52007DC0806

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 17.12.2007

KOM(2007) 806 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY, PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I EUROPEJSKIEGO TRYBUNAŁU OBRACHUNKOWEGO

Zapobieganie nadużyciom finansowym przy wykorzystaniu wyników operacyjnych: dynamiczne podejście do kwestii odporności przepisów na nadużycia finansowe {SEK(2007) 1676}

1. WPROWADZENIE

Nadużycia finansowe, korupcja i wszelkie inne nielegalne działania naruszające interesy finansowe Unii Europejskiej wiążą się z wykorzystaniem słabości procedur służących zarządzaniu i kontroli środków UE lub z obchodzeniem tych procedur. Dlatego w celu zapobiegania nadużyciom finansowym i korupcji we wszystkich sektorach budżetu UE, obejmujących zarówno dochody jak i wydatki[1], niezmiernie ważne jest, aby służby zatwierdzające z pomocą OLAF-u nadal podejmowały środki przyczyniające się do zapobiegania nadużyciom finansowym w ramach zarządzania finansowego[2].

W niniejszym komunikacie ustalono nowe podejście Komisji do kwestii odporności na nadużycia finansowe przepisów, umów oraz systemów zarządzania i kontroli. Dokument ten zastępuje komunikat Komisji na temat odporności przepisów prawnych na nadużycia finansowe i zarządzanie umowami[3], przyjęty przez Komisję 7 listopada 2001 r. w celu realizacji działania 94 zawartego w białej księdze zatytułowanej „Reformowanie Komisji”[4].

2. PRZEBIEG PROCEDURY

2.1. OLAF i reforma

W 1999 r. utworzono Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF). OLAF wypełnia swoje zadanie dotyczące zwalczania nadużyć finansowych poprzez prowadzenie dochodzeń jako niezależny organ oraz poprzez wspieranie unijnej strategii zwalczania nadużyć finansowych i przygotowywanie koniecznych inicjatyw dotyczących tworzenia lub rozwijania prawodawstwa jako departament Komisji.

W 2000 r. Komisja rozpoczęła proces reformy administracyjnej[5]. Unowocześniono system zarządzania finansowego poprzez zwiększenie zakresu odpowiedzialności urzędników zatwierdzających i wzmocnienie ich obowiązku rozliczania się z wykonanych działań.

W białej księdze „Reformowanie Komisji” przewidziano podjęcie środków, które umożliwią lepsze wykorzystanie dostępnej w instytucjach wiedzy specjalistycznej i sprawniejsze zapobieganie nieprawidłowościom i nadużyciom finansowym. Polityka zapobiegania została szczegółowo przedstawiona w komunikacie Komisji pt.: „Ochrona interesów finansowych Wspólnot – Zwalczanie nadużyć finansowych – w kierunku ogólnego ujęcia strategicznego”[6].

Działanie nr 94 pt.: „Odporność przepisów na nadużycia finansowe i zarządzanie zamówieniami”, zawarte w białej księdze w sprawie reformy, nakłada następujące obowiązki:

„Aby uczynić obecny system odporności przepisów na nadużycia finansowe bardziej wydajnym, służby Komisji będą zobowiązane, w trybie konsultacji między służbami, do przedkładania OLAF-owi w celu oceny ryzyka projektów wniosków nowych aktów prawnych, które mają potencjalny wpływ na budżet Wspólnoty. Dyrekcja Generalna ds. Budżetu będzie wspierać OLAF w dokonywaniu przeglądu systemów Komisji dotyczących zarządzania umowami (np. umowy standardowe, centralna baza danych dotycząca umów, narzędzia zarządzania). OLAF również zapewni doradztwo w zakresie odporności przepisów na nadużycia finansowe przez cały czas trwania procedury prawodawczej.”

2.2. Komunikat Komisji w sprawie odporności przepisów na nadużycia finansowe i zarządzania umowami

Celem komunikatu z 2001 r. w sprawie odporności przepisów było osiągnięcie celów białej księgi dotyczącej reformy oraz komunikatu Komisji na temat ogólnego ujęcia strategicznego w zwalczaniu nadużyć finansowych. Realizacja celów białej księgi miała się przyczynić do tworzenia kultury zapobiegania nadużyciom finansowym i wszelkim innym nielegalnym działaniom oraz do zwiększania odporności na nie podstawowych aktów prawnych. Mechanizm zapobiegania, określony w komunikacie z 2001 r., dotyczył dwóch kwestii: prawodawstwa i zarządzania umowami.

