52008DC0031

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 29.1.2008

KOM(2008) 31 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI

Monitorowanie wyników dotyczących konsumentów na wspólnym rynku: tablica wyników dla rynków konsumenckich

{SEK(2008) 87}

KOMUNIKAT KOMISJI

Monitorowanie wyników dotyczących konsumentów na wspólnym rynku: tablica wyników dla rynków konsumenckich(Tekst mający znaczenie dla EOG)

1. WPROWADZENIE

1. Jednym z głównych wniosków komunikatu Komisji w sprawie przeglądu jednolitego rynku jest stwierdzenie, że rynek powinien lepiej odpowiadać na oczekiwania i obawy obywateli, i że powinien mieć większą zdolność do dostosowania się do wyzwań, jakie niesie globalizacja. W obliczu tych wyzwań należy w większym stopniu skupić się na ostatecznych wynikach ważnych dla obywateli UE, a nie tylko na rozwiązaniach prawnych. Polityki w tym zakresie muszą być w większym stopniu formułowane w oparciu o fakty i zorientowane na wyniki. Lepsze monitorowanie i ocena wyników dotyczących obywateli jest priorytetem dla Komisji, umożliwiającym przejście do kolejnej fazy jednolitego rynku. Dokładniejszy monitoring jest potrzebny w związku z tym, że pomoże on w lepszym kształtowaniu polityki i tworzeniu uregulowań prawnych, ponadto potrzebny jest on sam w sobie jako sposób pokazywania obywatelom, że ich interesy brane są pod uwagę.

2. Obywatele mają kontakt na co dzień z jednolitym rynkiem na ogół jako konsumenci. Ich doświadczenia konsumenckie wpływają zatem na ich opinie o jednolitym rynku i UE w ogólności. Lepsze wyniki dla konsumentów są ostatecznym celem wszystkich polityk związanych z jednolitym rynkiem i papierkiem lakmusowym ich osiągnięć. W gospodarce, która jest w coraz większym stopniu zglobalizowana i zorientowana na konsumentów, jednolity rynek odpowiadający w sposób bardziej skuteczny na potrzeby konsumentów również przyczynia się do tworzenia innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki.

3. Jednolity rynek nie jest wyłącznie projektem o charakterze ekonomicznym. Zabezpiecza on również pewne standardy socjalne. Podobnie interesy konsumentów nie mogą być definiowane jedynie w kategoriach wydajności ekonomicznej. Obywatele oczekują, że polityka w zakresie jednolitego rynku będzie przynosić wyniki akceptowalne ze społecznego punktu widzenia, czasami nawet kosztem wydajności ekonomicznej. Na przykład troska o zdrowie ludzkie, środowisko naturalne i bezpieczeństwo oznacza, że produkty konsumpcyjne podlegają ścisłym uregulowaniom. Istnieje również zgoda co do tego, że powinien być zapewniony dostęp za rozsądną cenę do pewnych podstawowych usług dostępnych w drodze sprzedaży, mających zasadnicze znaczenie dla integracji ekonomicznej i społecznej, bez względu na miejsce zamieszkania. Koncepcję „niewydolności rynku” powinno się zatem rozumieć w kontekście tablicy wyników jako obejmującą zarówno nieefektywną alokację zasobów, jak i brak tych rezultatów.

4. Jednak obecnie generalnie brakuje informacji o skuteczności jednolitego rynku dla konsumentów. Opracowanie wskaźników w celu lepszego monitorowania strony popytowej jednolitego rynku ma zatem zasadnicze znaczenie dla nowego podejścia Komisji. Tablica wyników włączy się do ogólnego monitoringu poprzez próbę wykrycia tych przypadków, w których oznaki niewydolności rynku są powiązane z niesatysfakcjonującymi warunkami otoczenia konsumentów. Zebrane dane nie tylko pomogą w tworzeniu lepszej polityki konsumenckiej, ale będą one znajdować odbicie we wszystkich politykach mających wpływ na konsumentów, zapewniając lepsze włączenie ich interesów w politykę UE.

