπλάσιες. Σύνολο προϋπολογισμού σε EUR | Συνολικό ποσό επιδότησης σε EUR | Συνεισφορά ΕΚ % | Σύνολο 2007 | 2.789.586,16 | 2.181.947,85 | 78% | Σύνολο 2008 | 3.034.116,27 | 2.116.748,04 | 70% | Συν. 2009/2010 | 5.114.243,88 | 3.889.295,44 | 76% | Σύνολο | 10.937.946,31 | 8.187.991,33 | 75% | Η αύξηση του αριθμού αιτήσεων καταδεικνύει τη σταθερή αύξηση του ενδιαφέροντος για το Πρόγραμμα ΠΝΕ. Η Επιτροπή διεκπεραίωσε συνολικά 164 αιτήσεις για επιδοτήσεις ενεργειών. Από τις 127 επιλέξιμες προτάσεις, ο προϋπολογισμός κατέστησε δυνατή την χρηματοδότηση 25 . Το συνολικό ποσό των επιδοτήσεων που χορηγήθηκαν σε προτάσεις ήταν 8.187 εκατ. ευρώ, που αντιπροσωπεύει συνολικά συνεισφορά της τάξης του 75% στο σύνολο των δαπανών εκτέλεσης των ενεργειών. Σύνολο προϋπολογισμού σε EUR | Συνολικό ποσό επιδότησης σε EUR | Συνεισφορά ΕΚ % | Διάρκεια σε μήνες | Μ.Ο. 2007 | 309.954,02 | 242.438,65 | 79 | 28,33 | Μ.Ο. 2008 | 505.686,05 | 352.791,34 | 75 | 28,50 | Μ.Ο. 2009/2010 | 511.424,39 | 388.929,54 | 77 | 23,60 | Συνολικός μ.ο. | 442.353,83 | 328.053,18 | 77 | 26,81 | Ενώ το 2007 δεν υπήρχε ανώτατο όριο ως προς το ύψος της επιδότησης, στην πρόσκληση για υποβολή προτάσεων του 2008 εισήχθη το ανώτατο όριο των 500.000 ευρώ, η οποία διατηρήθηκε και στην πρόσκληση για υποβολή προτάσεων του 2009/2010. Οι αιτήσεις στις οποίες το ποσό της αιτούμενης χρηματοδότησης δεν έφθανε τουλάχιστον τις 75.000 ευρώ δεν έγιναν δεκτές. Έτος | Μ.Ο. | Δικαιούχοι υλοποίησης | Οργανωτές υλοποίησης | συμμετεχόντων κρατών μελών ΕΕ | 2007 | 3,7 | 5,3 | 4 | 2008 | 6 | 7,8 | 5,6 | 2009/2010 | 5,8 | 6,4 | 5,1 | Σύνολο | 5,2 | 6,5 | 4,9 | Το μέσο ποσό επιδοτήσεων που ζητήθηκαν ήταν 328.000 ευρώ, που υπερβαίνει κατά πολύ το ελάχιστο κατώφλι. Το χαμηλότερο ποσό επιδοτήσεων που χορηγήθηκε ήταν 120.000 ευρώ, ενώ τα περισσότερα κυμάνθηκαν μεταξύ 300.000 και του ανώτατου κατωφλίου. Οι περισσότεροι συντονιστές σχεδίων των προτάσεων που επελέγησαν ήσαν ΜΚΟ (48%) και πανεπιστήμια ή πανεπιστημιακά ιδρύματα (40%), ενώ μόνο 12% των συντονιστών προέρχονται από τον δημόσιο τομέα σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο. Η διάσταση των σχεδίων καταδεικνύει ελαφρά αύξηση τόσο ως προς τον αριθμό των εταίρων όσο και ως προς τον αριθμό των συμμετεχόντων κρατών μελών. Όλα τα σχέδια που επελέγησαν στο πλαίσιο της πρόσκλησης για υποβολή προτάσεων του 2007 προκειμένου για επιδοτήσεις ενεργειών δρομολογήθηκαν το 2009. Αξιολόγηση του προγραμματοσ ΠΝΕ Η αξιολόγηση του προγράμματος βασίστηκε στις ακόλουθες τέσσερις παραμέτρους: (1) Συνάφεια, (2) Αποτελεσματικότητα, (3) Αποδοτικότητα, και (4) Βιωσιμότητα του προγράμματος. Συνάφεια του Προγράμματος ΠΝΕ Τα παράνομα ναρκωτικά είναι ένα σύνθετο κοινωνικό πρόβλημα που απαιτεί μακρά, ολοκληρωμένη και πολυδιάστατη προσέγγιση. Η μελέτη των εξελίξεων στην παγκόσμια αγορά παράνομων ναρκωτικών που αναφέρθηκε πιο πάνω[5] δεν διαπίστωσε καμία βελτίωση κατά την περίοδο αυτή. Σε μερικές χώρες το πρόβλημα περιορίστηκε, αλλά σε άλλες οξύνθηκε, και μάλιστα σε μερικές περιπτώσεις σημαντικά. Η τοξικομανία συνιστά ακόμα σοβαρό πρόβλημα υγείας