EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 32005L0055
Directive 2005/55/EC of the European Parliament and of the Council of 28 September 2005 on the approximation of the laws of the Member States relating to the measures to be taken against the emission of gaseous and particulate pollutants from compression-ignition engines for use in vehicles, and the emission of gaseous pollutants from positive-ignition engines fuelled with natural gas or liquefied petroleum gas for use in vehicles (Text with EEA relevance)
Id-Direttiva 2005/55/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-28 ta’ Settembru 2005 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri relatati mal-miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati minn magni li jaħdmu b’compression ignition għall-użu f’vetturi, u l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi minn magni b’positive ignition li jaħdmu bil-gass naturali jew bil-gass likwidu tal-petroljum għall-użu f’vetturi Test b’relevanza għaż-ŻEE
Id-Direttiva 2005/55/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-28 ta’ Settembru 2005 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri relatati mal-miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati minn magni li jaħdmu b’compression ignition għall-użu f’vetturi, u l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi minn magni b’positive ignition li jaħdmu bil-gass naturali jew bil-gass likwidu tal-petroljum għall-użu f’vetturi Test b’relevanza għaż-ŻEE
OJ L 275, 20.10.2005, p. 1–163
(ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, SK, SL, FI, SV)
Special edition in Bulgarian: Chapter 13 Volume 050 P. 3 - 165
Special edition in Romanian: Chapter 13 Volume 050 P. 3 - 165
Special edition in Croatian: Chapter 13 Volume 041 P. 3 - 165
No longer in force, Date of end of validity: 30/12/2013; Imħassar b' 32009R0595
Relation | Act | Comment | Subdivision concerned | From | To |
---|---|---|---|---|---|
Repeal | 31988L0077 | ||||
Repeal | 31991L0542 | ||||
Repeal | 31996L0001 | ||||
Repeal | 31999L0096 | ||||
Repeal | 32001L0027 |
Relation | Act | Comment | Subdivision concerned | From | To |
---|---|---|---|---|---|
Modified by | 32005L0078 | Emenda | anness 4 | 19/12/2005 | |
Modified by | 32005L0078 | Emenda | anness 1 | 19/12/2005 | |
Modified by | 32005L0078 | Emenda | anness 5 | 19/12/2005 | |
Modified by | 32005L0078 | Emenda | anness 3 | 19/12/2005 | |
Modified by | 32005L0078 | Emenda | anness 2 | 19/12/2005 | |
Modified by | 32006L0051 | Emenda | anness 1 | 10/06/2006 | |
Modified by | 32007R0715 | Sostituzzjoni | titolu | 03/01/2009 | |
Modified by | 32007R0715 | Sostituzzjoni | artikolu 1 | 03/01/2009 | |
Modified by | 32007R0715 | Sostituzzjoni | anness I taqsima 1 | 03/01/2009 | |
Modified by | 32008L0074 | Emenda | anness 6 | 08/08/2008 | |
Modified by | 32008L0074 | Emenda | anness 2 | 08/08/2008 | |
Modified by | 32008L0074 | Emenda | anness 1 | 08/08/2008 | |
Modified by | 32008L0074 | Emenda | anness 3 | 08/08/2008 | |
Modified by | 32008L0074 | Sostituzzjoni | artikolu 1 | 08/08/2008 | |
Repealed by | 32009R0595 |
20.10.2005 |
MT |
Il-Ġurnal Uffiċjali ta'l-Unjoni Ewropea |
1 |
ID-DIRETTIVA 2005/55/KE TAL-PARLAMENT EWROPEW U TAL-KUNSILL
tat-28 ta’ Settembru 2005
dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri relatati mal-miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati minn magni li jaħdmu b’compression ignition għall-użu f’vetturi, u l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi minn magni b’positive ignition li jaħdmu bil-gass naturali jew bil-gass likwidu tal-petroljum għall-użu f’vetturi
(Test b’relevanza għaż-ŻEE)
IL-PARLAMENT EWROPEW U L-KUNSILL TA’ L-UNJONI EWROPEA,
Wara li kkunsidraw it-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea, u b’mod partikolari l-Artikolu 95 tiegħu,
Wara li kkunsidraw il-proposta mill-Kummissjoni,
Wara li kkunsidraw l-opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (1),
Filwaqt li jaġixxu skond il-proċedura stabbilita fl-Artikolu 251 tat-Trattat (2),
Billi:
(1) |
Id-Direttiva tal-Kunsill 88/77/KEE tat-3 ta’ Diċembru 1987 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu mal-miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-emissjoni ta’ sustanzi li jniġġsu gassużi u partikolati minn magni li jaħdmu b’compression ignition għall-użu f’vetturi, u l-emissjoni ta’ sustanzi li jniġġsu gassużi minn magni li jaħdmu b’positive ignition li jaħdmu bil-gass naturali jew bil-gass likwidu tal-petroljum għall-użu f’vetturi (3) hija waħda mid-Direttivi separati taħt il-proċedura ta’ l-approvazzjoni tat-tip stabbilita permezz tad-Direttiva tal-Kunsill 70/156/KEE tas-6 ta’ Frar 1970 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ l-approvazzjoni tat-tip ta’ vetturi bil-mutur u l-karrijiet tagħhom (4). Id-Direttiva tal-Kunsill 88/77/KEE ġiet emendata b’mod sostanzjali diversi drabi sabiex jiddaħħlu b’mod suċċessiv limiti aktar stretti ta’ emissjoni għall-inkwinanti. Billi għandhom isiru aktar emendi, din għandha tiġi formulata mill-ġdid fl-interessi taċ-ċarezza. |
(2) |
Id-Direttiva tal-Kunsill 91/542/KEE ta’ l-1 ta’ Ottubru 1991 li temenda d-Direttiva 88/77/KEE (5), id-Direttiva 1999/96/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-13 ta’ Diċembru 1999 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-emissjoni ta’ sustanzi li jniġġsu gassużi u ta’ partikuli minn magni li jaħdmu b’compression ignition għall-użu f’vetturi, u l-emissjoni ta’ sustanzi li jniġġsu gassużi minn magni b’positive ignition li jaħdmu bil-gass naturali jew bil-gass likwidu tal-petroljum għall-użu f’vetturi u li temenda d-Direttiva tal-Kunsill 88/77/KEE (6), u d-Direttiva tal-Kummissjoni 2001/27/KE ta’ l-10 ta’ April 2001 li tadatta għall-progress tekniku d-Direttiva tal-Kunsill 88/77/KEE (7) 5 introduċew dispożizzjonijiet li, filwaqt li huma awtonomi, huma marbuta mill-qrib ma’ l-iskema mwaqqfa taħt id-Direttiva 88/77/KEE. Dawk id-dispożizzjonijiet awtonomi għandhom jiġu kompletament integrati fir-riformulazzjoni tad-Direttiva 88/77/KEE fl-interessi taċ-ċarezza u taċ-ċertezza legali. |
(3) |
Huwa neċessarju li l-Istati Membri kollha jadottaw l-istess rekwiżiti, sabiex, b’mod partikolari, jippermettu l-implementazzjoni, għal kull tip ta’ vettura, tas-sistema ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-KE li hija s-suġġett tad-Direttiva 70/156/KEE. |
(4) |
Il-programm tal-Kummissjoni dwar il-kwalità ta’ l-arja, l-emissjonijiet tat-trasport bit-triq, il-karburanti u t-teknoloġiji tat-tnaqqis ta’ emissjonijiet, minn hawn 'il quddiem “l-ewwel programm Auto-Oil”, wera li kien hemm il-bżonn li jkomplu jitnaqqsu l-emissjonijiet minn vetturi tat-tip heavy-duty bl-iskop li jintlaħqu standards futuri tal-kwalità ta’ l-arja. |
(5) |
Ir-riduzzjonijiet fil-limiti ta’ l-emissjonijiet applikabbli mis-sena 2000, li jikkorrispondu għal tnaqqis ta’ 30 % fl-emissjonijiet ta’ monossidu karboniku, idrokarbonji totali, ossidi tan-nitroġenu u materja partikulata kienu identifikati mill-ewwel programm Auto-Oil bħala miżuri prinċipali għall-kisba ta’ kwalità ta’ l-arja fi żmien medju. It-tnaqqis ta’ 30 % fl-opaċità tad-duħħan ta’ l-exhaust għandhom jikkontribwixxu wkoll għat-tnaqqis ta’ materja partikolata. Riduzzjonijiet addizzjonali fil-limiti ta’ l-emissjonijiet applikabbli mis-sena 2005, li jikkorrispondu għal aktar tnaqqis ta’ 30 % fil-monossidu karboniku, idrokarbonji totali u ossidi tan-nitroġenu u ta’ 80 % ta’ materja partikulata għandhom jikkontribwixxu ħafna għat-titjib tal-kwalità ta’ l-arja tul perjodu ta’ żmien bejn medju u twil. Il-limitu addizzjonali għall-ossidi tan-nitroġenu li japplika fis-sena 2008 għandu jirriżulta fi tnaqqis ulterjuri ta’ 43 % fil-limitu ta’ emissjonijiet għal dan l-inkwinant. |
(6) |
It-testijiet, għall-approvazzjonijiet tat-tip, għall-inkwinanti gassużi u partikulati u għall-opaċità tad-duħħan japplikaw sabiex jippermettu valutazzjoni aktar rappreżentattiva ta’ l-emissjonijiet tal-magni taħt kondizzjonijiet tat-test li jixbħu aktar lil dawk li taħthom jaħdmu vetturi fl-użu. Mill-2000 'l hawn, magni b’compression ignition konvenzjonali u dawk il-magni b’compression ignition mgħammra b’ċerti tipi ta’ tagħmir ta’ kontroll ta’ emissjonijiet ġew ittestjati fuq ċiklu ta’ test taħt kondizzjonijiet kostanti u permezz ta’ load response test ġdid ta’ l-opaċità tad-duħħan. Magni b’compression ignition mgħammra b’sistemi avvanzati ta’ kontroll ta’ emissjonijiet ġew, minbarra dan, ittestjati fuq ċiklu ta’ test transitorju ġdid. Mill-2005, il-magni b’compression ignition kollha għandhom jiġu ttestjati fuq dawk iċ-ċikli ta’ test kollha. Il-magni li jaħdmu bil-gass jiġu ttestjati biss fuq iċ-ċiklu ta’ test transitorju ġdid. |
(7) |
Taħt il-kondizzjonijiet ta’ tagħbija (load) kollha, magħżula fuq bażi każwali, f’limiti operattivi definiti, il-valuri ta’ limitu ma jistgħux jinqabżu b’iżjed minn perċentwali xierqa. |
(8) |
Meta jiġu stabbiliti standards u proċeduri ta’ ttestjar ġodda, huwa neċessarju li jittieħed kont ta’ l-impatt taż-żieda fit-traffiku fil-futur fil-Komunità fuq il-kwalità ta’ l-arja. Ix-xogħol li sar mill-Kummissjoni f’dan il-qasam wera li l-industrija tal-vetturi bil-mutur fil-Komunità għamlet passi kbar fil-perfezzjonament tat-teknoloġija li ppermettew tnaqqis konsiderevoli fl-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati. Madankollu, għad hemm bżonn ta’ iżjed sforzi sabiex jittejbu aktar il-limiti ta’ emissjonijiet u r-rekwiżiti tekniċi oħra fl-interessi tal-protezzjoni ambjentali u tas-saħħa pubblika. B’mod partikolari, fi kwalunkwe miżuri futuri, għandu jittieħed kont tar-riżultati tar-riċerka li qiegħda ssir dwar il-karatteristiċi ta’ partikulati mill-aktar fini. |
(9) |
Hemm bżonn li jsir aktar titjib fil-kwalità tal-karburanti tal-vetturi bil-mutur sabiex tittejjeb il-prestazzjoni effiċjenti u dewwiema tas-sistemi ta’ kontroll ta’ emissjonijiet fl-użu. |
(10) |
Għandhom jiġu introdotti mill-2005 dispożizzjonijiet ġodda għal sistema dijanjostika fil-vettura (on-board diagnostics, OBD) bil-għan li tiġi aġevolata l-iskoperta immedjata tad-deterjorament jew falliment tat-tagħmir tal-kontroll ta’ emissjonijiet tal-magna. Dan għandu jżid il-kapaċità dijanjostika u riparattiva, u b’hekk tittejjeb b’mod sostanzjali il-prestazzjoni ta’ l-emissjonijiet sostenibbli ta’ vetturi tat-tip heavy duty fl-użu. Billi, madwar id-dinja, is-sistema ta’ l-OBD għall-magni diesel tat-tip heavy-duty għadha fil-bidu ta’ l-iżvilupp tagħha, għandha tiġi introdotta fil-Komunità f’żewġ stadji li jippermettu l-iżvilupp tas-sistema sabiex is-sistema ma tagħtix indikazzjonijiet foloz. Sabiex l-Istati Membri jiġu assistiti biex jiżguraw li s-sidien u l-operaturi ta’ vetturi tat-tip heavy-duty iwettqu l-obbligu tagħhom li jsewwu ħsarat indikati mis-sistema ta’ l-OBD, għandhom jirreġistra w id-distanza koperta jew iż-żmien li jkun għadda wara li ħsara tkun ġiet indikata lis-sewwieq. |
(11) |
Il-magni b’compression ignition huma intrinsikament dewwiema u wrew li, b’manutenzjoni tajba u effettiva, huma jistgħu jżommu livell għoli ta’ prestazzjoni ta’ emissjonijiet fuq id-distanzi partikolarment twal li jagħmlu vetturi tat-tip heavy-duty fil-kors ta’ operazzjonijiet kummerċjali. Madankollu, l-istandards futuri ta’ l-emissjonijiet għandhom iġibu l-introduzzjoni ta’ sistemi ta’ kontroll ta’ emissjonijiet fi stadju operattiv wara (downstream) dak tal-magna, bħal sistemi ta’ tneħħija ta’ NOx, filtri tal-partikulati tad-diesel u sistemi li jkunu l-kombinazzjoni tat-tnejn u, forsi, sistemi oħra li għadhom iridu jiġu definiti. Hemm għalhekk il-bżonn li jiġi stabbilit rekwiżit tat-tul ta’ servizz utli li fuqu jkunu bbażati l-proċeduri sabiex tkun żgurata l-konformità tas-sistema ta’ kontroll ta’ emissjonijiet ta’ magna matul dak il-perjodu ta’ referenza. Meta jiġi stabbilit tali rekwiżit għandu jittieħed kont tad-distanzi konsiderevoli li jagħmlu l-vetturi tat-tip heavy-duty, tal-bżonn li tiġi inkluża l-manutenzjoni adegwata u opportuna u tal-possibbiltà ta’ l-approvazzjoni tat-tip ta’ vetturi tal-kategorija N1 skond din id-Direttiva jew id-Direttiva tal-Kunsill 70/220/KEE ta’ l-20 ta’ Marzu 1970 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-inkwinament ta’ l-arja b’emissjonijiet minn vetturi bil-mutur (8). |