2. DLACZEGO MONITOROWANIE WYNIKÓW DOTYCZąCYCH KONSUMENTÓW NA JEDNOLITYM RYNKU JEST ISTOTNE

5. Rynki konsumenckie są złożonymi systemami, w ramach których spotykają się popyt i podaż, a zachowania producentów, usługodawców, detalistów i konsumentów ulegają ciągłym zmianom w wyniku sygnałów zwrotnych płynących z tych rynków. Najbardziej innowacyjne przedsiębiorstwa postrzegają konsumentów jako jedno z najbogatszych źródeł nowych pomysłów.

6. Wyników gospodarczych rynków konsumenckich nie postrzega się już tylko jako produktu efektywności podażowej podmiotów gospodarczych, aczkolwiek ma to zasadnicze znaczenie dla pozytywnych wyników dotyczących konsumentów. Skuteczna polityka konkurencji oraz doraźne regulowanie strony podażowej są konieczne lecz niewystarczające dla zagwarantowania wydajnych rynków osiągających wysokie wyniki gospodarcze. Skuteczne i elastycznie reagujące rynki konsumenckie w całej gospodarce są kluczowym motorem konkurencyjności i dobrobytu obywateli. Potrzebują one konsumentów posiadających silną pozycję na rynku, którzy są zdolni do podejmowania świadomych wyborów i szybkiego nagradzania efektywnych podmiotów gospodarczych. Rynki, na których konsumenci są zdezorientowani, wprowadzani w błąd, na które nie mają dostępu lub też mają na nich niewielki wybór, będą mniej konkurencyjne i będą powodować więcej szkód dla konsumentów kosztem wydajności całej gospodarki.

7. Przegląd jednolitego rynku potwierdził potrzebę zapewnienia większych korzyści konsumentom oraz odnowienia wysiłków stymulujących integrację i większą wydajność. Strategia polityki konsumenckiej Komisji[1] określiła taki właśnie cel na lata 2007-2013.

8. Niniejsza tablica wyników jest rezultatem konsultacji przeprowadzonych z zainteresowanymi stronami i państwami członkowskimi. W wyniku konsultacji społecznych otrzymano ponad 60 odpowiedzi od władz krajowych, Europejskich Centrów Konsumenckich, organizacji pozarządowych, przemysłu i od obywateli. Większość respondentów wypowiedziała się pozytywnie o tablicy wyników[2].

3. TABLICA WYNIKÓW DLA RYNKÓW KONSUMENCKICH

9. Wyzwaniem przed którym stoimy, jest opracowanie wskaźników pokazujących, w jakich obszarach rynki konsumenckie mogą nie być w stanie sprostać oczekiwaniom konsumentów, i na których z tych obszarów powinna się skupić uwaga Komisji. Wskaźniki powinny pokazywać, gdzie rynki nie zapewniają maksymalnych wyników gospodarczych dla konsumentów, oraz gdzie ich kluczowe rezultaty społeczne są poniżej oczekiwań.

10. Należy określić wyraźny podział monitoringu na fazę przeglądu i fazę analizy. W fazie przeglądu należy zidentyfikować, które rynki są zagrożone brakiem możliwości spełnienia oczekiwań konsumentów. Biorąc pod uwagę dużą liczbę wskaźników, które można zebrać dla wszystkich rynków konsumenckich, w celu sporządzenia przeglądu konieczna jest ograniczona liczba takich wskaźników najlepiej oddających główne cechy charakterystyczne.

11. Faza analizy wymaga dodatkowych danych i badań specyficznych dla poszczególnych sektorów. Dogłębna analiza ma na celu zrozumienie, czy i dlaczego rynkom tym nie udaje się sprostać oczekiwaniom konsumentów. Powinna ona starać się zidentyfikować, czy zawodność rynku wynika z braku konkurencji, zakłóceń w wyborach konsumentów, braku przejrzystej i całościowej informacji, słabości uregulowań sektorowych, fragmentacji rynku wewnętrznego lub też z kombinacji niektórych lub wszystkich z tych czynników. Instrumenty tworzenia polityki najlepiej odpowiadające na problemy tych rynków będą zależeć od tych przyczyn. Na przykład polityka konkurencji przeciwdziałająca nadużywaniu pozycji dominującej, uregulowania sektorowe mające na celu zniesienie pewnych barier wejścia na rynek, polityka ochrony konsumentów skierowana na zapewnienie przejrzystości informacji lub kombinacja tych instrumentów.