στην ΕΕ, σύμφωνα με τις ετήσιες εκθέσεις του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης των Ναρκωτικών και της Τοξικομανίας[6]. Η συνάφεια των στόχων πολιτικής του Προγράμματος ΠΝΕ είναι μεγάλη από τη θέσπιση του προγράμματος το 2007. Οι στόχοι του, οι τομείς προτεραιότητας και οι δραστηριότητες είναι ιδιαίτερα συναφείς προς τις ανάγκες, τα προβλήματα και τα θέματα των ομάδων-στόχων. Η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών είναι ένας βασικός στόχος του Σχεδίου Δράσης της ΕΕ για τα Ναρκωτικά. Το Σχέδιο Δράσης προβάλλει ως ένα από τα βασικά του θέματα την ανάγκη να ενισχυθεί η δέσμευση σε επίπεδο κοινωνίας για να μειωθεί η χρήση ναρκωτικών, και τονίζει ότι θα πρέπει να ενισχυθεί ο δεσμός μεταξύ πολιτών και ιδρυμάτων που έχουν δημιουργηθεί από αυτούς και για αυτούς. Το Πρόγραμμα ΠΝΕ είναι ιδιαίτερα κατάλληλο για να συμβάλλει στην επίτευξη αυτού του στόχου. Υπάρχει σαφής σχέση μεταξύ των δραστηριοτήτων που εκτελέστηκαν και των μέτρων που περιλαμβάνονται στα ετήσια προγράμματα εργασίας καθώς και των ευρύτερων στόχων του προγράμματος. Όλες οι εκτελεσθείσες δραστηριότητες σχετίζονται με ένα ή περισσότερους τομείς προτεραιότητας που αναφέρονται στα ετήσια προγράμματα. Η προστιθέμενη αξία του Προγράμματος ΠΝΕ είναι μεγάλη. Η παρέμβαση της ΕΕ προσθέτει πλεονεκτήματα στην πρόληψη και την καταπολέμηση της τοξικομανίας με την προώθηση της διακρατικής μάθησης και την βελτίωση της προβολής και της αξιοπιστίας των δραστηριοτήτων που εκτελούνται. Λόγω του πολύπλευρου και παγκόσμιου χαρακτήρα του φαινομένου των ναρκωτικών, πολλά κοινοτικά χρηματοδοτικά μέσα στηρίζουν τις πρωτοβουλίες της ΕΕ στον τομέα των παράνομων ναρκωτικών και συμπληρώνουν τη χρηματοδότηση που προβλέπεται στο πλαίσιο του Προγράμματος ΠΝΕ. Το πρόγραμμα της Πρόληψης και καταπολέμησης της εγκληματικότητας 2007-2013 (ISEC)[7] παρέχει στήριξη για σχέδια στον τομέα της διακίνησης παράνομων ναρκωτικών που συμβάλλει στην εφαρμογή της πολιτικής για τη μείωση της προσφοράς η οποία προβλέπεται στη στρατηγική της ΕΕ για τα ναρκωτικά και τα σχέδια δράσης της, συμπεριλαμβανομένης και της αγοράς ναρκωτικών, της διακίνησης και της εγκληματικότητας που συνδέεται με τα ναρκωτικά. Επειδή η τοξικομανία είναι βασικό μέλημα σχετικό με τη δημόσια υγεία και την κοινωνία σε ολόκληρη την ΕΕ και πέραν αυτής, ένας από τους τομείς προτεραιότητας του κοινοτικού προγράμματος για τη δημόσια υγεία[8] είναι η ανάληψη δράσης σε καθοριστικούς παράγοντες σχετικούς με τους εθισμούς, όπως ο καπνός, το οινόπνευμα, τα παράνομα ναρκωτικά και οι χρησιμοποιούμενες κατά αντικανονικό τρόπο φαρμακευτικές ουσίες. Το πρόγραμμα αυτό παρέχει επίσης στήριξη για σχέδια που αφορούν τη μείωση των βλαβών που συνδέονται με την υγεία και έχουν σχέση με τον εθισμό στα ναρκωτικά. Το 7ο πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και ανάπτυξη στηρίζει ευρείας κλίμακας έρευνα σχετική με τα ναρκωτικά. Το 2009, στο πλαίσιο του προγράμματος των κοινωνικοοικονομικών και ανθρωπιστικών επιστημών του 7ου προγράμματος-πλαίσιο για την έρευνα (7ΠΠ), η Επιτροπή δρομολόγησε πρόσκληση για