10.3.2007   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 57/29


Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών της 6ης Δεκεμβρίου 2006 για την Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών Χάρτης πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2006-2010

(2007/C 57/07)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

Έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών: Χάρτης πορείας για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2006-2010, COM(2006) 92 τελικό,

Έχοντας υπόψη την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 1ης Μαρτίου 2006 να ζητήσει τη γνωμοδότησή της επί του θέματος, σύμφωνα με το άρθρο 265, παράγραφος 1, της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας,

Έχοντας υπόψη την απόφαση του Προεδρείου της ΕΤΠ της 25ης Απριλίου 2006 να αναθέσει στην επιτροπή «Οικονομική και κοινωνική πολιτική» την κατάρτιση σχετικής γνωμοδότησης,

Έχοντας υπόψη τη γνωμοδότησή της με θέμα «Οι γυναίκες και η φτώχεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση» (CdR 151/2005 fin),

Έχοντας υπόψη τη γνωμοδότησή της με θέμα «Εκσυγχρονισμός της κοινωνικής προστασίας για περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας — μια εκτενής προσέγγιση για την ανταμοιβή της εργασίας» (CdR 94/2004 fin),

Έχοντας υπόψη τη γνωμοδότησή της σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών (CdR 19/2004 fin),

Έχοντας υπόψη τη γνωμοδότησή της με θέμα «Η διαδικασία σύνταξης Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης» (CdR 327/99 fin),

Έχοντας υπόψη τη βούληση που εξέφρασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με την προώθηση της ισότητας των φύλων βάσει του χάρτη πορείας για την ισότητα των φύλων και την επιθυμία της ΕΤΠ να δώσει πρακτικό περιεχόμενο στις αξίες και τους στόχους αυτού του χάρτη πορείας και λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι το 2007 έχει ανακηρυχθεί σε Ευρωπαϊκό Έτος Ίσων Ευκαιριών για Όλους,

Έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησής της, CdR 138/2006 rev. 2, που υιοθετήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 2006 από την επιτροπή «Οικονομική και κοινωνική πολιτική» με βάση εισηγητική έκθεση της κ. Claudette Abela Baldacchino, αντιδημάρχου και μέλους του δημοτικού συμβουλίου του Qrendi (MT/PES),

κατά την 67η σύνοδο ολομέλειάς της, της 6ης και 7ης Δεκεμβρίου 2006 (συνεδρίαση της 6ης Δεκεμβρίου 2006), υιοθέτησε ομόφωνα την ακόλουθη γνωμοδότηση

1.   Οι απόψεις της Επιτροπής των Περιφερειών

Προτεραιότητες της Επιτροπής των Περιφερειών

1.1

Η Επιτροπή των Περιφερειών έχει συμπεριλάβει το θέμα της ισότητας των φύλων μεταξύ των υψηλών προτεραιοτήτων της για το 2006. Η έκδοση ενός χάρτη πορείας για την ισότητα των φύλων αφορά τη βάση του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου. Η προώθηση της ισότητας των ευκαιριών και η καταπολέμηση όλων των μορφών διακρίσεων αποτελούν μια από τις κύριες πολιτικές προτεραιότητες της ΕΤΠ.

1.2

Τώρα πρέπει να ακολουθήσουν συγκεκριμένες προτάσεις σχετικά με το πώς μπορεί να επιτευχθεί η ισότητα των φύλων και να βελτιωθεί η κατάσταση, κυρίως των γυναικών, στα κράτη μέλη και ειδικά στο πλαίσιο του έτους ίσων ευκαιριών για όλους, το 2007. Το σύμφωνο για την ισότητα των φύλων, το οποίο αποφασίστηκε από τις κυβερνήσεις πολλών κρατών μελών, όπως και ο χάρτης πορείας για την ισότητα των φύλων, θέτει μια σειρά από στόχους και επιδιώξεις, ωστόσο, αυτό που επειγόντως απαιτείται αυτή τη στιγμή είναι συγκεκριμένες προτάσεις σχετικά με τους τρόπους εφαρμογής αυτών των πολιτικών. Εντούτοις, από τη φύση τους και τον αντίκτυπό τους, τα μέτρα πρέπει να είναι βιώσιμα και εφαρμόσιμα για σχετικά μακρά περίοδο για να είναι δυνατή η εφαρμογή τους στο πλαίσιο του χάρτη πορείας για την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών 2006-2010.

Στόχοι για την Επιτροπή των Περιφερειών

1.3

Η ισότητα των φύλων πρέπει να γίνει καθολικά αποδεκτή ως επιδιωκόμενος στόχος για τους πολίτες που επωφελούνται των υπηρεσιών που παρέχουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές και κεντρικός πυλώνας των πολιτικών για τις κυβερνήσεις και τους πολιτικούς όλων των πεποιθήσεων. Οι περιφερειακές και τοπικές αρχές μπορούν να διαδραματίσουν μείζονα ρόλο ως προς αυτό διότι βρίσκονται πλησιέστερα στους πολίτες και στα ζητήματα που τους αφορούν. Ως εκ τούτου, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει να συμβάλλουν ώστε να δοθεί ένα θετικό παράδειγμα όσον αφορά την αποτροπή των διακρίσεων, ιδίως στο πλαίσιο του ρόλου τους ως βασικών παρόχων υπηρεσιών οι οποίες έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ισότητα των φύλων (βλέπε παρακάτω).