12. Przykładanie większej uwagi do monitorowania rynków konsumenckich ma potrójną wartość. Po pierwsze, chociaż problemy powstają zarówno na poziomie handlu hurtowego i detalicznego, obywatele doświadczają niewydolności rynku na poziomie detalicznym. Po drugie, niewydolność rynku wynikająca z zakłóceń w wyborach konsumentów szkodzi ogólnej konkurencyjności z powodu niekorzystnego wpływu na efektywną alokację zasobów. Po trzecie, biorąc pod uwagę miejsce ostatecznej konsumpcji w łańcuchu wartości dodanej, niewydolność rynku na poziomie detalicznym może również wskazywać na brak konkurencji lub na zawodność na wcześniejszych etapach łańcucha.

13. Tablica wyników jest jednym z pierwszych rezultatów prowadzenia ogólnego monitoringu rynku zapoczątkowanego przez przegląd jednolitego rynku. Ten monitoring rynku ma również dwa etapy: fazę przeglądu oraz fazę dogłębnej analizy. Pierwsza faza ma za zadanie zidentyfikowanie sektorów mających największe znaczenie dla wzrostu gospodarczego, tworzenia miejsc pracy, konsumpcji gospodarstw domowych oraz dostosowania w ramach jednolitego rynku, a także tam, gdzie można zaobserwować oznaki niewydolności rynku. Jednakże wobec braku odpowiednich danych, tylko jeden wskaźnik konsumencki został użyty w badaniu. W miarę jak nowe dane dotyczące konsumentów stają się dostępne poprzez tablicę wyników, metodologia wykorzystana do przeglądu sektorów będzie dostosowana, tak aby lepiej odzwierciedlać wymiar konsumencki. Druga faza obejmuje badanie rynków w oparciu sektory zidentyfikowane w fazie przeglądu. Po wybraniu do badania rynku konsumenckiego, obejmie ona również analizę z punktu widzenia konsumentów.

14. Pierwsza tablica wyników dotycząca rynków konsumenckich przedstawia wskaźniki konieczne do przeglądu rynków konsumenckich oraz ramy instytucjonalne, w których rynki i konsumenci funkcjonują. Pełne, zharmonizowane i porównywalne dane dotyczące wyników dla konsumentów obecnie prawie nie istnieją. Pierwsza tablica przedstawia istniejące dane i proponuje metody zapełnienia obszernych luk.

4. STRUKTURA I KLUCZOWE WSKAźNIKI W TABLICY

15. Opracowanie tablicy wyników na poziomie UE stawia szczególne wyzwania, które nie istnieją w przypadku tablic krajowych. Ma to również jednak pewne zalety. Poza monitorowaniem różnych rynków konsumenckich, tablica przedstawia ocenę integracji rynków konsumenckich UE i pokazuje poziomy odniesienia dla krajowego otoczenia konsumenta. Pewna liczba wskaźników takich jak środki odwoławcze do dyspozycji konsumenta i systemy egzekwowania prawa, wzmocnienie pozycji konsumenta, przejrzystość informacji oraz bariery dla handlu transgranicznego mają większe znaczenie na poziomie horyzontalnym niż na poziomie sektorowym. Tablica wyników odzwierciedla tę skomplikowaną mozaikę poprzez badanie jednolitego rynku pod trzema względami.

16. Pierwszy rodzaj badania dotyczy szeroko rozumianej wydajności rynków konsumenckich w ramach całej gospodarki . Wymiar ten pomoże określić poziomy odniesienia dotyczące wydajności w całej UE, jak również przyczyni się do zidentyfikowania sektorów problemowych do dalszej analizy. Wskaźniki zostaną ustrukturyzowane zgodnie z metodologią statystyczną COICOP tj. klasyfikacją spożycia indywidualnego według przeznaczenia.