υποβολή προτάσεων έρευνας που να εστιάζονται στον εθισμό, με ελάχιστη συνεισφορά της ΕΕ ύψους 6,5 εκατ. ευρώ. Για να στηρίξει κοινές ερευνητικές δραστηριότητες μεταξύ κρατών μελών, η Επιτροπή διέθεσε 2 εκατ. ευρώ για τη σύσταση ενός δικτύου του ευρωπαϊκού χώρου έρευνας (ERA-NET) στον τομέα των ναρκωτικών. Το πρόγραμμα ασφαλείας του 2010 στο πλαίσιο του 7ου ΠΠ περιλαμβάνει πρόσκληση υποβολής προτάσεων για τις ακούσιες συνέπειες των πολιτικών για τα ναρκωτικά και τον αντίκτυπό τους στην ασφάλεια της ΕΕ. Επίσης, μια πρόσκληση υποβολής προτάσεων για μεγάλα συνεργατικά έργα (από 6 έως 12 εκατ. ευρώ) στον τομέα των «διαταραχών λόγω εθισμού» δημοσιεύθηκε το 2010 στο πλαίσιο του θέματος «Υγεία» του 7ου ΠΠ. Η εξωτερική διάσταση της πολιτικής για τα ναρκωτικά στηρίζεται από τα σχετικά χρηματοδοτικά μέσα. Από τα στοιχεία προκύπτει ότι υπάρχει συμπληρωματικότητα μεταξύ των διαφόρων προγραμμάτων και πρωτοβουλιών. Εντούτοις, αυτή η κατάτμηση παρουσιάζει και κινδύνους επικάλυψης (για παράδειγμα μεταξύ το προγράμματος ΠΝΕ και του προγράμματος για τη δημόσια υγεία) ή κενών. Εξάλλου, έχει καταστήσει δύσκολο, τόσο για την Επιτροπή όσο και για τους δυνάμει δικαιούχους, να μεγιστοποιήσουν την χρήση της χρηματοδότησης της ΕΕ στον τομέα αυτό. Αν και η βασική πράξη επιτρέπει[9] τη δυνατότητα επιμερισμού των πόρων με άλλα κοινοτικά μέσα προκειμένου να εκτελεστούν ενέργειες που περιλαμβάνουν τους στόχους όλων των προγραμμάτων, δεν έγινε χρήση της δυνατότητας αυτής κατά τα τρία πρώτα χρόνια της εφαρμογής του Προγράμματος ΠΝΕ. Αποτελεσματικότητα του προγράμματος ΠΝΕ Κατά την φάση της αξιολόγησης πολύ λίγες μόνο δραστηριότητες είχαν ολοκληρωθεί. Ως εκ τούτου, τα συμπεράσματα που μπορούν να εξαχθούν ως προς την αποτελεσματικότητα του προγράμματος ΠΝΕ είναι περιορισμένα. Τα χρηματοδοτούμενα από το Πρόγραμμα ΠΝΕ σχέδια και προγράμματα δραστηριοτήτων όμως έχουν εκτελέσει διάφορες δραστηριότητες και έχουν παραγάγει συγκεκριμένα αποτελέσματα. Συνεπώς, η παρούσα ανάλυση μπορεί να στηριχθεί σε αρραγή βάση. Τα πορίσματα της ανάλυσης καταδεικνύουν ότι τα χρηματοδοτηθέντα σχέδια αναμένεται ότι θα συμβάλλουν σημαντικά στην επίτευξη των στόχων του Προγράμματος ΠΝΕ. Αν και το Πρόγραμμα ΠΝΕ είχε καλή απόδοση όσον αφορά τον αριθμό των χωρών που συμμετείχαν, υπάρχουν ακόμα περιθώρια βελτίωσης ως προς τη δημιουργία πραγματικής, μακρόπνοης προστιθέμενης αξίας μέσω των σχεδίων. Αν και πρόκειται για το μοναδικό μέσο που ειδικεύεται στη στήριξη του τομέα πολιτικής, και οι γενικοί του στόχοι είναι φιλόδοξοι ιδίως όσον αφορά δραστηριότητες πρόληψης και μείωσης των βλαβών, οι συνολικοί χρηματοδοτικοί του πόροι είναι οι πλέον περιορισμένοι σε σχέση με τα άλλα προγράμματα που αναφέρονται πιο πάνω. Το Πρόγραμμα ΠΝΕ δεν καλύπτει αυτή τη στιγμή τις ανάγκες χρηματοδότησής του. Παρά το γεγονός ότι η ανώτατη διάρκεια του σχεδίου μειώθηκε από 3 έτη σε 2, η χρηματοδοτική πρόβλεψη για το Πρόγραμμα ΠΝΕ δεν επιτρέπει την χρηματοδότηση περισσότερων από 10 σχεδίων κάθε έτος. Λόγω των διαθέσιμων πόρων περιορίζεται επίσης και το μέγεθος των σχεδίων από άποψη αριθμού των οργανώσεων