52007DC0440

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 24.7.2007

KOM(2007) 440 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

Wspieranie rozwoju rolnictwa w Afryce Wniosek dotyczący współpracy na szczeblu kontynentalnym i regionalnym na rzecz rozwoju rolnictwa w Afryce

Wspieranie rozwoju rolnictwa w Afryce Wniosek dotyczący współpracy na szczeblu kontynentalnym i regionalnym na rzecz rozwoju rolnictwa w Afryce

WPROWADZENIE

W niniejszym dokumencie przedstawiono zasady i główne obszary współpracy UE – UA na rzecz rozwoju rolnictwa w Afryce, koncentrując się na jej wymiarze regionalnym i kontynentalnym. Współpraca na tych szczeblach stanowić będzie uzupełnienie działań krajowych, na którym to poziomie rozwijała się ona dotychczas najintensywniej, i przyczyni się do rozwoju rolnictwa. Współpraca prowadzona będzie zgodnie z orientacjami nakreślonymi w konsensusie europejskim[1] i strategii UE na rzecz Afryki[2]. W obu dokumentach podkreślono, że rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich mają kluczowe znaczenie dla ograniczania ubóstwa i pobudzania rozwoju gospodarczego. Wspólnota określiła, że jej działania na rzecz rozwoju koncentrować się będą na zrównoważonej intensyfikacji produkcji, podnoszeniu konkurencyjności na rynkach regionalnych i międzynarodowych oraz zarządzaniu ryzykiem. Realizacja tych założeń w Afryce powinna być ułatwiona dzięki wykorzystaniu zdobyczy rozwoju technologicznego oraz wyników badań rolniczych i rozbudowie rolnictwa.

Współpraca dostosowana będzie ściśle do priorytetowych celów Afryki w zakresie rozwoju rolnictwa i ma przyczyniać się do przyspieszenia działań zmierzających do realizacji milenijnych celów rozwoju (MDG). Szeroko zakrojony rozwój rolnictwa bezpośrednio wpływa na realizację pierwszego MDG (eliminacja skrajnego ubóstwa i głodu) i znacznie przyczyni się do realizacji celu siódmego (zapewnienie ochrony środowiska naturalnego).

Rolnictwo[3] jest źródłem utrzymania dla większości ubogich w Afryce, stanowi około 1/3 PKB Afryki i główny sektor zatrudnienia. W większości przypadków producentami są drobni rolnicy, kobiety odgrywają tu niezmiernie ważną rolę[4]. Produkcja rolna, dystrybucja i sprzedaż mają bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo żywnościowe i stan wyżywienia członków gospodarstwa. Ponadto wzrost rolnictwa charakteryzuje się wysokim efektem mnożnikowym. Wzrost dochodów z rolnictwa powoduje, że usługi socjalne na terenach wiejskich świadczone są w sposób bardziej zrównoważony i stają się bardziej przystępne cenowo. Zrównoważony rozwój ekosystemów i różnorodność biologiczna zależą w znacznym stopniu od wykorzystywania zasobów naturalnych przez rolników.

Rolnictwo jest głównie obsługiwane przez sektor prywatny, jednakże będzie wymagało znacznego zaangażowania ze strony sektora publicznego. Po pierwsze stwierdzono istnienie pewnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu rynku, które w negatywny sposób wpływają na znajdujące się na marginesie ze względów społecznych lub geograficznych grupy. Po drugie, istnieją zewnętrzne czynniki środowiskowe, które wymagają ze strony władz publicznych odpowiednich uregulowań i interwencji, dla zapewniania poszanowania zasad zrównoważonego rozwoju. Po trzecie, rolnictwo będzie znacznie lepiej funkcjonowało z chwilą, gdy władze publiczne skuteczniej wypełniać będą swoje funkcje.

Obszary współpracy wymienione w niniejszym dokumencie stanowią ramy długoterminowej pomocy. Pod względem geograficznym skoncentrowano się na regionie Afryki Subsaharyjskiej, w którym problemy rolnictwa są najbardziej odczuwalne. Ze względu na konieczność dostosowania się do inicjatyw UA w należyty sposób został ujęty wymiar kontynentalny i wiele z obszarów współpracy[5] dotyczyć będzie całego kontynentu afrykańskiego.

Perspektywy rozwoju rolnictwa w Afryce

Obecne wyzwania

Rolnictwo odzyskuje w Afryce swoje znaczenie gospodarcze, czego dowodem jest odnotowany znaczny wzrost w sektorze rolnictwa – 2,7 % w 2002 r., 3,0 % w 2003 r. i 5,3 % w 2004. Pozytywna ewolucja cen wielu produktów przyczyniła się do tej tendencji, a innym czynnikiem wzrostu były ulepszone warunki produkcji[6]. Jednakże, aby zagwarantować długotrwałe ograniczanie ubóstwa, wzrost rolnictwa będzie musiał stać się bardziej dynamiczny, zwłaszcza w społecznościach wiejskich o niskim dochodzie, w których rolnictwo prawdopodobnie pozostanie głównym motorem wzrostu gospodarczego i źródłem zatrudnienia.