1.4

Συνεπώς, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει να δράσουν ως καταλύτες και ως όργανα στήριξης και διευκόλυνσης. Πρωταρχικός στόχος τους πρέπει να είναι η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ των δύο φύλων. Ως εκ τούτου, όλοι που έχουν ανάγκη πρέπει να υποστηριχθούν με τα απαραίτητα μέσα προκειμένου να ενισχυθεί η θέση τους στην κοινωνία και να βελτιωθεί η πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας.

1.5

Προκειμένου να συμβάλει σε αυτό, η ΕΤΠ πρέπει να διαβεβαιωθεί ότι θα αναληφθεί πολιτική δέσμευση για την:

1.

Αποκέντρωση των στόχων του Χάρτη Πορείας

2.

Δημιουργία των συνθηκών για τη συμφιλίωση της οικογένειας και των επαγγελματικών υποχρεώσεων

3.

Πρόβλεψη ενός στέρεου και πλήρως εφαρμοζόμενου νομικού πλαισίου

4.

Ισότητα των φύλων στη λήψη αποφάσεων

5.

Αλλαγή των πολιτιστικών προτύπων — Ισότητα.

Η Επιτροπή των Περιφερειών και οι τοπικές και περιφερειακές αρχές που εκπροσωπεί διατίθενται να συμβάλουν στην υλοποίηση αυτών των στόχων μέσω συγκεκριμένων δράσεων Τούτο εντάσσεται εντός της οπτικής του έτους για την ισότητα των ευκαιριών 2007. Ωστόσο, από τη φύση τους και τον αντίκτυπό τους, τα μέτρα πρέπει να είναι βιώσιμα και εφαρμόσιμα για σχετικά μακρά περίοδο για να είναι δυνατή η εφαρμογή τους στο πλαίσιο του χάρτη πορείας για την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών 2006-2010. Η Επιτροπή των Περιφερειών και οι τοπικές και περιφερειακές αρχές που εκπροσωπεί διατίθενται να συμβάλουν στην υλοποίηση αυτών των στόχων μέσω συγκεκριμένων δράσεων, κυρίως στο πλαίσιο του έτους ίσων ευκαιριών για όλους, όπως έχει ανακηρυχθεί το 2007.

Γενικές παρατηρήσεις για τις έξι προτεραιότητες του Χάρτη Πορείας

1.6

Η ΕΤΠ επικροτεί την πρωτοβουλία της Επιτροπής για την έκδοση ενός νέου χάρτη πορείας για την ισότητα των φύλων της οποίας προηγήθηκε σειρά άλλων εγγράφων, στα οποία καθορίζονται οι γενικοί στόχοι της ευρωπαϊκής πολιτικής για την επίτευξη της ισότητας των φύλων. Σε προηγούμενη γνωμοδότησή της (1), η ΕΤΠ εξέφρασε την ανάγκη για συνεκτική και ολοκληρωμένη στρατηγική για την καταπολέμηση των ανισοτήτων μεταξύ των φύλων σε όλη την ΕΕ. Η ισότητα των φύλων αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα και κοινή αξία και δεν υπόκειται σε διαπραγματεύσεις ή περιορισμούς. Ωστόσο, για το σκοπό αυτό, απαιτείται η ανάληψη συγκεκριμένης πολιτικής δράσης σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης.

1.7

Είναι γενικά αποδεκτό από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ότι η επιτυχία του ευρωπαϊκού σχεδίου εξαρτάται από την ικανότητα της ΕΕ και των οργάνων της να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα απλών πολιτών. Ούτως, η επιτυχία του χάρτη πορείας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα των οργάνων της ΕΕ να αξιοποιήσουν τις εμπειρίες και τους πόρους της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης για την εφαρμογή του. Υπάρχει πληθώρα ορθών παραδειγμάτων επιτυχούς εργασίας σχετικά με την ισότητα, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, που η διάδοσή τους θα είναι πολύτιμη. Το στοιχείο αυτό φαίνεται να απουσιάζει από τη στρατηγική του τρέχοντος χάρτη πορείας.

Βελτίωση της διακυβέρνησης για την ισότητα των φύλων

1.8

Η ΕΤΠ επικροτεί την πρόταση που περιλαμβάνεται στο χάρτη πορείας για την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων. Η ΕΤΠ επιθυμεί να παρακολουθήσει τη συζήτηση σχετικά με την ακριβή εντολή του νέου οργανισμού αυτού και τον τρόπο με τον οποίο προτίθεται να μετατρέψει τους γενικούς στόχους πολιτικής σε συγκεκριμένες δράσεις. Η Επιτροπή των Περιφερειών υπογραμμίζει την ανάγκη συγκέντρωσης αξιόπιστων και συγκρίσιμων επιστημονικών δεδομένων σχετικά με την κατάσταση όσον αφορά την ισότητα των φύλων στα διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης και πιστεύει ότι το Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ως εργαλείο δημιουργίας δικτύων για τη συλλογή και ανταλλαγή αυτών των δεδομένων. Πιστεύει, επίσης, ότι μια άλλη σημαντική αποστολή του εν λόγω ινστιτούτου είναι η παρακολούθηση των πολιτικών και πρακτικών που εφαρμόζονται σε όλη την ΕΕ στον τομέα της εκπαίδευσης για την ισότητα των φύλων και η διατύπωση συστάσεων και προτάσεων βελτίωσης.

1.9

Η ΕΤΠ υποστηρίζει ότι στο πλαίσιο αυτών των προσπαθειών πρέπει να δοθεί ισχυρή έμφαση στη συμμετοχή του περιφερειακού και τοπικού επιπέδου. Η παρακολούθηση των εξελίξεων στα επίπεδα που βρίσκονται εγγύτερα στους πολίτες και η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών είναι ζωτικής σημασίας για τη μεγιστοποίηση του αντίκτυπου του ανωτέρου ινστιτούτου. Για το σκοπό αυτό, το Ινστιτούτο για την ισότητα των φύλων θα πρέπει να αναζητήσει τρόπους αποκέντρωσης των δραστηριοτήτων του και είναι απαραίτητο να του διατεθούν τα αναγκαία μέσα για την επίτευξη του στόχου αυτού.

1.10

Άλλη βασική πτυχή σε ό,τι αφορά την ενίσχυση της πολιτικής για την ισότητα των φύλων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η ανάγκη βελτίωσης της διακυβέρνησης των κοινοτικών θεσμικών οργάνων που δραστηριοποιούνται στο συγκεκριμένο τομέα. Αυτό αφορά κυρίως τη βελτίωση του συντονισμού των διαφόρων τμημάτων της Επιτροπής, προκειμένου να ενισχυθεί η εφαρμογή της ένταξης της διάστασης του φύλου σε όλους τομείς των πολιτικών. Είναι, επίσης, απαραίτητο να καταβληθούν προσπάθειες για τη βελτίωση της κατάρτισης και εκπαίδευσης των υπαλλήλων καθώς και των εκπαιδευτών και διδασκόντων σε όλα τα επίπεδα με στόχο την ευαισθητοποίηση σε θέματα ισότητας των φύλων. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται η γλώσσα που χρησιμοποιείται σε όλα τα έγγραφα, κυρίως όταν γίνονται αναφορές στις γυναίκες ως μειονότητες, ώστε τα εν λόγω έγγραφα να αντανακλούν περισσότερο ένα ουδέτερο όσον αφορά το φύλο καθεστώς.

Αποκέντρωση των στόχων του Χάρτη Πορείας

1.11

Πρέπει να επανεξεταστεί η ιεράρχηση των τομέων προτεραιότητας, όπως αυτή ορίζεται από την Επιτροπή. Ένας αποτελεσματικός χάρτης πορείας θα πρέπει να εστιάζεται τόσο στην οικονομική όσο και στην κοινωνική ισότητα για την αντιμετώπιση των οφθαλμοφανών ανισοτήτων που εξακολουθούν να υφίστανται όσον αφορά τη συμμετοχή των φύλων στη λήψη αποφάσεων και τον πολιτικό βίο εν γένει. Παρατηρείται αυξανόμενη κατανόηση σε όλη την Ευρώπη όσον αφορά την άποψη ότι η ισότητα των φύλων είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική ευμάρεια της Ευρώπης, καθώς και ότι αυτή από μόνη της αποτελεί σημαντικό στόχο. Για παράδειγμα, παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη μπορεί να επιδείξει σήμερα ένα βιοτικό επίπεδο το οποίο συνιστά πρότυπο για τον υπόλοιπο κόσμο, εντούτοις διαπιστώνεται ότι η οικονομική ευμάρεια δεν ισοδυναμεί σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση με ισότητα των φύλων ή ενίσχυση της ευημερίας των γυναικών. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι η οικονομική ευμάρεια δεν συνεπάγεται αυτομάτως ισότητα των φύλων. Απαιτείται ανάληψη άμεσης δράσης, εάν η Ευρώπη επιθυμεί να επιτύχει τον τελικό στόχο της ισότητας των φύλων. Επίσης, πρέπει να χρησιμοποιηθούν τα μέσα που είναι κατάλληλα για την υλοποίησή του.

1.12

Δεδομένου ότι η περιφερειακή και τοπική αυτοδιοίκηση είναι πλησιέστερα στους πολίτες και είναι υπεύθυνη για τις σημαντικότερες κοινωνικές, εκπαιδευτικές και κοινωνικές πτυχές της καθημερινής ζωής τους, έχει τη δυνατότητα να μετατρέψει τις εγγενείς αξίες και δομές του χάρτη πορείας σε πράξη, ενώ άλλα όργανα της ΕΕ δεν είναι σε θέση να επιτύχουν κάτι ανάλογο. Οι αξίες του χάρτη πορείας πρέπει να καταστούν αναπόσπαστο μέρος των πολιτικών που εφαρμόζονται στο τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Ο στόχος της εξάλειψης των στερεοτύπων στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και τον πολιτισμό, καθώς και η ενίσχυση της διακυβέρνησης για την ισότητα των φύλων μπορούν να αποβούν τόσο περισσότερο επιτυχείς σε αυτό το επίπεδο όσο καλύτερα αξιολογείται η αποτελεσματική παρακολούθησή τους.