17. Drugi wymiar dotyczy stopnia integracji wewnętrznego rynku detalicznego w świetle celu strategicznej polityki konsumenckiej Komisji, jakim jest stworzenie takich warunków dla konsumentów i sprzedawców detalicznych, aby do roku 2013 mogli oni z takim samym zaufaniem dokonywać transakcji w handlu transgranicznym, jak i krajowym.

18. Trzecim wymiarem jest otoczenie konsumenta na 27 rynkach krajowych w zakresie egzekwowania prawa, informacji, edukacji i środków odwoławczych. Wskaźniki te stanowią punkt odniesienia dla systemów polityki konsumenckiej i instytucji państw członkowskich.

19. Funkcjonowania rynków z punktu widzenia konsumenta nie można wyrazić w postaci jednego wskaźnika; zależy ono od wzajemnych relacji pomiędzy licznymi zmiennymi. Struktura rynku, a także otoczenie instytucjonalne i konkurencyjne, są głównymi czynnikami wpływającymi wyniki rynku. Jednakże stopień, w jakim wybór konsumentów zależy od zachowanie podmiotów gospodarczych również wpływa na wyniki. Zdolność konsumentów do rozumienia opcji dostępnych na rynku ma wpływ na właściwe funkcjonowanie rynku, nawet jeżeli podmioty działają w sposób przejrzysty i wiarygodny. Ocena złożonych produktów takich jak ubezpieczenia na życie czy sprzęt zaawansowany technologicznie może wymagać profesjonalnej porady.

20. Zmienne te będą badane przy pomocy zestawu danych o charakterze „twardym” i „miękkim”. Żadne z nich nie dają pełnego obrazu sytuacji. O ile twarde dane pokazują pewne aspekty funkcjonowania rynku, miękkie dane są potrzebne do uwzględnienia doświadczeń konsumentów i postrzegania funkcjonowania rynku oraz zaufania, które to z kolei mają wpływ na zachowanie podmiotów gospodarczych.

4.1. Przegląd rynków konsumenckich

21. Główne cechy charakterystyczne rynków konsumenckich można wyrazić poprzez pięć głównych wskaźników, z których każdy ma pewne zalety i wady. Połączenie tych wskaźników pomaga ograniczyć ich słabości oraz pozwala przedstawić rzetelny obraz. Dowody na istnienie problemów w przypadku co najmniej dwóch wskaźników powinny być wystarczające, aby uzasadnić dalszą analizę. Pięć wskaźników – skargi, poziomy cen, satysfakcja, zmiany dostawców oraz bezpieczeństwo – zostały przedstawione poniżej. Dalsze wyjaśnienia oraz dane graficzne zostały przedstawione w załączniku.

4.1.1. Skargi

22. Dane dotyczące skarg konsumentów są określane jako „złoty standard” wskaźników funkcjonowania rynku konsumenckiego i wykorzystuje się je w wielu państwach członkowskich oraz w krajach trzecich jako kluczowy wskaźnik. Poziom skłonności do wnoszenia skarg różni się pomiędzy krajami i sektorami w zależności od tradycji ochrony konsumenta i oceny prawdopodobieństwa osiągnięcia pożądanych rezultatów na skutek skargi. Poziomy wnoszenia skarg należy zatem interpretować w połączeniu z innymi wskaźnikami. Całościowy i porównywalny obraz skarg pomiędzy wszystkimi sektorami produktów i usług w całej UE stanowiłby potężne narzędzie. Dokument konsultacyjny w tej sprawie będzie opublikowany w 2008 r. w celu zebrania opinii wszystkich organów zajmujących się skargami w UE, aby osiągnąć bardziej zharmonizowany system klasyfikacji skarg.

4.1.2. Poziomy cen

23. Poziomy cen mają dla konsumentów bardzo duże znaczenie. Ważne jest zatem monitorowanie poziomów cen różnych produktów oraz ich ewolucji. Jeżeli poziom cen danego produktu jest wyższy niż poziom odniesienia, wtedy należałoby zbadać przyczyny, które za tym stoją. Wyższe ceny mogą być wynikiem różnic w popycie lub w strukturze kosztów. Poziomy cen mogą również oznaczać mniej efektywny rynek z punktu widzenia konsumentów w związku z ramami prawnymi lub otoczeniem konkurencyjnym. Ważne jest zatem zbadanie tego wskaźnika w połączeniu z innymi wskaźnikami wykorzystywanymi w tablicy, tak aby zrozumieć powody różnych poziomów cen. Dalsza praca wraz krajowymi urzędami statystycznymi jest konieczna, aby opracować porównywalne i reprezentatywne dane dotyczące cen i sprawdzić, czy konieczne jest dostosowanie do istniejących uregulowań w dziedzinie statystyki. Potrzeba takich danych została zidentyfikowana w przeglądzie jednolitego rynku. Obecnie porównywalne dane w zakresie cen właściwie nie istnieją, nie licząc pewnych nieznacznych wyjątków (samochody, żywność itd.).

4.1.3. Satysfakcja

24. Pewne kluczowe aspekty funkcjonowania rynku takie jak jakość, wybór, przejrzystość oraz obsługa posprzedażna są trudne do mierzenia w sposób obiektywny. Postrzeganie przez konsumentów tych zmiennych jest najlepszą metodą monitorowania tych wyników. Korzystając z dobrze opanowanych technik mierzenia satysfakcji konsumentów opracowanych przez przedsiębiorców, powstała rzetelna metodologia oferująca złożony wskaźnik satysfakcji konsumentów. Metodologia ta została przetestowana na 11 usługach użyteczności publicznej, które są porównywalne w perspektywie czasowej i w przekroju typów usług. W miarę upływu czasu powinny nią zostać objęte ważniejsze rynki konsumenckie.

4.1.4. Zmiany dostawców

25. Przechodzenie przez konsumentów od jednych dostawców do innych jest ważnym wskaźnikiem zarówno w odniesieniu do tego, jakim wyborem konsumenci dysponują i do tego, jaka jest ich zdolność do korzystania z tego wyboru (w zależności od przejrzystości rynku, problemów przy przechodzeniu itd.). Chęć zmiany dostawców przez konsumentów ma kluczowe znaczenie dla powodzenia liberalizacji usług sieciowych. Dane dotyczące stosunku do zmian dostawców istnieją dzięki badaniom na poziomie UE odnośnie do usług użyteczności publicznej i w pewnych państwach członkowskich. Przyszłe działania skoncentrują się na rozszerzaniu wskaźników na inne kluczowe usługi, a także na badaniu kosztów związanych z przechodzeniem oraz na postrzeganiu na ile przechodzenie jest łatwe.

4.1.5. Bezpieczeństwo

26. Bezpieczeństwo produktów i usług dla konsumentów jest ważnym wskaźnikiem wyników. Obecnie dostępne dane dotyczące bezpieczeństwa produktów i usług dla konsumentów, mierzone poprzez występowanie wypadków i uszczerbków na zdrowiu, jak również poprzez systemy notyfikowania o produktach niebezpiecznych, jest niewystarczające. Dane dotyczące uszczerbków na zdrowiu i wypadków należy wzmocnić pod względem zasięgu geograficznego i porównywalności, dane pochodzące z notyfikacji muszą natomiast być rozszerzone o dodatkowe informacje (np. udział w rynku, ilość kontroli itd.), tak aby umożliwić właściwą ocenę.

4.2. Ocena stopnia integracji wewnętrznego rynku detalicznego

27. Wskaźniki te mają za zadanie ocenić poziom integracji rynku wewnętrznego. Integrację można mierzyć poprzez obecność sprzedawców detalicznych spoza danego kraju, transgraniczne bezpośrednie inwestycje zagraniczne oraz poprzez transgraniczny handel detaliczny. Dane dotyczące handlu wewnątrz UE nie wprowadzają rozróżnienie pomiędzy handlem hurtowym i detalicznym. Brakuje zatem konkretnych danych dotyczących rzeczywistego poziomu sprzedaży transgranicznej. Przybliżone dane statystyczne można otrzymać z systemów płatności. W międzyczasie, aby zdobyć właściwą informację, należy regularnie śledzić dane pochodzące z badań na temat handlu transgranicznego dostarczane przez konsumentów i przedsiębiorców.

28. Stosunek konsumentów i detalistów do handlu transgranicznego ma również znaczenie dla monitorowania postrzegania i mierzenia postępu na drodze do budowania zaufania do tego rodzaju handlu. Dane dotyczące cen, zebrane aby monitorować rynki konsumenckie, pozwolą również na wykorzystanie zróżnicowania cen jako wskaźnika poziomu integracji rynku.

29. Równie istotne są dane dotyczące problemów, na jakie napotyka handel transgraniczny. Przedstawiono też dane pochodzące od Sieci Europejskich Centrów Konsumenckich (European Consumer Centres – ECC) oraz sieci urzędów kontrolujących wdrażanie regulacji w dziedzinie ochrony konsumentów (Consumer Protection Cooperation – CPC) pokazujące poziom transgranicznych zapytań o informacje, skarg, sporów i spraw dotyczących egzekwowania prawa.

4.3. Badanie struktur porównawczych otoczenia konsumenta w państwach członkowskich

30. Porównanie struktur są potrzebne, aby zrozumieć otoczenie konsumenta na poziomie krajowym. Jest to ważne dla funkcjonowania rynków krajowych i dla zintegrowania rynku UE. Przegląd jednolitego rynku zidentyfikował problem egzekwowania prawa jako główny priorytet. Jakość systemów egzekwowania prawa jest kluczowym wskaźnikiem sprawności rynków krajowych, zarówno z punktu widzenia bezpieczeństwa, jak i ze względów ekonomicznych. Wskaźniki stopnia podporządkowania się regulacjom i zaufania do agencji zajmujących się egzekwowaniem prawa pokazują jeden element. Nakłady na egzekwowanie prawa i rezultaty w tym zakresie (inspektorzy, przeprowadzone kontrole) dają inne wskaźniki. Podobnie środki odwoławcze do dyspozycji konsumentów (na drodze sądowej lub poprzez inne organy zajmujące się rozwiązywaniem sporów) należy oceniać zgodnie z postrzeganiem konsumentów oraz w oparciu o dane dotyczące konkretnych spraw. O ile istnieją dane na temat postrzegania przez konsumentów, o tyle należy zgromadzić więcej danych we współpracy z państwami członkowskimi.

31. Niezależne organizacje konsumenckie mają zasadniczą rolę do odegrania, aby zapewnić efektywne funkcjonowanie rynków krajowych. Mogą tego dokonać poprzez wykonanie testów porównawczych produktów oraz identyfikowanie niesprawności rynku. Wskaźniki pozycji krajowych ruchów konsumenckich pod względem zasobów i pokładanego w nich zaufania mają zatem duże znaczenie.

32. Wskaźniki pozycji konsumentów, zwłaszcza te dotyczące poziomu wiedzy konsumentów, informacji, zrozumienia, umiejętności konsumentów, świadomości i asertywności mają duże znaczenie dla zrozumienia różnych krajowych rynków oraz zidentyfikowania obszarów najlepszej praktyki. Obecnie niewiele jest dostępnych danych dotyczących całej UE w tej dziedzinie.

4.4. Badania fazy analitycznej

33. Pięć wskaźników rynków konsumenckich dostarczy znaczących informacji o tym, jak funkcjonują poszczególne rynki. W ramach badań rynkowych fazy analitycznej konieczne będzie zebranie wszystkich stosownych danych, aby lepiej zrozumieć przyczyny niewydolności rynku. Dane zebrane w celu oceny integracji rynku wewnętrznego oraz zbadania struktur porównawczych polityk krajowych powinny również pomóc wytłumaczyć, dlaczego pewne rynki nie funkcjonują dobrze.

34. Tam gdzie tablica przedstawia dowody na istnienie problemów wspólnych dla pewnej liczby rynków, może to skłaniać do analizy horyzontalnej różnych rynków. Podobnie analiza wskaźników w układzie krajowym może pomóc władzom krajowym i organizacjom konsumenckim zidentyfikować specyficzne problemy w swoich krajach oraz przeprowadzić dalsze analizy.

35. Przykłady tematów do bardziej szczegółowego zbadania w fazie analitycznej obejmują:

- Wzmocnienie pozycji konsumenta: Biorąc pod uwagę to, że zdolność konsumentów do zrozumienia wyborów, jakie są dla nich dostępne zmienia się zgodnie ze specyfiką rynku, mogą się okazać potrzebne badania nad tym, jak konsumenci rozumieją oferowane im produkty.

- Szkody odnoszone przez konsumentów. Mogą okazać się potrzebne badania na temat zdolności konsumentów do dokonywania skutecznych wyborów.

- Ewolucja relacji między cenami importowymi a cenami konsumpcyjnymi.

- Wskaźniki prawne, tam gdzie przepisy dają podstawę dla konkretnych wyników konsumenckich.

- Poziom respektowania regulacji prawnych – mierzony poprzez operacje kontrolne i inne narzędzia.

- Jakość – Takie dane zwykle zależą od poszczególnych rynków, lecz obrazują one istotne cechy nie objęte wskaźnikami satysfakcji i bezpieczeństwa, takie jak poziom innowacyjności, zdrowie i środowisko.

- Dostęp i osiągalność finansowa – o szczególnym znaczeniu w przypadku usług podstawowych.

- Interoperacyjność – zdolność systemu lub produktu do współpracy z innymi systemami lub produktami bez potrzeby specjalnego wysiłku ze strony konsumenta.

4.5. Dalszy rozwój tablicy

36. Biorąc pod uwagę brak tak dużej ilości danych w pierwszej tablicy, nie można przedstawić jak na razie jej pełnego potencjału. Z czasem kompletna tablica umożliwi Komisji:

- Identyfikację, które rynki źle funkcjonują w zakresie wyników konsumenckich i potrzebują dalszej dogłębnej analizy. Analiza ta mogłaby doprowadzić do sformułowanie specyficznych zaleceń (dla polityki konkurencji, polityki konsumenckiej, przepisów sektorowych itd.).

- Pokazanie, które horyzontalne problemy konsumenckie potrzebują dalszej analizy, szczególnie odnośnie do europejskiego i/lub krajowego prawodawstwa w dziedzinie konsumentów.

- Pokazanie postępu w kierunku osiągnięcia celów polityki konsumenckiej Komisji, jakimi są zintegrowany detaliczny rynek wewnętrzny cieszący się zaufaniem konsumentów.

- Umożliwienie badania poziomu odniesienia osiągnięć państw członkowskich co do krajowego otoczenia konsumentów.

5. WNIOSKI

37. Tablica wyników konsumenckich uzupełnia ogólny monitoring rynku opracowany przez Komisję w ramach przeglądu jednolitego rynku. Może się ona przyczynić do dalszego rozwoju wymiaru konsumenckiego w ramach ogólnego monitoringu rynku.

38. Pierwsza tablica jest w fazie początkowej. Dostępne wskaźniki są na razie nieadekwatne: większość wskaźników dostępna jest tylko dla ograniczonej liczby sektorów. Dane nie zawsze są również dostępne dla wszystkich państw członkowskich, nie są też w każdym przypadku porównywalne.

39. Większość tabel i wykresów zaprezentowanych w pierwszej tablicy oparta jest na danych zebranych w obszarze polityki konsumenckiej poprzez badania lub współpracę z zaangażowanymi podmiotami w państwach członkowskich. Można odnotować pewien brak danych dotyczących wyników dla konsumentów w odniesieniu do innych polityk, które mają wpływ na konsumentów, za wyjątkiem dziedzin, w których polityki UE pokrywają się z rynkami, np. dane dotyczące cen usług telekomunikacyjnych oraz dane dotyczące bezpieczeństwa transportu.