Wyzwania przed jakimi stoi dziś produkcja rolnicza i wzrost w Afryce są wielorakie i ściśle ze sobą powiązane. Abstrahując od tych wzajemnych powiązań, wytyczono sześć następujących obszarów współpracy, dzięki czemu ich hierarchizacja stała się możliwa[7]:

(i) wypracowanie zintegrowanej i szeroko rozpowszechnionej wizji rozwoju rolnictwa i jego znaczenia dla zrównoważonego rozwoju gospodarczego i ograniczenia ubóstwa, która to wizja powinna znaleźć konkretny wyraz w polityce rozwoju, strategiach i budżetach;

(ii) wzmacnianie zdolności zarządzania sektorem rolnictwa, poprzez ponowne określenie zakresu obowiązków i wzajemnych relacji między władzami państwowymi, podmiotami sektora prywatnego i społeczeństwa obywatelskiego, oraz poprzez wzmacnianie zdolności rozmaitych organizacji do udziału w definiowaniu i wdrażaniu polityki;

(iii) poprawa długotrwałej wydajności rolnictwa oraz podnoszenie wartości odżywczej produktów rolnych, poprzez rozszerzanie gamy znanych innowacji technologicznych i menedżerskich oraz rozwój badań i zapewnianie większej ich przydatności dla użytkowników w sektorze rolnictwa;

(iv) dostęp do dochodowych rynków poprzez zwiększanie fizycznych możliwości dostępu oraz wykorzystywanie możliwości rynkowych (nisz)[8], produktów i struktur pozwalających na uzyskanie wyższych cen dla producentów, oraz poprzez ułatwienie wymiany handlowej, w tym dzięki poprawie SPS;

(v) wprowadzenie bardziej wydajnych systemów zarządzania zasobami naturalnymi i zapewnienie dodatniej stopy zwrotu w przypadku ich wykorzystania z poszanowaniem zasad zrównoważonego rozwoju; oraz

(vi) zmniejszanie ryzyka i wzmacnianie odporności na szkodniki, choroby, wahania cenowe, brak stabilności na rynku, zmiany klimatyczne i niekorzystne warunki pogodowe.

Priorytetowe cele rozwoju rolnictwa w Afryce

W celu pobudzenia rozwoju rolnictwa UA i NEPAD rozpoczęły realizację kompleksowego programu rozwoju rolnictwa w Afryce (CAADP – Comprehensive Africa Agriculture Development Programme ); równocześnie przywódcy państw afrykańskich zobowiązali się do znacznego zwiększenia środków przeznaczanych na rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich[9] z budżetów krajowych. Ponadto w UA wypracowano konsensus w sprawie postępów, jakie należy osiągnąć do 2015 r.

CAADP obejmuje swoim zasięgiem cały kontynent, ale opiera się na krajowych i regionalnych planach rozwoju rolnictwa. Zawiera zestaw głównych zasad i celów, które mają (i) służyć jako wytyczne dla krajowych strategii i programów inwestycyjnych; (ii) umożliwić kształcenie partnerskie i wzajemną weryfikację na szczeblu regionalnym; oraz (iii) ułatwić większą koordynację i harmonizację działań na rzecz rozwoju. CAADP może w znaczny sposób ułatwić partnerom działającym na rzecz rozwoju postępy w realizacji postanowień deklaracji paryskiej.

W CAADP określono cztery filary tematyczne, które stanowią ramy strategiczne dla programów krajowych i regionalnych. Programy krajowe i regionalne w oparciu o CAADP będą przedmiotem rozmów w ramach procesu „okrągłego stołu”, w wyniku którego powstaną krajowe i regionalne „kompaktowe CAADP”, dotyczące reform politycznych i służące jako wytyczne dla inwestycji i interwencji publicznych oraz prywatnych.

Na szczycie UA w grudniu 2006 r[10]. zgromadzeni przywódcy wezwali do pewnej selektywności w realizacji założeń CAADP, wychodząc z założenia, że ze względu na ograniczone zasoby i potencjał instytucjonalny konieczne jest określenie priorytetów, które pozwolą na uzyskanie szybkich ale trwałych postępów w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego i wyżywienia.

Współpraca UE–AU w zakresie rozwoju rolnictwa

Cele i zasady

Przedstawione poniżej propozycje w zakresie współpracy UE–UA dotyczą głownie współpracy na poziomie kontynentalnym i regionalnym i mają na celu stworzenie korzystniejszych warunków dla rozwoju rolnictwa w Afryce. Współpraca opierać się będzie na następujących zasadach:

- Zobowiązanie do realizacji milenijnych celów rozwoju , a zwłaszcza pierwszego i siódmego z nich.

- Dostosowanie się do priorytetów afrykańskich , w oparciu o procesy realizacji CAADP, określone tam zasady i cele.

- Koordynacja działań donatorów , zgodnie z postanowieniami deklaracji paryskiej.

- Wykorzystywanie doświadczeń istniejących form partnerstwa i współpracy UA z UE oraz dopełnianie tym samym inicjatywy UE, które służą jako bezpośrednie lub pośrednie wsparcie dla rozwoju obszarów wiejskich w Afryce i wykorzystywanie istniejących form współpracy miedzy Afryką a Europą.

- Wyciąganie wniosków z odnośnych doświadczeń i dobrych praktyk UE , będących wynikiem prawie 50-letniego doświadczenia UE w realizacji polityki rolnej.

- Stosowanie zasady pomocniczości , tj. udzielanie wsparcia tylko tym działaniom na szczeblu regionalnym i kontynentu, które przynoszą interwencjom na poziomie krajowym jakąś wartość dodaną.

- Dążenie do zapewnienia spójności polityki UE w zakresie rozwoju z polityką rolną, polityką rybołówstwa, polityką handlową, polityką ochrony konsumentów i polityką energetyczną.

