Γνωμοδότηση για το Πράσινο Βιβλίο: «Δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και συναφή δικαιώματα στην κοινωνία των πληροφοριών»

(96/C 97/03)

Στις 27 Ιουλίου 1995, και σύμφωνα με το άρθρο 198 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, η Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για το παραπάνω Πράσινο Βιβλίο.

Το τμήμα βιομηχανίας, εμπορίου, βιοτεχνίας και υπηρεσιών, στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 10 Ιανουαρίου 1996 με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. Moreland.

Στη 332η σύνοδο ολομέλειάς της (συνεδρίαση της 31ης Ιανουαρίου 1996), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε ομόφωνα την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Έγγραφο της Επιτροπής

1.1. Το παρόν Πράσινο Βιβλίο συνιστά γενικό συμβουλευτικό έγγραφο σχετικά με τη δυνατή περαιτέρω εναρμόνιση των κοινοτικών μέτρων, η οποία ενδέχεται να απαιτηθεί λόγω της ανάπτυξης της «λεωφόρου των πληροφοριών».

1.2. Η έννοια «λεωφόρος των πληροφοριών» σημαίνει, στην ουσία, την εξάπλωση των δικτύων υπολογιστών ως μέσου για την εκτέλεση, έκθεση, διανομή, ανταλλαγή και αποθήκευση έργων και πληροφοριών σε ψηφιακή μορφή. Η μέθοδος αυτή διαβίβασης πληροφοριών, πολιτιστικών έργων και ψυχαγωγικών προγραμμάτων καθίσταται ολοένα και πιο σημαντική, δεδομένου ότι, σε σύγκριση με το παρελθόν, σήμερα όλο και περισσότερες πληροφορίες και πολιτιστικό υλικό είναι δυνατόν να διαβιβάζονται σε ψηφιακή μορφή.

1.3. Το παρόν αίτημα αποσκοπεί στην αντιμετώπιση ορισμένων νομικών ζητημάτων που προκύπτουν από την εξάπλωση της προαναφερθείσας προηγμένης τεχνολογίας.

2. Τα γενικά ερωτήματα της Επιτροπής

2.1. Κατ`αρχήν, η Επιτροπή θέτει ορισμένα προκαταρκτικά ερωτήματα, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται τα εξής:

2.1.1. Το πλέον κατάλληλο επίπεδο για τη διευθέτηση των θεμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο πλαίσιο της κοινωνίας των πληροφοριών είναι το εθνικό, το κοινοτικό ή το διεθνές;

2.1.2. Η ύπαρξη προϊόντων πολυμέσων - π.χ. σύμπυκνων δίσκων (CD-ROM) - απαιτεί τη θέσπιση ειδικής νομοθεσίας, προκειμένου να ληφθεί υπόψη η ανάγκη προστασίας της πολιτισμικής κληρονομιάς;

2.1.3. Πώς μπορεί να υπολογισθεί, από οικονομική άποψη, η συνολική αξία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συναφών δικαιωμάτων, με βάση τα οποία προστατεύονται τα έργα που πρόκειται να διατεθούν μέσω της λεωφόρου των πληροφοριών;

2.1.4. Προβάλλεται αίτημα, αφενός, για τη συλλογή συγκεκριμένων οικονομικών και στατιστικών στοιχείων σχετικά με τις δραστηριότητες στο πλαίσιο της λεωφόρου των πληροφοριών και, αφετέρου, για τον υπολογισμό των οικονομικών επιπτώσεων της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας στα προϊόντα και στις υπηρεσίες που θα διατίθενται μέσω της λεωφόρου των πληροφοριών, ιδιαίτερα όσον αφορά τις ΜΜΕ και την επίδραση στην απασχόληση.

2.2. Εν συνεχεία, το Πράσινο Βιβλίο εξετάζει ορισμένα συγκεκριμένα θέματα και κατόπιν θέτει εκ νέου ορισμένα ζητήματα με τη μορφή ερωτήσεων.