(12) |
L-Istati Membri għandhom jitħallew, permezz ta’ inċentivi fiskali, jaġevolaw it-tqegħid fis-suq ta’ vetturi li jissodisfaw ir-rekwiżiti adottati fil-livell Komunitarju, sakemm tali inċentivi jikkonformaw mad-dispożizzjonijiet tat-Trattat u jissodisfaw ċerti kondizzjonijiet maħsuba sabiex jimpedixxu d-distorsjoni tal-kondizzjonijiet tas-suq intern. Din id-Dirretiva ma tolqotx id-dritt ta’ l-Istati Membri li jinkludu, fil-bażi għall-kalkolu tat-taxxi tat-traffiku fit-toroq fuq vetturi bil-mutur, l-emissjonijiet ta’ inkwinanti u sustanzi oħra. |
(13) |
Minħabba li xi wħud minn dawk l-inċentivi fiskali jikkostitwixxu għajnuna mill-Istat skond l-Artikolu 87(1) tat-Trattat, huma għandhom jiġu notifikati lill-Kummissjoni skond l-Artikolu 88(3) tat-Trattat għall-valutazzjoni skond il-kriterji rilevanti ta’ kompatibbiltà. In-notifika ta’ tali miżuri skond din id-Direttiva għandha tkun mingħajr preġudizzju għall-obbligi tan-notifika skond l-Artikolu 88(3) tat-Trattat. |
(14) |
Bil-għan li tiġi simplifikata u aċċelerata l-proċedura, il-Kummissjoni għandha tingħata l-kompitu li tadotta l-miżuri li jimplementaw id-dispożizzjonijiet fundamentali stabbiliti f’din id-Direttiva kif ukoll il-miżuri ta’ l-adattament ta’ l-Annessi ma’ din id-Direttiva għall-progress xjentifiku u tekniku. |
(15) |
Il-miżuri neċessarji għall-implementazzjoni ta’ din id-Direttiva u l-adattament tagħha għall-progress xjentifiku u tekniku għandhom jiġu adottati skond id-Deċiżjoni tal-Kunsill 1999/468/KE tat-28 ta’ Ġunju 1999 li tistabbilixxi l-proċeduri għall-eżerċizzju tas-setgħat ta’ implementazzjoni mogħtija lill-Kummissjoni (9). |
(16) |
Il-Kummissjoni għandha tibqa’ tirrivedi l-bżonn ta’ l-introduzzjoni ta’ limiti ta’ emissjonijiet għal inkwinanti li sa issa għadhom mhumiex regolati u li jsiru meħtieġa bħala konsegwenza ta’ l-użu aktar estiż ta’ karburanti alternattivi ġodda, u ta’ sistemi ġodda ta’ kontroll ta’ emissjonijiet ta’ exhaust. |
(17) |
Il-Kummissjoni għandha, mill-iktar fis possibbli, tippreżenta proposti li tikkunsidra adatti għal stadju ulterjuri għal valuri ta’ limitu għall-emissjonijiet ta’ NOx u ta’ partikulati. |
(18) |
Billi l-għan ta’ din id-Direttiva, jiġifieri r-realizzazzjoni tas-suq intern permezz ta’ l-introduzzjoni ta’ rekwiżiti komuni tekniċi dwar emissjonijiet gassużi u partikulati għal kull tip ta’ vettura, ma jistax jintlaħaq b’mod suffiċjenti mill-Istati Membri u għaldaqstant jistgħu, minħabba l-iskala ta’ l-azzjoni, jintlaħaq aħjar fil-livell Komunitarju, il-Komunità tista’ tadotta miżuri skond il-prinċipju ta’ sussidjarjetà, kif stabbilit fl-Artikolu 5 tat-Trattat. Skond il-prinċipju tal-proporzjonalità, kif stabbilit f’dak l-Artikolu, din id-Direttiva ma tmurx lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex jintlaħaq dan l-għan. |
(19) |
L-obbligu tat-traspożizzjoni ta’ din id-Direttiva fil-liġijiet nazzjonali għandu jkun limitat għal dawk id-dispożizzjonijiet li jirrappreżentaw bidla sostanzjali meta mqabbla mad-Direttivi ta’ qabel. L-obbligu tat-traspożizzjoni tad-dispożizzjonijiet li ma nbidlux jeżisti taħt id-Direttivi ta’ qabel. |
(20) |
Din id-Direttiva għandha tkun mingħajr preġudizzju għall-obbligi ta’ l-Istati Membri dwar il-limiti ta’ żmien għat-traspożizzjoni fil-liġijiet nazzjonali u l-applikazzjoni tad-Direttivi elenkati fl-Anness IX, Parti B, |
ADOTTAW DIN ID-DIRETTIVA:
L-Artikolu 1
Definizzjonijiet
Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva għandhom japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:
(a) |
“vettura” tfisser kwalunkwe vettura kif definita fl-Artikolu 2 tad-Direttiva 70/156/KEE u miġbuda minn magna b’compression ignition jew li taħdem bil-gass, bl-eċċezzjoni ta’ vetturi tal-kategorija M1 b’massa massima teknikament permissibbli ta’ anqas minn jew ugwali għal 3,5 tunnellati metriċi; |
(b) |
“magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass” tfisser is-sors tal-propulsjoni motorja ta’ vettura li għaliha tista’ tingħata l-approvazzjoni tat-tip bħala unità teknika separata, kif definita fl-Artikolu 2 tad-Direttiva 70/156/KEE; |
(ċ) |
“vettura ambjentalment addizzjonalment kompatibbli (VAAK)” tfisser vettura miġbuda minn magna li tikkonforma mal-valuri ta’ limitu permissivi ta’ emissjonijiet disposti fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I. |
L-Artikolu 2
Obbligi ta’ l-Istati Membri
1. Għat-tipi ta’ magni li jaħdmu b’compression ignition jew li jaħdmu bil-gass u għat-tipi ta’ vetturi miġbuda b’magna li taħdem b’compression ignition jew li taħdem bil-gass, fejn ma jkunux sodisfatti r-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan mill-magna ma jikkonformawx mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja A tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I, l-Istati Membri:
(a) |
għandhom jirrifjutaw li jagħtu l-approvazzjoni tat-tip tal-KE skond l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 70/156/KEE; u |
(b) |
għandhom jirrifjutaw li jagħtu l-approvazzjoni tat-tip nazzjonali. |
2. Minbarra fil-każ ta’ vetturi u magni intiżi għall-esportazzjoni lejn pajjiżi terzi jew magni ta’ sostituzzjoni għal vetturi fl-użu, l-Istati Membri għandhom, fejn ma jkunux sodisfatti r-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan mill-magna ma jikkonformawx mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja A tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ Anness I:
(a) |
jikkunsidraw iċ-ċertifikati ta’ konformità li jakkumpanjaw vetturi ġodda jew magni ġodda skond id-Direttiva 70/156/KEE bħala mhux iktar validi għall-finijiet ta’ l-Artikolu 7(1) ta’ dik id-Direttiva, u |
(b) |
jipprojbixxu r-reġistrazzjoni, il-bejgħ, id-dħul fis-servizz jew l-użu ta’ vetturi ġodda miġbuda minn magna li taħdem b’compression ignition jew li taħdem bil-gass, u l-bejgħ jew l-użu ta’ magni ġodda li jaħdmu b’compression ignition jew li jaħdmu bil-gass. |
3. Mingħajr preġudizzju għall-paragrafi 1 u 2, b’effett mill-1 ta’ Ottubru 2003 u ħlief fil-każ ta’ vetturi u magni intiżi għall-esportazzjoni lejn pajjiżi terzi jew magni ta’ sostituzzjoni għal vetturi fl-użu, l-Istati Membri għandhom, għat-tipi ta’ magni li jaħdmu bil-gass u għat-tipi ta’ vetturi miġbuda b’magna li taħdem bil-gass li ma jikkonformawx mar-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VII:
(a) |
jikkunsidraw iċ-ċertifikati ta’ konformità li jakkumpanjaw vetturi ġodda jew magni ġodda skond id-Direttiva 70/156/KEE bħala mhux iktar validi għall-finijiet ta’ l-Artikolu 7(1) ta’ dik id-Direttiva; u |
(b) |
jipprojbixxu r-reġistrazzjoni, il-bejgħ, id-dħul fis-servizz jew l-użu ta’ vetturi ġodda u l-bejgħ jew l-użu ta’ magni ġodda. |
4. Jekk ir-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u fl-Artikoli 3 u 4 ikunu sodisfatti, b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan mill-magna jikkonformaw mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B1 jew B2 jew mal-valuri ta’ limitu permissivi disposti fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I, l-ebda Stat Membru ma jista’, għal raġunijiet relatati ma’ l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan minn magna:
(a) |
jirrifjuta li jagħti l-approvazzjoni tat-tip tal-KE skond l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 70/156/KEE jew li jagħti l-approvazzjoni tat-tip nazzjonali għal tip ta’ vettura miġbuda minn magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass; |
(b) |
jipprojbixxi r-reġistrazzjoni, il-bejgħ, id-dħul fis-servizz jew l-użu ta’ vetturi ġodda miġbuda minn magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass; |
(ċ) |
jirrifjuta li jagħti l-approvazzjoni tat-tip għal xi tip ta’ magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass; |
(d) |
jipprojbixxi l-bejgħ jew l-użu ta’ magni ġodda li jaħdmu b’compression ignition jew bil-gass. |
5. B’effett mill-1 ta’ Ottubru 2005, għat-tipi ta’ magni li jaħdmu b’compression ignition jew bil-gass u għat-tipi ta’ vettura miġbuda minn magna li taħdem b’ compression ignition jew bil-gass li ma jissodisfawx ir-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u fl-Artikoli 3 u 4 u b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan mill-magna ma jikkonformawx mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B1 tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I, l-Istati Membri:
(a) |
għandhom jirrifjutaw li jagħtu l-approvazzjoni tat-tip tal-KE skond l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 70/156/KEE; u |
(b) |
għandhom jirrifjutaw li jagħtu l-approvazzjoni tat-tip nazzjonali. |
6. B’effett mill-1 ta’ Ottubru 2006 u ħlief fil-każijiet ta’ vetturi u magni ntiżi għall-esportazzjoni lejn pajjiżi terzi jew ta’ magni ta’ sostituzzjoni għal vetturi fl-użu, l-Istati Membri għandhom, fejn ma jkunux sodisfatti r-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u fl-Artikoli 3 u 4 u b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan tal-magna ma jikkonformawx mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B1 tat-Tabelli fit-taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I:
(a) |
jikkunsidraw iċ-ċertifikati ta’ konformità li jakkumpanjaw vetturi jew magni ġodda skond id-Direttiva 70/156/KEE bħala mhux iktar validi għall-finijiet ta’ l-Artikolu 7(1) ta’ dik id-Direttiva; u |
(b) |
jipprojbixxu r-reġistrazzjoni, il-bejgħ, id-dħul fis-servizz jew l-użu ta’ vetturi ġodda miġbuda minn magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass u l-bejgħ jew l-użu ta’magni ġodda li jaħdmu b’compresson ignition jew bil-gass. |
7. B’effett mill-1 ta’ Ottubru 2008 għat-tipi ta’ magni li jaħdmu b’compression ignition jew bil-gass u għat-tipi ta’ vettura miġbuda minn magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass, li ma jissodisfawx ir-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u fl-Artikoli 3 u 4 u b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan mill-magna ma jikkonformawx mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B2 tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I, l-Istati Membri:
(a) |
għandhom jirrifjutaw li jagħtu l-approvazzjoni tat-tip tal-KE skond l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 70/156/KEE; u |
(b) |
għandhom jirrifjutaw li jagħtu l-approvazzjoni tat-tip nazzjonali. |
8. B’effett mill-1 ta’ Ottubru 2009 u ħlief fil-każijiet ta’ vetturi u magni ntiżi għall-esportazzjoni lejn pajjiżi terzi jew ta’ magni ta’ sostituzzjoni għal vetturi fl-użu, l-Istati Membri għandhom, fejn ma jkunux sodisfatti r-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u fl-Artikoli 3 u 4 u b’mod partikolari fejn l-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u partikulati u l-opaċità tad-duħħan tal-magna ma jikkonformawx mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B2 ta’ l-Indiċi fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I:
(a) |
jikkunsidraw iċ-ċertifikati ta’ konformità li jakkumpanjaw vetturi u magni ġodda skond id-Direttiva 70/156/KEE bħala mhux iktar validi għall-finijiet ta’ l-Artikolu 7(1) ta’ dik id-Direttiva; u |
(b) |
jipprojbixxu r-reġistrazzjoni, il-bejgħ, id-dħul fis-servizz jew l-użu ta’ vetturi ġodda miġbuda minn magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass, u l-bejgħ jew l-użu ta’ magni ġodda li jaħdmu b’compression ignition jew bil-gass. |
9. Skond il-paragrafu 4, magna li tissodisfa r-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u, b’mod partikolari, tikkonforma mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja Ċ fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I għandha titqies bħala konformi mar-rekwiżiti disposti fil-paragrafi 1, 2 u 3.
