23.9.2011   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 246/5

(1)

Zgodnie z art. 147 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) Unia ma przyczyniać się do urzeczywistnienia wysokiego poziomu zatrudnienia, zachęcając do współpracy państwa członkowskie i, w razie potrzeby, wspierając i uzupełniając ich działanie.

(2)

Zgodnie z art. 153 ust. 1 TFUE Unia ma wspierać i uzupełniać działania państw członkowskich dotyczące warunków pracy, integracji osób wykluczonych z rynku pracy oraz zwalczania wykluczenia społecznego.

(3)

Zgodnie z art. 3 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej zadaniem Unii jest między innymi zwalczanie wykluczenia społecznego i dyskryminacji oraz wspieranie sprawiedliwości społecznej i ochrony socjalnej, równości kobiet i mężczyzn oraz solidarności między pokoleniami.

(4)

W art. 174 TFUE uznano, że niektóre regiony Unii cierpią na skutek poważnych i trwałych niekorzystnych warunków demograficznych, które mogą negatywnie wpływać na ich poziom rozwoju, i wymagają szczególnej uwagi, jeżeli Unia ma zrealizować cel związany ze spójnością gospodarczą, społeczną i terytorialną.

(5)

Zgodnie z art. 25 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej Unia uznaje i szanuje prawo osób w podeszłym wieku do godnego i niezależnego życia oraz do uczestniczenia w życiu społecznym i kulturalnym.

(6)

Starzenie się to niewątpliwie wyzwanie dla całego społeczeństwa i dla wszystkich pokoleń w Europie; jest to również kwestia solidarności międzypokoleniowej i kwestia dotycząca rodziny.

(7)

Grupa ludności Unii obejmująca osoby w wieku około 60 lat i starsze będzie rosła w tempie szybszym niż kiedykolwiek dotąd. Jest to bardzo pozytywne zjawisko, gdyż jest ono logiczną konsekwencją poprawy stanu zdrowia i jakości życia. Niemniej jednak w związku z tymi zmianami demograficznymi Unia stoi przed wieloma wyzwaniami.

(8)

Rada Europejska wielokrotnie podkreślała na swych posiedzeniach potrzebę uwzględnienia wpływu starzenia się społeczeństwa na europejskie modele społeczne. Podstawową odpowiedzią na te szybko zachodzące zmiany demograficzne jest wspieranie tworzenia kultury aktywności osób starszych, jako procesu trwającego przez całe życie, co pozwoli na zapewnienie szybko rosnącej populacji osób będących obecnie w wieku około 60 lat i starszych, które ogólnie rzecz biorąc, są zdrowsze i lepiej wykształcone niż osoby z tej samej grupy wiekowej w przeszłości, dobrych możliwości zatrudnienia i aktywnego udziału w życiu rodzinnym i społecznym, w tym również w formie wolontariatu, uczenia się przez całe życie, działalności artystycznej i sportu.

(9)

Aktywne starzenie się jest, według Światowej Organizacji Zdrowia, procesem tworzenia optymalnych możliwości w zakresie zdrowia, uczestnictwa i bezpieczeństwa, w celu poprawy jakości życia ludzi w okresie starości. Aktywne starzenie się pozwala ludziom wykorzystać z upływem lat potencjał, jakim dysponują, by czuć się dobrze pod względem fizycznym, społecznym i umysłowym i uczestniczyć w życiu społecznym, przy jednoczesnym zapewnieniu im odpowiedniej ochrony, bezpieczeństwa i opieki, gdy tego potrzebują. Propagowanie aktywnego starzenia się wymaga zatem wielowymiarowego podejścia, poczucia odpowiedzialności i trwałego wspierania ze strony wszystkich pokoleń.

(10)

Europejski Rok Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej (2012 r.) powinien opierać się na dorobku osiągniętym w czasie Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym (2010) i Europejskiego Roku Wolontariatu (2011), dlatego też należy wspierać synergię między tymi Europejskimi Latami a Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej (2012 r.) (zwanym dalej „Rokiem Europejskim”).

(11)

Ze względu na rosnący odsetek osób starszych w Europie i wzrost zachorowań na schorzenia przewlekłe coraz ważniejsze staje się wspieranie starzenia się w zdrowiu wszystkich ludzi, w szczególności osób starszych, a także działanie na rzecz ich witalności i poszanowania godności, poprzez m.in. zapewnienie dostępu do odpowiedniej i wysokiej jakości opieki zdrowotnej, opieki długoterminowej i usług socjalnych, oraz rozwijanie inicjatyw mających na celu wspieranie przeciwdziałania zagrożeniom zdrowia związanym ze starzeniem się. Starzenie się w zdrowiu jest istotne dla zwiększenia udziału osób starszych w rynku pracy, umożliwienia im dłuższej aktywności w społeczeństwie, poprawy indywidualnej jakości ich życia i zmniejszenia obciążeń systemów opieki zdrowotnej i socjalnej oraz systemu emerytalnego.

