27.3.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 81/24

(1)

Zgodnie z wykładnią Europejskiego Trybunału Praw Człowieka prawo oskarżonego do stawienia się osobiście na rozprawie wynika z prawa do rzetelnego procesu sądowego określonego w art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Trybunał orzekł również, że to prawo oskarżonego do stawienia się osobiście na rozprawie nie ma charakteru bezwzględnego oraz że w pewnych okolicznościach oskarżony może z własnej woli zrezygnować – wyraźnie lub w sposób dorozumiany, lecz jednoznaczny – z korzystania z tego prawa.

(2)

Różne decyzje ramowe Rady służące stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do prawomocnych orzeczeń sądowych nie są spójne pod względem traktowania orzeczeń wydawanych w wyniku rozprawy, na której dana osoba nie stawiła się osobiście. Ta różnorodność mogłaby komplikować pracę prawników i utrudniać współpracę sądową.

(3)

Rozwiązania przewidziane we wspomnianych decyzjach ramowych nie są zadowalające w przypadku spraw, w których danej osoby nie można było poinformować o postępowaniu. Decyzje ramowe 2005/214/WSiSW w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do kar o charakterze pieniężnym (2), 2006/783/WSiSW w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do nakazów konfiskaty (3), 2008/909/WSiSW o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków skazujących na karę pozbawienia wolności lub inny środek polegający na pozbawieniu wolności – w celu wykonania tych wyroków w Unii Europejskiej (4) oraz 2008/947/WSiSW o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków i decyzji w sprawie zawieszenia lub warunkowego zwolnienia w celu nadzorowania przestrzegania warunków zawieszenia i obowiązków wynikających z kar alternatywnych (5) pozwalają organowi wykonującemu odmówić wykonania wyroków w takich sprawach. Decyzja ramowa 2002/584/WSiSW w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (6) pozwala organowi wykonującemu zwrócić się do organu wydającego o udzielenie zapewnienia, które jest uznane za wystarczające dla zagwarantowania osobie podlegającej europejskiemu nakazowi aresztowania możliwości złożenia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy w wydającym państwie członkowskim oraz możliwości obecności podczas wydawania wyroku. Ocena tego, czy takie zapewnienie jest wystarczające, należy do organu wykonującego, dlatego też trudno dokładnie przewidzieć, w jakim przypadku może dojść do odmowy wykonania.

(4)

Należy zatem określić jasne i wspólne podstawy nieuznawania orzeczeń wydanych w wyniku rozprawy, na której dana osoba nie stawiła się osobiście. Niniejsza decyzja ramowa służy doprecyzowaniu określenia takich wspólnych podstaw dających organowi wykonującemu możliwość wykonania orzeczenia mimo nieobecności danej osoby na rozprawie przy pełnym poszanowaniu prawa tej osoby do obrony. Niniejsza decyzja ramowa nie ma na celu regulowania form ani metod, w tym wymogów proceduralnych, stosowanych do osiągnięcia celów w niej określonych; są one regulowane prawem krajowym państw członkowskich.

(5)

Takie zmiany wymagają modyfikacji obowiązujących decyzji ramowych, które przewidują stosowanie zasady wzajemnego uznawania do prawomocnych orzeczeń sądowych. Nowe przepisy powinny również stanowić podstawę przyszłych aktów prawnych w tej dziedzinie.

(6)

Przepisy niniejszej decyzji ramowej zmieniającej inne decyzje ramowe określają warunki, w jakich nie należy odmawiać uznania i wykonania orzeczenia wydanego w wyniku rozprawy, na której dana osoba nie stawiła się osobiście. Są to warunki alternatywne; jeżeli spełniony jest jeden z nich, organ wydający – wypełniając odpowiednią część europejskiego nakazu aresztowania lub odpowiednie zaświadczenie na podstawie pozostałych decyzji ramowych – udziela zapewnienia, że wymogi zostały lub zostaną spełnione, co powinno być wystarczające do celów wykonania orzeczenia na podstawie zasady wzajemnego uznawania.

(7)

Nie należy odmawiać uznania i wykonania orzeczenia wydanego w wyniku rozprawy, na której dana osoba nie stawiła się osobiście, jeżeli osoba ta została wezwana osobiście i tym samym została poinformowana o wyznaczonym terminie i miejscu rozprawy, w wyniku której wydano to orzeczenie, albo jeżeli dana osoba inną drogą rzeczywiście otrzymała urzędową informację o wyznaczonym terminie i miejscu rozprawy w sposób jednoznacznie pozwalający stwierdzić, że dana osoba wiedziała o wyznaczonej rozprawie. W takiej sytuacji zakłada się, że dana osoba powinna była otrzymać odnośną informację „w odpowiednim czasie”, czyli wystarczająco wcześnie, by móc uczestniczyć w rozprawie i skutecznie skorzystać z prawa do obrony.