Badanie odporności przepisów na nadużycia finansowe było ograniczone do najbardziej narażonych dziedzin prawodawstwa. Ustalenie z góry narażonych dziedzin polityk europejskich umożliwiło lepsze ukierunkowanie procedury konsultacyjnej. W komunikacie proces współpracy został podzielony na cztery etapy:

1. zdefiniowanie kryteriów w celu ustalenia sektorów o wysokim stopniu ryzyka;

2. ustalenie sektorów o wysokim stopniu ryzyka;

3. określenie inicjatyw prawodawczych, które należy zbadać pod kątem odporności na nadużycia finansowe przed ich przyjęciem; oraz

4. wcześniejsza konsultacja z OLAF-em.

W ramach drugiego aspektu komunikatu z 2001 r. dotyczącego zapobiegania nadużyciom finansowym i nieprawidłowościom w zarządzaniu umowami, skoncentrowano się na dwóch fazach:

5. stworzenie standardowych zamówień publicznych i umów o przyznanie dotacji na poziomie centralnym (Dyrekcja Generalna ds. Budżetu) oraz harmonizacja klauzul i procedur dla zamówień publicznych i dotacji; opracowanie standardowych zamówień i porozumień, które mogą być stosowane we wszystkich departamentach Komisji oraz publikowanie przewodników i zaleceń (vademecum, okólniki itd.)

6. do zarządzania umowami na poziomie departamentu należało opracować różne akty prawne, które mogłyby być wykorzystywane niezależnie przez departamenty Komisji. Niektóre z nich mają szczególne znaczenie, jak na przykład standardowe umowy i lokalne bazy danych, które niekoniecznie mają punkty styczne z ogólną bazą danych Komisji dotyczącą rachunkowości.

2.3. Konieczność nowego podejścia do kwestii odporności przepisów na nadużycia finansowe

Osiągnięto cele procedury dotyczącej odporności przepisów na nadużycia finansowe. OLAF był zaangażowany w kolejne przeglądy przepisów mających zastosowanie do wykonania budżetu UE i przyjęcia podstawowych aktów i standardowych instrumentów opracowanych przez departamenty Komisji w celu realizacji budżetu UE. Szczegółowe informacje przedstawiono w załączonym sprawozdaniu w sprawie osiągnięć procedury dotyczącej odporności przepisów na nadużycia finansowe.

Zbadano już odporność na nadużycia finansowe najbardziej istotnych przepisów finansowych w nadchodzących latach; odbyło się to albo w ramach formalnej procedury badania odporności przepisów, albo w trybie konsultacji między służbami. Opracowano też standardowe przepisy służące zwalczaniu nadużyć finansowych, zaś ramy prawne określające zasady zarządzania finansowego UE powoli się stabilizują. Z tego względu mechanizm zapobiegania określony w komunikacie z 2001 r. wydaje się obecnie mniej stosowny. Nowe podejście przyczyni się ponadto do realizacji tych samych celów, jakie określono w standardach kontroli wewnętrznej dla skutecznego zarządzania, zwłaszcza w standardach nr 2, 7 i 8.

Dodatkowo Komisja wspiera politykę „upraszczania”, która ma „w dalszym ciągu konsolidować, usprawniać i upraszczać wewnętrzne procedury i metody pracy w interesie skuteczności i wydajności oraz uzyskać lepszą równowagę pomiędzy ryzykiem a kosztem kontroli”[7]. Dlatego należy uczynić wcześniejszą konsultację z OLAF-em bardziej elastyczną.

3. NOWE PODEJśCIE

3.1. Koncepcja nowego podejścia

Nowe podejście do kwestii odporności na nadużycia finansowe opiera się głównie na doświadczeniach, jakie OLAF zdobył w trakcie swej pracy operacyjnej. Wykorzystanie wyników operacyjnych pozwoli na uwzględnienie tego doświadczenia przy podejmowaniu środków przez różne instytucje, aby zapobiegać nadużyciom finansowym i nieprawidłowościom. OLAF będzie mógł lepiej wykorzystać wiedzę zdobytą podczas działań operacyjnych i wywiadowczych oraz będzie się nią dzielił z innymi departamentami Komisji oraz instytucjami i organami UE.