που συμμετέχουν. Για να ενισχυθεί το πρόγραμμα, ώστε να επιτευχθούν βιώσιμα αποτελέσματα σε επίπεδο ΕΕ, πρέπει να ενισχυθούν οι χρηματοοικονομικοί πόροι του. Αν και δεν υπήρξαν σοβαρά εμπόδια κατά την υλοποίηση των δραστηριοτήτων, οι εργολήπτες χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν διαδικαστικές και ουσιαστικές προκλήσεις. Ως προς τις διαδικαστικές προκλήσεις, οι ενδιαφερόμενοι εντόπισαν ως σοβαρότερο εμπόδιο έλλειψη ευελιξίας για την ανακατανομή των δαπανών εντός των σχεδίων, και την αργοπορία της διάθεσης της χρηματοδότησης. Αν και οι εταιρικές σχέσεις θεωρήθηκαν επωφελείς για τις δραστηριότητες και τα σχέδια του προγράμματος, ο συντονισμός ορισμένων οργανώσεων εταίρων από διάφορες χώρες με διαφορετικές συνθήκες απαίτησε να καταβληθούν σημαντικές προσπάθειες. Σε μερικές περιπτώσεις σημειώθηκαν καθυστερήσεις λόγω προβλημάτων που ανέκυψαν από την εθνική νομοθεσία και αφορούσαν τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων και ορισμένων ατόμων στις ομάδες εστίασης. Όσον αφορά της ουσιαστικές προκλήσεις , σε μερικές περιπτώσεις φάνηκε δύσκολη η ανάμιξη ευαίσθητων ομάδων. Δυσκολίες παρουσίασε επίσης η κινητοποίηση δημόσιων τομέων και η πρόσληψη συνεργατών για την εκτίμηση των αναγκών, κάτι που στη συνέχεια κατέστησε αδύνατη την ανάμιξή τους στο ευρύτερο σχέδιο. Η διεξαγωγή έρευνας στις φυλακές συνάντησε επίσης δυσκολίες λόγω της περιορισμένης δυνατότητας πρόσβασης. Σοβαρότερο πρόβλημα υπήρξε η δυσκολία σε επιχειρησιακό επίπεδο όσον αφορά την παρακολούθηση και την αξιολόγηση του αντίκτυπου των αποτελεσμάτων. Με βάση την ανάλυση των προτεινόμενων στρατηγικών διάδοσης, το αναμενόμενο αποτέλεσμα δεν είναι απόλυτα ικανοποιητικό, αν ληφθεί υπόψη ο μικρός αριθμός των σχεδίων που ολοκληρώθηκαν. Συμπεραίνεται συνεπώς ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα αποτελέσματα των σχεδίων σπανίως έφτασαν σε άλλους εκτός από τους εταίρους των σχεδίων, αν και υπάρχουν μερικά θετικά παραδείγματα για αποτελέσματα σχεδίων που παρουσιάστηκαν ή θα παρουσιαστούν σε ευρείας κλίμακας διεθνείς επαγγελματικές εκδηλώσεις. Η πλέον συνηθισμένη στρατηγική διάδοσης των αποτελεσμάτων ήταν η σύσταση ενός ειδικού για το σχέδιο ιστότοπου στο Διαδίκτυο ή η ανάρτηση πληροφοριών σε ήδη υπάρχοντα ιστότοπο του συντονιστή ή κάποιων εταίρων. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει κανένας αυστηρός περιορισμός όσον αφορά το είδος των πληροφοριών που μπορεί να παρασχεθεί για τα προγράμματα ή την γλώσσα των πληροφοριών, το επίπεδο επικοινωνίας ποικίλλει για καθένα από τα σχέδια. Ποικίλλει επίσης και η προβολή της κοινοτικής στήριξης. Εντούτοις, πρέπει να σημειωθεί ότι όλες οι οργανώσεις που έτυχαν στήριξης τήρησαν τις ελάχιστες απαιτήσεις. Προς στιγμή δεν υπάρχει κεντρική στρατηγική ως προς την κοινοποίηση των αποτελεσμάτων των σχεδίων ή των δραστηριοτήτων που χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο του Πρόγραμμα ΠΝΕ. Αποδοτικότητα του προγράμματος ΠΝΕ Τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήχθη μεταξύ των δικαιούχων κατέδειξαν ότι γενικά οι δικαιούχοι έμειναν