Skond il-paragrafu 4, magna li tissodisfa r-rekwiżiti disposti fl-Annessi I sa VIII u fl-Artikoli 3 u 4 u, b’mod partikolari, tikkonforma mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I għandha titqies bħala konformi mar-rekwiżiti disposti fil-paragrafi 1 sa 3 u 5 sa 8.
10. Għall-magni li jaħdmu b’compression ignition jew bil-gass li għandhom jikkonformaw mal-valuri ta’ limitu stabbiliti fit-Taqsima 6.2.1. ta’ l-Anness I taħt is-sistema ta’ l-approvazzjoni tat-tip, għandu japplika dan li ġej:
Taħt il-kondizzjonijiet ta’ tagħbija (load) kollha, magħżula fuq bażi każwali, li jagħmlu parti minn żona definita ta’ kontroll u bl-eċċezzjoni ta’ kondizzjonijiet speċifikati ta’ operazzjoni tal-magni li mhumiex soġġetti għal tali dispożizzjoni, l-emissjonijiet li tagħhom jittieħed kampjun matul perjodu qasir daqs 30 sekonda ma għandhomx jeċċedu b’iżjed minn 100 % l-valuri ta’ limitu fil-Linji B2 u Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1. ta’ l-Anness I. Iż-żona ta’ kontroll li għaliha għandu japplika l-perċentwali li m’għandhiex tinqabeż, il-kondizzjonijiet ta’ l-operazzjoni tal-magna li huma esklużi u kondizzjonijiet xierqa l-oħra għandhom jiġu definiti skond il-proċedura msemmija fl-Artikolu 7(1).
L-Artikolu 3
Perjodu ta’ servizz ta’ sistemi tal-kontroll ta’ emissjonijiet
1. Mill-1 ta’ Ottubru 2005 għall-approvazzjonijiet tat-tip ġodda u mill-1 ta’ Ottubru 2006 għall-approvazzjonijiet tat-tip kollha, il-fabbrikant għandu juri li magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass tat-tip approvat b’referenza għall-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B1 jew fil-Linja B2 jew fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1. ta’ l-Anness I jikkonformaw ma’ dawk il-valuri ta’ limitu tul perjodu ta’ servizz utli ta’:
(a) |
100 000 km jew ħames snin, skond liema jkun qabel, fil-każ ta’ magni li għandhom jiġu installati f’vetturi tal-Kategoriji N1 u M2; |
(b) |
200 000 km jew sitt snin, skond liema jkun qabel, fil-każ ta’ magni li għandhom jiġu installati f’vetturi tal-Kategoriji N2, N3 b’massa massima, teknikament permissibbli, li ma teċċedix 16-il tunnellata metrika u tal-Kategorija M3 Klassi I, Klassi II u Klassi A, u Klassi B b’massa massima, teknikament permissibbli, li ma teċċedix 7,5 tunnellati metriċi; |
(ċ) |
500 000 km jew seba’ snin, skond liema jkun qabel, fil-każ ta’ magni li għandhom jiġu installati f’vetturi tal-Kategorija N3 b’massa massima, teknikament permissibbli, li teċċedi 16-il tunnellata metrika u tal-Kategorija M3, Klassi III u Klassi B b’massa massima teknikament permissibbli li teċċedi 7,5 tunnellati metriċi. |
Mill-1 ta’ Ottubru 2005, għal tipi ġodda, u mill-1 ta’ Ottubru 2006, għat-tipi kollha, l-approvazzjonijiet tat-tip mogħtija lil vetturi għandhom jeħtieġu wkoll konferma tal-funzjonament korrett ta’ l-istrumenti tal-kontroll ta’ emissjonijiet tul il-perjodu ta’ servizz normali tal-vettura taħt kondizzjonijiet normali ta’ użu (konformità ta’ vetturi fl-użu li huma mantenuti u wżati korrettament).
2. Il-miżuri għall-implementazzjoni tal-paragrafu 1 għandhom jiġu adottati sat-28 ta’ Diċembru 2005.
L-Artikolu 4
Sistemi dijanjostiċi fil-vettura
1. Mill-1 ta’ Ottubru 2005 għall-approvazzjonijiet tat-tip ġodda ta’ vetturi u mill-1 ta’ Ottubru 2006 għall-approvazzjonijiet tat-tip kollha, magna li taħdem b’ compression ignition tat-tip approvat b’referenza għall-valuri ta’ limitu ta’ emissjonijiet disposti fil-Linja B1 jew fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1. ta’ l-Anness I jew vettura miġbuda minn tali magna għandhom jiġu mgħammra b’sistema dijanjostika fil-vettura (OBD) li tindika l-preżenza ta’ ħsara lis-sewwieq jekk jinqabżu l-limiti OBD disposti fil-Linja B1 jew fil-Linja Ċ tat-Tabella fil-paragrafu 3.
Fil-każ ta’ sistemi ta’ exhaust after-treatment, is-sistema OBD tista’ tagħmel monitoraġġ għall-ħsara funzjonali maġġura ta’ kwalunkwe wieħed mill-elementi li ġejjin:
(a) |
katalizzatur, meta jkun installat bħala unità separata, kemm jekk ikun parti minn sistema tat-tneħħija ta’ NOx jew bħala filtru tal-partikulati tad-diesel; |
(b) |
sistema tat-tneħħija ta’ NOx, fejn din tkun installata; |
(ċ) |
filtru tal-partikulati tad-diesel, fejn dan ikun installat; |
(d) |
sistema kombinata tat-tneħħija ta’ NOx u ta’ filtrazzjoni tal-partikulati tad-diesel. |
2. Mill-1 ta’ Ottubru 2008 għall-approvazzjonijiet tat-tip ġodda u mill-1 ta’ Ottubru 2009 għall-approvazzjonijiet tat-tip kollha, magna li taħdem b’compression ignition jew bil-gass tat-tip approvat b’referenza għall-valuri ta’ limitu ta’ emissjonijiet disposti fil-Linja B2 jew fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1. ta’ l-Anness I, jew vettura miġbuda minn tali magna għandha tkun mgħammra b’sistema OBD li tindika l-preżenza ta’ ħsara lis-sewwieq jekk jinqabżu l-limiti OBD disposti fil-Linja B2 jew fil-Linja C tat-Tabella fil-paragrafu 3.
Is-sistema OBD għandha tinkludi wkoll interface bejn l-apparat ta’ kontroll elettroniku tal-magna (engine electronic control unit, EECU) u kwalunkwe sistema elettrika jew elettronika oħra tal-magna jew tal-vettura li tipprovdi input jew tirċievi output mill-EECU u li taffettwa l-funzjonament korrett tas-sistema ta’ kontroll ta’ emissjonijiet, bħall-interface bejn l-EECU u l-apparat ta’ kontroll elettroniku tat-trasmissjoni.
3. Il-limiti ta’ l-OBD għandhom ikunu kif ġej:
Linja |
Magni li jaħdmu b’compression ignition |
|
Massa ta’ ossidi tan-nitroġenu (NOx) g/kWh |
Massa tal-partikulati (PT) g/kWh |
|
B1 (2005) |
7,0 |
0,1 |
B2 (2008) |
7,0 |
0,1 |
Ċ (VAAK) |
7,0 |
0,1 |
4. Għandu jiġi provdut aċċess sħiħ u uniformi għall-informazzjoni dwar l-OBD għall-finijiet ta’ eżamijiet, dijanjosi, servizzi ta’ manutenzjoni u tiswija skond id-dispożizzjonijiet rilevanti tad-Direttiva 70/220/KEE u d-dispożizzjonijiet dwar komponenti ta’ sostituzzjoni sabiex tiġi żgurata l-kompatibbiltà mas-sistemi ta’ l-OBD.
5. Il-miżuri għall-implementazzjoni tal-paragrafi 1 sa 3 għandhom jiġu adottati sa mhux aktar tard mit-28 ta’ Diċembru 2005.
L-Artikolu 5
Sistemi ta’ kontroll ta’ emissjonijiet li jużaw reaġenti konsumabbli
Il-Kummissjoni, meta tiddefinixxi l-miżuri meħtieġa għall-implementazzjoni ta’ l-Artikolu 4, kif previst mill-Artikolu 7(1), għandha, jekk ikun il-każ, tinkludi miżuri tekniċi sabiex ikun minimizzat ir-riskju li sistemi ta’ kontroll ta’ emissjonijiet, li jużaw reaġenti konsumabbli, ma jkunux adegwatament mantenuti matul is-servizz tagħhom. Barra minn hekk, u jekk ikun il-każ, għandhom jinkludu miżuri sabiex jiġi żgurat li jiġu minimizzati emissjonijiet ta’ ammonja minħabba l-użu ta’ reaġenti konsumabbli.
L-Artikolu 6
Inċentivi fiskali
1. L-Istati Membri jistgħu jipprovdu inċentivi fiskali biss fir-rigward ta’ vetturi li jikkonformaw ma’ din id-Direttiva. Tali inċentivi għandhom jikkonformaw mad-dispożizzjonijiet tat-Trattat, kif ukoll mal-paragrafu 2 jew mal-paragrafu 3 ta’ dan l-Artikolu.
2. L-inċentivi għandhom japplikaw għall-vetturi ġodda kollha offruti għall-bejgħ fis-suq ta’ Stat Membru li jikkonformaw minn qabel mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B1 jew B2 tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I.
L-inċentivi għandhom jiġu terminati b’effett mill-applikazzjoni obbligatorja tal-valuri ta’ limitu fil-Linja B1, kif disposti fl-Artikolu 2(6), jew mill-applikazzjoni obbligatorja tal-valuri ta’ limitu fil-Linja B2, kif stabbilit fl-Artikolu 2(8).