Zgodnie z wymogami CAADP, współpraca dotyczyć będzie głównie rozwijania potencjału oraz rozwoju instytucjonalnego organizacji szczebla regionalnego i kontynentalnego.

Taka współpraca skłoni władze publiczne do przyjęcia bardziej strategicznej i aktywnej postawy względem rolnictwa, co oznacza, że państwo będzie przede wszystkim: zapewniać skuteczne ramy polityczne i prawne, tworząc tym samym warunki sprzyjające rozwojowi; interweniować w przypadku pojawienia się niedoskonałości w funkcjonowaniu rynku; świadczyć usługi użyteczności publicznej; tworzyć odpowiednie systemy zabezpieczające; oraz ograniczyć stosowanie dotacji.

Priorytetowe obszary współpracy

Współpraca UE–Afryka w zakresie rozwoju rolnictwa rozwijać się będzie w siedmiu obszarach, odpowiadających głównym stojącym przed Afryką wyzwaniom oraz priorytetowym celom Afryki, określonym w CAADP.

Rolnictwo w strategiach rozwoju

Działania w tym obszarze zmierzać będą do zagwarantowania, aby rozwój rolnictwa stał się integralną i strategiczną częścią krajowych, regionalnych i obejmujących cały kontynent programów w zakresie rozwoju, w których kluczowe znaczenie sektora rolnictwa dla rozwoju gospodarczego i ograniczenia ubóstwa zostanie należyte uznane. W ramach współpracy regionalnej i na poziomie kontynentu nacisk zostanie położony na:

- analizę i rozwijanie zdolności w zakresie wzajemnych zależności między wydajnością rolnictwa a polityką makroekonomiczną, wstrząsami zewnętrznymi, zmianami klimatycznymi, pustynnieniem oraz różnorodnością biologiczną;

- wyciąganie wniosków z doświadczeń poszczególnych państw z prowadzenia polityki oraz jej wpływu na rolnictwo i gospodarkę wiejską;

- rozwijanie potencjału i rozwój instytucjonalny, prowadzące do opierania się na faktach przy opracowywaniu polityki i ukierunkowania jej na konkretne rezultaty, spójności podejmowanych działań i działań informacyjnych;

- koordynacja i współpraca międzysektorowa;

- wspieranie tworzenia forów współpracy rolników z całego kontynentu, zachęcanie do współpracy krajowych i regionalnych organizacji rolniczych oraz wzmacnianie ich roli w procesie realizacji CAADP;

- nasilenie analizy i monitorowania w zakresie analizy porównawczej stosowanych przez poszczególne kraje strategii rozwoju rolnictwa z gospodarczego, społecznego i środowiskowego punktu widzenia.

W tym obszarze głównymi partnerami we współpracy będą AUC, NEPAD i regionalne wspólnoty gospodarcze; rola odgrywana we współpracy stanowić będzie dopełnieniem prowadzonych przez te podmioty działań w zakresie analizy polityki, monitorowania, wzajemnej weryfikacji i działań informacyjnych, jak również odgrywanej wobec organizacji na szczeblu krajowym roli w zakresie rozwijania potencjału. Inna grupę partnerów stanowić będą regionalne organizacje rolników. Rozważa się włączenie do współpracy organizacji międzynarodowych; współpraca z AUC natomiast może obejmować porozumienie o partnerstwie z WE, w które włączone zostaną odpowiednie dyrekcje generalne (AGRI, FISH, SANCO, TRADE, ENV, RTD, JRC oraz REGIO). CTA[11] zostanie włączone w działania informacyjne, będzie ułatwiać wymianę doświadczeń i pracować na rzecz wzmocnienia organizacji rolników i zacieśnienia ich powiązań z CAADP.

Zarządzanie sektorowe

Współpraca w tym obszarze przyczyni się do rozwijania potencjału na poziomie regionalnym i całego kontynentu, co z kolei spowoduje poprawę zarządzania w sektorze rolnictwa w poszczególnych krajach. Lepsze zarządzanie powinno umożliwić łagodniejsze przejście od systemu gospodarki rolnej, której podstawową jednostką są drobni rolnicy indywidualni, do rentownego i trwałego systemu opartego na gospodarstwach rodzinnych.

Współpraca w zakresie zarządzania sektorowego obejmować będzie:

- koordynację polityki na szczeblu regionalnym i na poziomie kontynentu oraz wspieranie spójności działań w dziedzinie rolnictwa prowadzonych na poziomie regionalnym i krajowym;

- monitorowanie realizacji zobowiązań politycznych oraz prowadzenie wzajemnej weryfikacji;

- opracowywanie mających zastosowanie na poziomie regionalnym i kontynentu wytycznych, dotyczących głównych aspektów zarządzania, w tym polityki gruntowej i gospodarki gruntami oraz trwałego rozwoju rolnictwa;

- rozwijanie potencjału i nadawanie uprawnień do udziału w zarządzaniu sektorowym;

- promocja partnerstwa między podmiotami sektora prywatnego i publicznego oraz sojusze B2B;

- wzmacnianie regionalnych i obejmujących cały kontynent przedstawicielstw organizacji producenckich i zawodowych, w celu wyposażenia ich w rzeczywiste zdolności obrony swoich praw i wywierania nacisku; oraz

- analizę porównawczą i wyciąganie wniosków z procesów liberalizacji i prywatyzacji sektora rolnictwa, z istniejących relacji między sektorem prywatnym i publicznym oraz wyników osiąganych przez sektor publiczny.