3. Τα ειδικά ερωτήματα της Επιτροπής

3.1. Τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας είναι εδαφικά και, κατά συνέπεια, θα είναι δύσκολο να εκτιμηθεί σε ποιές περιπτώσεις σημειώνεται παραβίαση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας. Η Επιτροπή θέτει το ερώτημα μήπως ο κανόνας σχετικά με τη «χώρα προέλευσης», στο πλαίσιο της Οδηγίας περί συντονισμού ορισμένων κανόνων όσον αφορά τα δικαιώματα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα που εφαρμόζονται στις δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις και την καλωδιακή αναμετάδοση (οδηγία για την καλωδιακή και δορυφορική μετάδοση), θα μπορούσε να δώσει λύση σε αυτό το πρόβλημα. Με άλλα λόγια, η όλη διαδικασία θα μπορούσε να ρυθμίζεται δυνάμει της νομοθεσίας του κράτους στο οποίο πραγματοποιείται η μετάδοση.

3.2. Ζητείται να διατυπωθούν απόψεις σχετικά με το ζήτημα της εξάντλησης δικαιωμάτων διεθνώς (το δικαίωμα εισαγωγής στην ΕΕ προϊόντων που έχουν τεθεί σε κυκλοφορία στην αγορά με τη σύμφωνη γνώμη του κατόχου δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας όσον αφορά τη διάθεση σε χώρες εκτός ΕΕ).

3.3. Τίθεται το ερώτημα εάν και κατά πόσον η ψηφιοποίηση έργων συνιστά, σε περίπτωση που πραγματοποιείται χωρίς τη συγκατάθεση του κατόχου του δικαιώματος, αναπαραγωγή και, επομένως, παραβίαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

3.4. Η Επιτροπή ζητεί να διατυπωθούν απόψεις τόσο σχετικά με τη μετάδοση για ιδιωτική χρήση όσο και σχετικά με τις περιπτώσεις στις οποίες οι μεταδόσεις θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως μεταδόσεις προς το ευρύ κοινό.

3.5. Η Επιτροπή θέτει το ερώτημα εάν θα πρέπει να παρασχεθεί στους κατόχους δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ειδικό δικαίωμα ελέγχου της ψηφιακής διάδοσης.

3.6. Η ψηφιακή ραδιοτηλεοπτική μετάδοση θα καταστήσει δυνατό να πραγματοποιούνται, αφενός, πολύ περισσότερες μεταδόσεις ήχου ή εικόνας υψηλότερης ποιότητας στην ίδια συχνότητα και, αφετέρου, αισθητά περισσότερες διασυνοριακές μεταδόσεις. Εάν αυξηθεί ο αριθμός των μεταδόσεων, τότε θα αυξηθεί και ο αριθμός των αντιγραφών. Ζητείται να διατυπωθούν απόψεις σχετικά με το εάν και κατά πόσον οι καλλιτέχνες και άλλοι κάτοχοι «συναφών δικαιωμάτων» θα πρέπει να διαθέτουν το αποκλειστικό δικαίωμα να εμποδίζουν τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση των έργων τους.

3.7. Τα ηθικά δικαιώματα του δημιουργού συνίστανται στο δικαίωμά του/της να αναγνωρίζει την πατρότητα ενός έργου, στο δικαίωμα να μην υφίστανται τα έργα του/της αλλαγές δίχως τη συναίνεσή του/της και να μην υποτιμάται η αξία τους. Τίθεται το ερώτημα κατά πόσον θα πρέπει να εναρμονισθούν οι νόμοι περί ηθικών δικαιωμάτων στην Κοινότητα, κατά πόσον η συναίνεση για την ψηφιοποίηση ενός έργου θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως παραίτηση από τα ηθικά δικαιώματα και κατά πόσον θα πρέπει να υφίστανται συλλογικές συμφωνίες οι οποίες να αφορούν τα ηθικά δικαιώματα μεταξύ συγγραφέων και εκδοτών.