3. L-inċentivi għandhom japplikaw għall-vetturi ġodda kollha offruti għall-bejgħ fis-suq ta’ Stat Membru li jikkonformaw mal-valuri ta’ limitu permissivi disposti fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I.
4. Minbarra l-kondizzjonijiet imsemmija fil-paragrafu 1, għal kull tip ta’ vettura, l-inċentivi ma għandhomx jaqbżu l-ispiża żejda tas-soluzzjonijiet tekniċi introdotti sabiex tiġi żgurata l-konformità mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B1 jew fil-Linja B2 jew mal-valuri ta’ limitu permissivi disposti fil-Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I, u ta’ l-installazzjoni tagħhom fil-vettura.
5. L-Istati Membri għandhom jinformaw lill-Kummissjoni fi żmien suffiċjenti dwar pjanijiet sabiex jiġu introdotti jew mibdula l-inċentivi fiskali msemmija f’dan l-Artikolu, sabiex din tkun tista’ tippreżenta l-osservazzjonijiet tagħha.
L-Artikolu 7
Miżuri ta’ implementazzjoni u emendi
1. Il-miżuri neċessarji għall-implementazzjoni ta’ l-Artikoli 2(10), 3 u 4 ta’ din id-Direttiva għandhom jiġu adottati mill-Kummissjoni, assistita mill-Kumitat imwaqqaf mill-Artikolu 13(1) tad-Direttiva 70/156/KEE, skond il-proċedura msemmija fl-Artikolu 13(3) ta’ dik id-Direttiva.
2. L-emendi lil din id-Direttiva li huma neċessarji sabiex din tiġi adattata għall-progress xjentifiku u tekniku għandhom jiġu adottati mill-Kummissjoni, assistita mill-Kumitat imwaqqaf mill-Artikolu 13(1) tad-Direttiva 70/156/KEE, skond il-proċedura msemmija fl-Artikolu 13(3) ta’ dik id-Direttiva.
L-Artikolu 8
Reviżjoni u rapporti
1. Il-Kumissjoni għandha tirrivedi l-bżonn li jiġu introdotti limiti ġodda ta’ emissjonijiet applikabbli għal vetturi u magni tat-tip heavy-duty fir-rigward ta’ inkwinanti li għadhom mhumiex regolati. Ir-reviżjoni għandha tkun ibbażata fuq l-introduzzjoni aktar wiesgħa fis-suq ta’ karburanti alternattivi ġodda u fuq l-introduzzjoni ta’ sistemi ġodda ta’ kontroll ta’ emissjonijiet ta’ l-exhaust li jaħdmu bl-addittivi sabiex jintlaħqu standards futuri stabbiliti f’din id-Direttiva. Fejn ikun il-każ, il-Kummissjoni għandha tippreżenta proposta lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill.
2. Il-Kummissjoni għandha tippreżenta lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill proposti leġiżlattivi dwar limiti ulterjuri fuq l-NOx u emissjonijiet partikulati għal vetturi tat-tip heavy duty.
Jekk ikun meħtieġ, il-Kummissjoni għandha tinvestiga jekk huwiex meħtieġ l-iffissar ta’ limitu addizzjonali għal livelli u qisien ta’ partikulati separati, u, jekk hekk ikun il-każ, hija għandha tinkludih fil-proposti.
3. Il-Kummissjoni għandha tirrapporta lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill dwar il-progress fin-negozjati għal ftehim dwar duty cycle armonizzat dinji (world-wide harmonised duty cycle, WHDC).
4. Il-Kummissjoni għandha tippreżenta rapport lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill dwar ir-rekwiżiti għall-operazzjoni ta’ sistema ta’ kejl fil-vettura (on-board measurement system, OBM). Abbażi ta’ dak ir-rapport, il-Kummissjoni għandha, fejn ikun opportun, tippreżenta proposta għal miżuri sabiex jiġu inklużi l-ispeċifikazzjonijiet tekniċi u l-annessi korrispondenti sabiex jipprovdu għall-approvazzjoni tat-tip ta’ sistemi OBM li jiżguraw almenu livelli ekwivalenti ta’ monitoraġġ għas-sistemi OBD u li huma kompatibbli magħhom.
L-Artikolu 9
Traspożizzjoni
1. L-Istati Membri għandhom jadottaw u jippubblikaw, qabel id-9 ta' Novembru 2006, il-liġijiet, o ir-regolamenti u d-dispożizzjonijiet amministrattivi meħtieġa sabiex jikkonformaw ma’ din id-Direttiva. Jekk l-adozzjoni tal-miżuri implementattivi msemmija fl-Artikolu 7 titardja iktar mit-28 ta’ Diċembru 2005, l-Istati Membri għandhom jikkonformaw ma’ dan l-obbligu sad-data ta’ traspożizzjoni prevista fid-Direttiva li tikkontjeni dawn il-miżuri implementattivi. Huma għandhom minnufih jikkomunikaw lill-Kummissjoni t-test ta’ dawk id-dispożizzjonijiet u t-tabella ta’ korrelazzjoni bejn dawk id-dispożizzjonijiet u din id-Direttiva.
Huma għandhom japplikaw dawk id-dispożizzjonijiet mid-9 ta' Novembru 2006, jew jekk l-adozzjoni tal-miżuri implementattivi msemmija fl-Artikolu 7 tkun ittardjata iktar mit-28 ta’ Diċembru 2005, mid-data ta’ traspożizzjoni speċifikata fid-Direttiva li tikkontjeni dawn il-miżuri implementattivi.
Meta l-Istati Membri jadottaw dawk id-dispożizzjonijiet, dawn għandhom jikkontjenu referenza għal din id-Direttiva jew ikunu akkumpanjati minn tali referenza meta jiġu ppubblikati uffiċjalment. Għandhom jinkludu wkoll dikjarazzjoni li r-referenzi f’liġijiet, regolamenti jew dispożizzjonijiet amministrattivi eżistenti għad-Direttivi mħassra minn din id-Direttiva għandhom jitqiesu bħala referenzi għal din id-Direttiva. L-Istati Membri għandhom jiddeterminaw kif tali referenza għandha tiġi magħmula u kif tali dikjarazzjoni għandha tiġi formulata.
2. L-Istati Membri għandhom jibagħtu lill-Kummissjoni t-test tad-dispożizzjonijiet prinċipali tal-liġi nazzjonali li huma jadottaw fil-qasam kopert minn din id-Direttiva.
L-Artikolu 10
Taħsir
Id-Direttivi elenkati fl-Anness IX, Parti A jiġu mħassra b’effett mid-9 ta' Novembru 2006, mingħajr preġudizzju għall-obbligi ta’ l-Istati Membri konnessi mal-limiti ta’ żmien għat-traspożizzjoni fil-liġi nazzjonali u ma’ l-applikazzjoni tad-Direttivi elenkati fl-Anness IX, Parti B.
Ir-referenzi għad-Direttivi mħassra għandhom jiġu interpretati bħala referenzi għal din id-Direttiva u għandhom jinqraw skond il-lista ta’ korrelazzjoni fl-Anness X.
L-Artikolu 11
Dħul fis-seħħ
Din id-Direttiva għandha tidħol fis-seħħ fl-għoxrin jum wara dak tal-pubblikazzjoni tagħha fil-Ġurnal Uffiċjali ta’ l-Unjoni Ewropea.
L-Artikolu 12
Indirizzati
Din id-Direttiva hija ndirizzata lill-Istati Membri.
Maħgmula fi Strasburgu, nhar it-28 ta’ Settembru 2005.
Għall-Parlament Ewropew
Il-President
J. BORRELL FONTELLES
Għall-Kunsill
Il-President
D. ALEXANDER
(1) ĠU C 108, tat-30.4.2004, p. 32.
(2) Opinjoni tal-Parlament Ewropew tad-9 ta’ Marzu 2004 (ĠU C 102 E, tat-28.4.2004, p. 272), u d-Deċiżjoni tal-Kunsill tat-19 ta’ Settembru 2005.
(3) ĠU L 36, tad-9.2.1988, p. 33. Direttiva kif l-aħħar emendata mill-Att ta’ l-Adeżjoni ta’ l-2003.
(4) ĠU L 42, tat-23.2.1970, p. 1. Direttiva kif l-aħħar emendata mid-Direttiva tal-Kummissjoni 2005/49/KE (ĠU L 194, tas-26.7.2005, p. 12).
(5) ĠU L 295, tal-25.10.1991, p. 1.
(6) ĠU L 44, tas-16.2.2000, p. 1.
(7) ĠU L 107, tat-18.4.2001, p. 10.
(8) ĠU L 76, tas-6.4.1970, p. 1. Direttiva kif l-aħħar emendata mid-Direttiva tal-Kummissjoni 2003/76/KE (ĠU L 206, tal-15.8.2003, p. 29).
(9) ĠU L 184, tas-17.7.1999, p. 23.
ANNESS 1
KAMP TA’ APPLIKAZZJONI, DEFINIZZJONIJIET U ABBREVJAZZJONIJIET, APPLIKAZZJONI GĦALL-APPROVAZZJONI TAT-TIP TAL-KE, SPEĊIFIKAZZJONIJIET U TESTIJIET U KONFORMITÀ TA’ PRODUZZJONI
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Din id-Direttiva tapplika għall-inkwinanti gassużi u partikulati mill-vetturi bil-mutur kollha li jkunu mgħammra b’magni li jaħdmu b’compression ignition u għall-inkwinanti gassużi mill-vetturi bil-mutur kollha mgħammra b’magni positive ignition li jaħdmu bil-gass naturali jew bl-LPG, u għall-magni compression ignition u positive ignition kif speċifikati fl-Artikolu 1 bl-eċċezzjoni ta’ dawk il-vetturi tal-kategoriji N1, N2 u M2 li għalihom tkun ingħatat l-approvazzjoni tat-tip skond id-Direttiva tal-Kunsill 70/220/KEE ta’ l-20 ta’ Marzu 1970 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-inkwinament ta’ l-arja b’emissjonijiet minn vetturi b’mutur (1).
2. DEFINIZZJONIJIET U ABBREVJAZZJONIJIET
Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva:
2.1. “ċiklu ta’ test/tat-test” tfisser sekwenza ta’ punti ta’ prova, kull wieħed b’veloċità u b’torque definiti li l-magna jkollha ssegwi fi stat stabbli (it-test ta’ l-ESC) jew taħt kondizzjonijiet transitorji ta’ operazzjoni (ETC, it-test ta’ l-ETC, ELR);
2.2. “approvazzjoni ta’ magna (familja ta’ magni)” tfisser l-approvazzjoni ta’ tip ta’ magna (familja ta’ magni) fir-rigward tal-livell ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati;
2.3. “magna diesel”tfisser magna li taħdem fuq il-prinċipju tal-compression ignition;
2.4. “magna tal-gass” tfisser magna li taħdem bil-gass naturali (NG) jew bil-gass likwidu tal-petroljum (LPG);
2.5. “tip ta’ magna” tfisser il-kategorija ta’ magni li mhumiex differenti minn xulxin f’aspetti essenzjali bħall-karatteristiċi tal-magna kif definiti fl-Anness II ta’ din id-Direttiva;
2.6. “familja ta’ magna/i” tfisser ir-raggruppament ta’ magni mill-fabbrikant li, permezz tad-disinn tagħhom kif definit fl-Anness II, Appendiċi 2 ta’ din id-Direttiva, għandhom karatteristiċi ta’ emissjoni ta’ l-exhaust simili; il-membri kollha tal-familja għandhom jikkonformaw mal-valuri ta’ limitu applikabbli ta’ emissjonijiet;
2.7. “magna rappreżentattiva” tfisser magna magħżula minn familja ta’ magni b’tali mod li l-karatteristiċi ta’ l-emissjonijiet tagħha jkunu rappreżentattivi għal dik il-familja ta’ magni;
2.8. “inkwinanti gassużi” tfisser monossidu karboniku, idrokarbonji (b’suppożizzjoni ta’ proporzjon ta’ CH1,85 għad-diesel, CH2,525 għall-LPG u CH2,93 għall-NG (NMHC), u b’suppożizzjoni ta’ molekula CH3O0,5 għall-magni diesel li jaħdmu bl-etanol), metanu (b’suppożizzjoni ta’ proporzjon ta’ CH4 għall-NG) u ossidi tan-nitroġenu, l-aħħar wieħed imsemmi espress f’ekwivalenti ta’ dijossidu tan-nitroġenu (NO2);
2.9. “inkwinanti partikulati” tfisser kwalunkwe materjal miġbur fuq mezz ta’ filtrazzjoni speċifikat wara li l-exhaust jiġi dilwit b’arja filtrata nadifa sabiex it-temperatura ma taqbiżx 325 K (52 °C);
2.10. “duħħan” tfisser partikuli sospiżi fi fluss ta’ l-exhaust ta’ magna diesel li jassorbu, jew jirriflettu, jew jirrifranġu d-dawl;
2.11. “qawwa netta” tfisser il-qawwa f’kW tal-KE miksuba taħt kondizzjonijiet ta’ test fit-tarf tal-crankshaft, jew l-ekwivalenti tagħha, imkejla skond il-metodu tal-KE ta’ kejl tal-qawwa kif stabbilit fid-Direttiva tal-Kunsill 80/1269/KEE tas-16 ta’ Diċembru 1980 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li jirrelataw għall-qawwa tal-magna ta’ vetturi bil-mutur (2);
2.12. “qawwa massima dikjarata (Pmass)” tfisser il-qawwa massima f’kW tal-KE (qawwa netta) kif dikjarata mill-fabbrikant fl-applikazzjoni tiegħu għall-approvazzjoni tat-tip;
2.13. “tagħbija (perċentwali)” tfisser il-frazzjoni ta’ torque massimu disponibbli f’xi veloċità tal-magna;
2.14. “it-test ta’ l-ESC” ifisser ċiklu ta’ test li jikkonsisti fi 13-il modalità ta’ stat stabbli li għandhom jiġu applikati skond it-taqsima 6.2 ta’ dan l-Anness;
2.15. “test ta’ l-ELR” tfisser ċiklu ta’ test li jikkonsisti f’sekwenza ta’ skali ta’ tagħbija f’veloċitajiet kostanti tal-magna li għandhom jiġu applikati skond it-taqsima 6.2 ta’ dan l-Anness;
2.16. “test ta’ l-ETC” tfisser ċiklu ta’ test li jikkonsisti fi 1 800 modalità transitorji attwati sekonda b’sekonda li għandhom jiġu applikati skond it-taqsima 6.2 ta’ dan l-Anness;
2.17. “skala operattiva ta’ veloċità tal-magna” tfisser l-iskala tal-veloċità tal-magna, li l-aktar tintuża matul l-operazzjoni tal-magna, li tinsab bejn il-veloċitajiet baxxi u għolja, kif stabbilit fl-Anness III tad-Direttiva;
2.18. “veloċità baxxa (nloo)” tfisser l-anqas veloċità li fiha jseħħ 50 % tal-qawwa massima dikjarata;
2.19. “veloċità għolja (nhi)” tfisser l-ogħla veloċità li fiha jseħħ 70 % tal-qawwa massima dikjarata;
2.20. “veloċitajiet tal-magna A, B u C” tfisser il-veloċitajiet tat-test fl-iskala operattiva tal-veloċità tal-magna li għandhom jintużaw għat-test ta’ l-ESC u t-test ta’ l-ELR, kif stabbilit fl-Anness III, Appendiċi 1 ma’ din id-Direttiva;
2.21. “żona tal-kontroll” tfisser iż-żona bejn il-veloċitajiet A u C tal-magna u bejn tagħbija ta’ 25 sa 100 fil-mija;
2.22. “veloċità ta’ referenza (nref)” tfisser il-valur 100 fil-mija ta’ veloċità li għandu jintuża sabiex jiġu denormalizzati l-valuri relattivi ta’ veloċità tat-test ta’ l-ETC, kif stabbilit fl-Anness III, Appendiċi 2 ta’ din id-Direttiva;
2.23. “opacimeter” tfisser l-istrument maħsub sabiex ikejjel l-opaċità tal-partikuli tad-duħħan permezz tal-prinċipju ta’ l-estinzjoni tad-dawl;
2.24. “skala tal-gass NG” tfisser waħda mill-iskali H jew L kif definiti fil-European Standard EN 437, pubblikazzjoni datata Novembru 1993;
2.25. “awto-adattabbiltà” tfisser kwalunkwe apparat tal-magna li jippermetti li l-proporzjon arja-karburant jibqa’ kostanti;
2.26. “rikalibrazzjoni” tfisser l-issettjar tal-magna NG sabiex tagħti l-istess prestazzjoni (qawwa, karburant, konsum) fi skala differenti ta’ gass naturali;
2.27. “indiċi Wobbe (Wl ta’ isfel; jew Wu ta’ fuq)” tfisser il-proporzjon tal-valur kalorifiku korrispondenti ta’ xi gass għal kull unità ta’ volum u r-radiċi kwadrata tad-densità relattiva tiegħu taħt l-istess kondizzjonijiet ta’ referenza:
2.28. “fattur λ-shift (Sλ)” tfisser espressjoni li tiddeskrivi l-flessibbiltà meħtieġa tas-sistema ta’ l-immaniġġar tal-magna vis-à-vis bidla tal-proporzjon λ ta’ l-arja eċċessiva jekk il-magna taħdem b’kompożizzjoni ta’ gass differenti mill-metanu pur (ara l-Anness VII għall-kalkolu ta’ Sλ);
2.29. “strument ta’ riduzzjoni” tfisser l-istrument li jkejjel, jipperċepixxi jew jirreaġixxi għal kwantitajiet varjabbli fl-operazzjoni (eż. veloċità tal-vettura, veloċità tal-magna, ingranaġġ użat, temperatura, pressjoni fl-intake jew kwalunkwe parametru ieħor) għall-iskop ta’ l-attivazzjoni, il-modulazzjoni, l-ittardjar jew id-deattivazzjoni ta’ l-operazzjoni ta’ kwalunkwe komponent jew funzjoni tas-sistema ta’ kontroll ta’ emissjonijiet hekk li l-effikaċja tas-sistema ta’ kontroll ta’ l-emissjonijiet titnaqqas taħt il-kondizzjonijiet li jeżistu matul l-użu normali ta’ vetturi ħlief jekk l-użu ta’ tali strument ikun sostanzjalment inkluż fil-proċeduri applikati tat-test għaċ-ċertifikazzjoni ta’ l-emissjonijiet.
Figura 1
Definizzjonijiet speċifiċi taċ-ċikli ta’ test
Test ta 'immaġni
2.30. “strument ta’ kontroll awżiljarju” tfisser sistema, funzjoni jew strateġija ta’ kontroll installata f’magna jew f’vettura, li tintuża sabiex tipproteġi l-magna u/jew l-apparat anċillari minn kondizzjonijiet operattivi li jistgħu jirriżultaw fi ħsara jew waqfien, jew li jintuża sabiex jiffaċilita l-istartjar tal-magna. Strument ta’ kontroll awżiljarju jista’ jkun ukoll strateġija jew miżura li ntweriet b’mod sodisfaċenti li mhijiex strument ta’ riduzzjoni;
2.31. “strateġija irrazzjonali ta’ kontroll ta’ emissjoni” tfisser kwalunkwe strateġija jew miżura li, meta l-vettura titħaddem taħt kondizzjonijiet normali ta’ użu, tnaqqas l-effettività tas-sistema ta’ kontroll ta’ emissjonijiet għal livell anqas minn dak mistenni fil-proċeduri applikabbli ta’ l-ittestjar ta’ l-emissjoni.
2.32. Simboli u abbrevjazzjonijiet
2.32.1. Simboli għall-parametri tat-test
Simbolu |
Unità |
Espressjoni |
AP |
m2 |
Żona cross section tas-sonda kampjunarja isokinetika |
AT |
m2 |
Żona cross section tal-pajp ta’ l-exhaust |
CEE |
— |
Effiċjenza ta’ l-etanu |
CEM |
— |
Effiċjenza tal-metanu |
C1 |
— |
Idrokarbonju ekwivalenti għall-karbonju |
conc |
ppm/vol. % |
Subskritt li jindika konċentrazzjoni |
D0 |
m3/s |
Interserzjoni tal-funzjoni tal-kalibrazzjoni PDP |
DF |
— |
Fattur ta’ dilwizzjoni |
D |
— |
Kostanti tal-funzjoni Bessel |
E |
— |
Kostanti tal-funzjoni Bessel |
EZ |
g/kWh |
Emissjoni ta’ l-NOx x interpolata tal-punt ta’ kontroll |
fa |
— |
Fattur atmosferiku tal-laboratorju |
fc |
s-1 |
Frekwenza cut off tal-filtru Bessel |
FFH |
— |
Fattur speċifiku tal-karburant għall-kalkolu ta’ konċentrazzjoni mxarrba għall-konċentrazzjoni xotta |
FS |
— |
Fattur stojkjometriku |
GAIRW |
kg/h |
Rata tal-fluss tal-massa ta’ l-arja ta’ intake fuq bażi mxarrba |
GAIRD |
kg/h |
Rata tal-fluss tal-massa ta’ l-arja ta’ intake fuq bażi xotta |
GDILW |
kg/h |
Rata tal-fluss tal-massa ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni fuq bażi mxarrba |
GEDFW |
kg/h |
Rata ekwivalenti tal-fluss tal-massa tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fuq bażi mxarrba |
GEXHW |
kg/h |
Rata tal-fluss tal-massa ta’gass ta’ l-exhaust fuq bażi mxarrba |
GFUEL |
kg/h |
Rata tal-fluss tal-massa tal-karburant |
GTOTW |
kg/h |
Rata tal-fluss tal-massa tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fuq bażi mxarrba |
H |
MJ/m3 |
Valur kalorifiku |
HREF |
g/kg |
Valur ta’ referenza ta’ l-umdità assoluta (10,71 g/kg) |
Ha |
g/kg |
Umdità assoluta ta’ l-arja ta’ l-intake |
Hd |
g/kg |
Umdità assoluta ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni |
HTCRAT |
mol/mol |
Proporzjon ta’ Idroġenu għall-Karbonju |
i |
— |
Subskritt li jindika modalità individwali |
K |
— |
Kostanti Bessel |
k |
m-1 |
Koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl |
KH,D |
— |
Fattur korrettiv ta’ l-umdità għall-NOx għall-magni diesel |
KH,G |
— |
Fattur korrettiv ta’ l-umdita għall-NOx għall-magni tal-gass |
KV |
|
Funzjoni ta’ kalibrazzjoni CFV |
KW,a |
— |
Fattur korrettiv xott-imxarrab għall-arja ta’ l-intake |
KW,d |
— |
Fattur korrettiv xott-imxarrab għall-arja ta’ dilwizzjoni |
KW,e |
— |
Fattur korrettiv xott-imxarrab għall-gass ta’ l-exhust dilwit |
KW,r |
— |
Fattur korrettiv xott-imxarrab għall-gass ta’ l-exhaust mhux trattat |
L |
% |
Perċentwali ta’ torque relatata mat-torque massimu għall-magna tat-test |
La |
m |
Tul effettiv tal-passaġġ ottiku |
m |
|
Pendenza tal-funzjoni tal-kalibrazzjoni PDP |
mass |
g/h jew g |
Subskritt li jindika l-fluss tal-massa ta’ l-emissjonijiet (rata) |
MDIL |
kg |
Massa tal-kampjun ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni mgħoddija minn filtri tal-kampjunament ta’ partikulati |
Md |
mg |
Massa miġbura ta’ kampjun ta’ partikulati ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni |
Mf |
mg |
Massa miġbura ta’ kampjun ta’ partikulati |