Rozważa się współpracę z: AUC w celu wzmocnienia jej roli politycznej i wsparcia jej w staraniach, jakie podejmuje na rzecz ułatwienia opracowywania założeń polityki, koordynacji i harmonizacji działań; z NEPAD i regionalnymi wspólnotami gospodarczymi w zakresie rozwijania potencjału, kontroli, analizy polityki i wzajemnej weryfikacji; oraz z regionalnymi i afrykańskimi organizacjami sektora prywatnego, reprezentującymi producentów i zrzeszenia zawodowe, w zakresie rozwijania potencjału, działalności informacyjnej, negocjacyjnej i świadczenia usług. CTA brać będzie udział w realizacji ostatnich z wymienionych działań oraz w działaniach na rzecz zwiększania świadomości w oparciu o posiadaną wiedzę. Formą rozwijania potencjału w zakresie zarządzania mogłoby być także wyciąganie wniosków z doświadczeń UE, w tym dzięki bezpośrednim kontaktom z WE, państwami członkowskimi i organizacjami sektora prywatnego w UE[12].

Badania naukowe, systemy wiedzy oraz jej rozpowszechnianie

Współpraca w tym obszarze ma na celu wykorzystanie wyników badań rolniczych i systemów wiedzy do podniesienia wydajności sektora rolnictwa, dalsze ograniczanie ubóstwa, zwiększanie bezpieczeństwa żywnościowego i bardziej zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi, przy uwzględnieniu problemów wynikających ze zmian klimatycznych. Nacisk położony zostanie na wielowymiarowe podejście w ramach prowadzonych badań, na systemy zrównoważonej produkcji rolniczej oraz na badania przynoszące korzyści ubogim populacjom obszarów wiejskich.

Współpraca na poziomie regionalnym i na poziomie kontynentu obejmuje:

- zacieśnienie współpracy w dziedzinie badań między krajami w celu zapobieżenia rozdrobnieniu oraz dla zapewnienia efektu synergii;

- opracowywanie strategii badawczych obejmujących poziomy regionalny i kontynentu;

- współfinansowanie badań priorytetowych, których wyniki mogą mieć znaczenie dla większej liczby krajów;

- rozwijanie potencjału w zakresie nowych form i kanałów rozpowszechniania informacji, szkoleń i edukacji oraz wzmacnianie powiązań między strukturami badawczymi, podmiotami odpowiedzialnymi za rozpowszechnianie informacji oraz rolnikami indywidualnymi;

- tworzenie i/lub wzmacnianie platform współpracy w zakresie informacji, dostępu do wiedzy i wymiany wiedzy[13]; oraz

- wzmacnianie koordynacji narodowych systemów badawczych w rolnictwie (NARS) oraz regionalnych i międzynarodowych programów badawczych.

W trakcie prowadzonych w tym obszarze działań uwzględnione zostaną doświadczenia nabyte w trakcie długotrwałej współpracy badawczej między UE i Afryką[14], oraz wytyczne dotyczące zacieśnienia współpracy między partnerami europejskimi[15]. Inspiracją będzie czwarty filar CAADP, a działania będą zgodne z założeniami FAAP. Głównymi partnerami będą FARA, powiązane organizacje badawcze szczebla niższego niż regionalny (SRO – Sub-Regional Research Organisations), Światowe forum ds. badań na rolnictwem (GFAR–Global Forum on Agricultural Research for Development) oraz europejskie forum (EFARD) wraz z swoimi operacyjnymi strukturami sieciowymi[16], system CGIAR, inne organizacje międzynarodowe i organizacje partnerskie w dziedzinie badań, jak np. WCB. CTA przyczyni się do wzmocnienia platform współpracy.

Ułatwiania w handlu, mające na celu głównie zapewnienie jakości oraz jej poprawę

Celem współpracy w tym obszarze jest wzmocnienie zdolności Afryki do uruchomienia mechanizmów rynkowych w celu ograniczenia ubóstwa, przy jednoczesnym koncentrowaniu się na regionalnych rynkach produktów rolniczych. Obecne trendy w negocjacjach w sprawie handlu (umowy o partnerstwie gospodarczym, Dauhańska agenda rozwoju) powinny dać krajom afrykańskim większe możliwości handlowe, co z kolei wymaga z ich strony zapewnienia odpowiedniego stopnia podaży. Proponowana współpraca obejmuje zwiększanie możliwości wpływu na określenie odnośnych standardów produkcyjnych i handlowych, ich wprowadzania w życie i stosowania w celu (utrzymania) dostępu do rentownych rynków produktów rolnych oraz zapewnienia konsumentom bezpieczeństwa żywnościowego.