3.8. Η Επιτροπή θέτει ερωτήματα σχετικά με την εκμετάλλευση των δικαιωμάτων, ιδιαίτερα σχετικά με τον εάν απαιτείται κεντρικό σύστημα για την εκκαθάριση των δικαιωμάτων που απορρέουν από την εκμετάλλευση των προϊόντων πολυμέσων και εάν η Κοινότητα θα πρέπει να θεσπίσει κανόνες για το χειρισμό των θεμάτων αυτών.

4. Γενικές παρατηρήσεις

4.1. Η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το Πράσινο Βιβλίο, ιδιαίτερα διότι η ταχεία ανάπτυξη της τεχνολογίας συνεπάγεται τη συνεχή επαναξιολόγηση των νομικών κανόνων που την διέπουν.

4.2. Το πλέον κατάλληλο επίπεδο για τον χειρισμό των θεμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στην κοινωνία των πληροφοριών πρέπει μακροπρόθεσμα να είναι το διεθνές επίπεδο: η κοινωνία των πληροφοριών υποβιβάζει τη σημασία των εθνικών συνόρων. Συνεπώς, οι πρωτοβουλίες στον τομέα αυτόν θα πρέπει να αναλαμβάνονται σε κοινοτική μάλλον παρά σε εθνική κλίμακα και η έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην επίτευξη συναινέσεως όσον αφορά τη θέση της ΕΕ. Αυτό θα αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία υπό το φως των συμπερασμάτων στα οποία κατέληξε η κυβέρνηση των ΗΠΑ στο πρόσφατο Λευκό Βιβλίο της για το θέμα.

4.3. Μολονότι η Επιτροπή πρέπει να επαινεθεί για τη νομοθεσία σχετικά με την οποία επέτυχε ήδη να λάβει την έγκριση του Συμβουλίου, η σχετική διαδικασία είναι αργή και περίπλοκη και θα πρέπει να λαμβάνει δεόντως υπόψη τις εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτιστικές ιδιαιτερότητες. Είναι σημαντικό να υπάρχει επίγνωση των προτεραιοτήτων κατά τον χειρισμό των θεμάτων εκείνων που είναι ιδιαίτερα επιζήμια για την ευρωπαϊκή βιομηχανία και για τις δυνατότητες της ΕΕ να αξιοποιήσει την πολιτισμική κληρονομιά της ανταγωνιζόμενη τον έξω κόσμο, και στις περιπτώσεις όπου παρουσιάζονται σαφή προβλήματα που σχετίζονται με φραγμούς στο εμπόριο στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς.

4.4. Κατά την ΟΚΕ, οι κύριες προτεραιότητες είναι - (σύμφωνα με τη σειρά με την οποία εκτίθενται στο Πράσινο Βιβλίο) οι εξής:

4.4.1. το ζήτημα του προσδιορισμού της νομοθέσιας που ισχύει για τις διασυνοριακές συναλλαγές στο εσωτερικό της Κοινότητας καθώς και από και προς τρίτες χώρες 7

4.4.2. η εναρμόνιση των νομοθεσιών περί εξαντλήσεως των δικαιωμάτων 7

4.4.3. η διασφάλιση της πλήρους προστασίας του δικαιώματος περιορισμού της ψηφιοποίησης ως μέρους του δικαιώματος αναπαραγωγής 7

4.4.4. η εναρμόνιση των νομοθεσιών των κρατών μελών οι οποίες αφορούν (και/ή καθορίζουν) το πότε τα έργα που διαδίδονται μέσω της «λεωφόρου των πληροφοριών» θα διατεθούν στο ευρύ κοινό 7

4.4.5. η εναρμόνιση των νομοθεσιών περί ηθικών δικαιωμάτων στην Κοινότητα οι οποίες διαφέρουν αρκετά 7

4.5. Η λύση που θα δοθεί στα θέματα αυτά πρέπει να λάβει υπόψη την ισορροπία των συμφερόντων μεταξύ δημιουργών, παραγωγών και καταναλωτών.