Mf,p |
mg |
Massa ta’ kampjun ta’ partikulati miġbura fuq filtru primarju |
Mf,b |
mg |
Massa ta’ kampjun ta’ partikulati miġbura fuq filtru ta’ back up |
MSAM |
|
Massa ta’ kampjun ta’ l-exhaust dilwit mgħoddi minn filtri tal-kampjunament ta’ partikulati |
MSEC |
kg |
Massa ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni sekondarja |
MTOTW |
kg |
Massa totali CVS tul iċ-ċiklu fuq bażi mxarrba |
MTOTW,i |
kg |
Massa CVS istantanja fuq bażi mxarrba |
N |
% |
Opaċità |
NP |
— |
Rivoluzzjonijiet totali ta’ PDP tul iċ-ċiklu |
NP,i |
— |
Rivoluzzjonijiet ta’ PDP tul intervall tal-ħin |
n |
min-1 |
Veloċità tal-magna |
np |
s-1 |
Veloċità tal-PDP |
nhi |
min-1 |
Veloċità għolja tal-magna |
nlo |
min-1 |
Veloċità baxxa tal-magna |
nref |
min-1 |
Veloċità ta’ referenza tal-magna għat-test ETC |
pa |
kPa |
Pressjoni ta’ l-evaporazzjoni tas-saturazzjoni ta’ l-arja ta’ l-intake tal-magna |
pA |
kPa |
Pressjoni assoluta |
pB |
kPa |
Pressjoni atmosferika totali |
pd |
kPa |
Pressjoni ta’ l-evaporazzjoni tas-saturazzjoni ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni |
ps |
kPa |
Pressjoni atmosferika xotta |
p1 |
kPa |
Tnaqqis ta’ pressjoni fil-bokka tal-pompa |
P(a) |
kW |
Qawwa assorbita minn awżiljarji li għandhom jiġu mgħammra għat-test |
P(b) |
kW |
Qawwa assorbita minn awżiljarji li għandhom jitneħħew għat-test |
P(n) |
kW |
Qawwa netta mhux korretta |
P(m) |
kW |
Qawwa kalkolata taħt kondizzjonijiet ta’ test |
Ω |
— |
Kostanti Bessel |
Qs |
m3/s |
Rata tal-fluss tal-volum CVS |
q |
— |
Proporzjon ta’ dilwizzjoni |
r |
— |
Proporzjon taż-żoni cross section tas-sonda isokinetika u l-pajp ta’ l-exhaust |
Ra |
% |
Umdità relattiva ta’ l-arja ta’ intake |
Rd |
% |
Umdità relattiva ta’ l-arja ta’ dilwizzjoni |
Rf |
— |
Fattur ta’ reazzjoni FID |
ρ |
kg/m3 |
Densità |
S |
kW |
Regolazzjoni tad-dinamometru |
Si |
m-1 |
Valur tad-duħħan istantanju |
Sλ |
|
Fattur λ-shift |
T |
K |
Temperatura assoluta |
Ta |
K |
Temperatura assoluta ta’ l-arja ta’ l-intake |
t |
s |
Ħin ta’ kejl |
te |
s |
Ħin ta’ reazzjoni elettrika |
tF |
s |
Ħin ta’ reazzjoni tal-filtru għall-funzjoni Bessel |
tp |
s |
Ħin ta’ reazzjoni fiżika |
Δt |
s |
Intervall ta’ ħin bejn data suċċessivi tad-duħħan (= 1/rata ta’ kampjunament) |
Δti |
s |
Intervall ta’ ħin għal fluss istantanju ta’ CFV |
τ |
% |
Trasmissjoni tad-duħħan |
V0 |
m3/rev |
Rata tal-fluss tal-volum PDP taħt il-kondizzjonijiet attwali |
W |
— |
Indiċi Wobbe |
Wact |
kWh |
Prestazzjoni tul iċ-ċiklu attwali ta’ l-ETC |
Wref |
kWh |
Prestazzjoni tul iċ-ċiklu ta’ referenza ta’ l-ETC |
WF |
— |
Fattur ta’ pesatura |
WFE |
— |
Fattur effettiv ta’ pesatura |
X0 |
m3/rev |
Funzjoni ta’ kalibrazzjoni tar-rata tal-fluss tal-volum PDP |
Yi |
m-1 |
Valur tad-duħħan tal-medju Bessel għal sekonda (1s) |
2.32.2. Simboli għall-komponenti kimiċi
CH4 |
Metanu |
C2H6 |
Etanu |
C2H5OH |
Etanol |
C3H8 |
Propan |
CO |
Monossidu karboniku |
DOP |
Di-octylphtalate |
CO2 |
Dijossidu karboniku |
HC |
Idrokarboni |
NMHC |
Idrokarboni mhux tal-metanu |
NOx |
Ossidi tan-nitroġenu |
NO |
Ossid nitriku |
NO2 |
Dijossidu tan-nitroġenu |
PT |
Partikulati. |
2.32.3. Abbrevjazzjonijiet
CFV |
Venturi ta’ fluss kritiku |
CLD |
Detector Kimi-luminixxenti |
ELR |
Test Ewropew ta’ prestazzjoni taħt kondizzjonijiet ta’ tagħbija |
ESC |
Ċiklu Ewropew ta’ l-istat kostanti |
ETC |
Ċiklu transitorju Ewropew |
FID |
Flame ionisation detector |
GC |
Kromatografu tal-Gass |
HCLD |
Heated flame ionisation detector |
HFID |
Flame ionisation detector |
LPG |
Gass ta’ petroljum likwefatt |
NDIR |
Analizzatur infra-aħmar mhux dispersiv |
NG |
Gass naturali |
NMC |
Non Methane Cutter |
3. APPLIKAZZJONI GĦALL-APPROVAZZJONI TAT-TIP TAL-KE
3.1. Applikazzjoni għall-Approvazzjoni tat-tip tal-KE għal Tip ta’ Magna jew Familja ta’ Magni bħala Unità Teknikament Separata
3.1.1. L-applikazzjoni għall-approvazzjoni ta’ tip ta’ magna jew familja ta’ magni fir-rigward tal-livell ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati għal magni diesel u fir-rigward tal-livell ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi għal magni tal-gass għandha tiġi preżentata mill-fabbrikant tal-magna jew minn rappreżentant akkreditat.
3.1.2. Għandha jkollha magħha tliet kopji tad-dokumenti msemmija hawn taħt u d-dettalji partikolari li ġejjin:
3.1.2.1. Deskrizzjoni tat-tip ta’ magna jew tal-familja ta’ magni, jekk applikabbli, li jkun fiha d-dettalji msemmija fl-Anness II ta’ din id-Direttiva li jikkonformaw mar-rekwiżiti ta’ l-Artikoli 3 u 4 tad-Direttiva 70/156/KEE tas-6 ta’ Frar 1970 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri fir-rigward ta’ l-approvazzjoni tat-tip ta’ vetturi bil-mutur u l-karrijiet tagħhom (3).
3.1.3. Magna li tikkonforma mal-karatteristiċi tat-“tip tal-magna” jew “magna rappreżentattiva” deskritti fl-Anness II għandha tiġi ppreżentata lis-servizz tekniku responsabbli sabiex imexxi t-testijiet t’approvazzjoni definiti fit-Taqsima 6.
3.2. Applikazzjoni għall-Approvazzjoni tat-Tip tal-KE għat-Tip ta’ Vettura fir-Rigward tal-Magna Tagħha
3.2.1. L-applikazzjoni għall-approvazzjoni ta’ vettura fir-rigward ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati mill-magna diesel jew familja ta’ magni tagħha u fir-rigward tal-livell ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi mill-magna tal-gass jew familja ta’ magni tagħha għandha tiġi ppreżentata mill-fabbrikant tal-vettura jew minn rappreżentant akkreditat.
3.2.2. Għandha jkollha magħha tliet kopji tad-dokumenti msemmija hawn taħt u d-dettalji li ġejjin:
3.2.2.1. Deskrizzjoni tat-tip tal-vettura, jew tal-partijiet tal-vettura li għandhom x’jaqsmu mal-magna u tat-tip ta’ magna jew tal-familja ta’ magni, jekk applikabbli, li jkun fiha d-dettalji msemmija fl-Anness II, flimkien mad-dokumentazzjoni meħtieġa fl-applikazzjoni ta’ l-Artikoli 3 tad-Direttiva 70/156/KEE.
3.3. Applikazzjoni għall-Approvazzjoni tat-Tip tal-KE għal Tip ta’ Vettura b’Magna Approvata
3.3.1. L-applikazzjoni għall-approvazzjoni ta’ vettura fir-rigward tal-livell ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati mill-magna diesel jew familja ta’ magni approvati tagħha u fir-rigward tal-livell ta’ l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi mill-magna tal-gass jew familja ta’ magni approvati tagħha għandha tiġi ppreżentata mill-fabbrikant tal-vettura jew minn rappreżentant akkreditat.
3.3.2. Għandha jkollha magħha tliet kopji tad-dokumenti msemmija hawn taħt u d-dettalji li ġejjin:
3.3.2.1. Deskrizzjoni tat-tip ta’ vettura u tal-partijiet tal-vettura li għandhom x’jaqsmu mal-magna li jkun fihom id-dettalji msemmija fl-Anness II, skond kif ikunu japplikaw, u kopja taċ-Ċertifikat ta’ Approvazzjoni tat-Tip tal-KE (Anness VI) għall-magna jew il-familja ta’ magni, jekk applikabbli, bħala unità teknika separata li tkun installata fit-tip ta’ vettura, flimkien mad-dokumentazzjoni meħtieġa fl-applikazzjoni ta’ l-Artikoli 3 tad-Dierttiva 70/156/KEE.
4. APPROVAZZJONI TAT-TIP TAL-KE
4.1. Għoti ta’ approvazzjoni tat-tip tal-KE għall-karburant universali
Approvazzjoni tat-tip tal-KE tal-karburant universali tingħata bla ħsara għar-rekwiżiti li ġejjin:
4.1.1. Fil-każ tal-karburant tad-diesel il-magna rappreżentattiva tilħaq ir-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva dwar il-karburant ta’ referenza speċifikat fl-Anness IV.
4.1.2. Fil-każ ta’ gass naturali il-magna rappreżentattiva għandha turi l-kapaċità li tadatta għal kwalunkwe kompożizzjoni ta’ karburant li jista’ jinstab fis-suq. Fil-każ tal-gass naturali ġeneralment ikun hemm żewġ tipi ta’ karburant, karburant kalorifiku għoli (gass- H) u karburant kalorifiku baxx (gass-L), iżda b’firxa sinfikattiva fiż-żewġ skali; dawn ivarjaw b’mod sinifikattiv fil-kontenut ta’ l-enerġija tagħhom espress bl-Indiċi Wobbe u fil-fattur λ shift (S λ) tagħhom. Il-formoli għall-kalkolu ta’ l-indiċi Wobbe u Sλ jingħataw fit-Taqsimiet 2.27 u 2.28. Gassijiet naturali b’fattur λ shift bejn 0,89 u 1,08 (0,89 ≤ Sλ ≤ 1,08) huma meqjusa li jaqgħu fl-iskala H, filwaqt li gassijiet naturali b’fattur λ shift bejn il-1,08 u 1,19 (1,08 ≤ Sλ ≤ 1,19) jitqiesu li jaqgħu fl-iskala L. Il-kompożizzjoni tal-karburanti ta’ referenzal tirrifletti l-varjazzjonijiet estremi ta’ Sλ.
Il-magna rappreżentattiva għandha tilħaq ir-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva dwar il-karburanti ta’ referenza GR (karburant 1) u G25 (karburant 2), kif speċifikat fl-Anness IV, mingħajr ebda riaġġustament lill-alimentazzjoni ta’ karburant bejn iż-żewġ testijiet. Madankollu, perjodu ta’ adattament fuq ċiklu wieħed ETC mingħajr kejl wara l-bidla tal-karburant. Qabel l-ittestjar, il-magna rappreżentattiva għandu jsirilha running-in skond il-proċedura disposta fil-paragrafu 3 ta’ l-Appendiċi 2 ta’ l-Anness III.
4.1.2.1. Fuq it-talba tal-fabbrikant il-magna tista’ tiġi ttestjata fuq it-tielet karburant (karburant 3) jekk il-fattur λ-shift (Sλ ) ikun bejn 0,89 (i.e. il-limiti l-aktar baxxi ta’ GR) u 1,19 (i.e. il-limiti l-aktar għolja ta’ G25), per eżempju meta karburant 3 ikun karburant tas-suq. Ir-riżultati ta’ dan it-test jistgħu jintużaw bħala bażi għall-valutazzjoni tal-konformità tal-produzzjoni.
4.1.3. Fil-każ ta’ magna li taħdem bil-gass naturali li tadatta ruħha għall-iskala ta’ gassijiet H min-naħa waħda u l-iskala ta’ gassijiet L min-naħa l-oħra, u li taqleb bejn l-iskala H u l-iskala L permezz ta’ swiċċ, il-magna rappreżentattiva għandha tiġi ttestjata fuq il-karburant ta’ referenza rilevanti kif speċifikat fl-Anness IV għal kull skala, f’kull pożizzjoni ta’ l-iswiċċ. Il-karburanti huma GR (karburant1) u G23 (karburant 3) għall-iskala H ta’ gassijiet u G25 (karburant 2) u G23 (karburant 3) għall-iskala L ta’ gassijiet. Il-magna rappreżentattiva għandha tilħaq ir-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva fiż-żewġ pożizzjonijiet ta’ l-iswiċċ mingħajr ebda riaġġustament għall-alimentazzjoni tal-karburant bejn iż-żewġ testijiet f’kull pożizzjoni ta’ l-iswiċċ. Madankollu, jista’ jsir perjodu ta’ adattament fuq ċiklu wieħed ETC mingħajr kejl wara l-bidla tal-karburant. Qabel l-ittestjar il-magna rappreżentattiva għandu jsirilha running-in skond il-proċedura disposta fil-paragrafu 3 ta’ l-Appendiċi 2 ta’ l-Anness III.