(12)

W komunikatach zatytułowanych „Demograficzna przyszłość Europy – Przekształcić wyzwania w nowe możliwości” z dnia 12 października 2006 r., „Promowanie solidarności między pokoleniami” z dnia 10 maja 2007 r. i „Sprostanie wyzwaniom związanym ze skutkami starzenia się społeczeństwa w UE (Sprawozdanie na temat starzenia się społeczeństwa, 2009)” z dnia 29 kwietnia 2009 r. Komisja przedstawiła swoje stanowisko w sprawie stojących przed Unią wyzwań demograficznych oraz możliwości sprostania im.

(13)

Różnorodność wśród starszych pokoleń w Europie będzie się nadal zwiększać. Dlatego konieczne jest aktywne propagowanie równości szans i zachęcanie do uczestnictwa. Aktywni obywatele z różnych środowisk spełniają ważną rolę pomostu w społeczeństwie, pobudzają integrację i wnoszą wkład w gospodarkę.

(14)

Dnia 22 lutego 2007 r. Rada i przedstawiciele rządów państw członkowskich, zebrani w Radzie, przyjęli rezolucję zatytułowaną „Możliwości i wyzwania związane ze zmianami demograficznymi w Europie: wkład osób starszych w rozwój gospodarczy i społeczny”, w której podkreślono konieczność zwiększenia możliwości aktywnego uczestnictwa osób starszych, w tym w formie wolontariatu, jak również nowe możliwości gospodarcze („rynek seniorów”) powstające za sprawą rosnącego popytu wśród osób starszych na pewne towary i usługi, a także zwrócono uwagę na znaczenie pozytywnego postrzegania osób starszych przez społeczeństwo.

(15)

Dnia 8 czerwca 2009 r. Rada przyjęła konkluzje zatytułowane „Równość szans kobiet i mężczyzn: aktywne i godne starzenie się”, w której stwierdzono, że starsze kobiety i starsi mężczyźni w całej Unii borykają się z poważnymi problemami, chcąc prowadzić aktywne życie i starzeć się z godnością, a także zaproponowano państwom członkowskim i Komisji szereg środków, w tym promowanie polityki dotyczącej aktywności osób starszych, z uwzględnieniem różnych sytuacji w poszczególnych państwach członkowskich i różnych wyzwań dla kobiet i mężczyzn.

(16)

Dnia 30 listopada 2009 r. Rada przyjęła konkluzje zatytułowane „Zdrowe i godne starzenie się”, w których wezwała Komisję, m.in., by „opracowała działania służące podnoszeniu świadomości, aby promować aktywne starzenie się, w tym ewentualny europejski rok aktywnego starzenia się i solidarności międzypokoleniowej w roku 2012”.

(17)

W swoim komunikacie z dnia 3 marca 2010 r. zatytułowanym „Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” Komisja podkreśliła znaczenie, jakie dla Unii ma wspieranie zdrowia i aktywności osób starszych w interesie spójności społecznej i wyższej wydajności. W ramach strategii Europa 2020 dnia 23 listopada 2010 r. Komisja przyjęła inicjatywę przewodnią zatytułowaną „Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia: europejski wkład w pełne zatrudnienie”, w ramach której państwa członkowskie powinny w sposób szczególny promować politykę na rzecz aktywności osób starszych. Dnia 16 grudnia 2010 r. Komisja przyjęła również inicjatywę przewodnią zatytułowaną „Europejska platforma współpracy w zakresie walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym: europejskie ramy na rzecz spójności społecznej i terytorialnej”. Osiągnięcie tych celów politycznych wymaga działania ze strony administracji rządowej na wszystkich szczeblach oraz różnych podmiotów pozarządowych; cele te mogą otrzymać wsparcie na poziomie Unii w ramach związanych z Rokiem Europejskim działań informacyjnych i działań rozwijających wymianę dobrych praktyk. Krajowi koordynatorzy powinni czuwać nad skoordynowaniem i spójnością działań krajowych z celami Roku Europejskiego. Należy także zaplanować udział innych instytucji i podmiotów.

(18)

Dnia 7 czerwca 2010 r. Rada przyjęła konkluzje zatytułowane „Aktywność osób starszych”, w których wezwała Komisję, by „kontynuowała przygotowania do planowanego na rok 2012 Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych, w trakcie którego będzie można wyeksponować korzyści płynące z aktywności osób starszych i wpływ tej aktywności na solidarność międzypokoleniową oraz nagłośnić obiecujące inicjatywy wspierające na wszystkich szczeblach aktywność osób starszych”.

