7.7.2011   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 199/1

(1)

W swoim komunikacie z dnia 3 marca 2010 r. pt. „Europa 2020 – strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” Komisja wskazała jako jeden z priorytetów rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach („inteligentny rozwój”) oraz przewidziała inicjatywę przewodnią („Mobilna młodzież”), która poprzez wspieranie mobilności młodych ludzi i polepszanie ich sytuacji na rynku pracy ma poprawić wyniki europejskich szkół wyższych i zwiększyć ich atrakcyjność na arenie międzynarodowej, a także podnieść ogólną jakość kształcenia i szkolenia w Unii na wszystkich szczeblach (by łączyły doskonałość z równym dostępem). Niniejsze zalecenie jest częścią inicjatywy „Mobilna młodzież” i jest spójne ze zintegrowanymi wytycznymi do strategii „Europa 2020”.

(2)

Mobilność edukacyjna, czyli transnarodowa mobilność służąca nabywaniu nowej wiedzy oraz nowych umiejętności i kompetencji, to jeden z podstawowych sposobów, w jaki młodzież może zwiększać swoje szanse na zatrudnienie w przyszłości, zyskiwać świadomość międzykulturową i możliwość rozwoju osobistego oraz rozwijać kreatywność i aktywność obywatelską. Ci Europejczycy, którzy są mobilni już jako uczniowie, prawdopodobnie będą mobilni także w późniejszym okresie jako pracownicy. Mobilność edukacyjna może sprawić, że systemy i instytucje kształcenia i szkolenia staną się bardziej otwarte, bardziej europejskie i bardziej międzynarodowe oraz dostępniejsze i skuteczniejsze. Może ona także zwiększyć konkurencyjność Europy, pomagając w budowaniu społeczeństwa intensywnie korzystającego z wiedzy.

(3)

Na korzyści wynikające z mobilności zwrócono uwagę w rezolucji Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie z dnia 14 grudnia 2000 r. w sprawie planu działań na rzecz mobilności (1) oraz w zaleceniu Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 lipca 2001 r. w sprawie mobilności studentów, osób szkolących się, wolontariuszy, nauczycieli i szkoleniowców w obrębie Wspólnoty (2). W tym zaleceniu z 2001 r. poproszono państwa członkowskie o podjęcie właściwych kroków w celu wyeliminowania przeszkód utrudniających mobilność wymienionych grup.

(4)

Od czasu kiedy w 2001 roku przyjęte zostało wyżej wspomniane zalecenie, w dziedzinie mobilności młodzieży poczyniono znaczne postępy. Nie wszystkie instrumenty i narzędzia są jednak w pełni wykorzystywane, nadal też utrzymuje się wiele przeszkód. Ponadto w ostatniej dekadzie znacznie zmienił się ogólny kontekst mobilności edukacyjnej, m.in. w wyniku globalizacji, postępu technicznego, w tym technologii informacyjno-komunikacyjnych, oraz zwiększonego nacisku na zatrudnialność i wymiar społeczny.

(5)

W konkluzjach Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie z dnia 22 maja 2008 r. w sprawie promowania kreatywności i innowacji przez kształcenie i szkolenie podkreślono, że do kreatywności mogą przyczyniać się różnorodność i środowisko wielokulturowe.

(6)

W konkluzjach z dnia 21 listopada 2008 r. w sprawie mobilności młodzieży Rada zwróciła się do państw członkowskich o wyznaczenie celu polegającego na tym, by okresowa nauka za granicą stopniowo stawała się dla wszystkich młodych Europejczyków regułą, a nie wyjątkiem. Do Komisji Rada zwróciła się zaś, by przygotowała plan prac służący włączeniu działań na rzecz mobilności transgranicznej do wszystkich programów europejskich i by wspierała państwa członkowskie w promowaniu mobilności.

(7)

W konkluzjach Rady z dnia 26 listopada 2009 r. w sprawie doskonalenia zawodowego nauczycieli i kadry kierowniczej szkół stwierdzono, że nauczyciele wszystkich szczebli mogliby odnosić większe korzyści z mobilności edukacyjnej i współpracy sieciowej.

(8)

W lipcu 2009 roku Komisja opublikowała zieloną księgę pt. „Promowanie mobilności edukacyjnej młodych ludzi”, która to księga dała początek konsultacjom społecznym w sprawie kilku zagadnień, np.: jak najlepiej umożliwić młodym Europejczykom większą mobilność; jakie przeszkody utrudniające mobilność pozostają do pokonania oraz jak wszystkie zaangażowane podmioty mogą połączyć siły w ramach nowego partnerstwa na rzecz mobilności edukacyjnej. Informacje zwrotne uzyskane w wyniku tych konsultacji oraz opinie otrzymane od Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (3) i Komitetu Regionów (4) były ważnym źródłem wiedzy przy opracowywaniu niniejszego zalecenia.

(9)

Należy promować także mobilność młodych naukowców, aby Unia nie pozostała za konkurentami w dziedzinie badań i innowacji. W komunikacie Komisji z dnia 23 maja 2008 r. pt. „Rozwój kariery i zwiększona mobilność: europejskie partnerstwo na rzecz naukowców” zaproponowano szereg działań mających zapewnić kadrze naukowej z całej Unii odpowiednie szkolenia, atrakcyjną karierę oraz wyeliminowanie przeszkód utrudniających mobilność, natomiast w konkluzjach Rady z dnia 2 marca 2010 r. pt. „Mobilność i ścieżka zawodowa europejskich naukowców” poddano pod rozwagę sposoby zwiększania mobilności naukowców oraz wskazano kilka obszarów działań mających promować swobodny przepływ wiedzy (tzw. piąta swoboda).

(10)

Programy Unii nie tylko znacznie wspierają mobilność i pomagają rozwijać systemy edukacyjne i nadawać im wymiar międzynarodowy, lecz także umożliwiają upowszechnianie na szczeblu Unii wzorcowych rozwiązań i narzędzi ułatwiających mobilność młodzieży we wszystkich kontekstach uczenia się i szkolenia.

(11)

Z powodów gospodarczych należy szczególnie zadbać o skuteczne wykorzystanie oraz administracyjne uproszczenie istniejących krajowych i unijnych programów i narzędzi do promowania i wspierania mobilności edukacyjnej.

(12)

Niniejsze zalecenie dotyczy młodzieży uczącej się lub szkolącej w Europie we wszystkich kontekstach, tzn. w szkole, podczas szkoleń zawodowych (w szkole lub na praktykach), w ramach studiów krótkiego cyklu oraz na studiach licencjackich, magisterskich i doktoranckich, a także podczas wymian młodzieżowych, wolontariatu lub staży – w Unii lub poza jej terytorium. Uznaje się, że mobilność edukacyjna jest ważna we wszystkich dyscyplinach i dziedzinach, takich jak kultura, nauka, technika, sztuka i sport; uznaje się ją także za ważną dla młodych przedsiębiorców i naukowców. „Uczenie się” w rozumieniu niniejszego zalecenia obejmuje uczenie się formalne, pozaformalne i nieformalne.

(13)

Niniejsze zalecenie ma zachęcić państwa członkowskie do promowania mobilności edukacyjnej młodych ludzi i jeżeli to możliwe – do eliminowania przeszkód hamujących postępy w tej dziedzinie. Równocześnie w pełni respektuje ono kompetencje i obowiązki państw członkowskich wynikające z przepisów krajowych i unijnych.

(14)

Niniejsze zalecenie zachęca państwa członkowskie również do pełnego wykorzystania potencjału istniejących instrumentów unijnych i bolońskich, by ułatwić mobilność, w szczególności Europejskiej karty na rzecz jakości mobilności, dokumentów Europass (w tym suplementu do dyplomu), dokumentu Youthpass, europejskich ram kwalifikacji, europejskiego systemu transferu i akumulacji punktów w szkolnictwie wyższym oraz europejskiego systemu transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym.

(15)

Niniejsze zalecenie zawiera konkretne wskazówki co do kwestii administracyjnych i instytucjonalnych związanych z mobilnością edukacyjną młodzieży,

a)

podniosły jakość informacji i doradztwa co do możliwości w zakresie mobilności o zasięgu krajowym, regionalnym i lokalnym oraz co do dostępności stypendiów, kierując te usługi do konkretnych grup osób uczących się w Unii i poza jej terytorium. Aby rozpowszechniać informacje oraz komunikować się i kontaktować z młodzieżą i ze wszystkimi innymi zainteresowanymi stronami, państwa członkowskie powinny korzystać z nowych, kreatywnych i interaktywnych metod;

b)

ułatwiły wszystkim młodym ludziom dostęp do informacji o mobilności edukacyjnej, np. za pomocą scentralizowanych portali internetowych i innych usług internetowych, ośrodków wsparcia (takich jak „biura europejskie”) oraz usług informacyjnych i doradczych. Pomocne może okazać się również korzystanie z usług opartych na Internecie. W tym kontekście zaleca się korzystanie z sieci Euroguidance;

c)

współpracowały z Komisją nad dalszym rozwojem i uaktualnianiem portalu PLOTEUS (portalu poświęconego możliwościom uczenia się), zwiększając liczbę krajowych źródeł informacji, do których obywatele mają bezpośredni dostęp poprzez jego wielojęzyczny interfejs;

d)

zachęcały stosowne agencje krajowe i regionalne do zharmonizowania swojej pracy z pracą podmiotów zaangażowanych w mobilność edukacyjną, aby zapewnić jasny, spójny i prosty przepływ informacji.

a)

promowały wśród osób uczących się, ich rodzin, nauczycieli, szkoleniowców, osób pracujących z młodzieżą oraz pracodawców wartość dodaną mobilności edukacyjnej, która polega na samorealizacji, rozwijaniu kompetencji zawodowych, językowych, społecznych i międzykulturowych oraz zwiększaniu kreatywności, aktywności obywatelskiej i przyszłych szans na zatrudnienie – zwłaszcza w kontekście coraz bardziej globalizującego się rynku pracy;

b)

zachęcały do tworzenia sieci kontaktów między stosownymi organizacjami, zainteresowanymi stronami i innymi podmiotami, po to by zapewnić skoordynowane podejście do motywowania młodzieży;

c)

zachęcały osoby uczące się, które już mają doświadczenie w mobilności, do kontaktów z osobami, które takiego doświadczenia jeszcze nie mają, w celu zwiększania ich motywacji („koleżeńska wymiana doświadczeń”);

d)

sprzyjały kulturze mobilności, np. włączając możliwość mobilności we wszystkie konteksty uczenia się oraz zabiegając, by w społeczeństwie powszechniej uznawano wartość mobilności edukacyjnej.

a)

potwierdziły wagę uczenia się języków obcych i nabywania kompetencji międzykulturowych od wczesnych etapów kształcenia, zachęcając do dobrego jakościowo językowego i kulturowego przygotowania do mobilności zarówno w ramach kształcenia ogólnego, jak i zawodowego;

b)

zachęcały nauczycieli do stosowania bardziej nowatorskich metod kształcenia językowego, w tym metod opartych na technologiach informacyjno-komunikacyjnych. Szczególną uwagę należy zwrócić na defaworyzowane osoby uczące się i na ich specyficzne potrzeby;

c)

sprzyjały zdobywaniu przez młodzież podstawowych kompetencji informatycznych, aby mogła w ten sposób w optymalnych warunkach przygotować się do mobilności oraz korzystać z nowych możliwości mobilności wirtualnej, która jest uzupełnieniem mobilności fizycznej;

d)

zachęcały do rozwijania partnerstw i kontaktów między instytucjami edukacyjnymi oraz między organizatorami uczenia się pozaformalnego w celu lepszego przygotowania mobilności.

a)

w miarę możliwości rozwiązały kwestie administracyjne utrudniające osobom spoza Unii Europejskiej, które chcą skorzystać z możliwości uczenia się w państwie członkowskim, otrzymanie wizy i zezwolenia na pobyt;

b)

w miarę możliwości zmniejszyły obciążenia administracyjne w celu promowania mobilności edukacyjnej wiążącej się z przyjazdami do Unii lub wyjazdami do państw trzecich. Mobilność edukacyjną między Unią a innymi częściami świata ułatwiłyby: lepsza współpraca i lepsze partnerstwo z państwami trzecimi, umowy między odpowiednimi organami w państwach członkowskich oraz dwustronne umowy między instytucjami;

c)

przyjrzały się kwestiom wynikającym z różnorodności przepisów w Unii względem małoletnich uczestniczących w programach mobilności edukacyjnej;

d)

określiły jasne systemy, które zachęcałyby osoby odbywające praktyki w ramach kształcenia zawodowego do podejmowania mobilności edukacyjnej. Aby zwiększyć mobilność edukacyjną praktykantów, a także młodych naukowców, państwa członkowskie powinny – zgodnie ze swoim prawodawstwem krajowym – zapewnić odpowiedni dostęp do ochrony, rozumianej jako ubezpieczenia, normy pracy, wymogi w zakresie higieny i bezpieczeństwa oraz ustalenia co do podatków, zabezpieczenia społecznego i emerytur;

e)

aktywnie zachęcały do opracowywania i realizowania programów kształcenia i szkolenia wspólnie z instytucjami z innych krajów;

f)

w stosownych przypadkach włączały możliwości mobilności edukacyjnej do programów nauczania lub programów szkolenia. Ponadto umożliwiały także mobilność na krótki okres, co może pomóc przekonać do niej większą liczbę młodych ludzi.

a)

stosowały istniejące karty jakości, takie jak Europejska karta na rzecz jakości mobilności oraz karty krajowe i regionalne, aby zagwarantować mobilność o wysokiej jakości, oraz promowały zapewnianie jakości w odniesieniu do wszystkich aspektów mobilności;

b)

zachęcały do stałego dialogu i jasnych ustaleń między instytucjami macierzystymi a instytucjami goszczącymi, np. do stosowania porozumień o programie zajęć. Zachęcały także do uznawania wiedzy, umiejętności i kompetencji nabytych przez osoby uczące się, do stosowania przejrzystych procedur wyboru, do koleżeńskiej wymiany doświadczeń oraz do zorganizowanego wspierania osób uczących się;

c)

sprzyjały mechanizmom pozwalającym regularnie uzyskiwać opinie zwrotne po okresie mobilności edukacyjnej, po to by zapewnić wysoką jakość mobilności;

d)

sprzyjały systemom mentoringu i partnerskiego uczenia się, aby zapewnić integrację mobilnych osób uczących się w państwie goszczącym lub instytucji goszczącej;

e)

zachęcały do zapewniania mobilnym osobom uczącym się dogodnych warunków bytowych, takich jak zakwaterowanie, wyżywienie i transport, po przystępnych cenach;

f)

zachęcały do zapewniania osobom uczącym się doradztwa co do tego, jak najlepiej skorzystać z mobilności edukacyjnej, by rozwinąć wiedzę, umiejętności i kompetencje;

g)

zachęcały do zapewniania osobom uczącym się, które powróciły po okresie mobilności, doradztwa co do możliwości wykorzystania kompetencji zdobytych podczas pobytu za granicą. Zapewniały im także pomoc w ponownej integracji po długim pobycie za granicą.

a)

promowały wdrażanie i stosowanie instrumentów Unii ułatwiających transfer i walidację efektów uczenia się wynikających z mobilności między państwami członkowskimi. Należy również lepiej propagować te instrumenty, szczególnie wśród pracodawców;

b)

ulepszyły procedury i wytyczne w zakresie walidacji i uznawania uczenia się nieformalnego i pozaformalnego, po to by sprzyjać większej mobilności np. w formie wolontariatu i pracy z młodzieżą;

c)

zajęły się kwestią walidacji i uznawania wiedzy, umiejętności i kompetencji zdobytych za granicą w okresie mobilności, takich jak znajomość języków obcych;

d)

wspierały punkty kontaktowe, w których można uzyskać informacje, jak po powrocie z zagranicy ubiegać się o uznanie i poświadczenie zdobytych kwalifikacji, oraz bardziej eksponowały takie punkty.

a)

zachęcały do ustanawiania partnerstw na rzecz mobilności edukacyjnej z podmiotami zarówno publicznymi, jak i prywatnymi działającymi na szczeblu regionalnym i lokalnym. Cennymi partnerami w tym kontekście mogą być izby handlowe, stowarzyszenia przedsiębiorców, stowarzyszenia instytucji kształcenia i szkolenia zawodowego, stowarzyszenia zawodowe oraz organizacje pozarządowe. Ponadto należy popierać sieci szkół, uczelni i przedsiębiorstw wymieniające się informacjami, nowościami i doświadczeniami;

b)

zachęcały organy regionalne i lokalne, by zwiększały swoją rolę w promowaniu mobilności edukacyjnej przez korzystanie z istniejących sieci i tworzenie nowych partnerstw;

c)

stymulowały aktywną współpracę i komunikację, w tym zwiększanie świadomości i propagowanie wagi mobilności edukacyjnej, między sektorem edukacji a sektorem biznesu, ponieważ zaangażowanie przedsiębiorstw – np. w formie zapewniania praktyk – jest ważnym czynnikiem zwiększającym mobilność młodzieży. W stosownych przypadkach tworzyły – zgodnie z prawodawstwem unijnym i krajowym – zachęty, takie jak specjalne dotacje dla przedsiębiorstw, aby skłonić je do angażowania się w zapewnianie praktyk;

d)

przyczyniały się do spójności i komplementarności programów krajowych i unijnych w celu tworzenia efektu synergii i zwiększania skuteczności programów mobilności.

a)

zachęcały do korzystania z pomocy promotorów mobilności, takich jak nauczyciele, szkoleniowcy, rodziny, osoby pracujące z młodzieżą oraz młodzi ludzie, którzy już korzystali z mobilności, w celu zainspirowania i zmotywowania młodzieży do podejmowania mobilności. Zachęcały pracodawców z sektora edukacji, by uznawali i doceniali zaangażowanie nauczycieli, szkoleniowców oraz osób pracujących z młodzieżą w kwestie mobilności edukacyjnej.

b)

promowały i wspierały mobilność edukacyjną jako element kształcenia i doskonalenia zawodowego dyrektorów placówek edukacyjnych, nauczycieli, szkoleniowców, personelu administracyjnego oraz osób pracujących z młodzieżą.

a)

wspierały – na zasadzie dobrowolności – prace nad możliwością stworzenia ram metodologicznych w celu monitorowania postępów w promowaniu mobilności edukacyjnej i eliminowaniu przeszkód ją utrudniających, w oparciu o studium przygotowawcze sporządzone przez sieć Eurydice z pomocą ekspertów z państw członkowskich – z pełnym wykorzystaniem istniejących źródeł danych i informacji;

b)

przekazywały Komisji sprawozdania z postępów w promowaniu mobilności edukacyjnej i eliminowaniu przeszkód ją utrudniających w ramach istniejących struktur sprawozdawczych strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia („ET 2020”),

1)

zapewnić – w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi – pełne i skuteczne wykorzystanie programów i środków finansowych Unii, zwłaszcza z dziedziny uczenia się przez całe życie, po to by dać młodzieży w dłuższym okresie szersze możliwości uczenia się, i między innymi rozważyć ewentualność wykorzystania w tym celu europejskich funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i środków z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (5);

2)

wspierać państwa członkowskie w wysiłkach na rzecz promowania mobilności edukacyjnej, zwłaszcza biorąc pod uwagę konsekwencje niniejszego zalecenia w kontekście przyszłych edycji unijnych programów w dziedzinie kształcenia i szkolenia oraz problematyki młodzieżowej, a także kolejnych wieloletnich ram finansowych Unii;

3)

udoskonalić – we współpracy z państwami członkowskimi – ramy statystyczne stosowane do mierzenia transnarodowej mobilności edukacyjnej;

4)

zbadać – w ścisłej współpracy z ekspertami z państw członkowskich – możliwość stworzenia ram metodologicznych, które w komunikacie Komisji pt. „Mobilna młodzież” nazwano „tablicą wyników mobilności” i które pozwalałyby monitorować postępy w promowaniu mobilności edukacyjnej i eliminowaniu przeszkód ją utrudniających;

5)

ocenić postępy w usuwaniu przeszkód ograniczających mobilność edukacyjną po czterech latach realizacji niniejszego zalecenia.