Wsparcie opierać się będzie na możliwościach oferowanych przez umowy o partnerstwie gospodarczym i obejmować będzie następujące elementy:

- strategie regionalne i rozwijanie potencjału w celu zaradzenia słabościom strukturalnym rynków składników produkcji rolnej oraz rynków produktów końcowych;

- budowanie zdolności w zakresie kontroli realizacji polityki handlowej, w tym monitorowanie wdrażania, sprawozdawczość i wprowadzanie w życie ułatwień w handlu;

- tworzenie rynków regionalnych i zwiększanie międzyregionalnej wymiany handlowej, zwłaszcza produktów żywnościowych;

- tworzenie ram prawnych i regulacyjnych zapewniających harmonizację, normalizację i kontrolę; wprowadzenie wspólnych, regionalnych systemów klasyfikacji i norm oraz dostosowanie ich do systemów i norm międzynarodowych;

- wzmacnianie laboratoriów referencyjnych, tworzenie sieci kontaktów z centrami krajowymi oraz budowanie zdolności innych organizacji i instytucji, odpowiedzialnych za testy zgodności;

- rozwój regionalnych zdolności w celu podnoszenia świadomości na temat obowiązujących norm, w tym norm określających bezpieczny poziom pozostałości, oraz zwiększenia ich poszanowania;

- promocja systemów certyfikacji do celów zrównoważonej i społecznie akceptowanej produkcji; oraz

- rozwijanie potencjału w zakresie aktywnego udziału w regionalnych i międzynarodowych debatach i negocjacjach dotyczących norm (bezpieczeństwa żywnościowego, handlu produktami rolnymi) i innych form ułatwień w handlu.

W tym obszarze głównymi partnerami we współpracy będą wyspecjalizowane agencje AUC, (a zwłaszcza IBAR oraz IAPSC), międzynarodowe instytucje normalizacyjne, organizacje certyfikujące, centra badawcze, regionalne wspólnoty gospodarcze, regionalne organizacje rolników i eksporterów, laboratoria referencyjne i niektóre agencje ONZ. CTA brać będzie udział w działaniach na rzecz zwiększania świadomości w zakresie środków sanitarnych i fitosanitarnych.

Zarządzanie zasobami naturalnymi: grunty, rybołówstwo, leśnictwo

Celem współpracy w tej dziedzinie jest wsparcie ulepszeń systemów gospodarki i zarządzania gruntami, zasobami rybnymi i leśnymi, które mają na celu połączenie poszanowania środowiska naturalnego i różnorodności biologicznej z wydajnością i ograniczeniem ubóstwa.

Wśród regionalnych i obejmujących cały kontynent aspektów współpracy w tym obszarze wymienić należy:

- koordynację i harmonizację działań, zwłaszcza w odniesieniu do zasobów transgranicznych;

- ustanawianie i wzmacnianie mechanizmów koordynacji działań i współpracy w zakresie zasobów transgranicznych, w oparciu o istniejące ramy regionalne;

- opracowywanie wytycznych dotyczących polityki gruntowej i zrównoważonego wykorzystania zasobów, mających zastosowanie na poziomie regionalnym lub całego kontynentu, w którym należycie ujęto kwestie gospodarcze, prawne, społeczne i ochrony środowiska;

- promowanie takiej polityki ochrony środowiska, w której łatwiej jest określić, kto jest odpowiedzialny za wykorzystanie zasobów naturalnych;

- wymiana doświadczeń i wspieranie prowadzenia wzajemnej weryfikacji w zakresie skuteczności systemów zarządzania;

- monitorowanie i nadzór nad stanem zasobów naturalnych (oraz presją na te zasoby) oraz wpływem zmian klimatycznych na rolnictwo i zasoby naturalne; oraz

- wzmacnianie współpracy w zakresie zwalczania nielegalnego wykorzystania zasobów (w tym rybnych i leśnych oraz handlu nielegalnymi produktami[17].

Współpraca w tym obszarze koncentrować się będzie na polityce i sposobie zarządzania oraz na instytucjonalnych i systemowych ustaleniach dotyczących zrównoważonego wykorzystania zasobów. W kwestiach polityki gruntowej oraz gospodarki gruntami i gospodarki wodnej, wsparcie zgodne będzie z założeniami pierwszego filara CAADP i odnośnych inicjatyw międzynarodowych[18]. Umowy o partnerstwie w sprawie połowów staną się ramami pozwalającymi na usprawnienie kontroli, monitoring i nadzór nad zasobami rybnymi. W tym obszarze głównymi partnerami we współpracy będą AUC, NEPAD, regionalne wspólnoty gospodarcze, wyspecjalizowane organizacje pozarządowe, organizacje szczebla niższego niż regionalny, działające w dziedzinie gospodarki gruntami i gospodarki wodnej, rybołówstwa i leśnictwa oraz europejskie i międzynarodowe instytucje, sieci i platformy współpracy, wyspecjalizowane w tych kwestiach[19]. Rola CTA polegać będzie na ułatwianiu wymiany doświadczeń.

Rozwój hodowli i kontrola chorób

Współpraca w tym obszarze ma na celu podniesienie wydajności sektora hodowlanego oraz zwiększenie roli, jaką odgrywa on w ograniczaniu ubóstwa i wzroście gospodarczym, przy czym nacisk położony zostanie na pogłębianie wiedzy z zakresu walki z chorobami zwierząt i systemów kontroli takiego zagrożenia. Celem współpracy będzie ograniczenie śmiertelności zwierząt, zmniejszenie ryzyka towarzyszącego produkcji zwierzęcej, poprawa jakości profilaktyki i zdrowia publicznego; podejmowane będą również działania na rzecz zwiększenia dostępu do rynków regionalnych i międzynarodowych, ułatwiania racjonalnej gospodarki gruntami oraz ograniczenia problemów ochrony środowiska naturalnego wynikających z hodowli. Współpraca obejmuje:

- transgraniczną współpracę w kwestiach pasterstwa, gospodarka terenami nieuprawnymi, systemy zrównoważonej produkcji zwierzęcej i handel zwierzętami;

- analiza wzajemnych powiązań między rozwojem hodowli w Afryce a zmianami klimatycznymi;

- zwiększanie koordynacji sieci służb weterynaryjnych i systemów kontroli chorób przy zastosowaniu norm międzynarodowych;

- wzmacnianie ogólnoafrykańskiego systemu koordynacji regionalnych i krajowych systemów sanitarnych w celu walki z chorobami zwierzęcymi; oraz

- badania, testy i upowszechnianie wiedzy na temat metod zapobiegania chorobom, w tym rozwój szczepionek.