4.1.3.1. Fuq it-talba tal-fabbrikant il-magna tista’ tiġi ttestjata fuq it-tielet karburant minflok G23 (karburant 3) jekk il-fattur λ-shift (Sλ) ikun bejn 0,89 (i.e. il-limiti l-aktar baxxi ta’ GR) u 1,19 (i.e. il-limiti l-aktar għolja ta’ G25), per eżempju meta l-karburant 3 ikun karburant tas-suq. Ir-riżultati ta’ dan it-test jistgħu jintużaw bħala bażi għall-valutazzjoni tal-konformità tal-produzzjoni.
4.1.4. Fil-każ ta’ magni tal-gass naturali, il-proporzjon tar-riżultati ta’ l-emissjoni “r” għandhom jiġu determinati għal kull inkwinant kif ġej:
jew,
u,
4.1.5. Fil-każ tal-gass LPG il-magna rappreżentattivagħandha turi l-kapaċità li tadatta għal kwalunkwe kompożizzjoni ta’ l-karburant li jista’ jinstab. Fil-każ ta’ LPG hemm varjazzjonijiet fil-kompożizzjoni C3/C4. Dawn il-varjazzjonijiet huma riflessi fil-karburanti ta’ referenza. Il-magna rappreżentattiva għandha tilħaq ir-rekwiżiti ta’ emissjoni fuq il-karburanti ta’ referenza A u B kif speċifikati fl-Anness IV mingħajr ebda riaġġustament lill-alimentazzjoni tal-karburant bejn iż-żewġ testijiet. Madankollu, jista jsir perjodu ta’ adattament fuq ċiklu wieħed ETC mingħajr kejl wara l-bidla tal-karburant. Qabel l-ittestjar il-magna rappreżentattiva għandu jsirilha running-in skond il-proċedura deskritta f’paragrafu 3 ta’ l-Appendiċi 2 ta’ l-Anness III.
4.1.5.1. Il-proporzjon tar-riżultati ta’ emissjoni “r” għandhom jiġu determinati għal kull inkwinant kif ġej:
4.2. Għoti ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-KE ristretta għal skala ta’ karburanti
Tingħata l-approvazzjoni tat-tip tal-KE limitata għal skala ta’ karburanti suġġetta għar-rekwiżiti li ġejjin.
4.2.1. L-approvazzjoni ta’ l-emissjonijiet ta’ l-exhaust ta’ magna li taħdem fuq il-gass naturali u magħmul għat-tħaddim fuq l-iskala ta’ gassijiet H jew l-iskala ta’ gassijiet L.
Il-magna rappreżentativa għandha tiġi ttestjata fuq il-karburant ta’ referenza rilevanti, kif speċifikat fl-Anness IV, għall-iskala rilevanti. Il-karburanti huma GR (karburant1) u G23 (karburant 3) għall-iskala H ta’ gassijiet u G25 (karburant 2) u G23 (karburant 3) għall-iskala L ta’ gassijiet. Il-magna rappreżentattiva għandha tilħaq ir-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva mingħajr ebda aġġustamenti lill-alimentazzjoni tal-karburant bejn iż-żewġ testijiet. Madankollu, jista’ jsir perjodu ta’ adattament fuq ċiklu wieħed ETC mingħajr kejl wara l-bidla tal-karburant. Qabel l-ittestjar ta’ l-magna rappreżentativa għandu jsirilha running-in skond il-proċedura deskritta f’paragrafu 3 ta’ l-Appendiċi 2 ta’ l-Anness III.
4.2.1.1. Fuq it-talba tal-fabbrikant il-magna tista’ tiġi ttestjata fuq it-tielet karburant minflok G23 (karburant 3) jekk il-fattur λ-shift (Sλ) ikun bejn 0,89 (i.e. il-limiti l-aktar baxxi ta’ GR) u 1,19 (i.e. il-limiti l-aktar għolja ta’ G25), per eżempju meta l-karburant 3 ikun karburant tas-suq. Ir-riżultati ta’ dan it-test jistgħu jintużaw bħala bażi għall-valutazzjoni tal-konformità tal-produzzjoni.
4.2.1.2. Il-proporzjon tar-riżultati ta’ l-emissjoni “r” għandhom jiġu determinati għal kull inkwinant kif ġej:
jew,
u,
4.2.1.3. Mal-kunsinna lill-konsumatur, il-magna għandha jkollha tikketta (ara l-paragrafu 5.1.5) li turi l-iskala ta’ gassijiet li għalihom il-magna hija approvata.
4.2.2. L-approvazzjoni ta’ l-emissjonijiet ta’ l-exhaust ta’ magna li taħdem bil-gass naturali jew bl-LPG u magħmula sabiex taħdem b’kompożizzjoni ta’ karburant speċifiku wieħed
4.2.2.1. Il-magna rappreżentattiva għandha tilħaq ir-rekwiżiti ta’ l-emissjoni dwar il-karburanti ta’ referenza GR u G25 fil-każ tal-gass naturali, jew dwar il-karburanti ta’ referenza A u B fil-każ ta’ LPG, kif speċifikat fl-Anness IV. Bejn it-testijiet jista’ jsir l-issettjar preċiż tas-sistema ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant. L-issettjar għandu jikkonsisti f’rikalibrazzjoni tad-database ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant, mingħajr ebda modifika għall-istrateġija ta’ kontroll bażika jew għall-istruttura bażika tad-database. Jekk ikun hemm bżonn, jistgħu jinbidlu l-partijiet li huma relatati direttament ma’ l-ammont tal-fluss tal-karburant (bħal żennuni ta’ l-injezzjoni).
4.2.2.2. Fuq it-talba tal-fabbrikant il-magna tista’ tiġi ttestjata fuq karburanti ta’ referenza GR u G23, jew fuq il-karburanti ta’ referenza G25 and G23, f’liema każ l-approvazzjoni tat-tip hija valida biss għall-iskala H jew l-iskala L ta’ gassijiet rispettivament.
4.2.2.3. Mal-kunsinna lill-klijent il-magna għandha jkollha tikketta (ara l-paragrafu 5.1.5) li tgħid għal liema kompożizzjoni tal-karburant il-magna kienet kalibrata.
4.3. Approvazzjoni ta’ l-emissjoni ta’ l-exhaust ta’ membru ta’ familja
4.3.1. Salv għall-każ imsemmi fil-paragrafu 4.3.2, l-approvazzjoni ta’ magna rappreżentattiva għandha tiġi estiża għall-membri kollha tal-familja mingħajr aktar ittestjar, għal kwalunkwe kompożizzjoni ta’ karburant fl-iskala li għaliha ġiet approvata l-magna rappreżentattiva (fil-każ tal-magni deskritti fil-paragrafu 4.2.2) jew l-istess sensiela ta’ karburanti (fil-każ tal-magni deskritti fil-paragrafu 4.1 jew fil-paragrafu 4.2) li għaliha ġiet approvata l-magna rappreżentattiva.
4.3.2. Magna tat-test sekondarja
Fil-każ ta’ applikazzjoni għall-approvazzjoni tat-tip ta’ magna, jew ta’ vettura fir-rigward tal-magna tagħha, b’dik il-magna bħala parti minn familja ta’ magni, jekk is-servizz tekniku jiddeċiedi li, fir-rigward tal-magna rappreżentattiva magħżula l-applikazzjoni ppreżentata ma tirrapreżentax bis-sħiħ il-familja ta’ magni definita fl-Anness I, Apppendiċi 1, tista’ tintgħażel magna tat-test ta’ referenza alternattiva u jekk meħtieġa anke addizzjonali mis-servizz tekniku u tiġi ttestjata.
4.4. Ċertifikat ta’ l-Approvazzjoni tat-Tip
Ċertifikat li jikkonforma mal-mudell speċifikat fl-Anness VI għandu jinħareġ għall-approvazzjoni msemmija fit-Taqsimiet 3.1, 3.2 u 3.3.
5. IMMARKAR TAL-MAGNA
5.1. Il-magna approvata bħala unità teknika għandha jkollha:
5.1.1. it-trademark jew l-isem tan-negozju tal-fabbrikant tal-magna;
5.1.2. id-deskrizzjoni kummerċjali tal-fabbrikant;
5.1.3. in-numru ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-KE u quddiemu l-ittra jew ittri distinttivi jew numru jew numri distinttivi tal-pajjiż li jagħti l-approvazzjoni tat-tip tal-KE (4).
5.1.4. fil-każ ta’ magna NG għandha titqiegħed waħda mill-marki li ġejjin wara n-numru ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-KE:
— |
H fil-każ li l-magna tkun approvata u kalibrata għall-gassijiet ta’ l-iskala H; |
— |
L fil-każ li l-magna tkun approvata u kalibrata għall-gassijiet ta’ l-iskala L; |
— |
HL fil-każ li l-magna tkun approvata u kalibrata sew għall-iskala H u sew għall-iskala L ta’ gassijiet; |
— |
Ht fil-każ li l-magna tkun approvata u kalibrata għal kompożizzjoni ta’ gass speċifiku fl-iskala H ta’ gassijiet u li tista’ tinbidel għal gass speċifiku ieħor fl-iskala H ta’ gassijiet bl-issettjar ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant tal-magna; |
— |
Lt fil-każ ta’magna li tkun approvata u kalibrata għal kompożizzjoni ta’ gass speċifiku fl-iskala-L ta’ gassijiet u li tista’ tinbidel f’gass speċifiku ieħor fl-iskala-L ta’ gassijiet wara l-issettjar ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant tal-magna; |
— |
HLt fil-każ ta’magna li tkun approvata u kalibrata għal kompożizzjoni ta’ gass speċifiku fl-iskala-H jew fl-iskala L ta’ gassijiet u li tista’ tinbidel għal gass speċifiku ieħor jew fl-iskala-H jew fl-iskala L ta’ gassijiet bl-issettjar ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant tal-magna; |
5.1.5. Tikketti
Fil-każ ta’ magni li jaħdmu bl-NG u bil-LPG b’approvazzjoni tat-tip ristretta bi skala ta’ karburant, japplikaw it-tikketti li ġejjin:
5.1.5.1. Kontenut
Għandha tingħata l-informazzjoni li ġejja:
Fil-każ tal-paragrafu 4.2.1.3, it-tikketta għandha tgħid hekk:
“GĦALL-UŻU BIL-GASS NATURALI TA’ L-ISKALA H BISS”. Jekk applikabbli, l-ittra “H” għandha tinbidel bl-ittra “L”.
Fil-każ ta’ paragrafu 4.2.2.3, it-tikketta għandha jkollha
“GĦALL-UŻU BIL-GASS NATURALI BL-ISPEĊIFIKAZZJONI …” jew “GĦALL-UŻU BIL-GASS LIKWIDU TAL-PETROLJUM BL-ISPEĊIFIKAZZJONI …”, skond kif applikabbli. Għandha tingħata l-informazzjoni kollha fit-Tabella/Tabelli pertinenti fl-Anness IV, bil-kostitwenti u l-limiti individwali speċifikati mill-fabbrikant tal-magna.
L-ittri u l-figuri għandhom ikunu twal almenu 4 mm.
Nota:
Jekk minħabba n-nuqqas ta’ spazju ma jkunx jista’ jsir dan l-ittikkettjar, jista’ jintuża kodiċi simplifikat. F’dan il-każ, in-noti ta’ spjegazzjoni li jkun fihom l-informazzjoni kollha ta’ hawn fuq għandhom ikunu faċilment aċċessibbli għal kwalunkwe persuna li timla t-tank tal-karburant jew li tagħmel manutenzjoni jew tiswija fuq il-magna jew l-aċċessorji tagħha, kif ukoll għall-awtoritajiet konċernati. Il-post u l-kontenut ta’ dawn in-noti spjegattivi għandhom jiġu determinati bi ftehim bejn il-fabbrikant u l-awtoritàli tagħti l-approvazzjoni.
5.1.5.2. Proprjetajiet
It-tikketti għandhom iservu għall-ħajja utli tal-magna. It-tikketti għandhom ikunu jistgħu jinqraw faċilment u l-ittri u l-figuri tagħhom għandhom ikunu indelibbli. Minnbarra dan, it-tikketti għandhom jiġu mwaħħla b’tali mod illi t-twaħħil tagħhom iservi għall-ħajja utli tal-magna, u t-tikketti ma jistgħux jinqalgħu mingħajr ma jitqattgħu jew jitħassrilhom il-wiċċ tagħhom.