Nowe podejście pozwoli na wyciągnięcie wniosków z wyników działań dochodzeniowych i analizy wywiadowczej oraz przekazywanie tych informacji właściwym władzom. OLAF będzie np. udzielał wsparcia departamentom realizującym obszary polityki wspólnotowej w wysiłkach podejmowanych na rzecz ochrony interesów finansowych Wspólnot i będzie wydawał zalecenia, aby zapewnić jak najwyższy poziom zabezpieczenia przed nadużyciami finansowymi, korupcją i nieprawidłowościami.

Skuteczność tego podejścia wymaga podjęcia odpowiednich środków następczych przez właściwe władze/departamenty.

Szczególną uwagę należy zwrócić na nieprawidłowości i słabości systemowe, w szczególności w przypadkach, w których możliwe jest zastosowanie prostych i tanich rozwiązań (np. poprawa jakości standardowych wzorów i/lub dokumentów, takich jak: oświadczenie dotyczące braku konfliktu interesów, wymiana danych między różnymi departamentami, zmiana vademecum itd.).

3.2. Oczekiwana poprawa

Oczekuje się, że w wyniku zmienionego podejścia dotyczącego odporności przepisów na nadużycia finansowe, dochodzenia będą miały większy wpływ na zapobieganie nadużyciom finansowym, korupcji, nieprawidłowościom i wszelkim nielegalnym działaniom naruszającym interesy finansowe UE.

Wynikiem nowego podejścia będzie bardziej dynamiczny, gwarantujący ogólną dostępność, przepływ informacji. Ten przepływ informacji będzie niezależny od konsultacji między służbami Komisji z inicjatyw związanych z zarządzaniem finansowym.

Zwiększony zostanie zakres wsparcia udzielanego przez OLAF innym departamentom Komisji, w postaci oferowania ukierunkowanej analizy opartej na własnych działaniach operacyjnych i wywiadowczych. Wyniki badania odporności przepisów na nadużycia finansowe zostaną udostępnione wszystkim departamentom Komisji, zainteresowanym instytucjom i organom UE (zob. pkt 5.1, 5.2 i 5.3).

3.3. Dostępność obecnego procesu konsultacji

Obecny proces wcześniejszej konsultacji w sprawie projektu aktów prawnych, określony w komunikacie z 2001 r. (oraz w sprawie każdego szczególnego zagrożenia określonego przez departament odpowiedzialny za projekt), będzie w dalszym ciągu dostępny na wniosek departamentów Komisji. Przegląd rodzajów aktów prawnych będących przedmiotem tego procesu przedstawiono w dołączonym dokumencie roboczym służb Komisji na temat osiągnięć komunikatu z 2001 r.

Przy przyjmowaniu standardowych zamówień publicznych i porozumień w sprawie dotacji zachowano podejście dotyczące wcześniejszej konsultacji. Dyrekcja Generalna ds. Budżetu będzie w dalszym ciągu na bazie zdobytych doświadczeń i zmienionego prawodawstwa, aktualizować istniejące standardowe zamówienia i porozumienia/decyzje w sprawie dotacji oraz, w stosownych przypadkach, opracowywać nowe modele.

4. PROCES REALIZACJI NOWEGO PODEJśCIA

W ramach nowego podejścia, działania dochodzeniowe będą częścią wyników przekazywanych zainteresowanym departamentom Komisji, instytucjom i organom UE, podczas gdy działania wywiadowcze umożliwią ocenę ryzyka w zakresie tematycznego badania odporności przepisów na nadużycia finansowe.

Badanie odporności przepisów na nadużycia i wywiad będą się wzajemnie uzupełniać. W ramach procesu badania odporności na nadużycia finansowe zostaną określone kwestie zasługujące na dogłębne, tematyczne podejście, które należy przeprowadzić za pomocą metod wywiadowczych; wywiad dostarczy dane, które mogą zostać wykorzystane do osiągnięcia wyników na temat odporności przepisów na nadużycia finansowe.

4.1. Duży zakres informacji

Proces realizacji podejścia dotyczącego odporności przepisów na nadużycia finansowe nie wyklucza żadnego źródła informacji.

OLAF w sposób zorganizowany i multidyscyplinarny przeanalizuje swoje działania dochodzeniowe. Analiza ta będzie zawierać informacje wynikające z dochodzeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz innych działań operacyjnych prowadzonych przez OLAF.

Oprócz obowiązku prawnego dotyczącego informowania Komisji i OLAF-u o wszelkich konkretnych przejawach domniemanych przypadków nadużyć finansowych, nowe podejście dotyczące odporności przepisów na nadużycia finansowe umożliwi lepszy przepływ informacji między organami kontroli. Wśród zebranych informacji znajdą się wyniki pracy audytu, a zwłaszcza istotne ustalenia audytu przeprowadzonego przez służbę audytu wewnętrznego („IAS”). Służba ta poinformuje urząd o potencjalnych nieprawidłowościach systemowych, które mogą stwarzać ryzyko nadużyć finansowych, ustalonych w trakcie audytów. Ta sama informacja dotycząca potencjalnych nieprawidłowości systemowych powinna zostać przekazana OLAF-owi zarówno przez jednostki kontroli wewnętrznej („IAC”), jak też przez jednostki kontroli następczej (ex-post) departamentów operacyjnych (dane pochodzące z narzędzia „ABAC Audit”).

W stosownych przypadkach analiza dotycząca odporności przepisów na nadużycia finansowe zostanie wzbogacona o sprawozdania i ustalenia Europejskiego Trybunału Obrachunkowego oraz sprawozdania audytowe z zatwierdzających dyrekcji generalnych. W skład analizy wejdą również roczne sprawozdania z działalności i inne sprawozdania dotyczące zarządzania, które w jasny sposób określają słabości systemu, jak też środki podjęte w wyniku zaleceń OLAF-u.

Informacje przekazane przez władze państw członkowskich, w tym organy audytu i kontroli, zostaną wykorzystane do dalszego wspierania nowego podejścia. Nieprawidłowości zgłoszone przez krajowe władze na podstawie przepisów wspólnotowych[8] zawierają informacje o potencjalnych zagrożeniach. Krajowe orzecznictwo bezpośrednio związane z ochroną interesów finansowych UE nie będzie wyłączone z możliwości analizy odporności przepisów na nadużycia finansowe.

4.2. Główne etapy procesu badania odporności przepisów na nadużycia finansowe

Oto główne etapy tego procesu:

7. Informacje są zbierane od urzędników śledczych i wyników operacyjnych oraz z innych źródeł zewnętrznych (o których mowa w pkt 4.1). Informacje uzyskiwane ze spraw indywidualnych będą przetwarzane w celu zachowania anonimowości, aby uniknąć ujawniania danych osobowych, danych poufnych lub szczególnie chronionych.

8. Analiza zebranych informacji w celu określenia potencjalnych słabości/podatności na niebezpieczeństwa przepisów, umów lub systemów zarządzania/ kontroli i analiza spraw;

9. Określenie zaleceń, aby uniknąć stwierdzonych słabości lub poprawa odporności przepisów na nadużycia finansowe, korupcję i inne nielegalne działania;

10. Ustalenia i zalecenia są przekazywane departamentom Komisji, instytucjom UE i zainteresowanym organom;

11. Departamenty Komisji, instytucje UE i organy przekazują informację zwrotną.

5. ZALECENIA I INNE INSTRUMENTY W ZAKRESIE WYMIANIE INFORMACJI

Opisany proces ma na celu opracowanie zaleceń i wyników dotyczących odporności przepisów na nadużycia finansowe. Zostaną one przekazane departamentom Komisji, instytucjom UE i zainteresowanym indywidualnie lub grupowo organom, w szczególności należącym do tego samego obszaru polityki.

Zalecenia wydane przez OLAF nie mają wiążącego charakteru. W stosownych przypadkach zalecenia te będą omawiane w ramach otwartego i elastycznego dialogu z adresatami.

Departamenty Komisji, zainteresowane instytucje i organy ponoszą odpowiedzialność za realizację zaleceń, w tym za ocenę kosztów/zysków oraz ponoszenie ciężaru administracyjnego związanego z ich realizacją.