5. Ειδικές παρατηρήσεις

5.1. Γενικά θέματα

5.1.1. Ποιο είναι το καταλληλότερο επίπεδο για τον χειρισμό των θεμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στην κοινωνία των πληροφοριών - το εθνικό, το κοινοτικό ή το διεθνές; Το καταλληλότερο επίπεδο για τον χειρισμό των θεμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στην κοινωνία των πληροφοριών είναι το διεθνές επίπεδο (βλ. παρατηρήσεις πιο πάνω).

5.1.2. Η νομική προστασία των βάσεων δεδομένων μάλλον επαρκεί για την προστασία των περισσότερων προϊόντων πολυμέσων. Επιπλέον, υπάρχουν επιχειρήματα υπέρ της θέσπισης αυστηρής νομοθεσίας για τα ηθικά δικαιώματα στο κοινοτικό επίπεδο.

5.1.3. Η ΟΚΕ φρονεί ότι η συνολική οικονομική αξία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συναφών δικαιωμάτων τα οποία προστατεύουν τα έργα προς διάθεση μέσω της «λεωφόρου των πληροφοριών» δεν είναι δυνατόν να υπολογισθεί εύκολα. Όσον αφορά τις ΜΜΕ, η ΟΚΕ είναι της γνώμης ότι η οδηγία περί λογισμικών εξισορροπεί τα δικαιώματα του μικρού παραγωγού με τα δικαιώματα μιας μεγαλύτερης επιχείρησης. Στο σημείο αυτό ίσως χρειάζεται κάτι ανάλογο. Σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζεται να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ της πλήρους απαγόρευσης και της υποχρεωτικής άδειας. Επίσης, η ΟΚΕ θεωρεί ότι δεν πρέπει να υποτιμούνται οι επιπτώσεις της νομοθεσίας περί δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στην απασχόληση και συμφωνεί ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο ζήτημα της πνευματικής ιδιοκτησίας σε κοινοτική κλίμακα.

5.2. Ειδικά θέματα

5.2.1. Εφαρμοστέο δίκαιο

Η ΟΚΕ συμφωνεί καταρχήν ότι, όπως υποδεικνύει η Επιτροπή, τη λύση στις δυσκολίες που παρουσιάζει η συχνή μεταφορά δεδομένων μεταξύ χωρών θα μπορούσε ενδεχομένως να δώσει ένας κανόνας όσον αφορά την «χώρα προέλευσης», με βάση το παράδειγμα της οδηγίας περί δορυφορικών ραδιοτηλεοπτικών μεταδόσεων και καλωδιακών μεταδόσεων. Θα πρέπει ωστόσο να υπάρξει μέριμνα ώστε να μην είναι δυνατόν να μεταδίδονται έργα από τα κράτη μέλη εκείνα που διαθέτουν χαμηλότερα επίπεδα προστασίας ή μειωμένη ικανότητα επιβολής της προστασίας. Η φόρτωση έργων (uploading) στο διεκπεραιωτή (server) και η διοχέτευσή τους προς άλλους υπολογιστές είναι ορθό να διέπεται από τη νομοθεσία του κράτους στο οποίο είναι εγκατεστημένος ο διεκπεραιωτής ή οιοσδήποτε άλλος διοχετευτής έργων. Οι νομοθετικές διατάξεις, ωστόσο, πρέπει να διασφαλίζουν ότι ο κάτοχος δικαιωμάτων δικαιούται να επιβάλλει τα δικαιώματά του στον τόπο όπου πραγματοποιείται η φόρτωση (downloading). Είναι επίσης αναγκαίο να εναρμονισθούν, ενισχυθούν και εφαρμοσθούν σε κοινοτική κλίμακα οι κανόνες επιβολής της προστασίας.

5.2.2. Εξάντληση των δικαιωμάτων

Πρόκειται για πολύπλοκο ζήτημα. Το κύριο ερώτημα το οποίο τίθεται είναι κατά πόσον οι εισαγωγές σε ηλεκτρονική ή φυσική μορφή από το εξωτερικό της Κοινότητας που αφορούν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, θα πρέπει να ελέγχονται από τον κάτοχο των δικαιωμάτων αυτών όταν εισέρχονται στην Κοινότητα. Αυτό εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο γίνεται εκμετάλλευση των προστατευόμενων έργων ή των προϊόντων που έχουν συνάφεια με αυτά. Η υφιστάμενη κοινοτική νομοθεσία προβλέπει ότι η αρχή της εξάντλησης δικαιωμάτων εφαρμόζεται μόνο στην περίπτωση που τα δικαιώματα αυτά αφορούν φυσικά προϊόντα και όχι στην περίπτωση που διανέμονται σε ηλεκτρονική μορφή. Κατά συνέπεια, ο κάτοχος δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας διατηρεί πλήρως τον έλεγχο επί των εισαγωγών σε ηλεκτρονική μορφή από χώρες εκτός της Κοινότητας, καθώς και επί της περαιτέρω διανομής τους. Σε γενικές γραμμές, η άποψη της ΟΚΕ είναι ότι η αρχή αυτή θα πρέπει να εφαρμόζεται για τις εισαγωγές έργων και άλλων προστατευόμενων ειδών που εμπερικλείονται σε προϊόντα που εισάγονται στην Κοινότητα σε φυσική μορφή. Στην περίπτωση, ωστόσο, κατά την οποία σε μία τρίτη χώρα προστατεύεται επαρκώς η πνευματική ιδιοκτησία και ο κάτοχος των πνευματικών δικαιωμάτων έχει χορηγήσει άδεια για την κυκλοφορία προϊόντων σε ηλεκτρονική μορφή, ο γενικός αυτός κανόνας μπορεί να είναι διαφορετικός. Στις περιορισμένες αυτές περιπτώσεις, ο κάτοχος δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας δεν θα πρέπει να δικαιούται αυτομάτως να περιορίζει την εισαγωγή στην ΕΕ. Παράδειγμα του περιορισμού αυτού αποτελεί η κοινότατη πρακτική της φόρτωσης (downloading) φακέλλων και εγγράφων από «διεκπεραιωτή» (server) που είναι εγκατεστημένος στις ΗΠΑ σε υπολογιστή που βρίσκεται σε κράτος μέλος της ΕΕ. Είναι σχεδόν αδύνατο να ασκηθεί έλεγχος σε δραστηριότητες αυτού του είδους. Κατά την ΟΚΕ, στις περιπτώσεις αυτές, είναι δίκαιο οιοσδήποτε «φορτώνει» δεδομένα ευρισκόμενος σε κράτος μέλος της ΕΕ να έχει τα ίδια ακριβώς δικαιώματα - ούτε λιγότερα, ούτε περισσότερα - με κάποιον που «φορτώνει» δεδομένα στις ΗΠΑ.

5.2.3. Ψηφιοποίηση

Τίθεται το ερώτημα αν η ψηφιοποίηση των έργων θα πρέπει να αποτελεί αναπαραγωγή και ως εκ τούτου να συνιστά παραβίαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας εφόσον πραγματοποιείται χωρίς την έγκριση του κατόχου του δικαιώματος. Η (οριστική ή προσωρινή) ψηφιοποίηση έργου ισοδυναμεί με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο αντιγραφής και θα πρέπει κατ`αρχήν να τυγχάνει της ίδιας μεταχείρισης 7 εφόσον τούτο δεν αποτελεί κοινή αρχή σε όλα τα κράτη μέλη, θα πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα εναρμόνισης. Δεύτερο και συναφές ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσον ο κάτοχος δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας που αφορούν την ψηφιοποίηση έχει τη δυνατότητα να αποκλείσει τρίτους από την ψηφιοποίηση έργων χωρίς συγκατάθεση, ή κατά πόσον η κατοχή δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας πρέπει να ισοδυναμεί με το δικαίωμα είσπραξης αμοιβής για την ψηφιοποίηση, η οποία και θα επιτρέπεται υπό τον όρο ότι θα καταβάλλεται η αμοιβή αυτή. Δεδομένου ότι η ψηφιοποίηση δεν διαφέρει από τα άλλα μέσα αντιγραφής, η ΟΚΕ δεν βλέπει για ποιο λόγο θα πρέπει να γίνει παρέκκλιση από τη βασική αρχή σύμφωνα με την οποία το δικαίωμα που διαθέτει ο κάτοχος δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας να την εμποδίζει πρέπει να αποτελεί αποκλειστικό δικαίωμα.

5.2.4. Ιδιωτική αντιγραφή

Μολονότι δεν υποστηρίζεται ότι η ιδιωτική αντιγραφή θα πρέπει αυτομάτως να επιτραπεί, θα πρέπει να διασφαλιστεί κατά προτεραιότητα ότι θα απαγορεύεται σαφώς η χωρίς έγκριση αντιγραφή για εμπορικούς σκοπούς. Ειδική προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην αντιγραφή για εκπαιδευτική και επιστημονική χρήση. Όσον αφορά την ιδιωτική, μη εμπορική, αντιγραφή, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε θέματα τα οποία έχουν σαφώς επιζήμιες συνέπειες για τους κατόχους δικαιωμάτων.

5.2.5. Τεχνική προστασία

Τίθεται το ερώτημα κατά πόσον τα κράτη μέλη θα πρέπει να προβλέψουν τη λήψη μέτρων νομικού χαρακτήρα τα οποία να διασφαλίζουν τη συμμόρφωση με τεχνικά συστήματα προστασίας κατά της αντιγραφής. Το ερώτημα αυτό χωρίζεται σε δύο υποερωτήματα, και συγκεκριμένα κατά πόσον οι κατασκευαστές θα πρέπει να υποχρεώνονται να ενσωματώνουν συστήματα τεχνικής προστασίας στο φυσικό εξοπλισμό (hardware) τους και κατά πόσον η παραγωγή και πώληση φυσικού εξοπλισμού που παρακάμπτει την τεχνική αυτή προστασία θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως παραβίαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή άλλων δικαιωμάτων στην περίπτωση που αποτελούν αντικείμενο τεχνικής προστασίας. Κατά την ΟΚΕ, δεν είναι ορθό να επιβάλλεται στους κατόχους δικαιωμάτων ή τους κατασκευαστές η υποχρέωση να υιοθετούν ένα συγκεκριμένο καθεστώς τεχνικής προστασίας. Στην περίπτωση ωστόσο που ένα καθεστώς αυτού το είδους υιοθετηθεί, τότε κάθε προσπάθεια παράκαμψής του θα πρέπει να θεωρείται παράνομη.

5.2.6. Ψηφιακή μετάδοση

Οι αρχές που αναφέρονται στο σημείο 5.2.3 αποκαλύπτουν ότι τα δικαιώματα των κατόχων «συναφών δικαιωμάτων» θα πρέπει κατ`αρχήν να είναι αποκλειστικά δικαιώματα και όχι απλώς δικαιώματα σε δίκαιη αμοιβή, καθώς και ότι δεν θα πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ αναλογικής και ψηφιακής μετάδοσης.

5.2.7. Δικαίωμα ψηφιακής μετάδοσης/εκπομπής

Η Επιτροπή θέτει το ερώτημα κατά πόσον είναι σκόπιμο να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας για το δικαίωμα εκμίσθωσης δικαιωμάτων στις ηλεκτρονικές εκπομπές σημείο προς σημείο. Η ΟΚΕ φρονεί ότι αυτό δεν είναι ορθό. Μία επέκταση αυτού του είδους θα ήταν τεχνητή (η εκπομπή δεν αποτελεί επ`ουδενί λόγω εκμίσθωση) και άσκοπη (το δικαίωμα εκμίσθωσης θεσπίστηκε για να αντισταθμισθεί εν μέρει η εξάντληση των δικαιωμάτων του δικαιούχου σε φυσικά αντίγραφα του έργου και, όπως τονίστηκε πιό πάνω, η απόλυτη εξάντληση των δικαιωμάτων όσον αφορά τις ηλεκτρονικές εκπομπές δεν είναι ορθή). Κατά την ΟΚΕ, ωστόσο, οι εκπομπές θα πρέπει να καλύπτονται από τα αποκλειστικά δικαιώματα του δικαιούχου, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να διαθέτει τα έργα στο ευρύ κοινό. Μία απλή μέθοδος θα μπορούσε να διασφαλίσει ότι το δικαίωμα της παρεμπόδισης εκπομπών σημείο προς σημείο αποτελεί μέρος του δικαιώματος της παρεμπόδισης της αναπαραγωγής. Μία εναλλακτική λύση, η οποία έχει την υποστήριξη της κυβέρνησης των ΗΠΑ στο Λευκό Βιβλίο της, θα μπορούσε να είναι η θέσπιση αποκλειστικού δικαιώματος εκπομπής ως μέρους του δικαιώματος διανομής. Η πρώτη μέθοδος είναι απλούστερη.