Zakłada się, że głównymi partnerami we współpracy w tym obszarze będą wyspecjalizowane agencje AUC zajmujące się zagadnieniami hodowli (IBAR, PANVAC oraz PATTEC), ILRI oraz inne zajmujące się tymi kwestiami agencje na poziomie regionalnym i niższym niż regionalny, FAO, OIE, regionalne i międzynarodowe organizacje zajmujące się kwestiami hodowli i pasterstwa. Współpraca odbywać się będzie przy udziale struktur partnerskich Alive (partnerstwo na rzecz podnoszenia pogłowia zwierząt gospodarskich w Afryce), skupiających główne zainteresowane strony.

Zarządzanie ryzykiem

Współpraca w tym obszarze dotyczyć będzie zdolności niezbędnych do właściwego zarządzania zagrożeniami wynikającymi ze zmian klimatycznych, katastrof naturalnych oraz wstrząsów cenowych, przy czym nacisk położony zostanie na kwestie organizacyjne i instrumenty finansowe.

Współpraca regionalna i współpraca na poziomie kontynentu obejmować będzie:

- rozwijanie potencjału instytucjonalnego i technicznego w zakresie gotowości na wypadek katastrof, zapobiegania takim katastrofom i zdolności reagowania, w tym w sytuacjach przejściowych niedoborów żywności;

- badania, rozpowszechnianie informacji oraz rozwijanie potencjału w zakresie zastosowania w rolnictwie metod obniżonego ryzyka i strategii dostosowawczych;

- innowacyjne systemy zmniejszania ryzyka utraty upraw i strat wśród zwierząt spowodowanych przez szkodniki i choroby;

- wymiana wniosków wyciągniętych z przeszłych doświadczeń oraz rozwijanie potencjału w zakresie wykorzystania rynkowych instrumentów zarządzania ryzykiem cenowym, systemów stabilizowania cen oraz mechanizmów ubezpieczenia; oraz

- opracowanie i wdrożenie systemu wczesnego ostrzegania, obejmującego poziom regionalny i cały kontynent oraz połączenie ich z systemami krajowymi.

Współpraca w tym obszarze obejmować będzie rozwijanie potencjału najważniejszych organizacji publicznych i prywatnych oraz ułatwianie krajom afrykańskim dostępu do międzynarodowych rynków finansowych i rynków ubezpieczeń. Głównymi partnerami we współpracy będą AUC, regionalne wspólnoty gospodarcze oraz organizacje międzynarodowe. CTA uczestniczyć będzie w wymianie informacji dotyczących stosowania metod obniżonego ryzyka w rolnictwie oraz rynkowych instrumentów zarządzania ryzykiem cenowym.

Koordynacja, monitoring i przegląd

Koordynacja

Koordynacja działań w ramach współpracy UE–Afryka na rzecz rozwoju rolnictwa w Afryce odbywać się będzie na trzech powiązanych płaszczyznach: (i) z instytucjami afrykańskimi; (ii) z pozostałymi donatorami oraz (iii) wewnątrz UE.

Koordynacja działań z instytucjami afrykańskimi odbywać się będzie w oparciu o CAADP, pod przewodnictwem organizacji szczebla regionalnego i kontynentalnego, a AUC/NEPAD będą w tym procesie odgrywać kluczową rolę. Na poziomie kontynentu głównym mechanizmem koordynacji działań wszystkich partnerów uczestniczących w procesie rozwoju jest platforma partnerstwa w ramach CAADP. Podobne platformy tworzone są na szczeblu regionalnym. Na poziomie poszczególnych krajów podobną platformą jest proces rozmów w ramach krajowego okrągłego stołu CAADP. Pod względem tematycznym, koordynacja będzie stopniowo coraz bardziej skupiać się wokół trzech filarów określonych w CAADP.

Koordynacja i harmonizacja działań donatorów oraz dostosowanie do założeń CAADP zostaną pogłębione dzięki działalności GDPRD (Global Donor Platform for Rural Development), platformy, której członkami są WE i niektóre państwa członkowskie. GDPRD posłuży darczyńcom jako centrum koordynacji w ramach CAADP i wspomagać będzie organizację spotkań członków platformy partnerstwa w ramach CAADP.

W samej UE zwiększenie koordynacji nastąpi dzięki pracom grupy roboczej UE ds. rolnictwa afrykańskiego, której utworzenie proponuje się[20] i której techniczne wsparcie zapewni CTA. Grupa robocza przyczyni się do zwielokrotnienia efektu synergii oraz poprawy jakości i widoczności wsparcia, jakiego UE udziela na rzecz rozwoju rolnictwa w Afryce[21].

Monitorowanie i przegląd

Monitorowanie stanu realizacji CAADP i współpracy na rzecz rozwoju rolnictwa odbywać się będzie głównie w ramach platformy partnerstwa w ramach CAADP oraz Forum Partnerstwa z Afryką. (APF). Obie te struktury będą wykorzystywać podobny zestaw wskaźników, które są obecnie przedmiotem sprawozdania AUC i NEPAD. Ponadto opracowywane są mechanizmy, umożliwiające dokładniejszy monitoring postępów w ramach samych filarów CAADP.