(8)

Prawo do rzetelnego procesu sądowego jest gwarantowane przez Konwencję o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności zgodnie z wykładnią Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Prawo to obejmuje prawo danej osoby do stawienia się osobiście na rozprawie. W celu korzystania z tego prawa dana osoba musi wiedzieć o wyznaczonej rozprawie. Na mocy niniejszej decyzji ramowej każde państwo członkowskie zapewnia zgodnie z prawem krajowym, by dana osoba dowiedziała się o rozprawie, oczywiście w sposób spełniający wymogi wspomnianej konwencji. Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, decydując o tym, czy sposób przekazania informacji wystarcza, by dana osoba dowiedziała się o rozprawie, szczególną uwagę można byłoby w stosownych przypadkach zwrócić także na starania danej osoby o uzyskanie skierowanych do niej informacji.

(9)

Z przyczyn praktycznych wyznaczony termin rozprawy może wstępnie objąć kilka dat w krótkim przedziale czasowym.

(10)

Nie należy odmawiać uznania i wykonania orzeczenia wydanego w wyniku rozprawy, na której dana osoba nie stawiła się osobiście, jeżeli osoby tej – poinformowanej o wyznaczonej rozprawie – bronił obrońca, któremu udzieliła ona pełnomocnictwa; dzięki temu zapewniona jest rzeczywistość i skuteczność pomocy prawnej. W takiej sytuacji nie powinno mieć znaczenia, czy obrońca został wybrany, wyznaczony i opłacony przez daną osobę, czy też obrońca ten został wyznaczony i opłacony przez państwo, o ile dana osoba świadomie podjęła decyzję o tym, że będzie ją reprezentował obrońca, a sama nie stawi się na rozprawie osobiście. Wyznaczenie obrońcy i powiązane z tym kwestie są regulowane prawem krajowym.

(11)

Wspólne rozwiązania dotyczące podstaw nieuznawania przewidzianych w odnośnych obowiązujących decyzjach ramowych powinny uwzględniać różnorodne sytuacje co do prawa danej osoby, by wystąpić o ponowne rozpoznanie sprawy lub złożyć odwołanie. Takie ponowne rozpoznanie sprawy lub złożenie odwołania służy zagwarantowaniu prawa do obrony i spełnia następujące warunki: dana osoba ma prawo być obecna na rozprawie, sprawa zostaje ponownie rozpoznana pod względem merytorycznym i z uwzględnieniem nowych dowodów oraz postępowanie może prowadzić do uchylenia lub zmiany pierwotnego orzeczenia.

(12)

Prawo do wystąpienia o ponowne rozpoznanie sprawy lub do złożenia odwołania powinno być gwarantowane, gdy orzeczenie już zostało doręczone, a także – w przypadku europejskiego nakazu aresztowania – gdy nie zostało jeszcze doręczone, ale zostanie bezzwłocznie doręczone po przekazaniu danej osoby. Ten ostatni przypadek odnosi się do sytuacji, w której organom nie udało się skontaktować z daną osobą, w szczególności dlatego, że próbowała ona uniknąć wymiaru sprawiedliwości.

(13)

Jeżeli europejski nakaz aresztowania został wydany z myślą o wykonaniu kary pozbawienia wolności lub zastosowaniu środka zabezpieczającego, a dana osoba nie otrzymała wcześniej żadnej urzędowej informacji o prowadzonym przeciwko niej postępowaniu karnym, ani nie doręczono odnośnego wyroku, powinna ona otrzymać – jedynie tytułem informacji, na wniosek skierowany do państwa wykonującego nakaz – kopię wyroku. W stosownych przypadkach organy sądowe wydające i wykonujące nakaz powinny przeprowadzić wzajemne konsultacje co do konieczności i ewentualnej możliwości, by danej osobie dostarczyć tłumaczenie wyroku lub jego istotnych fragmentów na język dla tej osoby zrozumiały. Takie dostarczenie wyroku nie powinno opóźniać ani procedury przekazywania danej osoby, ani decyzji o wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania.

(14)

Niniejsza decyzja ramowa ogranicza się do doprecyzowania określenia podstaw nieuznawania w aktach prawnych służących stosowaniu zasady wzajemnego uznawania. Dlatego zakres przepisów, takich jak przepisy dotyczące prawa do wystąpienia o ponowne rozpoznanie sprawy, ogranicza się do sprecyzowania wspomnianych podstaw nieuznawania. Przepisy te nie mają na celu harmonizacji przepisów krajowych. Niniejsza decyzja ramowa pozostaje bez uszczerbku dla przyszłych aktów prawnych Unii Europejskiej służących zbliżeniu ustawodawstw państw członkowskich w dziedzinie prawa karnego.