ικανοποιημένοι από την διαχείριση του Προγράμματος ΠΝΕ εκ μέρους της Επιτροπής . Οι υποβάλλοντες αίτηση χαιρέτισαν την καθιέρωση επιγραμμικής διαδικασίας για την υποβολή αιτήσεων που από το 2008 υποστηρίζεται από το ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης επιδοτήσεων PRIAMOS. Η καθιέρωση της ηλεκτρονικής υποβολής των αιτήσεων μείωσε το διοικητικό βάρος των αιτούντων και το κόστος υποβολής της αίτησης. Η έρευνα κατέδειξε επίσης ότι γενικά οι δικαιούχοι θεώρησαν την καθοδήγηση και τη στήριξη εκ μέρους της Επιτροπής εξυπηρετική τόσο κατά την φάση της υποβολής της αίτησης όσο και καθ’ όλη την εκτέλεση των δραστηριοτήτων. Παρά την γενικά θετική αξιολόγηση, εντοπίστηκαν ωστόσο ορισμένες ελλείψεις . Αν και η Επιτροπή ήταν σαφής στις οδηγίες της, προέκυψαν προβλήματα επειδή υπήρξε καθυστέρηση ως προς την απάντηση σε ερωτήματα σχετικά με την επιλεξιμότητα των δαπανών. Η αναφορά των ρυθμίσεων σχετικά με την πρόοδο και τα επιτεύγματα κρίθηκε σωστή, σαφής, και εύκολη στη χρήση. Αντίθετα, οι δικαιούχοι αντιμετώπισαν κάποιες δυσκολίες και εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους για την υπερβολική γραφειοκρατία που συνόδευε τον χρηματοοικονομικό έλεγχο καθώς επίσης και για την έλλειψη ευελιξίας σε περίπτωση τροποποιήσεων στις αρχικές αιτήσεις. Το μεγαλύτερο μειονέκτημα όμως ήταν η μακρά διαδικασία χορήγησης των επιδοτήσεων . Αυτό επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την έγκαιρη έναρξη των σχεδίων και είχε συχνά ως συνέπεια την ανάγκη τροποποίησης της αρχικής πρότασης. Το πρόβλημα ήταν ιδιαίτερα οξύ σε περιπτώσεις που οι επιδοτήσεις λειτουργίας θα έπρεπε να χρηματοδοτήσουν τις γενικές δαπάνες λειτουργίας μιας οντότητας κατά τη διάρκεια συγκεκριμένου δημοσιονομικού έτους. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει ευελιξία ως προς τον (επανα)προγραμματισμό των δραστηριοτήτων. Το ανωτέρω δεν συνιστά μόνο επιχειρησιακό πρόγραμμα για τους δικαιούχους επιδοτήσεων· έχει αρνητικό αντίκτυπο στην αποδοτικότητα του Προγράμματος ΠΝΕ όσον αφορά τις ουσιαστικές προτεραιότητες της πολιτικής. Αν και η καθιέρωση του ηλεκτρονικού συστήματος διαχείρισης των επιδοτήσεων απλούστευσε ελαφρά τη διαδικασία και αποδέσμευσε πόρους της Επιτροπής, ιδίως όσον αφορά τα διοικητικά καθήκοντα που συνεπάγεται η φυσική διεκπεραίωση και καταγραφή των αιτήσεων, δεν επιτεύχθηκε ωστόσο σημαντική επιτάχυνση της διαδικασίας. Κάποια στοιχεία της διαδικασίας που επιβάλλονται από την βασική πράξη (διαβούλευση με τα κράτη μέλη και το δικαίωμα ελέγχου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο) και οι διοικητικές απαιτήσεις για την εξέταση μεγάλου αριθμού δικαιολογητικών εγγράφων παραμένουν σημαντικό εμπόδιο. Εκτός αυτών, η διαχείριση μακρόχρονων διοικητικών διαδικασιών εξαντλεί πολύτιμους πόρους από ενέργειες παρακολούθησης ή καθοδήγησης που εστιάζονται στην ουσία, από τη διάδοση των αποτελεσμάτων και τη χρησιμοποίηση των πορισμάτων. Αυτό ήταν ένα από τα σημεία που επανειλημμένα έθεσαν προς συζήτηση οι δικαιούχοι σχετικά με τη διαχείριση εκ μέρους της Επιτροπής. Βιωσιμότητα του προγράμματος ΠΝΕ Το