GDPRD weźmie udział w procesie monitoringu, koncentrując się na projektach i programach finansowanych przez donatorów, harmonizacji i działaniach dostosowawczych oraz spójności w zakresie samego CAADP.

Adekwatność tendencji politycznych i orientacji strategicznych współpracy pomiędzy UE a Afryką na rzecz rozwoju rolnictwa poddawana będzie takiemu samemu przeglądowi, jak cały program współpracy UE–AU, objęty obecnie strategią UE na rzecz Afryki.

Podsumowanie

Szeroko zakrojony wzrost gospodarczy w Afryce ma kluczowe znaczenie dla realizacji MDG i dla zapewnienia finansowej dostępności usług socjalnych na obszarach wiejskich. Opierając się na tym założeniu, wytyczono siedem najważniejszych obszarów współpracy UA–UE na rzecz rozwoju rolnictwa, prowadzonej na szczeblu regionalnym i na szczeblu całego kontynentu, która zgodna jest z priorytetowymi celami rozwoju rolnictwa w Afryce i jest głównie domeną organizacji afrykańskich. Działania koncentrują się na rozwijaniu potencjału i rozwoju instytucjonalnym organizacji szczebla regionalnego i całego kontynentu i mają na celu poprawę polityki rolnej i systemu zarządzania.

Współpraca ukierunkowana będzie na podnoszenie konkurencyjności, ze szczególnym naciskiem na wydajność i wzrost gospodarczy, a rozwój, do jakiego się dąży, będzie miał obszerne podstawy, a jego głównymi elementami będą ograniczanie ubóstwa i spójność społeczna. W obu tych aspektach, konieczny będzie rozwój regionalnych rynków produktów rolnych, który uwypukli znaczenie regionalnej integracji i ułatwień w handlu. Ponadto promowane będą systemy zrównoważonej produkcji, potwierdzające potrzebę dostosowania podejmowanych działań do wyzwań zewnętrznych takich jak zmiany klimatyczne.

Współpraca odbywać się będzie zgodnie z postanowieniami deklaracji paryskiej i stanowić będzie wkład w realizację programu działań na rzecz Afryki oraz wykorzystywać skoordynowane mechanizmy dialogu i przeglądu.

ZAŁĄCZNIK - Skróty

AKP: Afryka, Karaiby, Pacyfik

AGRI: Dyrekcja Generalna ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (KE)

APF: Africa Partnership Forum – Forum partnerstwa z Afryką

ARD: Agricultural Research for Development – badania nad rolnictwem na rzecz rozwoju

UA: Unia Afrykańska

AUC: African Union Commission – Komisja Unii Afrykańskiej

ASARECA: Association for Strengthening Agricultural Research in Eastern and Central Africa – Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Badań w zakresie Rolnictwa w Afryce Wschodniej i Środkowej

CAADP: Comprehensive Africa Agriculture Development Programme – kompleksowy program rozwoju rolnictwa w Afryce

CGIAR: Consultative Group on International Agricultural Research – Grupa konsultacyjna międzynarodowych badań nad rolnictwem

CILSS: Comité Permanent Inter-Etats de Lutte contre la Sécheresse dans le Sahel – Stały Międzynarodowy Komitet ds. Walki ze skutkami Suszy w Sahelu

COMESA: Wspólny rynek Wschodniej i Południowej Afryki

CORAF/WECARD: Conseil ouest et centre africain pour la Recherche et le développement Agricole/West and central African Council for Agricultural Research and Development – Rada Afryki Zachodniej i Środkowej ds. Badań Rolniczych i Rozwoju Rolnictwa

CTA: Centre Technique de Coopération Agricole et Rural/Technical Centre for Agriculture and Rural Cooperation – Centrum Techniczne ds. Współpracy w Dziedzinie Rolnictwa i Obszarów Wiejskich

DG: Dyrekcja Generalna

DR Konga: Demokratyczna Republika Konga

KE: Komisja Europejska

ECART: European Consortium for Agricultural Research for the Tropics – Europejskie konsorcjum na rzecz badań rolniczych na terenach tropikalnych

ECCAS: Wspólnota gospodarcza państw Afryki Środkowej

ECOWAS: Wspólnota gospodarcza państw Afryki Zachodniej

EFR: Europejski Fundusz Rozwoju

EIARD: European Initiative for Agricultural Research for Development – Europejska inicjatywa na rzecz rozwoju i badań nad rolnictwem

ENPI: Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa

ENV: Dyrekcja Generalna ds. Środowiska (KE)

UE: Unia Europejska

FAAP: Framework for African Agricultural Productivity – program ramowy na rzecz wydajności rolnictwa afrykańskiego

FAO: Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa

FARA: Forum for Agricultural Research in Africa – forum ds. badań rolniczych w Afryce

FISH: Dyrekcja Generalna ds. Rybołówstwa i Spraw Morskich (KE)

FLEGT: Forest Law Enforcement, Governance and Trade – egzekwowanie prawa, zarządzanie i handel w dziedzinie leśnictwa

PR: Program ramowy (badania)

FSTP: Food Security Thematic Programme – program tematyczny na rzecz bezpieczeństwa żywnościowego