(19)

Dnia 11 listopada 2010 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję zatytułowaną „Wyzwania demograficzne i solidarność między pokoleniami”, wzywającą państwa członkowskie do uczynienia aktywności osób starszych jednym z priorytetów na nadchodzące lata. W rezolucji podkreślono również, że Rok Europejski powinien w szczególności uwydatnić wkład społeczny osób starszych, stworzyć możliwości wspierania solidarności, współpracy i zrozumienia między pokoleniami oraz promować udział młodzieży i osób starszych we wspólnych inicjatywach.

(20)

Również Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny i Komitet Regionów podkreślały w swoich opiniach znaczenie, jakie dla Europy ma aktywność osób starszych, uwypuklając m.in. wagę międzypokoleniowej opieki zdrowotnej.

(21)

W decyzji Rady 2010/707/UE z dnia 21 października 2010 r. w sprawie wytycznych dotyczących polityki zatrudnienia państw członkowskich (3) wzywa się państwa członkowskie, w wytycznych 7 i 8, do podniesienia współczynnika aktywności zawodowej przy pomocy polityki wspierającej aktywność ludzi starszych, do podniesienia wskaźnika zatrudnienia starszych pracowników poprzez sprzyjanie innowacji w organizacji pracy oraz do zwiększania szans starszych pracowników na rynku pracy poprzez podnoszenie ich kwalifikacji i uczestnictwo w systemach uczenia się przez całe życie. W wytycznej 10 podkreślono potrzebę udoskonalenia systemów ochrony socjalnej, uczenia się przez całe życie i polityki aktywnego włączenia, aby stwarzać możliwości na różnych etapach życia, chronić ludzi przed ryzykiem ubóstwa i wykluczenia społecznego oraz zwiększać ich aktywny udział w społeczeństwie.

(22)

W swoim komunikacie zatytułowanym „Europejska agenda cyfrowa”, pierwszej inicjatywie przewodniej w ramach Europy 2020, przyjętej dnia 19 maja 2010 r., Komisja podkreśliła znaczenie zastosowań i usług technologii informacyjno-komunikacyjnych, proponując w szczególności wzmocnienie wspólnego programu w zakresie nowoczesnych technologii w służbie osobom starszym (ang. Ambient Assisted Living, AAL). W Europejskiej agendzie cyfrowej zalecono także podjęcie uzgodnionych działań podnoszących kompetencje informatyczne wszystkich Europejczyków, w tym osób starszych – grupy stanowiącej stanowczo zbyt duży odsetek spośród 150 milionów obywateli, a więc około 30 % społeczeństwa, którzy nigdy nie korzystali z Internetu. Ułatwianie dostępu do nowych technologii i zapewnienie szkoleń w zakresie ich wykorzystywania jeszcze bardziej zwiększyłoby możliwości osób starszych.

(23)

W kontekście strategii Europa 2020 Komisja zaproponowała uruchomienie innowacyjnego partnerstwa na rzecz aktywności i zdrowia osób starszych (AHAIP) w ramach inicjatywy przewodniej „Unia innowacji”. Innowacyjne partnerstwo na rzecz aktywności i zdrowia osób starszych dążyłoby do umożliwienia obywatelom niezależnego i dłuższego życia w dobrym zdrowiu oraz do wydłużenia średniej długości życia w zdrowiu o dwa lata do 2020 r.

(24)

Komisja wdraża europejską strategię w sprawie niepełnosprawności 2010–2020, która ze względu na często występującą korelację między niepełnosprawnością a starzeniem się obejmuje pewne działania dotyczące osób starszych. Szczególne znaczenie mają działania związane z poprawą dostępności, oparte na uniwersalnych rozwiązaniach „dla wszystkich”. Ważne są również działania wspierające niezależne życie i integrację ze społecznością, w tym działania na rzecz niepełnosprawnych osób starszych, które wymagają istotnego wsparcia, których potrzeby są wielorakie i które są szczególnie zagrożone i podatne na wykluczenie społeczne. Ponadto Unia i wszystkie państwa członkowskie podpisały Konwencję Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych, zawierającą, między innymi, postanowienia dotyczące osób starszych.

(25)

29 kwietnia obchodzony jest corocznie Europejski Dzień Solidarności Międzypokoleniowej. Stanowi on dobrą okazję, by Unia odnowiła swoje zobowiązanie do zwiększenia solidarności i współpracy między pokoleniami w celu promowania sprawiedliwego i zrównoważonego społeczeństwa.

(26)

Niniejsza decyzja ustanawia kopertę finansową, która ma stanowić główny punkt odniesienia dla władzy budżetowej w rozumieniu pkt 37 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 17 maja 2006 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami (4).