5.1. Zalecenia w poszczególnych przypadkach

OLAF będzie wydawał doraźne zalecenia w przypadku konieczności podjęcia szczególnych działań w celu ochrony interesów finansowych UE przez departament, instytucję UE lub zainteresowany organ.

Zainteresowany departament zostanie poproszony o rozważenie podjęcia i/lub wdrożenia odpowiednich działań w celu usunięcia lub zmniejszenia szczególnych zagrożeń lub słabości określonych przez OLAF. Ponadto zainteresowane departamenty Komisji poinformują OLAF o podjętych działań zapobiegających naruszeniom interesów finansowych UE; instytucje oraz organy UE zostaną do tego wezwane.

5.2. Ogólne zalecenia i zbiór najczęstszych przypadków

Zalecenia zostaną szeroko udostępnione zainteresowanym stronom w oparciu o analizę ryzyka i mechanizmy nadużyć finansowych, jakie wynikają z przeglądu najczęstszych spraw wykazujących podobieństwa w zakresie wykrytych nieprawidłowości. Zainteresowane departamenty Komisji poinformują OLAF o działaniach, jakie mają zamiar podjąć, aby zapobiec podobnym sytuacjom w ramach swoich obowiązków; instytucje oraz organy UE zostaną do tego wezwane.

Ponadto zostanie opracowany zbiór anonimowych spraw, zawierający opis mechanizmów nadużyć finansowych i nieprawidłowości oraz sposób działania („modus operandi”); zbiór ten zostanie udostępniony departamentom Komisji, dla których informacje te są niezbędne (oraz w stosownych przypadkach innym instytucjom).

5.3. Przewodnik na temat zapobiegania nadużyciom finansowym

W 1995 r. Komisja podjęła inicjatywę w sprawie właściwego i skutecznego zarządzania finansami („SEM 2000”)[9]. Celem pierwszych dwóch etapów było ulepszenie zarządzania finansowego wewnątrz Komisji, a głównym celem trzeciego etapu było poprawienie zarządzania tej części budżetu Wspólnoty (ponad 80%), które jest zarządzane przez państwa członkowskie.

Komisja przyjęła „Przewodnik sprawdzający podatność na nadużycia finansowe”[10] w następstwie zalecenia nr 7 SEM 2000[11]. Przewodnik ten, opublikowany przez Sekretariat Generalny Komisji, jest w dalszym ciągu dostępny i służy personelowi Komisji zaangażowanemu w zarządzanie finansowe i ochronę interesów finansowych UE.

Nowa wersja przewodnika, opublikowanego przez Komisję za pośrednictwem OLAF-u, zostanie szeroko udostępniona wszystkim zainteresowanym podmiotom, w tym państwom członkowskim. Przewodnik będzie oparty na informacjach uzyskanych w ramach procesu badania odporności przepisów na nadużycia i będzie miał formę narzędzia internetowego. Przewodnik może być w stosownych przypadkach podzielony i dostarczony w ramach odpowiedniego sektora lub obszaru polityki.

5.4. Informacja dla organów kontroli i audytu

Podczas realizacji nowego podejścia do kwestii odporności przepisów na nadużycia finansowe, szczególną uwagę należy poświęcić słabościom strukturalnym lub systemowym, których organy kontroli i audytu nie poddały jeszcze analizie lub których nie wykryto w ramach kontroli systemowych. Takie słabości systemu lub potencjalne luki w systemach zarządzania wykryte wewnątrz instytucji UE będą przekazane, zarządowi, służbie audytu wewnętrznego („IAS”), zainteresowanym jednostkom kontroli wewnętrznej („IAC„) lub wewnętrznym audytorom innych instytucji i organów UE.

5.5. Elastyczność nowego podejścia

Aby stać się na stałe dodatkową przeszkodą dla sprawców popełniających nadużycia finansowe i aby przeciwdziałać systemowym nieprawidłowościom, nowa polityka odporności przepisów na nadużycia musi być opracowana jako elastyczne narzędzie zdolne do szybkiego dostosowania się do nowych warunków.