1.13

Υπάρχει η τάση στα όργανα της ΕΕ, αλλά και στο εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, να συζητούνται τα θέματα τα σχετιζόμενα με τα φύλα μόνο με στατιστικούς όρους. Αν και τα αξιόπιστα και συγκρίσιμα στατιστικά στοιχεία είναι χρήσιμα και αναγκαία για την κατανόηση της σημερινής κατάστασης, υπάρχει εντούτοις ο κίνδυνος αυτά να χρησιμοποιηθούν για την αιτιολόγηση πολιτικών απλώς για προσχηματικούς λόγους. Συνεπώς, είναι αναγκαίο να διασφαλιστεί η ορθή ερμηνεία των στατιστικών στοιχείων, προκειμένου να μετατραπούν σε δέουσες συγκεκριμένες δράσεις. Η διαφοροποίηση των στατιστικών στοιχείων με βάση το φύλο επιτρέπει καλύτερη αξιολόγηση των δεδομένων και της επίδρασης που έχουν ή δεν έχουν οι ειδικές πολιτικές για τα ζητήματα του φύλου που εφαρμόζονται σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και σε επίπεδο περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης.

Δημιουργία των συνθηκών για τη συμφιλίωση της οικογένειας και των επαγγελματικών υποχρεώσεων

1.14

Φαίνεται ακόμη ότι στο περιφερειακό και τοπικό επίπεδο είναι εκεί που μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικότερα τα νέα κονδύλια και οι λοιπές πρωτοβουλίες για την εφαρμογή των αξιών και την παροχή των απαιτούμενων για την υλοποίηση του χάρτη πορείας δομών. Η ανάπτυξη κοινωνικών κοινοτικών σχεδίων μπορεί να καταστεί μέσο διαχείρισης, το οποίο μπορεί να βοηθήσει τις περιφερειακές και τοπικές αρχές στην εξέταση των αναγκών στοχευόμενων μειονεκτικών ομάδων.

1.15

Είναι σαφές ότι για την επίτευξη των στόχων της Λισαβόνας απαιτείται η συμβολή και των δύο φύλων, κυρίως των γυναικών. Είναι, συνεπώς, απαραίτητο να διασφαλιστεί η συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας, μεγαλύτερη συμμετοχή των ανδρών στις οικογενειακές, και η δυνατότητα συμφιλίωσης της οικογένειας και των επαγγελματικών υποχρεώσεων τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες, παράγοντες που πιθανώς να επηρεάσουν καθοριστικά τη μελλοντική δημογραφική εξέλιξη στην ΕΕ.

1.16

Για την επίτευξη αυτού του στόχου, απαιτούνται αποτελεσματικά μέσα με σκοπό να ενθαρρυνθεί η ισόρροπη συμμετοχή των ανδρών στις οικογενειακές υποχρεώσεις, καλύτερες και περισσότερες υπηρεσίες παιδικής μέριμνας οι οποίες να είναι προσβάσιμες και οικονομικά προσιτές για τα άτομα που τις έχουν ανάγκη. Στο σημείο αυτό, πολλά κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες να υλοποιήσουν τους στόχους που τέθηκαν στη Βαρκελώνη το 2002 και να συνεργαστούν πιο στενά με τις συναφείς τοπικές και περιφερειακές αρχές για την επίτευξη αυτού του στόχου.

1.17

Η αξία των μακροπρόθεσμων πολιτικών στόχων εξαρτάται από τη χάραξη συγκεκριμένων πολιτικών οι οποίες, με επαρκή χρηματοδότηση, θα λαμβάνουν υπόψη κάθε μέλος των τοπικών κοινοτήτων και θα είναι επωφελείς για όλους. Παράλληλα, πρέπει να προωθηθούν και να ενθαρρυνθούν νέες πρωτοβουλίες οι οποίες εξαλείφουν τα γυναικεία και ανδρικά στερεότυπα των φύλων τόσο στον επαγγελματικό και στον ιδιωτικό βίο όσο και στην πολιτική.

1.18

Η ΕΤΠ φρονεί ότι θεμελιώδης στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι παρέχονται συγκεκριμένες ευκαιρίες οι οποίες θα καταστήσουν την ισότητα των φύλων πραγματικότητα. Σε τελευταία ανάλυση, η ύπαρξη ευκαιριών είναι εκείνη που θα δημιουργήσει τη διαφορά. Μέλημα της αγοράς είναι το κέρδος και οι τιμολογιακές πολιτικές αλλά και η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η ισότητα των φύλων μπορεί να επιτευχθεί μόνον εφόσον οι βασικές υπηρεσίες, δηλαδή υπηρεσίες καλής ποιότητας, καταστούν διαθέσιμες σε όλους τους πολίτες. Το σχέδιο κοινωνικής δράσης της ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει τις πτυχές αυτές.