(27)

Aktywność osób starszych jest również celem kilku unijnych funduszy, programów i działań, takich jak Europejski Fundusz Społeczny (5), Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (6), program Progress (7), program „Uczenie się przez całe życie” (8), a w szczególności realizowany w jego ramach program Grundtvig, program w dziedzinie zdrowia (9), programy szczególne poświęcone technologiom informacyjno-komunikacyjnym oraz naukom społeczno-ekonomicznym i humanistycznym w ramach siódmego programu ramowego w zakresie badań i rozwoju (10), plan działania „Komfortowe funkcjonowanie osób starszych w społeczeństwie informacyjnym”, wspólny program AAL (11), program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji (12) z projektami pilotażowymi w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych na rzecz komfortowego funkcjonowania osób starszych, działanie przygotowawcze Calypso dotyczące turystyki społecznej oraz plan działania na rzecz mobilności w miastach.

(28)

Aby zagwarantować udział różnego rodzaju organizacji, w trakcie Roku Europejskiego należy w miarę możliwości ułatwiać organizację imprez i akcji przewidzianych na niewielką skalę.

(29)

Należy zachęcać sieci związane z tą dziedziną na szczeblu Unii do udziału w Roku Europejskim oraz wesprzeć je odpowiednimi środkami.

(30)

Ponieważ cele Roku Europejskiego nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie z uwagi na potrzebę międzynarodowej wymiany informacji i upowszechniania dobrych praktyk w całej Unii, w związku z czym mogą one, ze względu na rozmiary działań, zostać lepiej osiągnięte na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza decyzja nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów,

a)

podnoszenie ogólnej świadomości na temat wartości aktywności osób starszych i jej różnorodnych wymiarów oraz zapewnienie jej istotnego miejsca wśród priorytetów politycznych zainteresowanych podmiotów na wszystkich szczeblach, aby podkreślić użyteczny wkład wnoszony przez osoby starsze do społeczeństwa i gospodarki, dzięki czemu będzie on bardziej doceniany, propagowanie aktywności osób starszych, solidarności międzypokoleniowej oraz witalności i poszanowania godności wszystkich ludzi, a także nasilenie działań na rzecz wykorzystania potencjału osób starszych niezależnie od ich pochodzenia i umożliwienie im prowadzenia niezależnego życia;

b)

stymulowanie debaty, wymiana informacji i rozwój procesu wzajemnego uczenia się z udziałem państw członkowskich i zainteresowanych podmiotów na wszystkich szczeblach w celu promowania polityki na rzecz aktywności osób starszych, określenia i rozpowszechnienia dobrych praktyk, zachęcania do współpracy i sprzyjania synergii;

c)

stworzenie ram służących do podejmowania zobowiązań i konkretnych środków, umożliwiających Unii, państwom członkowskim i zainteresowanym podmiotom na wszystkich szczeblach, przy zaangażowaniu społeczeństwa obywatelskiego, partnerów społecznych i przedsiębiorstw i ze szczególnym naciskiem na promowanie strategii informacyjnych, wypracowywanie innowacyjnych rozwiązań, kształtowanie polityki i strategii długoterminowych, w tym kompleksowych strategii zarządzania wiekiem związanych z zatrudnieniem i pracą, przez określone działania oraz dążenie do konkretnych celów związanych z aktywnością osób starszych i solidarnością międzypokoleniową;

d)

promowanie działań wspomagających zwalczanie dyskryminacji ze względu na wiek, przezwyciężanie stereotypów związanych z wiekiem i usuwanie przeszkód, szczególnie w zakresie zdolności do zatrudnienia.

a)

konferencje, imprezy i inicjatywy, przy aktywnym zaangażowaniu wszystkich odnośnych zainteresowanych podmiotów, promujące debatę, podnoszące świadomość i zachęcające do podejmowania zobowiązań do realizacji konkretnych celów przynoszących stabilne i długotrwałe skutki;

b)

kampanie informacyjne, promocyjne i edukacyjne wykorzystujące multimedia;

c)

wymiana informacji, doświadczeń i dobrych praktyk z wykorzystaniem, między innymi, otwartej metody koordynacji i sieci kontaktów utworzonych przez zainteresowane podmioty zaangażowane w realizację celów Roku Europejskiego;

d)

badania i sondaże w skali unijnej, krajowej lub regionalnej oraz rozpowszechnianie ich rezultatów, z naciskiem na gospodarcze i społeczne skutki promowania aktywności osób starszych i polityki sprzyjającej aktywności osób starszych.

a)

państw członkowskich;

b)

państw kandydujących;

c)

państw Bałkanów Zachodnich; oraz

d)

państw Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, które są stronami Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym.