52006DC0385

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 13.7.2006

COM(2006) 385 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Πολιτική συνοχής και πόλεις: η συμβολή των πόλεων και των πολεοδομικών συγκροτημάτων στην ανάπτυξη και την απασχόληση στις περιφέρειες {SEC(2006) 928}

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟ 2007 ΕΩΣ ΤΟ 2013 3

2. ΑΣΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ : Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ 4

3. ΕΛΚΥΣΤΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ 5

3.1. Προσβασιμότητα και κινητικότητα 5

3.2. Πρόσβαση στις υπηρεσίες 6

3.3. Φυσικό περιβάλλον 6

3.4. Πολιτισμός 7

4. ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ, ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ 7

4.1. Μέτρα υπέρ των ΜΜΕ και των πολύ μικρών επιχειρήσεων 8

4.2. Καινοτομία και οικονομία της γνώσης για την προώθηση της ανάπτυξης 8

5. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΥΨΗΛΟΤΕΡΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΘΕΣΕΙΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ 9

5.1. Το παράδοξο των πόλεων: πολυάριθμες θέσεις εργασίας αλλά υψηλή ανεργία 9

5.2. Βελτίωση της απασχολησιμότητας μέσω της αύξησης του μορφωτικού επιπέδου και της επαγγελματικής κατάρτισης 10

6. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ 11

6.1. Προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης και της ισότητας των ευκαιριών 11

6.2. Ενίσχυση της ασφάλειας των πολιτών 12

7. ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ 12

7.1. Οι πόλεις και οι περιφέρειες 12

7.2. Ολοκληρωμένη προσέγγιση της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης 13

7.3. Συμμετοχή των πολιτών 14

7.4. Δίκτυα και ανταλλαγή εμπειριών 15

8. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ 15

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Πολιτική συνοχής και πόλεις: η συμβολή των πόλεων και των πολεοδομικών συγκροτημάτων στην ανάπτυξη και την απασχόληση στις περιφέρειες

1. ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟ 2007 ΕΩΣ ΤΟ 2013

Σύμφωνα με το στόχο που έθεσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το Μάρτιο του 2005, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε για την περίοδο 2007 - 2013 να ενισχυθεί η συμβολή της πολιτικής συνοχής στην ανάπτυξη και την απασχόληση.

Οι κοινοτικές στρατηγικές κατευθύνσεις για την περίοδο 2007-2013 αποδίδουν ιδιαίτερη προσοχή στις ειδικές ανάγκες ορισμένων περιοχών, όπως οι αστικές και οι αγροτικές ζώνες. Οι κατευθύνσεις αυτές ενθαρρύνουν μια «ολοκληρωμένη προσέγγιση» της πολιτικής συνοχής, η οποία πρέπει όχι μόνο να ευνοεί την ανάπτυξη και την απασχόληση, αλλά και να επιδιώκει κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους.

Η σημασία των αστικών ζητημάτων αναγνωρίστηκε κατά τη διάρκεια των διαδοχικών προεδριών της Ένωσης, ιδίως στα άτυπα Συμβούλια του Ρότερνταμ το Νοέμβριο του 2004 και του Μπρίστολ το Δεκέμβριο του 2005, στα οποία υποβλήθηκε η παρούσα ανακοίνωση ως έγγραφο εργασίας.

Επίσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην έκθεσή του σχετικά με την αστική διάσταση στα πλαίσια της διεύρυνσης[1], εξέφρασε την ικανοποίησή του για την ενσωμάτωση της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης στην πολιτική συνοχής. Ζήτησε επίσης από το Συμβούλιο να εξασφαλίσει τη συνέχιση του μέτρου αυτού στο πλαίσιο των ετήσιων εκθέσεων για την εφαρμογή της στρατηγικής, σύμφωνα με τα άρθρα 29 και 30 της πρότασης κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με τις γενικές διατάξεις όσον αφορά τα διαρθρωτικά ταμεία.

Με την παρούσα ανακοίνωση η Επιτροπή ανταποκρίνεται στα εν λόγω αιτήματα.

Οι κοινοτικές στρατηγικές κατευθύνσεις καθορίζουν τα πεδία παρέμβασης, στα οποία πρέπει να δοθεί έμφαση κατά την προετοιμασία των επιχειρησιακών προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής για την περίοδο 2007-2013. Η παρούσα ανακοίνωση τονίζει ορισμένες ειδικές πτυχές της αστικής διάστασης οι οποίες μπορεί να είναι σημαντικές σε αυτή τη διαδικασία. Συμπληρώνεται με ένα έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής, το οποίο αναλύει και τεκμηριώνει τις προτεινόμενες στην παρούσα ανακοίνωση κατευθύνσεις δράσης.

Τα προτεινόμενα μέτρα βασίζονται σε στατιστικά στοιχεία (προερχόμενα κυρίως από τον αστικό έλεγχο[2]) καθώς και στα αποτελέσματα που παρατηρήθηκαν κατά την εφαρμογή των μέτρων των διαρθρωτικών ταμείων για τις πόλεις και άλλων μέτρων που χρηματοδοτήθηκαν από την ΕΕ.

Οι πολιτικές και τα μέτρα που προτείνονται στην παρούσα ανακοίνωση πρέπει πάντα να εξετάζονται με βάση τη θεσμική οργάνωση κάθε κράτους μέλους και σύμφωνα με τους κοινοτικούς κανόνες όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις[3].

Οι ενδιαφερόμενες εθνικές αρχές καλούνται να χρησιμοποιήσουν την παρούσα ανακοίνωση με τους κατάλληλους εταίρους, ιδιαιτέρως τις τοπικές και περιφερειακές αρχές. Τα προτεινόμενα μέτρα καλύπτουν μεγάλο αριθμό τομέων και απεικονίζουν τις δυνατότητες παρέμβασης των διαρθρωτικών ταμείων, οι οποίες ποικίλλουν ανάλογα με το εάν οι πόλεις ανήκουν σε περιφέρειες που επωφελούνται από το στόχο «σύγκλιση» ή «περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση».

Πρέπει να διευκρινιστεί ότι οι έννοιες «πόλεις» και «αστικές περιοχές» χρησιμοποιούνται με την ευρύτερη σημασία τους.

2. ΑΣΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ : Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εξακολουθήσει να επιδιώκει τους στόχους της για την ανάπτυξη και την απασχόληση με περισσότερα αποτελέσματα, εφόσον όλες οι περιφέρειες είναι σε θέση να συμβάλουν στην προσπάθεια. Οι πόλεις είναι ιδιαίτερα σημαντικές στο θέμα αυτό.

Στις πόλεις υπάρχει η μεγαλύτερη προσφορά απασχόλησης, η πλειονότητα των επιχειρήσεων και των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η δε δράση τους είναι καθοριστική για την επίτευξη της κοινωνικής συνοχής. Αποτελούν το κέντρο κάθε αλλαγής η οποία βασίζεται στην καινοτομία, το επιχειρηματικό πνεύμα και την οικονομική μεγέθυνση.

Η οικονομική ανάπτυξη είναι βιώσιμη όταν συνοδεύεται από μέτρα για τη μείωση της φτώχειας, του κοινωνικού αποκλεισμού και των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Το θέμα του βιώσιμου χαρακτήρα της ανάπτυξης έχει ιδιαίτερη σημασία στις πόλεις οι οποίες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον κοινωνικό αποκλεισμό, την επιδείνωση του περιβάλλοντος, τις εγκαταλελειμμένες εκτάσεις και την αστική επέκταση. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των πόλεων όσον αφορά τις οικονομικές και κοινωνικές προοπτικές. Οι διαφορές αυτές μπορούν να αφορούν χωρικές (μεταξύ τμημάτων της πόλης) ή κοινωνικές ανισότητες (μεταξύ διαφόρων ομάδων), και συχνά διαφορές που περιλαμβάνουν τις δύο αυτές πτυχές. Η ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος αποτελεί βασικό παράγοντα έλξης.

Χαρακτηριστικό της Ευρώπης είναι η πολυκεντρική δομή των μικρών, μεσαίων και μεγάλων πόλεων. Ορισμένες από αυτές σχηματίζουν μητροπολιτικές περιοχές, ενώ πολλές άλλες αποτελούν το μοναδικό αστικό κέντρο μιας περιοχής.

3. ΕΛΚΥΣΤΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ

Οι ευρωπαϊκές πόλεις προσελκύουν επενδύσεις και θέσεις απασχόλησης. Διαθέτουν πολλά μέσα για να ενισχύσουν την ελκυστικότητά τους και οι προτάσεις της Επιτροπής για την πολιτική συνοχής περιλαμβάνουν πολυάριθμα στοιχεία για την υποστήριξη των πρωτοβουλιών αυτών.

Οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει κάθε πόλη είναι διαφορετικές. Ορισμένες πόλεις πρέπει να λύσουν προβλήματα που προκαλούνται λόγω της δημογραφικής αύξησης, της αύξησης των τιμών των ακινήτων, της έλλειψης διαθέσιμων οικοπέδων, της κυκλοφορικής συμφόρησης καθώς και των υπερβολικά βεβαρημένων δημόσιων υπηρεσιών. Σε άλλες πόλεις αντιθέτως παρατηρείται μείωση του πληθυσμού, εγκατάλειψη, ανεπάρκεια θέσεων απασχόλησης ή χαμηλή ποιότητα ζωής.

Τουλάχιστον τέσσερα βασικά σημεία πρέπει να ληφθούν υπόψη για την ενίσχυση της ελκυστικότητας των πόλεων: οι μεταφορές, η προσβασιμότητα και η κινητικότητα· η πρόσβαση στις υπηρεσίες και στις υποδομές, το φυσικό περιβάλλον και ο πολιτιστικός τομέας.

3.1. Προσβασιμότητα και κινητικότητα

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Η βιώσιμη αστική κινητικότητα απαιτεί τη βέλτιστη χρήση του συνόλου των υποδομών των μεταφορών, τη συνεργασία μεταξύ των διάφορων τρόπων μεταφοράς και την προώθηση της χρήσης των λιγότερο ρυπογόνων τρόπων μεταφοράς.

- Οι πόλεις που βρίσκονται σε περιφερειακές περιοχές χρειάζονται καλή σύνδεση με τα σημαντικά αεροδρόμια και του κύριους άξονες των διευρωπαϊκών οδικών δικτύων. Στις πρωτεύουσες πολλών νέων κρατών μελών η αεροπορική σύνδεση αποτελεί θέμα νευραλγικής σημασίας.

- Για την αποτελεσματική διαχείριση των αστικών μεταφορών, η πόλη και η γύρω περιφέρεια πρέπει γενικά να συντονίζουν το σχεδιασμό, την κατασκευή και τη χωροταξική οργάνωση του συστήματος μεταφορών. Τα νέα σχέδια πρέπει να αποτελούν μέρος μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής μεταφορών για την αστική ζώνη. Μεταξύ των θεμάτων που πρέπει να εξετάζονται είναι η οδική ασφάλεια και οι απαιτήσεις όσον αφορά τη δημόσια υγεία, κυρίως τη μείωση του θορύβου και την ποιότητα του αέρα.

- Είναι σημαντικό οι δημόσιες μεταφορές να καταστούν προσιτές, να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα και η λειτουργία τους και να συνδεθούν οι διάφοροι τρόποι μεταφοράς μεταξύ τους. Πρέπει επίσης να μειωθεί η εγκληματικότητα στα δημόσια μέσα μεταφοράς και να ενισχυθεί η ασφάλεια του προσωπικού και των χρηστών.

- Οι πόλεις πρέπει, στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης και στο μέτρο του δυνατού, να ενθαρρύνουν τη χρήση του ποδηλάτου, της πεζοπορίας και των εναλλακτικών «ήπιων» μορφών μεταφοράς. Η πρωτοβουλία αυτή απαιτεί κυρίως τον έλεγχο της ζήτησης, τη ρύθμιση της πρόσβασης σε ευαίσθητες ζώνες της πόλης - ενδεχομένως πεζοδρόμηση των ζωνών αυτών - την κατασκευή ποδηλατοδρόμων και πεζοδρομίων καθώς και την προώθηση της χρήσης οχημάτων με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας και της χρήσης εναλλακτικών καυσίμων, όπως τα βιοκαύσιμα.

- Κατά το σχεδιασμό των μεταφορών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα άτομα χωρίς αυτοκίνητο ή τα οποία δεν γνωρίζουν να οδηγούν (ιδίως οι ηλικιωμένοι, οι νέοι και τα άτομα με μειωμένη κινητικότητα). Το μέτρο αυτό αποσκοπεί στην εξασφάλιση της πρόσβασης στην απασχόληση και στις υπηρεσίες (υγειονομική περίθαλψη, εμπορικές υπηρεσίες) και στη διευκόλυνση της αυτονομίας των ατόμων.

3.2. Πρόσβαση στις υπηρεσίες

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Μια ανταγωνιστική πόλη πρέπει να επενδύει σε σύγχρονες, αποτελεσματικές και προσιτές υπηρεσίες, οι οποίες να είναι εύκολα προσβάσιμες ηλεκτρονικά. Οι κύριες υπηρεσίες είναι η υγειονομική περίθαλψη, οι κοινωνικές υπηρεσίες, η κατάρτιση και η δημόσια διοίκηση. Αυτές οι υπηρεσίες πρέπει να αναπτύσσονται προσαρμοζόμενες στις τρέχουσες και μελλοντικές δημογραφικές αλλαγές, και ιδίως στη γήρανση του πληθυσμού.

- Η φύλαξη των παιδιών, που επιτρέπει στους ενήλικες να εργάζονται ή να παρακολουθούν κατάρτιση, αποτελεί ένα ζήτημα ιδιαίτερης σημασίας για την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών.

- Είναι σημαντικό να εξασφαλιστεί η πρόσβαση στις υπηρεσίες στους πολίτες που κατοικούν σε υποβαθμισμένες περιοχές της πόλης. Μια από τις καινοτόμες λύσεις στο πρόβλημα αυτό είναι η δημιουργία υπηρεσίας για το σύνολο του αστικού πληθυσμού σε μια τέτοια υποβαθμισμένη περιοχή.

- Επίσης, ορισμένες ομάδες, όπως οι μετανάστες και οι μειονεκτούσες ομάδες, χρειάζονται βοήθεια για να χρησιμοποιήσουν την υγειονομική περίθαλψη και τις κοινωνικές υπηρεσίες. Η αυξημένη συμμετοχή ατόμων διαφορετικών ηλικιών και διαφορετικής προέλευσης στον προγραμματισμό και την παροχή των υπηρεσιών αυτών θα βοηθήσει στην πρόληψη των διακρίσεων και στο να εξασφαλιστεί ότι οι υπηρεσίες θα λαμβάνουν υπόψη τους πολιτιστικούς φραγμούς.

- Οι πόλεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών για να δώσουν αποτελεσματικές και καινοτόμες λύσεις στον τομέα των δημόσιων υπηρεσιών υγείας, διοίκησης και κατάρτισης.

3.3. Φυσικό περιβάλλον

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Με την ανακαίνιση των εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών εκτάσεων και την ανάπλαση των δημόσιων χώρων μπορεί να βελτιωθεί η ποιότητα των υπηρεσιών και να αναβαθμιστούν οι αντίστοιχες περιοχές, επιτρέποντας παράλληλα να αποφευχθεί η χρήση ελεύθερων εκτάσεων.

- Ο συντονισμός των χωροταξικών πολιτικών και των επενδύσεων του Ταμείου Συνοχής και των διαρθρωτικών ταμείων μεταξύ αστικών ζωνών, αγροτικών ζωνών, περιφερειών και χώρας, με σκοπό τη διαχείριση των προβλημάτων που προκαλούνται από την αστική επέκταση. Πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη μετατροπή των αστικών περιοχών και των κέντρων των πόλεων σε ελκυστικούς χώρους ζωής.

- Επενδύσεις με σκοπό τη συμφωνία με την κοινοτική νομοθεσία σχετικά με την ποιότητα του αέρα, την επεξεργασία των λυμάτων, τη διαχείριση των αποβλήτων, την υδροδότηση και το θόρυβο.

- Ενεργός διαχείριση της κυκλοφοριακής συμφόρησης, της ζήτησης μεταφορών και των δικτύων δημόσιων μέσων μεταφοράς, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα του αέρα, να μειωθεί ο θόρυβος και να προωθηθεί η φυσική δραστηριότητα, σύμφωνα με τη θεματική στρατηγική για το αστικό περιβάλλον, που προβλέπεται στο 6ο πρόγραμμα πλαίσιο για το περιβάλλον[4].

- Αποτελεσματική χρήση της ενέργειας στις αστικές περιοχές. Απαιτούνται συνεκτικές επενδύσεις και αυστηρή οικονομική διαχείριση των ενεργειακών πόρων. Οι δημοτικές αρχές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση της ενεργειακής απόδοσης και των ανανεώσιμων ενεργειών: στον αστικό σχεδιασμό, στους δημοτικούς κανονισμούς και στις δημόσιες συμβάσεις· μέσω της εφαρμογής υποδειγματικές βιώσιμες τεχνικές δόμησης και της προώθησης των τεχνικών αυτών· μέσω της συνεργασίας με τους πολίτες.

3.4. Πολιτισμός

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Οι πόλεις, μέσω μιας βιώσιμης πολιτιστικής πολιτικής, πρέπει να προωθούν ένα ζωντανό πολιτισμό, ο οποίος να βασίζεται στην προσφορά υποδομής, όπως τα πολιτιστικά και επιστημονικά κέντρα, τα μουσεία, οι βιβλιοθήκες, και στη διατήρηση της πολιτιστικής, ιστορικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς. Η υποδομή αυτή σε συνδυασμό με ένα πρόγραμμα πολιτιστικών δραστηριοτήτων - που απευθύνονται επίσης στους νέους - καθιστά τις πόλεις πιο ελκυστικές για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις, τους εργαζομένους (ιδίως τους μετακινούμενους εργαζομένους και εκείνους με υψηλά προσόντα) και τους επισκέπτες. Αυτό ενισχύει επίσης την εικόνα της πόλης, το αίσθημα υπερηφάνειας των κατοίκων για την πόλη τους και την αίσθηση ταυτότητας του τοπικού πληθυσμού. Επιπλέον, ο πολιτισμός – και ο πολιτιστικός τουρισμός - αποτελούν τομείς ταχείας ανάπτυξης.

- Μια ενεργός πολιτιστική πολιτική αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τη δημιουργία συνδέσμων ανάμεσα στους πληθυσμούς διαφορετικής προέλευσης και για την ενίσχυση της ένταξης των μεταναστών και των νεοφερμένων στην πόλη.

4. ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ, ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ

Οι πόλεις είναι συχνά περιβάλλον που συμβάλλει στην προαγωγή της καινοτομίας και των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις μπορούν να αναλάβουν πρωτοβουλίες ώστε το περιβάλλον αυτό να καταστεί ακόμη ευνοϊκότερο. Η προστιθέμενη αξία των ενεργειών στο επίπεδο των πόλεων συνίσταται στην ικανότητά τους να διαθέτουν πληροφορίες σχετικά με τα ειδικά χαρακτηριστικά του τοπικού περιβάλλοντος των επιχειρήσεων και να εφαρμόζουν συχνά πολύπλοκα μέτρα που αντανακλούν πολλά αλληλοσυνδεόμενα προβλήματα.

4.1. Μέτρα υπέρ των ΜΜΕ και των πολύ μικρών επιχειρήσεων

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Η προώθηση των επιχειρήσεων απαιτεί βελτίωση των οικονομικών υποδομών. Αυτό περιλαμβάνει τις μεταφορές, την προσβασιμότητα, την ανακαίνιση των κτιρίων, βιομηχανικά πάρκα, φυτώρια επιχειρήσεων και εμπορικά κέντρα.

- Παροχή συμβουλών και υπηρεσιών στήριξης στις επιχειρήσεις, περιλαμβανομένων εκείνων που αφορούν την κοινωνική οικονομία. Το μέτρο αυτό περιλαμβάνει βοήθεια για την επιλογή και την αποτελεσματική αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, επιστημονικών πάρκων, κέντρων επικοινωνιών σχετικά με τις ΤΠΕ και φυτωρίων επιχειρήσεων. Προβλέπει επίσης υποστήριξη και παρακολούθηση στον τομέα της διαχείρισης, του μάρκετινγκ, της τεχνικής βοήθειας, των προσλήψεων και άλλων επαγγελματικών και εμπορικών υπηρεσιών.

- Η προώθηση της συνεργασίας μεταξύ τοπικών εταίρων – που περιλαμβάνουν τις επιχειρήσεις, τα συνδικάτα, τα πανεπιστήμια, τις ΜΚΟ, τα ιδρύματα κατάρτισης και τις τοπικές κοινωνίες. Οι δυνατότητες ανταλλαγής γνώσεων και εμπειριών, όπως η διοργάνωση εργαστηρίων, φόρουμ, η δημιουργία δικτύων και η διοργάνωση εκθέσεων, συμβάλλουν αποτελεσματικά στην επικοινωνία μεταξύ πιθανών εταίρων.

- Βελτίωση της πρόσβασης στις πηγές χρηματοδότησης. Για παράδειγμα, οι εταιρικές σχέσεις μεταξύ των τοπικών αρχών, των επενδυτών, των παρόχων υπηρεσιών και των ΜΜΕ διευκολύνουν τη συγκέντρωση των χρηματοδοτικών και μη χρηματοδοτικών μέσων που προορίζονται να ικανοποιήσουν τις τοπικές ανάγκες. Στα μέσα αυτά μπορεί να περιλαμβάνονται επιδοτήσεις, συστήματα μικροπιστώσεων, εγγυητικά κεφάλαια καταμερισμού του κινδύνου, δάνεια, «κεφάλαια ενδιάμεσης χρηματοδότησης», παροχή συμβουλών και κατάρτιση. Οι πόλεις μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στον τομέα αυτό, σε συνεργασία με τις περιφερειακές και εθνικές χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες.

- Συνεργασία με ειδικές ομάδες, όπως οι νέοι επιχειρηματίες και οι γυναίκες επιχειρηματίες, ή ακόμη με επιχειρηματίες που προέρχονται από μειονεκτούσες ομάδες, κυρίως εθνοτικές μειονότητες. Το ζήτημα της πρόσβασης στη χρηματοδότηση μπορεί να είναι προβληματικό στις υποβαθμισμένες ζώνες - οι δημόσιες αρχές και οι ΜΚΟ μπορούν να διαδραματίσουν διαμεσολαβητικό ρόλο, π.χ., παρέχοντας εγγύηση για την ποιότητα των σχεδίων.

4.2. Καινοτομία και οικονομία της γνώσης για την προώθηση της ανάπτυξης

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Οι πόλεις πρέπει να προσελκύουν και να διατηρούν τους «εργάτες της γνώσης» και, γενικότερα, ένα σημαντικό μέρος των κατοίκων που είναι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η έλξη της πόλης από την άποψη των μεταφορών, των υπηρεσιών, του περιβάλλοντος και του πολιτισμού αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες που καθορίζουν την επιλογή των εργαζομένων αυτών.

- Οι πόλεις πρέπει να διαδραματίζουν πρωταρχικό ρόλο στην προετοιμασία μιας στρατηγικής για την καινοτομία για την ευρύτερη περιφέρεια. Μπορούν επίσης, όταν αυτό είναι σκόπιμο, να αναλάβουν την πρωτοβουλία να υποστηρίξουν ή να αναλάβουν δικές τους ερευνητικές δραστηριότητες.

- Οι πόλεις ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε προγράμματα Ε&Α ( 7ο πρόγραμμα πλαίσιο έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης) και να υποστηρίζουν την εισαγωγή τεχνολογικών καινοτομιών.

- Οι πόλεις πρέπει να καταβάλλουν προσπάθειες ώστε η προσφορά των περιφερειών όσον αφορά την εκπαίδευση, την καινοτομία και την Ε&ΤΑ να γίνει πιο αποτελεσματική και προσβάσιμη στις τοπικές επιχειρήσεις, κυρίως στις ΜΜΕ και τις επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας.

- Οι πόλεις μπορούν να προωθούν και να συντονίζουν τις συμπράξεις και τους πόλους αριστείας με τα πανεπιστήμια και τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, μέσω της δημιουργίας φυτωρίων επιχειρήσεων, κοινών επιχειρήσεων και επιστημονικών πάρκων.

- Οι πόλεις ενθαρρύνονται να αναπτύξουν ολοκληρωμένη και ισορροπημένη στρατηγική στον τομέα της κοινωνίας των πληροφοριών για την καταπολέμηση του ψηφιακού χάσματος, επιτρέποντας την πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες σύμφωνα με τους στόχους της πρωτοβουλίας i2010[5] (στους τομείς της ηλεκτρονικής διοίκησης, του ηλεκτρονικού εμπορίου, της μάθησης από απόσταση, της ψηφιακής κουλτούρας, της εικονικής ένταξης και προσβασιμότητας). Η στρατηγική αυτή πρέπει να συμφωνεί με την αντίστοιχη περιφερειακή και εθνική πολιτική.

- Οι πόλεις πρέπει να υποστηρίζουν την ταχεία υιοθέτηση των οικολογικών καινοτομιών και των συστημάτων διαχείρισης του περιβάλλοντος[6]. Αν πραγματοποιηθούν επενδύσεις στον τομέα αυτό σήμερα, θα δοθεί στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις η δυνατότητα να καταστούν πρωτοπόρες σε έναν υπό ανάπτυξη τομέα.

5. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΚΑΙ ΥΨΗΛΟΤΕΡΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΘΕΣΕΙΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

5.1. Το παράδοξο των πόλεων: πολυάριθμες θέσεις εργασίας αλλά υψηλή ανεργία

Το παράδοξο βρίσκεται στο γεγονός ότι οι πόλεις συγκεντρώνουν ταυτόχρονα ανάγκες και δυνατότητες ανάπτυξης. Τα άτομα με υψηλά προσόντα στις πόλεις είναι πολλά, αλλά το ίδιο συμβαίνει με τα άτομα που έχουν πολύ χαμηλό επίπεδο προσόντων και μόρφωσης.

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Τα διαρθρωτικά ταμεία μπορούν, στο πλαίσιο του στόχου για τη σύγκλιση, να υποστηρίξουν τις ενέργειες που αναλαμβάνονται για την ενίσχυση, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, της θεσμικής ικανότητας και αποτελεσματικότητας, ιδίως των διοικητικών αρχών και των δημόσιων υπηρεσιών. Ειδικότερα, μπορούν να ενθαρρύνουν τη βελτίωση των ικανοτήτων τους ανάλυσης και δράσης, π.χ., οι πόλεις πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιούν τα συστήματα και τα μέσα ανάλυσης που απαιτούνται για την πρόβλεψη των οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών που μπορεί να συμβούν σε τοπική και περιφερειακή κλίμακα. Πρέπει επίσης να λάβουν μέτρα για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των διοικητικών αρχών, μέσω μονοαπευθυντικών θυρίδων και ενεργειών συγκέντρωσης πολλών υπηρεσιών.

- Οι πόλεις μπορούν να αναλάβουν πρωτοβουλίες για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και την καταπολέμηση της ανεργίας σε τοπικό επίπεδο, με την υποστήριξη των περιφερειών και των κρατών μελών.

- Οι πόλεις πρέπει να στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις. Μπορούν π.χ. να συνάψουν συμπράξεις και σύμφωνα για την απασχόληση και την καινοτομία που θα συγκεντρώνουν τους βασικούς παράγοντες μιας ζώνης – αιρετούς αντιπροσώπους, επικεφαλής επιχειρήσεων, ΜΚΟ, ομάδες συμφερόντων και πανεπιστήμια – με σκοπό την ανάληψη θετικών και δυναμικών ενεργειών οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης.

- Οι πόλεις πρέπει να καταπολεμούν τις αδυναμίες τους, βελτιώνοντας την απασχολησιμότητα εκείνων των ομάδων του πληθυσμού που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσχέρειες για την πρόσβαση στην απασχόληση, π.χ. των γυναικών, των νέων, των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας, των εθνοτικών μειονοτήτων, των μακροχρόνια ανέργων, των αστέγων καθώς και των ατόμων με αναπηρίες.

5.2. Βελτίωση της απασχολησιμότητας μέσω της αύξησης του μορφωτικού επιπέδου και της επαγγελματικής κατάρτισης

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Οι πόλεις μπορούν να προωθήσουν την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση με πολλούς τρόπους: υποστήριξη και ανάπτυξη συνολικών και συνεκτικών στρατηγικών στον τομέα της διά βίου μάθησης, καλύτερη αναγνώριση και αξιοποίηση της ανεπίσημης και της άτυπης εκπαίδευσης, επένδυση στην προσφορά ελκυστικής κατάρτισης, προσβάσιμης και υψηλής ποιότητας σε διάφορα επίπεδα, ενθάρρυνση του εκσυγχρονισμού των υφιστάμενων συστημάτων (κυρίως ευέλικτων συστημάτων και συστημάτων με θεματικές ενότητες μάθησης από απόσταση και κατάρτισης στον τομέα των ΤΠΕ), ενίσχυση της ποιότητας και της ελκυστικότητας της επαγγελματικής κατάρτισης και βελτίωση των επενδύσεων στις εκπαιδευτικές υποδομές.

- Οι πόλεις μπορούν να εστιάσουν την υποστήριξή τους στις μειονεκτούσες ομάδες στην αγορά εργασίας (π.χ., τα άτομα που εγκατέλειψαν πρόωρα το σχολείο, τους ανειδίκευτους νέους, τους εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας και ορισμένες ομάδες μεταναστών και ατόμων που ανήκουν σε εθνοτικές μειονότητες).

- Για να είναι ανταγωνιστικές, οι πόλεις πρέπει να προσελκύουν και να παρέχουν βοήθεια στα άτομα με πολύ διαφορετικά προσόντα. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι εργαζόμενοι στις υπηρεσίες, κυρίως στους τομείς της λιανικής πώλησης, των ξενοδοχείων και των εστιατορίων, του καθαρισμού και των οικοδομικών και τεχνικών έργων.

- Οι τοπικές αρχές πρέπει να προτείνουν προγράμματα ένταξης και κατάρτισης προσαρμοσμένα στον εργαζόμενο, τα οποία να παρέχουν δυνατότητες επανένταξης στον κόσμο της εργασίας και να προάγουν το επιχειρηματικό πνεύμα. Οι μακροχρόνια άνεργοι χρειάζονται ειδική βοήθεια. Πρέπει να εφαρμοστούν προγράμματα εκ νέου πρόσληψης που να καλύπτουν την επαγγελματική πείρα, την κατάρτιση και την ενδυνάμωση της αυτοπεποίθησης και να μπορούν να καταλήξουν σε ευέλικτες συμφωνίες κατάρτισης στην επιχείρηση με τοπικούς εργοδότες.

6. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ

Το αστικό παράδοξο αντικατοπτρίζεται επίσης στις ανισότητες μεταξύ τμημάτων της πόλης. Ο αστικός έλεγχος δείχνει ότι σχεδόν όλες οι πόλεις με ποσοστό ανεργίας ίσο ή μεγαλύτερο του 10% περιλαμβάνουν ορισμένες περιοχές στις οποίες το ποσοστό αυτό είναι τουλάχιστον διπλάσιο από το μέσο όρο της πόλης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το ποσοστό της ανεργίας φθάνει το 60% ή άνω.

Στις υποβαθμισμένες περιοχές η υψηλή ανεργία συνοδεύεται από επιπλέον υποβαθμιστικούς παράγοντες όσον αφορά την κατοικία, το περιβάλλον, την υγεία, την εκπαίδευση, τις δυνατότητες απασχόλησης και το ποσοστό εγκληματικότητας.

6.1. Προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης και της ισότητας των ευκαιριών [7]

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Εφαρμογή μέτρων για την ενσωμάτωση των μεταναστών και τη διακοπή της διαδικασίας διαχωρισμού, κυρίως μέσω γλωσσικής και γενικότερης κατάρτισης. Έχει ουσιαστική σημασία η συμμετοχή της ενδιαφερόμενης κοινότητας στο σχεδιασμό και την οργάνωση της κατάρτισης αυτής. Η ενσωμάτωση των γυναικών μεταναστών στα μέτρα αυτά αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία της επιτυχημένης ενσωμάτωσης.

- Συνεργασία μεταξύ των αστικών αρχών, των σχολείων και της τοπικής κοινότητας, με σκοπό την παροχή κατάρτισης στους νέους. Ορισμένες πόλεις πέτυχαν πολύ θετικά αποτελέσματα με τη συμμετοχή των νέων στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των προγραμμάτων αυτών[8].

- Βελτίωση των κοινωνικών υπηρεσιών που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση της φτώχειας των παιδιών και του φαινομένου των παιδιών του δρόμου στις ευρωπαϊκές πόλεις.

- Εφαρμογή μέτρων με σκοπό την ενίσχυση των δεξιοτήτων και των προσόντων των γυναικών, τη διευκόλυνση της επανένταξής τους στην αγορά εργασίας ύστερα από περίοδο απουσίας, την προσφορά σε αυτές της δυνατότητας να αποκτήσουν τις γνώσεις και τις ικανότητες που χρειάζονται για την ίδρυση επιχείρησης ή την άσκηση ανεξάρτητης δραστηριότητας καθώς και την παροχή βοήθειας στις ελεύθερες μητέρες και σε άλλες γυναίκες (κυρίως εκείνες που προέρχονται από εθνοτικές μειονότητες) για να υπερνικήσουν τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στην αγορά εργασίας. Οι γυναίκες επωφελούνται ιδιαίτερα από την ειδική κατάρτιση και ενθάρρυνση.

- Η δημιουργία υποδομών υποδοχής παιδιών για τις γυναίκες που επιστρέφουν στην αγορά εργασίας.

6.2. Ενίσχυση της ασφάλειας των πολιτών

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Οι πόλεις πρέπει να εφαρμόσουν συνδυασμένη και δυναμική προσέγγιση για την επεξεργασία πολιτικών καταπολέμησης της τοπικής εγκληματικότητας. Παραδείγματος χάριν, η βελτίωση του προγραμματισμού, του σχεδιασμού και της συντήρησης των κοινόχρηστων χώρων επιτρέπει στις πόλεις να αποτρέψουν την εγκληματικότητα και, με βάση αυτό, να συμβάλουν στη δημιουργία οδών, πάρκων και ανοιχτών χώρων ελκυστικών και ασφαλών και στους οποίους οι πολίτες να αισθάνονται ασφαλείς. Ένας τέτοιος προγραμματισμός απαιτεί πληροφορίες και στατιστικές υψηλής ποιότητας (κυρίως μελέτες για τη θυματοποίηση) ώστε να προσδιοριστούν καλύτερα οι στόχοι των πολιτικών που θα εφαρμοστούν.

- Ειδική προσοχή πρέπει να δοθεί στους «νέους που διατρέχουν κίνδυνο». Είναι σημαντικό ορισμένοι νέοι που είναι πιθανόν να διαπράξουν εγκληματικές πράξεις να βοηθηθούν όσο το δυνατόν νωρίτερα. Για το σκοπό αυτό, πρέπει να δημιουργηθεί στρατηγική που να αποσκοπεί κυρίως στην καταπολέμηση των σχολικών απουσιών και στην προσφορά εναλλακτικών προοπτικών, μεταξύ άλλων, δυνατοτήτων επαγγελματικής κατάρτισης.

- Η δημιουργία και η επαγγελματικοποίηση των θέσεων εργασίας που σχετίζονται με την ασφάλεια, η συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών που είναι υπεύθυνες για την ασφάλεια και η διαρκής συμμετοχή των κατοίκων. Αυτό το μέτρο περιλαμβάνει το διορισμό τοπικών διαμεσολαβητών, υπαλλήλων της δημοτικής αστυνομίας αρμόδιων για την ασφάλεια και υπαλλήλους για την ασφάλεια των δρόμων. Σε αρκετές πόλεις η μεσολάβηση των προσώπων αυτών αποδείχτηκε πολύτιμη για την καταπολέμηση της τοπικής εγκληματικότητας. Πρέπει να βελτιωθεί και να αναγνωριστεί η παρεχόμενη κατάρτιση. Ορισμένες φορές δημιουργούνται συστήματα παρακολούθησης των περιοχών. Άλλα σχέδια αποσκοπούν στην προσέγγιση της αστυνομίας και του τοπικού πληθυσμού.

7. ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

7.1. Οι πόλεις και οι περιφέρειες

Είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ευέλικτη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων επιπέδων δημόσιων φορέων και οργανισμών. Οι πόλεις πρέπει να βρουν αποτελεσματικούς τρόπους διακυβέρνησης, που να σέβονται τη θεσμική οργάνωση κάθε κράτους μέλους, και οι οποίοι θα τις επιτρέψουν να διαχειριστούν όλες τις πτυχές της αστικής ανάπτυξης.

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Ανάπτυξη εταιρικών σχέσεων μεταξύ πόλεων, περιφερειών και κράτους, στο πλαίσιο ολοκληρωμένης συνεκτικής προσέγγισης της αστικής ανάπτυξης.

- Για την αντιμετώπιση της πρόκλησης του παγκόσμιου ανταγωνισμού, θα απαιτηθεί συχνά από τις ευρωπαϊκές πόλεις να εκπονήσουν συντονισμένες στρατηγικές σε επίπεδο ευρύτερου πολεοδομικού συγκροτήματος ή αστικού δικτύου για να επιτευχθεί η κρίσιμη μάζα.

- Η διαχείριση της διεπαφής αστικής - αγροτικής ζώνης προϋποθέτει το συντονισμό μεταξύ των αστικών αρχών (κέντρο πόλης και περιφέρεια), αφενός, και των αγροτικών και περιφερειακών αρχών, αφετέρου. Οι αστικές περιοχές εξυπηρετούν ολόκληρη την περιοχή όσον αφορά την απασχόληση, τις δημόσιες υπηρεσίες, τους δημόσιους χώρους, τα κοινωνικά κέντρα καθώς και τις αθλητικές και πολιτιστικές υποδομές. Οι αγροτικές περιοχές προσφέρουν σε ευρύτερο κοινό τις ανέσεις του αγροτικού χώρου, χώρους αναψυχής, περιοχές οικολογικής και περιβαλλοντικής προστασίας. Ο συντονισμός έχει ιδιαίτερη σημασία στις περιαστικές ζώνες.

- Οι πόλεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνική βοήθεια των διαρθρωτικών ταμείων για να δημιουργήσουν και να αναπτύξουν τις ικανότητες που αποκτήθηκαν για τη διαχείριση όλων των πτυχών της αστικής ανάπτυξης. Όλο και συχνότερα τα κράτη μέλη και η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχουν ικανότητες και κέντρα πόρων καθώς και δυνατότητες δημιουργίας δικτύων για την ανταλλαγή εμπειριών. Οι ικανότητες σε νέους τομείς[9] - πέραν των παραδοσιακών επαγγελματικών ορίων - είναι ιδιαίτερα σημαντικές.

- Σύμφωνα με το γενικό κανονισμό σχετικά με τα διαρθρωτικά ταμεία[10], τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να αναθέτουν στις πόλεις τη διαχείριση των πόρων που προορίζονται για ορισμένες ενέργειες στον αστικό χώρο οι οποίες εντάσσονται στα επιχειρησιακά προγράμματα. Για να επωφεληθούν πλήρως από την εταιρική σχέση, οι πόλεις πρέπει να έχουν την αρμοδιότητα για ολόκληρη τη διαδικασία. Αυτό συνεπάγεται ότι θα είναι υπεύθυνες για το μέρος του προγράμματος που θα ανατεθεί σε αυτές από το στάδιο του σχεδιασμού έως την υλοποίηση.

7.2. Ολοκληρωμένη προσέγγιση της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης

Η αστική ανάπτυξη είναι μια μακρά και πολύπλοκη διαδικασία. Οι πόλεις πρέπει να έχουν μια μακροπρόθεσμη θεώρηση της ανάπτυξης ώστε να μεγιστοποιήσουν τους πολυάριθμους παράγοντες της επιτυχίας.

Η επιτυχία της κοινοτικής πρωτοβουλίας URBAN[11] οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ολοκληρωμένη προσέγγιση στην οποία βασίζεται. Η πρωτοβουλία URBAN αποσκοπούσε ταυτόχρονα στην κοινωνική συνεχή και οικονομική συνοχή, στην εξάλειψη των εμποδίων όσον αφορά την απασχολησιμότητα και τις επενδύσεις και στην ενίσχυση των περιβαλλοντικών στόχων. Η κινητοποίηση πολλών εταίρων με διαφορετικές ικανότητες αποτέλεσαν τη βάση της προσέγγισης αυτής.

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Οι πόλεις πρέπει να διαθέτουν ένα συνεκτικό και μακροπρόθεσμο πρόγραμμα για τον καθέναν από τους διάφορους παράγοντες βιώσιμης ανάπτυξης και απασχόλησης. Οι ενέργειες σε έναν τομέα πρέπει να είναι συμβατές με εκείνες που αναλαμβάνονται σε έναν άλλον. Παραδείγματος χάριν, είναι σημαντικό τα οικονομικά μέτρα να είναι βιώσιμα από κοινωνική και περιβαλλοντική άποψη. Είναι σκόπιμο να δημιουργηθούν συστήματα παρακολούθησης και αξιολόγησης για να ελέγχονται τα αποτελέσματα επιτόπου.

- Είναι σημαντικό να κινητοποιηθούν οι βασικοί συντελεστές – ο ιδιωτικός τομέας, ο τοπικός πληθυσμός και οι ΜΚΟ καθώς και η τοπική, περιφερειακή και εθνική κυβέρνηση – ώστε να συμμετέχουν στον προγραμματισμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση της αστικής ανάπτυξης.

7.3. Συμμετοχή των πολιτών

Η συμμετοχή των πολιτών αποτελεί δημοκρατικό επιτακτικό καθήκον - η εμπλοκή των τοπικών κατοίκων και της κοινωνίας των πολιτών στην πολιτική για την πόλη μπορεί να προσδώσει νομιμότητα και αποτελεσματικότητα στις ενέργειες της δημόσιας εξουσίας.

Λόγω του διαφορετικού ιστορικού, νομικού, πολιτικού και κοινωνικού πλαισίου σε κάθε πόλη, οι καλές πρακτικές δεν μπορούν πάντα να μεταφερθούν αυτούσιες από τη μια πόλη στην άλλη. Προτείνονται ωστόσο ορισμένες κατευθύνσεις:

- Είναι σημαντική η συμμετοχή των κατοίκων, κυρίως των νέων, των απλών ομάδων και των συλλόγων, στην προώθηση της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης και απασχόλησης, από περιβαλλοντική και κοινωνική άποψη. Οι συντελεστές αυτοί προσφέρουν νέες ικανότητες και παρέχουν στο σχέδιο νομιμοποίηση έναντι του πληθυσμού.

- Ένα κοινό και βασικό χαρακτηριστικό επιτυχημένης συμμετοχής των πολιτών είναι η διαθεσιμότητα κατάρτισης και άλλων μορφών ενίσχυσης των ικανοτήτων και των προσόντων των τοπικών ομάδων.

- Πρέπει να μειωθεί η απόσταση μεταξύ του χρόνου των πολιτών και του πολιτικού χρόνου – πολύ συχνά οι τοπικοί παράγοντες δεν κατανοούν τις καθυστερήσεις που προκαλούνται από το πολιτικό πρόγραμμα και τις διοικητικές ή γραφειοκρατικές διαδικασίες.

7.4. Δίκτυα και ανταλλαγή εμπειριών

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Οι ικανότητες και οι γνώσει αποτελούν σημαντική προϋπόθεση για την αστική ανανέωση. Οι αποτελεσματικές λύσεις απαιτούν γενικά ειδικές ικανότητες, π.χ. ικανότητα για την οργάνωση μιας συνεργασίας πέραν των διοικητικών και επαγγελματικών ορίων. Οι πόλεις πρέπει συνεπώς να χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις που αποκτήθηκαν και συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος URBACT[12] καθώς και μέσω άλλων ευρωπαϊκών και εθνικών δικτύων.