Πρόβλεψη ενός στέρεου και πλήρως εφαρμοζόμενου νομικού πλαισίου

1.19

Πριν από αρκετές δεκαετίες η Ευρώπη νομοθέτησε υπέρ της ισότητας των αποδοχών, αλλά ακόμα και σήμερα απέχουμε πολύ από αυτό το στόχο (2). Πρέπει να αναληφθεί ισχυρή πολιτική δέσμευση από τα όργανα της ΕΕ για την επιβολή της ισχύουσας νομοθεσίας και των οδηγιών, ακόμη και με την προσφυγή στη δικαιοσύνη εναντίον των κρατών μελών που συνεχίζουν να αγνοούν την ισχύουσα και μελλοντική νομοθεσία και τις οδηγίες. Η ΕΕ θα πρέπει να λάβει υπόψη της τις τρέχουσες συνθήκες και τις εργασίες τις προερχόμενες από την ισχυρή δέσμευση των κρατών μελών υπέρ της ισότητας των φύλων. Η ισότητα των φύλων πρέπει να αποτελέσει πραγματική προτεραιότητα σε όλα τα κράτη μέλη. Έτσι, θα μπορούσε, επίσης, να ενισχυθεί η θέση της ΕΕ όταν εξετάζονται θέματα σχετικά με την ισότητα των φύλων.

1.20

Το ίδιο ισχύει και για την επείγουσα ανάγκη ενίσχυσης της δράσης για την εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων. Οι περιφερειακές και τοπικές αρχές πρέπει να υποστηριχθούν στην καταπολέμηση της μάστιγας της εμπορίας ανθρώπων και της οικονομικής εκμετάλλευσης των παράνομων μεταναστών. Το πρόβλημα της εμπορίας ανθρώπων έχει λάβει πλέον τεράστιες διαστάσεις και πρέπει να αντιμετωπιστεί το ταχύτερο δυνατόν. Επίσης, πρέπει να δοθεί προσοχή προκειμένου να διασφαλιστεί ο σεβασμός της αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων των παράνομων μεταναστών και ειδικά των γυναικών και των παιδιών που υποβάλλονται σε κράτηση. Η Επιτροπή των Περιφερειών θα καταβάλλει εντατικές προσπάθειες με στόχο την ενθάρρυνση και ενίσχυση της συνεργασίας των μελών της για την καταπολέμηση αυτών των καταχρήσεων. Αυτό θα αυξήσει την αποτελεσματικότητα της συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην καταπολέμηση αυτών των σοβαρών εγκληματικών πράξεων οι οποίες επιφέρουν μεγάλα δεινά και εξαθλίωση και συνιστούν προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Επίσης, θα παράσχει μια ισχυρότερη βάση για διεθνή συνεργασία σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, η οποία θα πρέπει να ενισχυθεί.

1.21

Η βία η οποία συνδέεται με τα φύλα πρόκειται συνήθως για άσκηση βίας από άνδρες σε βάρος γυναικών. Πρόκειται για σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα και απειλή για την υγεία, την ευημερία, και τη ζωή των γυναικών και των παιδιών. Πρόκειται για παραβίαση του θεμελιώδους δικαιώματος στη ζωή, την ασφάλεια, την ελευθερία, την αξιοπρέπεια και τη φυσική και συναισθηματική ακεραιότητα. Η σημαντικότερη προληπτική δράση είναι η διάδοση γνώσεων και η δραστήρια εργασία με εκτιμήσεις και συμπεριφορές. Μέσω της ενεργού δέσμευσης για μεγαλύτερη ισότητα μπορούμε να δημιουργήσουμε μια κοινωνία όπου οι νέες και οι νέοι θα έχουν τις ίδιες προϋποθέσεις και τα ίδια δικαιώματα, μια κοινωνία όπου οι νέες και οι γυναίκες δεν θα υφίστανται τη βία των ανδρών. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές, οι οποίες βρίσκονται πλησιέστερα στους πολίτες έχουν μεγάλη ευθύνη για αυτά τα θέματα αλλά και πολλές εμπειρίες, ορθά παραδείγματα και προγράμματα που απευθύνονται τόσο στα θύματα όσο και στους ενόχους.

Ισότητα των φύλων στη λήψη αποφάσεων

1.22

Για να επιτευχθεί πραγματική ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, πρέπει να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της υποεκπροσώπησης των γυναικών στη λήψη αποφάσεων στον πολιτικό και οικονομικό τομέα. Ως προς αυτό, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο διότι, όσον αφορά τη συμμετοχή στην πολιτική και οικονομική ζωή, η ισότητα ανδρών και γυναικών πρέπει να οικοδομηθεί από τη βάση προς την κορυφή. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΤΠ προτείνει να συζητηθεί η ιδέα των συστημάτων ποσοστώσεων στα διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης. Ωστόσο, οι ποσοστώσεις από μόνες τους δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα της ανισότητας και των διακρίσεων, αλλά μπορούν να αποτελέσουν ένα από τα στοιχεία μιας ευρύτερης και ολοκληρωμένης στρατηγικής για την εξάλειψη των υφιστάμενων δομών οι οποίες αποκλείουν επί του παρόντος τις γυναίκες από τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

1.23

Λαμβάνοντας υπόψη ότι το προσεχές έτος είναι αφιερωμένο στις «Ίσες Ευκαιρίες για Όλους», η ΕΤΠ οφείλει να προτρέψει τα κράτη μέλη να εκπληρώσουν την υποχρέωσή τους όσον αφορά τη διασφάλιση της ίσης εκπροσώπησης στις εθνικές αντιπροσωπείες που εκπροσωπούνται στην ΕΤΠ.

1.24

Οι πολιτικές ομάδες της ΕΤΠ ενθαρρύνονται να συμμετάσχουν ενεργά στη συζήτηση για την ισότητα των φύλων. Ως τμήμα της δέσμευσής της έναντι του «Έτους», θα πρέπει η ίδια η ΕΤΠ να διαμορφώσει μια στρατηγική διευκρινίζοντας κατά ποιον τρόπο οι εθνικές αντιπροσωπείες και οι πολιτικές ομάδες θα πρέπει να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της μη ισόρροπης εκπροσώπησης των φύλων στην περίπτωση των μελών της ΕΤΠ.

1.25

Η ΕΤΠ πρέπει, επίσης, να δεσμευτεί μέσω των επιτροπών της και να διασφαλίσει ότι οι μελλοντικές γνωμοδοτήσεις της θα βασίζονται σε ισότιμες συμβολές και στην ισότιμη συμμετοχή γυναικών και ανδρών, καθώς και ότι η επίτευξη ίσης εκπροσώπησης στο σύνολο των εργασιών της Επιτροπής των Περιφερειών θα καταστεί ο στόχος της.

Αλλαγή των πολιτιστικών προτύπων — Ισότητα με ουδέτερο τρόπο όσον αφορά τα φύλα

1.26

Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές σε όλα τα κράτη μέλη ποικίλλουν όσον αφορά το μέγεθος και την ημερομηνία εγκαθίδρυσής τους, αλλά όχι όσον αφορά την αποστολή τους ή τις αρχές τους. Αποτελούν κυρίως έναν εναλλακτικό παράγοντα, επειδή έχουν γνώση των τοπικών και περιφερειακών αναγκών και βρίσκονται στην κατάλληλη θέση ώστε να διασφαλίζουν ότι οι προσφερόμενες υπηρεσίες ανταποκρίνονται στις ανάγκες βελτίωσης της ευημερίας των κοινοτήτων τους.

1.27

Βασική πρόκληση αποτελούν η διοργάνωση ανοικτής συζήτησης για όλους τους πολίτες και η ανάληψη συγκεκριμένων δράσεων για την ισότητα των φύλων.

1.28

Από τη δική τους πλευρά, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει να επιδιώξουν την προώθηση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών μέσω έργων που χρηματοδοτούν οι ίδιες ή που χρηματοδοτούνται από κοινοτικούς πόρους στις πρώτες ήδη τάξεις του δημοτικού σχολείου, ακόμη και μέσω της ανταλλαγής επιτυχών εμπειριών μεταξύ των διαφόρων χωρών.

1.29

Οι πολιτικές αρχές σε όλα τα επίπεδα διαθέτουν τα μέσα για να αλλάξουν την επικρατούσα αντίληψη και, κατά συνέπεια, τα πολιτιστικά πρότυπα. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με στρατηγικές βασιζόμενες στις τοπικές κοινότητες με τη βοήθεια εκπαιδευτικών, εργοδοτών και εργαζομένων, εθνικών και διεθνών οργάνων και, κυρίως, των μέσων μαζικής ενημέρωσης για την αποτελεσματικότερη υλοποίηση της ισότητας των φύλων στην πράξη. Συγκεκριμένα, αυτό σημαίνει για τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, αλλά και για τα εθνικά και κοινοτικά όργανα, ότι οφείλουν να συμπεριλάβουν την ισότητα των φύλων στο σύνολο της επικοινωνίας τους με τους πολίτες. Για το σκοπό αυτό, απαιτείται κατάλληλη εκπαίδευση και κατάρτιση των αρμόδιων ατόμων στα εν λόγω όργανα, αλλά επίσης και των εκπροσώπων των μέσων ενημέρωσης, προκειμένου να ευαισθητοποιηθούν όσον αφορά τα θέματα ισότητας των φύλων. Στο πλαίσιο της τρέχουσας συζήτησης για το μέλλον της Ευρώπης βάσει του Σχεδίου «Δ» της Επιτροπής για δημοκρατία, διάλογο και δημόσια συζήτηση, στο οποίο η Επιτροπή των Περιφερειών επιθυμεί να προσθέσει ένα τέταρτο «Δ» για τη διάσταση της αποκέντρωσης, τα ζητήματα ισότητας των φύλων πρέπει να συμπεριληφθούν ως βασικό στοιχείο προκειμένου να προσεγγίσει η Ευρώπη περισσότερο τους πολίτες της.

2.   Οι συστάσεις της Επιτροπής των Περιφερειών

2.1

Κατά συνέπεια, πέραν της διερεύνησης των εκπαιδευτικών, οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων, η ΕΕ πρέπει να συνεργαστεί στενά με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και να επιδείξει βούληση για τη θέσπιση κωδίκων συμπεριφοράς, οι οποίοι, χωρίς να θίγουν τις κεκτημένες ελευθερίες και δημιουργικότητα, θα συμβάλλουν στην εκρίζωση των στοιχείων εκείνων που ανατρέπουν τις προτεραιότητες του χάρτη πορείας. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα από τα μέσα διάδοσης των αξιών του χάρτη πορείας, αλλά τα περιχαρακωμένα κατεστημένα συμφέροντα διαθέτουν το δυναμικό να θέτουν κρυφά εμπόδια σε αυτήν την πορεία. Ούτως, η επίτευξη των στόχων του χάρτη πορείας μπορεί, σε τελευταία ανάλυση, να αποτελέσει δοκιμασία όσον αφορά την ικανότητα της ΕΕ να δημιουργήσει μια κοινωνία, η οποία καταβάλλει πραγματικές και όχι προσχηματικές προσπάθειες όσον αφορά την ισότητα των φύλων.

2.2

Η δημοκρατία, προκειμένου να είναι ουσιαστική και αποτελεσματική, πρέπει να διασφαλίζει τη δυνατότητα πλήρους συμμετοχής των πολιτών στη λήψη των τελικών δεσμευτικών αποφάσεων που επηρεάζουν την καθημερινή τους ζωή. Ενόσω η ανισότητα των φύλων εξακολουθεί να υφίσταται στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων, η δημοκρατία θα συνεχίσει επίσης να είναι ανολοκλήρωτη σε ολόκληρη την ΕΕ. Η ΕΤΠ και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ πρέπει να συνεργαστούν και να επισπεύσουν τη μεταρρύθμιση των δημοκρατικών διαδικασιών στα κράτη μέλη, προτείνοντας τα δεοντολογικά πρότυπα της πολιτικής διακυβέρνησης ενός ολοένα και περισσότερο παγκοσμιοποιημένου κόσμου. Η ισότητα των φύλων συνιστά ένα τέτοιο δεοντολογικό πρότυπο.

2.3

Το θέμα της οικογενειακής βίας και ιδιαίτερα η βία που ασκούν οι άνδρες σε βάρος των γυναικών πρέπει να εξεταστεί και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δεδομένου ότι η ενίσχυση της συνεργασίας των μελών θα διευκολύνει τη δίωξη προσώπων που κατηγορούνται για άσκηση οικογενειακής βίας, ακόμη και εάν έχουν αλλάξει χώρα διαμονής.

2.4

Πιθανότατα, η ισότητα των φύλων να είναι δύσκολο να επιτευχθεί έως ότου καταστούν ευρέως προσβάσιμες οι υπηρεσίες που αποδίδουν στις γυναίκες τη θέση που τους αξίζει στις δομές λήψης των αποφάσεων. Με την επίτευξη των στόχων του χάρτη πορείας αυξάνονται οι δυνατότητες των γυναικών να εισέλθουν στην αγορά εργασίας και ενισχύονται οι ευκαιρίες τους για οικονομική ανεξαρτησία.

2.5

Οι περιφερειακές και τοπικές αρχές, ως βασικοί εργοδότες, πρέπει να αναλάβουν καθοδηγητικό ρόλο θέτοντας υψηλά πρότυπα σε ό,τι αφορά την ισότητα των φύλων. Αυτό σε πολλές περιπτώσεις θα επιτευχθεί μέσω της διασφάλισης της ισότητας των φύλων στις επιτροπές πρόσληψης προσωπικού. Αυτή η συνιστώσα συχνά αγνοείται ως ζωτικό στοιχείο στη λήψη των αποφάσεων.

2.6

Ως περαιτέρω βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση, πρέπει να επιδιωχθεί να λειτουργήσει η ΕΤΠ ως πρότυπο απέναντι στους τοπικούς, περιφερειακούς, εθνικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς και να διασφαλίσει ότι στις πολιτικές πρόσληψης προσωπικού αναγνωρίζεται πλήρως η κατανόηση των θεμάτων ισότητας των φύλων από τους μελλοντικούς υποψηφίους και ότι οι εν ενεργεία υπάλληλοι ευαισθητοποιούνται για το συγκεκριμένο ζήτημα μέσω της κατάρτισης και της επανεκπαίδευσης.