PKB: produkt krajowy brutto

GDPRD: Global Donor Platform for Rural Development – światowa platforma darczyńców na rzecz rozwoju obszarów wiejskich

GFAR: Global Forum on Agricultural Research (światowe forum ds. badań na rolnictwem)

IAPSC: Inter-African Phytosanitary Council – Afrykańska Rada Fitosanitarna

IBAR: Inter-Africa Bureau for Animal Resources – Afrykańskie Biuro ds. Zasobów Zwierzęcych

IFAD: Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa

IFAP: International Federation of Agricultural Producers – Międzynarodowe Stowarzyszenie Producentów Rolnych

IFPRI: International Food Policy Research Institute – Międzynarodowy Instytut Badawczy Polityki Żywnościowej

IGAD: Inter-Governmental Agency for Development – Międzyrządowa Agencja Rozwoju (Róg Afryki)

ILRI: International Livestock Research Institute – Międzynarodowy Instytut Badań Żywego Inwentarza

WCB: Wspólne Centrum Badawcze (UE)

MDG: milenijne cele rozwoju

NARS: national agricultural research systems – narodowe systemy badawcze w rolnictwie

NATURA: sieć uniwersytetów europejskich zajmujących się kwestiami rozwoju rolnictwa (na terenach tropikalnych i subtropikalnych)

NEPAD: New Partnership for Africa’s Development – nowe partnerstwo na rzecz rozwoju Afryki

NGO: organizacja pozarządowa

OIE: Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt

PAEPARD: Pan-African-European Partnership on Agricultural Research for Development – afrykańsko–europejskie partnerstwo w zakresie badań rolniczych na rzecz rozwoju

PANVAC: Pan-African Veterinary Vaccine Centre – Afrykańskie Centrum Szczepień Zwierząt

PATTEC: Pan-African Tsetse and Tryponosomiasis Eradication Campaign – ogólnoafrykańska kampania na rzecz zwalczania muchy tsetse i trypanosomozy afrykańskiej

REC: Regional Economic Community – regionalna wspólnota gospodarcza

REGIO: Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej (KE)

RFO: Regional Farming Organisations – regionalne organizacje rolnicze

RPO: regionalny program orientacyjny

RTA: Regional Trade Agreement – regionalne umowy handlowe

RTD: Dyrekcja Generalna ds. Badań Naukowych (KE)

SADC: Południowoafrykańska Wspólnota Rozwoju

SADC-FANR: SADC’s Food, Agriculture and Natural Resources Directorate – Dyrekcja SADC ds. Żywności, Rolnictwa i Zasobów Naturalnych

SANCO: Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów (KE)

SPS: Sanitary and Phyto-Sanitary measures – środki sanitarne i fitosanitarne

SRO: Sub-regional Research Organisation – organizacja badawcza szczebla niższego niż regionalny

SSA: Sub-Sahara Africa – Afryka Subsaharyjska

SWP: Staff Working Paper – dokument roboczy służb Komisji

TP: program tematyczny

NZ: Narody Zjednoczone

WFP: Światowy Program Żywnościowy

WTO: Światowa Organizacja Handlu

[1] (2006/C46/01)

[2] COM(2005) 489.

[3] Pojęcie obejmuje uprawy, hodowlę, rybactwo i leśnictwo.

[4] Około 80% żywności wytwarzane jest w Afryce przez kobiety.

[5] jak np. kontrola chorób zwierząt gospodarskich, badania i środki sanitarne i fitosanitarne (SPS)

[6] Także przywrócenie sytuacji pokojowej w niektórych krajach.

[7] Por. załączony dokument roboczy służb Komisji, w którym dokładnie przedstawiono wszystkie sześć obszarów.

[8] Rozwijają się rynki biopaliw oraz produktów „fair-trade” i produktów ekologicznych.

[9] W Deklaracji z Maputo z lipca 2003 r. państwa zobowiązały się, iż do 2008/2009 r. co najmniej 10 % budżetów krajowych przeznaczane będzie na rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich.

[10] Szczyt poświęcony zagadnieniom bezpieczeństwa żywności w Abudżie, w grudniu 2006 r. W czasie szczytu określono kilka strategicznych produktów, w odniesieniu do których należałoby rozwinąć wymianę handlową między państwami afrykańskimi i które powinny być intensywniej wprowadzane na rynek.

[11] Centre for the Development of Agriculture – Centrum Techniczne ds. Współpracy w Dziedzinie Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, wspólne dla UE i AKP centrum, utworzone w ramach umowy z Kotonu.

[12] DG AGRI mogłaby wspomagać wymianę doświadczeń, udzielać pomocy w nawiązywaniu współpracy z organizacjami rolników oraz dostarczać informacje dotyczące norm i badań.

[13] W tym wymiana między poszczególnymi rolnikami.

[14] Zarówno w ramach instrumentów współpracy naukowej (np. INCO, RFP) oraz z zakresu polityki rozwoju.

[15] Opracowane przez EIARD.

[16] ECART-EEIG oraz NATURA

[17] W oparciu o inicjatywę FLEGT na rzecz zachowania zasobów leśnych.

[18] np. TerrAfrica

[19] W tym Obserwatorium ds. zrównoważonego rozwoju i środowiska JRC–AKP.

[20] Wniosek o utworzenie takiej grupy zamieszczono w sprawozdaniu do Grupy Roboczej ds. Współpracy Rozwojowej.

[21] Nie przewiduje się wprowadzenia nowego instrumentu finansowego.