40. Obecnie dostępne dane są zbyt ograniczone – w szczególności w zakresie liczby sektorów – aby móc dać wyobrażenie o tym, które rynki funkcjonują lepiej niż inne. Z tego powodu pierwsza tablica zaprezentowana jest raczej w podziale na wskaźniki niż na sektory. O ile pierwsza tablica skupia się głównie na usługach, przyszłe tablice obejmą w większym stopniu rynki towarowe.

41. Wewnętrzny rynek detaliczny UE jest daleki od integracji. Konsumenci europejscy nadal zasadniczo kupują towary lub zamawiają usługi w swoich krajach. Chociaż istnieje pewna liczba barier strukturalnych takich jak język czy prawo ochrony konsumenta, nie mają one równie negatywnego wpływu we wszystkich krajach. Jak można oczekiwać, konsumenci w małych centralnie położonych krajach zwykle robią większe zakupy u dostawców z zagranicy niż konsumenci w państwach peryferyjnych.

42. Otoczenie konsumenta różni się w stopniu zasadniczym w wielu aspektach w różnych państwach członkowskich. Zaufanie do krajowych systemów ochrony konsumenta, do krajowych instytucji zajmujących się sprawami konsumenckimi, niezależnych organizacji konsumenckich lub do dostawców, odnośnie do ochrony praw konsumentów waha się od 30 % do ponad 80 % w różnych krajach Europy. W pewnych krajach w porównaniu do innych rozwiązywanie sporów wydaje się łatwiejsze. Istnieją również istotne różnice w poziomie zrozumienie informacji lub w odniesieniu do pomocy publicznej, jaką otrzymują organizacje konsumenckie.

43. Przede wszystkim ta pierwsza tablica pokazuje potrzebę zebrania nowych zestawów danych i wyników na potrzeby przyszłych tablic. To zbieranie danych będzie prowadzone we współpracy z zainteresowanymi stronami w państwach członkowskich, takimi jak instytucje konsumenckie, organizacje przemysłowe, stowarzyszenia konsumentów oraz urzędy statystyczne. Specjalny nacisk zostanie położony na zebranie danych ze wszystkich 27 państwach członkowskich, włącznie z Bułgarią i Rumunią, które często są nieobecne w istniejących danych. Najbliższe działania w tej dziedzinie skupią się na:

- Porównywalnych danych dotyczących cen dla znaczącej liczby produktów we współpracy z Eurostatem i krajowymi urzędami statystycznymi.

- Opracowaniu metodologii klasyfikacji skarg w sposób bardziej zharmonizowany we wszystkich państwach członkowskich.

- Dostosowaniu metodologii badania satysfakcji i prowadzenia badań w tym zakresi w dodatkowych sektorach.

- Dalszy rozwój wskaźników i integracja tablicy w ramach procesu monitoringu i opracowywania tablicy wyników w zakresie jednolitego rynku. Przyszła tablica wyników w zakresie rynku wewnętrznego dostarczy wskaźników dotyczących wyników gospodarczych, konkurencji, integracji rynku, innowacji oraz korzyści dla obywateli w sposób bardziej ogólny.

44. Przesunięcie punktu ciężkości w zakresie tworzenia polityki z podejścia instrumentalnego w kierunku podejścia opartego na wynikach i skupiającego się na wynikach dotyczących konsumentów jest zadaniem ambitnym i wymaga istotnych zmian w działaniach osób odpowiedzialnych za tworzenie polityki. Program nakreślony powyżej będzie wymagał znaczącego wysiłku ze strony osób odpowiedzialnych za tworzenie polityki jak i pozostałych zaangażowanych podmiotów. Celem są zarówno lepsze i prostsze uregulowania prawne oraz rynki, które lepiej odpowiadają potrzebom obywateli.

[1] COM (2007) 99 z 13.3.2007 r.

[2] Syntezę odpowiedzi można znaleźć na stronie http://ec.europa.eu/consumers/consultations/consultations_en.htm