OLAF będzie stale oceniał potrzebę zmiany punktu ciężkości działań służących zwiększaniu odporności przepisów na nadużycia finansowe w szczególnych dziedzinach i dostosowaniu procesu analizy, aby zwiększyć jego skuteczność. Może to na pewnym etapie wymagać skoncentrowania działań na szczególnych sektorach budżetu UE, w zależności od ustalonych zagrożeń i słabości oraz dostępnych zasobów. Proces odporności przepisów na nadużycia finansowe początkowo będzie skoncentrowany na sektorze wydatków bezpośrednich.

6. WNIOSEK

Celem nowej polityki dotyczącej zwiększenia odporności przepisów na nadużycia finansowe, o której mowa w niniejszym komunikacie, jest poprawa zapobiegania nadużyciom finansowym i korupcji na podstawie doświadczeń OLAF-u zdobytych podczas działań dochodzeniowych i operacyjnych.

O wynikach tego nowego procesu zostaną poinformowane departamenty Komisji i inne zainteresowane instytucje, jak również państwa członkowskie zaangażowane w zarządzanie i/lub kontrolę dochodów lub wydatków UE. Pierwsze wyniki, opracowane w formie doraźnych zaleceń i zbioru najczęstszych przypadków, oczekiwane są w drugiej połowie 2008 r.

Po trzyletnim okresie próbnym zostanie przeprowadzona ocena podejścia przedstawionego w niniejszym komunikacie.

Komisja przedłoży sprawozdanie w sprawie podjętych przez siebie działań dotyczących badania odporności przepisów na nadużycia finansowe w ramach rocznego sprawozdania Komisji w sprawie zwalczania nadużyć finansowych, opublikowane na mocy art. 280 Traktatu.

7. ZAłąCZNIKI

12. Schemat procesu.

13. Dokument roboczy służb Komisji na temat dokonań opartych na mechanizmie dotyczącym badania odporności przepisów na nadużycia finansowe, wprowadzonym na podstawie komunikatu Komisji w sprawie odporności na nadużycia finansowe i zarządzanie umowami, przyjętym w dniu 7 listopada 2001 r.

[pic]

[1] Rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 z 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich, Dz.U. L 312 z 23.12.1995, str. 1.

[2] Rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich, zmienionego rozporządzeniem Rady (WE, Euratom) nr 1995/2006 z 13 grudnia 2006 r.

[3] Komunikat Komisji w sprawie odporności przepisów na nadużycia finansowe i zarządzanie kontraktami, SEC(2001) 2029 z 7.11.2001 – niepublikowany w Dz.U. Zob. jednakże pkt. 3.3.

[4] Reformowanie Komisji – biała księga – część I (COM/2000/0200/wersja ostateczna).

[5] Biała księga „Reformowanie Komisji”, część II (plan działania) z 5.4.2000 r., COM (2000) 200 wersja ostateczna/2.

[6] COM(2000) 358 wersja ostateczna.

[7] Komunikat Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady „Sprawozdanie dotyczące reformy Komisji realizowanej w dalszym ciągu po zakończeniu mandatu”, COM (2005) 668 wersja ostateczna z 21.12.2005.

[8] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1681/94 z dnia 11 lipca 1994 r. dotyczące nieprawidłowości oraz odzyskiwania kwot wypłaconych nieprawidłowo w związku z finansowaniem polityki strukturalnej i organizacją systemu informacji w tej dziedzinie, Dz.U. L 178 z 12.7.1994, str. 43-46 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1848/2006 (WE) dotyczące nieprawidłowości i odzyskiwania kwot niesłusznie wypłaconych w związku z finansowaniem wspólnej polityki rolnej oraz organizacji systemu informacyjnego w tej dziedzinie i uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 595/91.

[9] Inicjatywa Komisji „Właściwe i skuteczne zarządzanie” (SEM 2000): Ogólne sprawozdanie Komisji Europejskiej 1995, pkt 976.

[10] Doc SG/C/3/ED D96 z 6 maja 1996 r., niepublikowany w Dz.U.

[11] Dostępne wyłącznie w j. francuskim, wewnętrzna decyzja wydana na podstawie dawnego systemu archiwizowania. Communication de la Commission adoptée sur communication de Mme Gradin. Etanchéité de la législation à la fraude: mise en œuvre de la recommandation n°7 de SEM 2000, phase 2, SEC (1996) 1802/4 du 11 Octobre 1996.