2.7

Η ΕΤΠ δεν διαθέτει ισόρροπη εκπροσώπηση των φύλων μεταξύ των μελών της και, επομένως, δεν μπορεί να εκληφθεί ως πρότυπο ορθής πρακτικής για την τοπική και την περιφερειακή διακυβέρνηση στην ΕΕ. Το «Ευρωπαϊκό Έτος Ίσων Ευκαιριών για Όλους» θα πρέπει να λειτουργήσει ως καταλύτης έναντι των εθνικών αντιπροσωπειών και των πολιτικών ομάδων που εκπροσωπούνται στην ΕΤΠ για τη διαμόρφωση μιας στρατηγικής όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα επιδιωχθεί η ισότητα των φύλων, καθώς και για τη δημοσίευση της εν λόγω στρατηγικής κατά το 2007.

2.8

Πρέπει να αντιμετωπιστούν με θάρρος άλλοι τομείς στους οποίους οι ανισότητες μεταξύ των φύλων δυσχεραίνουν την επίτευξη των συμφωνημένων στόχων λόγω της τάσης τους να καθυστερούν ή να παρακωλύουν την πλήρη και ισότιμη συμμετοχή των γυναικών σε όλους τους τομείς ζωής. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι δυνατόν να εντοπιστούν σε πολλούς τομείς της κοινωνικής πολιτικής, στην οποία συμπεριλαμβάνονται τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, εκπαίδευσης, κοινωνικής ασφάλισης, στέγασης, κλπ., τα οποία δεν είναι επαρκώς ευαισθητοποιημένα σε ό,τι αφορά τις διαφορές μεταξύ των δυο φύλων.

2.9

Για την εφαρμογή περισσότερων φιλικών προς την οικογένεια μέτρων, τα οποία διασφαλίζουν σε γυναίκες και άνδρες ίση πρόσβαση στην αμειβόμενη απασχόληση και στις υπηρεσίες, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές μπορούν να επιδιώξουν την ανάληψη πρωτοβουλιών συνεργασίας με ιδιωτικές και δημόσιες οντότητες, στόχο των οποίων να αποτελεί η ενίσχυση της πρόσβασης σε υπηρεσίες παιδικής μέριμνας, η χρηματοδότηση των οποίων μπορεί να υλοποιηθεί μέσω των διαρθρωτικών ταμείων ή/και του νέου προγράμματος Progress. Η Επιτροπή των Περιφερειών πρέπει να λειτουργήσει ως πρότυπο τόσο για τις πολιτικές της δομές, όσο και για τους υπαλλήλους της. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, η ΕΤΠ πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο σε ό,τι αφορά την παροχή υπηρεσιών παιδικής μέριμνας, δεδομένου ότι οι κτιριακές της εγκαταστάσεις χρησιμοποιούνται διαρκώς από τους υπαλλήλους της, από διάφορες ενώσεις και πολιτικές προσωπικότητες.

2.10

Για όλους αυτούς τους λόγους, θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη το δυναμικό των τοπικών και περιφερειακών αρχών, δεδομένου ότι αυτές βρίσκονται σε καλύτερη θέση για την εφαρμογή του χάρτη πορείας με την πλήρη γνώση του πολιτιστικού και κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος εντός του οποίου αυτός πρέπει να εφαρμοστεί. Στην παρούσα γνωμοδότηση διατυπώνεται η άποψη ότι οι στόχοι του χάρτη πορείας μπορούν να υλοποιηθούν μόνο εάν η διαδικασία για την επίτευξη της ισότητας των φύλων στηριχθεί σε μια προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή με την πλήρη συμμετοχή των πολιτών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Σ' αυτό το πλαίσιο, εξαιρετικά χρήσιμη αναφορά αποτελεί ο «Ευρωπαϊκός Χάρτης για την Ισότητα των Φύλων στις Τοπικές Κοινωνίες» του ΣΚΠΕ, ο οποίος αντικατοπτρίζει συνολικά τους στόχους του χάρτη πορείας, ανάλογα με τις αρμοδιότητες των τοπικών αρχών. Πράγματι, η περιφερειακή και τοπική διοίκηση πρέπει να συμμετάσχουν άμεσα μέσω ενός αποκεντρωμένου χάρτη πορείας. Η ΕΤΠ και τα μέλη της πρέπει να προωθήσουν και να υποστηρίξουν την ισότητα των δύο φύλων και να δράσουν ως θεματοφύλακές της.

2.11

Με την έγκριση των δημοσιονομικών αρχών της ΕΤΠ, η Επιτροπή των Περιφερειών πρέπει να διοργανώνει ένα ετήσιο φόρουμ για την ισότητα, το οποίο θα έχει ως στόχο να συγκεντρώνει τις τοπικές και περιφερειακές, τις δημόσιες, τις ιδιωτικές και τις μη κερδοσκοπικές δυνάμεις για ανταλλαγή μεθόδων, γνώσεων και εμπειριών. Για να επιτευχθεί ευρεία συμμετοχή πρέπει το κόστος να είναι χαμηλό.

Βρυξέλλες, 6 Δεκεμβρίου 2006.

Ο Πρόεδρος

της Επιτροπής των Περιφερειών

Michel DELEBARRE


(1)  Γνωμοδότηση με θέμα «Οι γυναίκες και η φτώχεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση», CdR 151/2005 fin.

(2)  Gurmai, Z. (2006). Roadmap has no fast lane. Έγγραφο θέσης PES.