- Για την περίοδο 2007-2013, η Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού προγράμματος πλαισίου για την ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών. Το πρόγραμμα αυτό θα βασίζεται στο έργο που πραγματοποιήθηκε από το πρόγραμμα URBACT, το οποίο και θα επεκτείνει - έως σήμερα το URBACT επικεντρωνόταν στην εμπειρία των πόλεων που συμμετείχαν στην κοινοτική πρωτοβουλία URBAN. Το νέο πρόγραμμα πλαίσιο θα καλύπτει πόλεις σε όλα τα κράτη μέλη καθώς και την εμπειρία που αποκτήθηκε από τα εθνικά δίκτυα και τα κέντρα των πόρων για την αστική πολιτική.

8. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ

Τα διαρθρωτικά ταμεία της Ένωσης υποστήριξαν σε μεγάλο βαθμό την πολεοδομική ανάπλαση.

Στο πλαίσιο των νέων κανονισμών σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), οι αρχές διαχείρισης των επιχειρησιακών προγραμμάτων θα μπορούν να χρηματοδοτούν ένα μεγάλο φάσμα προγραμμάτων αστικής ανάπτυξης. Η αστική ανάπτυξη μπορεί επίσης να επωφελείται από τη συνδρομή των πρωτοβουλιών JASPERS[13], JEREMIE [14]και JESSICA[15]. Αυτό θα επιτρέψει να ενισχυθούν οι θετικές συνέπειες των δημόσιων πόρων με την προσέλκυση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα.

Ορισμένες προτεινόμενες κατευθύνσεις:

- Η ιδιωτική χρηματοδότηση είναι χρήσιμη και συχνά αναγκαία για να συμπληρωθούν τα δημόσια κεφάλαια. Ένα σαφές νομικό πλαίσιο πρέπει να εξασφαλίζει τη σύνδεση των εταιρικών σχέσεων δημοσίου /ιδιωτικού τομέα.

- Ο ιδιωτικός τομέας προσφέρει όχι μόνο χρηματοδοτικά μέσα αλλά και προσόντα και συμπληρωματικές ικανότητες.

- Η αποτελεσματική σύμπραξη δημόσιου – ιδιωτικού τομέα απαιτεί από τις τοπικές αρχές τόσο μακροπρόθεσμη στρατηγική θεώρηση όσο και τεχνικές ικανότητες και ικανότητες διαχείρισης.

[1] Έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την αστική διάσταση στα πλαίσια της διεύρυνσης, εισηγητής: Jean Marie Beaupuy, A6 (2005) 0272 της 21.9.2005.

[2] Πρόκειται για περιοδική συλλογή που εκδίδει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με στοιχεία όσον αφορά την ποιότητα της ζωής στις μεγάλου και μέσου μεγέθους ευρωπαϊκές πόλεις. Ο έλεγχος αυτός καλύπτει σήμερα 258 πόλεις της Ευρώπης των 27, ενώ το 2006 θα καλύψει σχεδόν 300 πόλεις.

[3] Βλ. κυρίως το έγγραφο εργασίας της Επιτροπής «State aid control and regeneration of deprived areas», 1.03.2006: http://europa.eu.int/comm/competition/state_aid/others/vademecum.pdf

[4] COM (2005) 718 της 11.1.2006.

[5] «Η στρατηγική i2010 – Ευρωπαϊκή κοινωνία της πληροφορίας για την ανάπτυξη και την

απασχόληση», COM (2005) 229 τελικό της 1.6.2005.

[6] Τομέας στενά συνδεδεμένος με το πρόγραμμα πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία.

[7] «2007: Ευρωπαϊκό Έτος Ίσων Ευκαιριών για Όλους - Προς μια δίκαιη κοινωνία», COM (2005) 225 τελικό της 1.6.2005.

[8] Αυτές οι εμπειρίες πραγματοποιήθηκαν στα φόρουμ νεολαίας του δικτύου URBACT:http://urbact.eu

[9] Η «συμφωνία του Μπρίστολ» (άτυπη υπουργική συνάντηση σχετικά με τις «βιώσιμες τοπικές κοινωνίες») στις 6 και 7 Δεκεμβρίου 2005 ενέκρινε την πρωτοβουλία της βρετανικής προεδρίας της ΕΕ για τον προβληματισμό και τη διοργάνωση συνεδρίου με θέμα τις δεξιότητες που απαιτούνται για την ολοκλήρωση προγραμμάτων συνοικιών και τοπικών κοινωνιών με υψηλή ποιότητα ζωής («βιώσιμες τοπικές κοινωνίες»).

[10] Κανονισμός για τους γενικούς κανόνες όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και το Ταμείο Συνοχής, άρθρο 37 παράγραφος 6 στοιχείο α).

[11] Η κοινοτική πρωτοβουλία URBAN ΙΙ (2000-2006): κοινοτικής πρωτοβουλίας (2000-2006): Ανακοίνωση της Επιτροπής στα κράτη μέλη σχετικά με τη θέσπιση γενικών κατευθύνσεων για την ανάληψη κοινοτικής πρωτοβουλίας που αφορά την οικονομική και κοινωνική αναζωογόνηση πόλεων και οικισμών σε κρίση, έτσι ώστε να προωθηθεί η αειφόρος αστική ανάπτυξη, C(2000) 1100 της 28.04.2000.

[12] Το πρόγραμμα URBAN δημιουργήθηκε στις αρχές του 2003 για την οργάνωση των ανταλλαγών μεταξύ των πόλεων που λαμβάνουν βοήθεια στο πλαίσιο του προγράμματος, για την εξαγωγή συμπερασμάτων από την εφαρμογή του προγράμματος και για την ευρεία διάδοση της τεχνογνωσίας. Από την 1η Μαΐου 2004 αφορά επίσης τις πόλεις των 10 νέων κρατών μελών. Δικτυακός τόπος: http://urbact.eu

[13] Γενικός κανονισμός, άρθρα 36 και 45 παράγραφος 1 στοιχείο α).

[14] Γενικός κανονισμός, άρθρα 44 και 45 παράγραφος 1 στοιχείο γ).

[15] Γενικός κανονισμός, άρθρα 44 και 78 παράγραφος 6 στοιχείο α).