(15)

Podstawy nieuznawania są fakultatywne. Jednak swoboda państw członkowskich w transponowaniu tych podstaw do prawa krajowego jest ograniczona w szczególności koniecznością zagwarantowania prawa do rzetelnego procesu sądowego, z uwzględnieniem ogólnego celu niniejszej decyzji ramowej, którym jest wzmocnienie procesowych praw osób i ułatwienie współpracy sądowej w sprawach karnych,

1)

dodaje się artykuł w brzmieniu:

„Artykuł 4a

Decyzje wydane w wyniku rozprawy, na której dana osoba nie stawiła się osobiście

1.   Organ sądowy wykonujący może także odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego z myślą o wykonaniu kary pozbawienia wolności lub zastosowaniu środka zabezpieczającego, jeżeli dana osoba nie stawiła się osobiście na rozprawie, w wyniku której wydano orzeczenie, chyba że w europejskim nakazie aresztowania stwierdza się, że dana osoba, zgodnie z dalszymi wymogami proceduralnymi określonymi w prawie krajowym wydającego państwa członkowskiego:

2.   Jeżeli europejski nakaz aresztowania został wydany w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub zastosowania środka zabezpieczającego na warunkach określonych w ust. 1 lit. d), a dana osoba nie otrzymała wcześniej żadnej urzędowej informacji o prowadzonym przeciwko niej postępowaniu karnym, może ona, po otrzymaniu informacji o treści europejskiego nakazu aresztowania, wystąpić o kopię wyroku, zanim zostanie ona przekazana. Natychmiast po otrzymaniu przez organ wydający informacji o tym żądaniu, dostarcza on poszukiwanej osobie odpis wyroku za pośrednictwem organu wykonującego. Żądanie poszukiwanej osoby nie powinno opóźniać ani procedury jej przekazywania, ani decyzji o wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania. Wyrok jest dostarczany danej osobie jedynie tytułem informacji; dostarczenie go nie stanowi formalnego doręczenia wyroku, ani nie uruchamia biegu żadnych terminów mających zastosowanie w przypadku wystąpienia o ponowne rozpoznanie sprawy lub złożenia odwołania.

3.   Jeżeli dana osoba zostaje wydana na warunkach określonych w ust. 1 lit. d) i jeżeli wystąpiła ona o ponowne rozpoznanie sprawy lub złożyła odwołanie, to do czasu zakończenia tych postępowań, zasadność zatrzymania tej osoby w oczekiwaniu na ponowne rozpoznanie sprawy lub postępowanie odwoławcze podlega weryfikacji zgodnie z prawem wydającego państwa członkowskiego – w regularnych odstępach czasu albo na wniosek tej osoby. Weryfikacji takiej dokonuje się zwłaszcza pod kątem możliwości zawieszenia lub przerwania zatrzymania. Ponowne rozpoznanie sprawy lub postępowanie odwoławcze rozpoczynają się w odpowiednim terminie po przekazaniu danej osoby.”;

2)

w art. 5 skreśla się ust. 1;

3)

część d) załącznika („EUROPEJSKI NAKAZ ARESZTOWANIA”) otrzymuje brzmienie:

1)

w art. 7 ust. 2 wprowadza się następujące zmiany:

2)

artykuł 7 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3.   W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i ust. 2 lit. c), g), i) oraz j), właściwy organ w państwie wykonującym przed podjęciem decyzji o nieuznaniu i niewykonaniu orzeczenia w całości lub w części, zasięga wszelkimi odpowiednimi sposobami opinii właściwego organu w państwie wydającym, a w stosownych przypadkach występuje do niego o niezwłoczne dostarczenie wszelkich niezbędnych informacji.”;

3)

część h) pkt 3 załącznika („ZAŚWIADCZENIE”) otrzymuje brzmienie:

1)

w art. 8 ust. 2 lit. e) otrzymuje brzmienie:

2)

część j) załącznika („ZAŚWIADCZENIE”) otrzymuje brzmienie:

1)

w art. 9 ust. 1 lit. i) otrzymuje brzmienie:

2)

część i) pkt 1 załącznika I („ZAŚWIADCZENIE”) otrzymuje brzmienie:

1)

w art. 11 ust. 1 lit. h) otrzymuje brzmienie:

2)

część h) załącznika I („ZAŚWIADCZENIE”) otrzymuje brzmienie:

a)

zakres, w jakim państwa członkowskie podjęły środki konieczne do wykonania niniejszej decyzji ramowej; oraz

b)

stosowanie niniejszej decyzji ramowej.