θέμα της βιωσιμότητας είναι ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένου ότι η οικονομική ύφεση υπονομεύει τα κονδύλια που έχουν χορηγηθεί σε εθνικό επίπεδο στην πολιτική για τα ναρκωτικά. Αυτό το συμπέρασμα που διατυπώθηκε στην έκθεση της Επιτροπής για την αναθεώρηση του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά (2009 – 2012) [10] επιβεβαιώθηκε από την έρευνα που διεξήχθη μεταξύ των δικαιούχων επιδοτήσεων στις προσκλήσεις για υποβολή προτάσεων για τα έτη 2007 και 2008. Η αξιολόγηση κατέδειξε ότι τα σχέδια εξαρτώνται στενά από τη χρηματοδότηση για να εκτελέσουν τις δραστηριότητες και για να έχουν επί τόπου αντίκτυπο. Οι δικαιούχοι επιδοτήσεων συναντούν δυσκολίες στην εξεύρεση συγχρηματοδότησης από άλλα ιδρύματα και οργανώσεις αλλά και στην εξασφάλιση συνεχούς χρηματοδότησης από την Επιτροπή και από άλλους εθνικούς και διεθνείς φορείς. Αυτή είναι η περίπτωση μικρότερων οργανώσεων, όπως ΜΚΟ ή ενώσεις, με περιορισμένους χρηματοοικονομικούς πόρους. Αν και οι περισσότεροι από τους ενδιαφερόμενους φορείς που συμμετείχαν στην εκτέλεση των δραστηριοτήτων του Προγράμματος ΠΝΕ δήλωσαν ότι κατέβαλαν προσπάθειες να επιτύχουν νέες χρηματοδοτικές προοπτικές, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπήρξε πρόσβαση σε άλλες πηγές χρηματοδότησης. Γενικά, με τα σχέδια καθιερώθηκαν δραστηριότητες και εργαλεία που θα είναι αυτάρκη για μακρύ χρονικό διάστημα. Μεταξύ των παραδειγμάτων βιώσιμων αποτελεσμάτων που παρήχθησαν στο πλαίσιο του Προγράμματος ΠΝΕ περιλαμβάνεται η καθιέρωση και η παγίωση διακρατικών εταιρικών σχέσεων και η ανάπτυξη σειράς εργαλείων και εκδόσεων. Τα πορίσματα της αξιολόγησης κατέδειξαν επίσης ότι εταιρικές σχέσεις που καθιερώθηκαν και παγιώθηκαν στο πλαίσιο του Προγράμματος ΠΝΕ είναι πιθανό ότι θα συνεχιστούν και μετά την παύση της χρηματοδότησης της Επιτροπής, και μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα νέες δραστηριότητες στο προσεχές μέλλον. Τέλος, δεδομένου ότι τα σχέδια εστιάζονται στην ανάπτυξη εργαλείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους πληθυσμούς-στόχο για να αντιμετωπιστούν οι απώτατες ανάγκες των ομάδων-στόχο, είναι εύλογο να υποτεθεί ότι οι επιπτώσεις του Προγράμματος ΠΝΕ (ή τουλάχιστον μέρος αυτών) θα είναι μακροπρόθεσμες, και ότι οι πληθυσμοί-στόχος θα είναι σε θέση να κάνουν χρήση των αποτελεσμάτων που προέκυψαν από τις υλοποιηθείσες δραστηριότητες. Συμπεράσματα και συστασεισ Η ενδιάμεση αξιολόγηση επιβεβαίωσε τη σημασία του Προγράμματος ΠΝΕ. Με αυτήν αποδεικνύεται ότι τόσο οι γενικοί όσο και οι ειδικοί στόχοι είναι σχετικοί με τις ανάγκες και τα προβλήματα των ομάδων-στόχων. Η αξιολόγηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το Πρόγραμμα ΠΝΕ μπορεί να υπερηφανεύεται για ορισμένα επιτεύγματά του κατά τα τρία πρώτα χρόνια της εφαρμογής του όσον αφορά τους στόχους που είχαν τεθεί αρχικά, ενώ έχει αποδείξει τις δυνατότητές του να επιτύχει θετικά αποτελέσματα στον τομέα, παρά τους περιορισμένους χρηματοοικονομικούς του πόρους. Ο περιορισμένος προϋπολογισμός όμως εμποδίζει την επίτευξη αντίκτυπου σε μεγαλύτερη κλίμακα με σημαντικές ενωσιακές διαστάσεις – γεγονός που περιορίζει επίσης τον αριθμό των οργανώσεων που συμμετέχουν. Για να ενισχυθεί το πρόγραμμα, ώστε να επιτευχθούν βιώσιμα αποτελέσματα σε επίπεδο ΕΕ, πρέπει να ενισχυθούν οι χρηματοοικονομικοί πόροι του με στόχο ένα ενδεχόμενο ολοκληρωμένο χρηματοοικονομικό μέσο στον τομέα των ναρκωτικών. Τα πορίσματα της αξιολόγησης κατέδειξαν ότι δεν υπάρχουν σοβαρές δυσκολίες που να εμποδίζουν την επιτυχή εφαρμογή του Προγράμματος. Εντούτοις, για να μεγιστοποιηθεί το δυναμικό του Προγράμματος ΠΝΕ εντός του υφιστάμενου πλαισίου του, να ενισχυθεί ο αντίκτυπός του και να βελτιστοποιηθεί η εφαρμογή, πρέπει να γίνουν ορισμένες προσαρμογές. Η Επιτροπή προτείνει τα ακόλουθα μέτρα για να αντιμετωπιστούν αυτά τα κενά: Αυξημένη ενωσιακή διάσταση, και προστιθέμενη αξία και αντίκτυπος ΕΕ Για να αυξηθεί η προβολή του Προγράμματος και να εξασφαλιστεί ότι τα σχέδια επιτυγχάνουν αντίκτυπο που δεν περιορίζεται σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε ευρύτερα και καλύτερα επεξεργασμένα σχέδια με μεγαλύτερη ενωσιακή προστιθέμενη αξία και βιωσιμότητα. Για να εκτελεστούν δραστηριότητες με ευρύτερη ευρωπαϊκή διάσταση, κάλυψη και βιωσιμότητα, θα πρέπει να χαραχτούν οι χρηματοδοτικές δυνατότητες στο πλαίσιο του Προγράμματος ΠΝΕ και να συγκεντρωθεί η περιορισμένη διαθέσιμη χρηματοδότηση σε πολυετείς ενέργειες που θα εφαρμοστούν από περισσότερους του ενός εταίρους. Προς τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα αξιολογήσει την προστιθέμενη αξία των επιδοτήσεων λειτουργίας που προβλέπονται για τις οργανώσεις για ένα μόνο δημοσιονομικό έτος και μέχρι στιγμής είχαν περιορισμένο αντίκτυπο. Η Επιτροπή θα πρέπει να συσφίξει τις συνέργιες μεταξύ των χρηματοδοτικών μέσων που στηρίζουν τους στόχους της στρατηγικής της ΕΕ για τα ναρκωτικά. Η συνεργασία και η επικοινωνία των προγραμμάτων μεταξύ τους θα πρέπει να ενδυναμωθεί (μεταξύ άλλων και εκείνη μεταξύ του προγράμματος πρόληψης του εγκλήματος (ISEC) και του Προγράμματος ΠΝΕ, και εκείνη μεταξύ του Προγράμματος ΠΝΕ και του προγράμματος για τη δημόσια υγεία) στο επίπεδο προγραμματισμού κατά την χάραξη των ετήσιων προγραμμάτων εργασίας, προκειμένου να αποφευχθούν οι άσκοπες επαναλήψεις ενεργειών και να καταστεί δυνατό για τους δικαιούχους να στοχοθετήσουν αποδοτικότερα τις αιτήσεις τους. Αυξημένη αποδοτικότητα της διαχείρισης του Προγράμματος ΠΝΕ Ως σοβαρό εμπόδιο για την επιτυχή έκβαση των ενεργειών εντοπίστηκαν οι χρονοβόρες και διοικητικά απαιτητικές διαδικασίες. Προς τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα λάβει μέτρα ώστε να μειωθεί το χρονικό διάστημα μεταξύ της δημοσίευσης της πρόσκλησης για υποβολή προτάσεων και της οριστικής σύναψης της συμφωνίας επιδοτήσεων ώστε να γίνεται ταχύτερα η καταβολή της χρηματοδότησης. Άλλη μέριμνα θα αποτελέσουν οι διαδικαστικές υποχρεώσεις που επιβάλλονται από τη βασική πράξη, και συγκεκριμένα οι διαβουλεύσεις με την επιτροπή του Προγράμματος ΠΝΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσον αφορά τα αποτελέσματα της επιλογής δικαιούχων επιδότησης· το θέμα αυτό θα πρέπει επίσης να εξεταστεί στο πλαίσιο των μελλοντικών δημοσιονομικών προοπτικών. Επιβεβαιώθηκε ότι η κατάργηση της διαδικασίας υποβολής αιτήσεων σε χαρτί είχε θετικό αντίκτυπο στη διαχείριση, και χαιρετίστηκε από τους ενδιαφερόμενους του Προγράμματος ΠΝΕ. Το νέο σύστημα PRIAMOS απέδειξε τη χρησιμότητά του και κατέδειξε τις καλές δυνατότητες που έχει για να αποτελέσει μια ολοκληρωμένη διεπαφή επικοινωνίας μεταξύ αιτούντων και δικαιούχων. Η Επιτροπή θα λάβει περαιτέρω μέτρα για να βελτιωθεί η λειτουργικότητα και η ταχύτητά του ώστε να διευκολυνθεί η σταδιακή μεταφορά σε αυτό ολόκληρης της διαδικασίας διαχείρισης των επιδοτήσεων. Βελτιωμένη διάδοση των αποτελεσμάτων και καλύτερη χρήση τους Η αξιολόγηση εντόπισε ορισμένα ελλείμματα στην εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων των σχεδίων που χρηματοδοτήθηκαν από το Πρόγραμμα ΠΝΕ. Διαπιστώθηκε ότι αν τα αποτελέσματα καταστούν διαθέσιμα για το κοινό σε κεντρικό επίπεδο, αυτό όχι μόνο θα συμβάλει άμεσα σε ένα από τους ειδικούς στόχους του Προγράμματος ΝΕ αλλά θα επιτρέψει και την εκπόνηση καλύτερων σχεδίων. Κάτι τέτοιο θα δώσει τη δυνατότητα στους σημερινούς και στους μελλοντικούς δικαιούχους καθώς επίσης και στην Επιτροπή να αποφύγουν τις άσκοπες επαναλήψεις και να μπορέσουν να θεμελιώσουν τις μελλοντικές τους ενέργειες σε ήδη υφιστάμενα επιτεύγματα. [1] Απόφαση αριθ. 1150/2007/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Σεπτεμβρίου 2007 , για τη θέσπιση, για την περίοδο 2007-2013, του ειδικού προγράμματος Πρόληψη των ναρκωτικών και σχετική ενημέρωση στο πλαίσιο του γενικού προγράμματος Θεμελιώδη δικαιώματα και δικαιοσύνη [2] Την μελέτη εκπόνησε το European Evaluation Consortium. Κατά τον χρόνο της ανάθεσης δεν είχε ακόμα ολοκληρωθεί η σύναψη των συμφωνιών επιδότησης στο πκλαίσιο της πρόσκλησης για την υποβολή προτάσεων για επιδοτήσεις ενεργειών για τα έτη 2009/2010· ως εκ τούτου, οι δικαιούχοι αυτοί δεν περιλήφθηκαν στην έρευνα. [3] Συμπεριλαμβανομένων και των προσκλήσεων για την υποβολή προτάσεων για τα έτη 2007, 2008 και 2009/2010. [4] Πολλές οργανώσεις συμμετείχαν σε περισσότερα του ενός σχέδια ή ήσαν δικαιούχοι επιδότησης λειτουργίας κατά τα πρώτα 4 έτη του Προγράμματος ΠΝΕ. Οι οργανώσεις αυτές ελήφθησαν υπόψη μία φορά για τον υπολογισμό του συνολικού αριθμού των δικαιούχαν επιδοτήσεων. [5] JLS/2007/C4/005 — Λεπτομερής ανάλυση της λειτουργίας της παγκόσμιας αγοράς παρανόμων φαρμάκων και μέτρα πολιτικής για τον έλεγχό της. [6] EMCDDA Ετήσια Έκθεση 2010 [7] 125/2007/ΔΕΥ [8] Βασική πράξη Απόφαση αριθ. 1350/2007/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2007 , που αφορά τη θέσπιση προγράμματος κοινοτικής δράσης στον τομέα της υγείας για την περίοδο 2008-2013 [9] Ειδικότερα τα γενικά προγράμματα "Ασφάλεια και διασφάλιση των ελευθεριών", "Αλληλεγγύη και διαχείριση των μεταναστευτικών ροών", και το 7ο πρόγραμμα-πλαίσιο για την έρευνα και ανάπτυξη. [10] COM(2010) 630 τελικό Έκθεση της Επιτροπής Επισκόπηση της προόδου που σημειώθηκε το 2010 όσον αφορά το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ναρκωτικά SEC(2010) 1321