5.2.8. Ηθικά δικαιώματα

Τα ηθικά δικαιώματα είναι σημαντικά για τους δημιουργούς. Η αυξημένη διασυνοριακή διακίνηση έργων υποδηλώνει ότι τώρα είναι περισσότερο αναγκαία η εναρμόνιση από ό,τι στο παρελθόν. Η ευκολία με την οποία μπορούν να αλλοιώνονται τα ψηφιακά έργα αποκαλύπτει ότι το βάσιμο των ισχυρών ηθικών δικαιωμάτων, τουλάχιστον στο επίπεδο που ορίζει η Σύμβαση της Βέρνης, έχει, κατά τη γνώμη της ΟΚΕ, αποδειχθεί. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, ωστόσο, θα πρέπει να επιτρέπεται το ενδεχόμενο παραίτησης από την άσκηση των δικαιωμάτων αυτών.

5.2.9. Διαχείριση των δικαιωμάτων

Ερωτήματα τίθενται επίσης όσον αφορά την απόκτηση και τη χρήση των δικαιωμάτων καθώς και όσον αφορά τα τεχνικά συστήματα προστασίας, ιδιαίτερα δε κατά πόσο θα πρέπει να υπάρχει κεντρικό σύστημα για την εκκαθάριση των δικαιωμάτων που προκύπτουν από την εκμετάλλευση των προϊόντων πολυμέσων και κατά πόσον η Κοινότητα θα πρέπει να θεσπίσει κανόνες για τη συγκεντρωτική διαχείριση αυτών των συστημάτων. Κατά την άποψη της ΟΚΕ, είναι πρόωρο να αντιμετωπιστεί το ενδεχόμενο συγκεντρωτικής διαχείρισης της εκμετάλλευσης των δικαιωμάτων με τον τρόπο αυτό 7 αν οι δημιουργοί επιθυμούν να παραχωρήσουν συλλογικά τα δικαιώματά τους, τίποτε δεν τους εμποδίζει να συνασπιστούν χωρίς κοινοτική παρέμβαση, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν στα κράτη μέλη.

5.3. Άλλα θέματα - Έργα παραγόμενα από ηλεκρονικό υπολογιστή

Η ΟΚΕ αναφέρθηκε στο θέμα αυτό σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της (στη γνωμοδότησή της π.χ., για το σχέδιο της οδηγίας που έχει πλέον υιοθετηθεί σχετικά με τη νομική προστασία του λογισμικού (91/250/ΕΟΚ). Το Πράσινο Βιβλίο δεν θίγει το θέμα της προστασίας των έργων που παράγονται από ηλεκτρονικό υπολογιστή, δηλαδή έργων που δημιουργούνται απευθείας από πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η πρόοδος της τεχνολογίας έχει αυξήσει τον αριθμό και την ποιότητα παρόμοιων προγραμμάτων, και η ΟΚΕ κρίνει ότι το θέμα θα πρέπει να εξεταστεί εκ νέου. Η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη δεδηλωμένη πρόθεση της Επιτροπής να εξετάσει το θέμα διεξοδικότερα.

Βρυξέλλες, 31 Ιανουαρίου 1996.

Ο Πρόεδρος της

Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Carlos FERRER