5.1.5.3. Tqegħid
It-tikketti għandhom jiġu mqabbda ma’ parti tal-magna meħtieġa għat-tħaddim normali tal-magna u li mhux normalment ikollha bżonn tinbidel matul il-ħajja tal-magna. Minbarra dan, dawn it-tikketti għandhom ikunu mqiegħda b’post b’tali mod li jkunu jidhru malajr lill-persuna medja wara li l-magna tkun tlestiet bl-awżiljarji meħtieġa għat-tħaddim tal-magna.
5.2. Fil-każ ta’ applikazzjoni għall-approvazzjoni tat-tip tal-KE għat-tip ta’ vettura fir-rigward tal-magna tagħha, l-immarkar speċifikat fit-Taqsima 5.1.5 għandu jitpoġġa wkoll viċin l-apertura għall-mili tal-karburant.
5.3. Fil-każ ta’ l-applikazzjoni għall-approvazzjoni tat-tip tal-KE għal tip ta’ vettura b’magna approvata, l-immarkar speċifikat fit-Taqsima 5.1.5 għandu jitpoġġa wkoll viċin l-apertura għall-mili tal-karburant.
6. SPEĊIFIKAZZJONIJIET U TESTIJIET
6.1. Ġenerali
6.1.1. Tagħmir għall-kontroll ta’ emissjonijiet
6.1.1.1. Il-komponenti li jistgħu jaffettwaw l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati minn magni diesel u l-emissjoni ta’ inkwinanti gassużi u partikulati minn magni tal-gass għandhom jiġu proġettati, mibnija, muntati u installati sabiex il-magna tkun tista’, fl-użu normali, tikkonforma mad-dispożizzjonijiet ta’ din id-Direttiva.
6.1.2. Il-funzjonijiet tat-tagħmir ta’ kontroll ta’ emissjonijiet
6.1.2.1. L-użu ta’ strument ta’ riduzzjoni u/jew strateġija ta’ kontroll ta’ emissjonijiet irrazjonali mhux permess.
6.1.2.2. Jista’ jiġi nstallat strument ta’ kontroll awżiljarju mal-magna, jew ma’ vettura, kemm-il darba dak l-istrument:
— |
jaħdem biss barra l-kondizzjonijiet speċifikati fil-paragrafu 6.1.2.4, jew |
— |
jiġi attwat biss b’mod temporanju skond il-kondizzjonijiet speċifikati fil-paragrafu 6.1.2.4 għal dawk l-iskopijiet bħall-protezzjoni mill-ħsara tal-magna, ta’ protezzjoni ta’ strumenti ta’ qbid ta’ l-arja, l-immaniġġar tad-duħħan, cold start jew tisħin, jew |
— |
jiġi attwat biss permezz ta’ sinjali fuq il-vettura għal skopijiet bħal sigurtà operattiva u strateġiji limp-home. |
6.1.2.3. Jista’ jkun hemm strument, funzjoni, sistema jew miżura ta’ kontroll tal-magna li taħdem matul il-kondizzjonijiet speċifikati fit-Taqsima 6.1.2.4 u li tirriżulta fl-użu ta’ strateġija ta’ kontroll tal-magna mibdula jew differenti minn dik li normalment tintuża matul iċ-ċikli tat-test ta’ l-emissjoni li japplikaw jekk, f’konformità mar-rekwiżiti tat-Taqsimiet 6.1.3 u/jew 6.1.4, jintwera bis-sħiħ li l-miżura ma tnaqqasx l-effettività tas-sistema ta’ kontroll ta’ emissjonijiet. Fil-każijiet l-oħra kollha, dawn l-istrumenti għandhom jitqiesu li huma strumenti ta’ riduzzjoni.
6.1.2.4. Għall-iskopijiet tal-punt 6.1.2.2, il-kondizzjonijiet definiti ta’ użu fi stat kostanti u taħt kondizzjonijiet transitorji huma:
— |
altitudni li ma taqbiżx l-1 000 metru (jew pressjoni atmosferika ekwivalenti ta’ 90 kPa), |
— |
temperatura ta’ l-atmosfera bejn 283 sa 303 K (10 sa 30 °C), |
— |
temperatura tal-likwidu li jkessaħ il-magna bejn 343 sa 368 K (70 sa 95 °C). |
6.1.3. Rekwiżiti speċjali għas-sistemi elettroniċi ta’ kontroll ta’ emissjonijiet.
6.1.3.1.
Il-fabbrikant għandu jipprovdi pakkett ta’ dokumentazzjoni li jagħti aċċess għad-disinn bażiku tas-sistema u l-mezzi li biha din tikkontrolla l-varjabbli ta’ output tagħha, kemm jekk dak il-kontroll ikun dirett kif ukoll jekk ikun indirett.
Din id-dokumentazzjoni għandha tkun disponibbli f’żewġ partijiet:
(a) |
il-pakkett tad-dokumentazzjoni formali, li għandu jingħata lis-servizz tekniku fil-ħin tal-preżentazzjoni ta’ l-applikazzjoni għall-approvazzjoni tat-tip, għandu jkun fih deskrizzjoni sħiħa tas-sistema. Din id-dokumentazzjoni tista’ tkun fil-qosor, sakemm turi prova li ġew identifikati l-outputs kollha permessi minn matriċi li tinkiseb mill-iskala ta’ kontroll ta’ inputs ta’ l-unitajiet individwali. Din l-informazzjoni għandha takkompanja d-dokumentazzjoni meħtieġa fl-Anness I, tat-Taqsima 3; |
(b) |
materjal ieħor li juri l-parametri li jiġu modifikati minn kwalunkwe strument ta’ kontroll awżiljarju u l-kondizzjonijiet tal-limitu li taħthom jaħdem l-istrument. Il-materjal addizzjonali għandu jinkludi deskrizzjoni tas-sistema loġika tal-kontroll tas-sistema tal-karburant, strateġiji ta’ kronoloġija u l-punti ta’ swiċċjar matul il-modalitajiet kollha ta’ l-operazzjoni. Il-materjal addizzjonali għandu jkun fih ukoll ġustifikazzjoni għall-użu ta’ kwalunkwe strument ta’ kontroll awżiljarju u jkun fih materjal addizzjonali u data tat-test sabiex juru l-effett fuq l-emissjonijiet ta’ exhaust ta’ kwalunkwe strument ta’ kontroll awżiljarju installat fil-magna jew fuq il-vettura. Dan il-materjal addizzjonali għandu jibqa’ strettament kunfidenzjali u jinżamm mill-fabbrikant, iżda jkun disponibbli għall-ispezzjoni fiż-żmien ta’ l-approvazzjoni tat-tip jew fi kwalunkwe żmien matul il-validità ta’ l-approvazzjoni tat-tip. |
6.1.4. Sabiex jiġi verifikat jekk kwalunkwe strateġija jew miżura għandhiex titqies bħala strument ta’riduzzjoni jew strateġija irrazjonali ta’ kontroll ta’ l-emissjoni skond id-definizzjonijiet mogħtija fit-Taqsimiet 2.29 u 2.31, l-awtorità li tagħti l-approvazzjoni tat-tip u/jew is-servizz tekniku jistgħu jitolbu ukoll test ta’ screening ta’ l-NOx li juża l-ETC li jkun jista’ jsir flimkien mat-test ta’ l-approvazzjoni tat-tip jew mal-proċeduri għall-kontroll tal-konformità tal-produzzjoni.
6.1.4.1. Bħala alternattiva għar-rekwiżiti ta’ l-Appendiċi 4 ta’ l-Anness III jistgħu jittieħdu kampjuni ta’ l-emissjonijiet tan-NOx matul it-test ta’ screening ETC permezz tal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat u għandhom jiġu segwiti l-preskrizzjonijiet tekniċi ta’ l-ISO DIS 16183, bid-data tal-15 ta’ Ottubru 2000.
6.1.4.2. Fil-verifika jekk kwalunkwe strateġija jew miżura għandhiex titqies bħala strument ta’ riduzzjoni jew strateġija irrazjonali ta’ kontroll ta’ emissjoni skond id-definizzjonijiet mogħtija fit-Taqsimiet 2.28 and 2.30, għandu jkun aċċetat marġiniaddizzjonali ta’ 10 %, relatat mal-valur ta’ limitu korrett ta’ l-NOx.
6.1.5. Dispożizzjonijiet transizzjonali għall-estensjoni ta’ l-approvazzjoni tat-tip
6.1.5.1. Din it-Taqsima għandha tapplika biss għal magni ġodda bil-compression ignition u vetturi ġodda li jaħdmu b’magna bil-compression ignition li ħadu l-approvazzjoni tat-tip skond ir-rekwiżiti tal-Linja A tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1.
6.1.5.2. Bħala alternattiva għat-Taqsimiet 6.1.3 u 6.1.4, il-fabbrikant jista’ jippreżenta lis-servizz tekniku r-riżultati tat-test ta’ screening tan-NOx li juża l-ETC fuq il-magna li tikkonforma mal-karatteristiċi tal-magna rappreżentattiva deskritti fl-Anness II, b’kont meħud tad-dispożizzjonijiet tat-Taqsimiet 6.1.4.1 u 6.1.4.2. Il-fabbrikant għandu jipprovdi ukoll stqarrija bil-miktub li l-magna ma tuża ebda strument ta’ riduzzjoni jew strateġija irrazjonali ta’ kontroll ta’ emissjonijiet kif definiti fit-Taqsima 2 ta’ dan l-Anness.
6.1.5.3. Il-fabbrikant għandu jipprovdi wkoll stqarrija bil-miktub li r-riżultati tat-test ta’ screening tan-NOx u d-dikjarazzjoni għall-magna rappreżentattiva, kif imsemmija fit-Taqsima 6.1.4, japplikaw ukoll għat-tipi kollha ta’ magni fi ħdan il-familja ta’ magni deskritti fl-Anness II.
6.2. Speċifikazzjonijiet Dwar l-Emissjoni ta’ Inkwinanti Gassużi u Partikulati u Duħħan
Għall-approvazzjoni tat-tip għal-Linja A fit-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1, l-emissjonijiet għandhom jiġu stabbiliti fuq it-testijiet ESC u ELR b’magni diesel konvenzjonali inklużi dawk mgħammra b’apparat elettroniku ta’ injezzjoni tal-karburant, bir-riċirkolazzjoni tal-gass ta’ l-exhaust (EGR), u/jew katalizzaturi ta’ l-ossidazzjoni. Magni diesel mgħammra b’sistemi avvanzati ta’ aftertreatment ta’ l-exhaust, inklużi l- katalizzaturi tan-NOx u/jew traps tal-partikulati, għandhom addizzjonalment jiġu ittestjati fuq it-test ETC.
Għall-ittestjar għall-finijiet ta’ l-approvazzjoni tat-tip għal-Linja B1 jew B2 jew Linja Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 l-emissjonijiet għandhom jiġu stabbiliti fuq it-testijiet ESC, ELR u ETC.
Għall-magni tal-gass, l-emissjonijiet gassużi għandhom jiġu stabbiliti fuq it-test ETC.
Il-proċeduri tat-test ta’ l-ESC u ELR huma deskritti fl-Anness III, Appendiċi 1, il-proċedura tat-test ETC fl-Anness III, Appendiċi 2 u 3.
L-emissjonijiet ta’ inkwinanti gassużi u inkwinanti partikulati, jekk applikabbli, u d-duħħan, jekk applikabbli, mill-magna preżentata għall-ittestjar għandhom jitkejlu bil-metodi deskritti fl-Anness III, Appendiċi 4. L-Anness V jiddeskrivi s-sistemi analitiċi rakkomandati għall-inkwinanti gassużi, is-sistemi tal-kampjunament tal-partikulati rakkomandati u s-sistema rakkomandata tal-kejl tad-duħħan.
Jistgħu jiġu approvati sistemi jew analizzaturi oħra mis-Servizz Tekniku jekk jinstab li dawn jagħtu riżultati ekwivalenti fuq iċ-ċiklu ta’ test rispettiv. Id-determinazzjoni ta’ l-ekwivalenza tas-sistema għandha tkun ibbażata fuq studju ta’ korrelazzjoni ta’ seba’ pari (jew aktar) ta’ kampjuni bejn is-sistema kkunsidrata u waħda mis-sistemi ta’ referenza ta’ din id-Direttiva. Għall-emissjonijiet ta’ partikulati biss is-sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss sħiħ hija magħrufa bħala s-sistema ta’ referenza. “Riżultati” tirreferi għal-valur ta’ l-emissjonijiet taċ-ċiklu speċifiku. L-ittestjar tal-korrelazzjoni għandu jsir fl-istess laboratorju, fl-istess kompartiment ta’ l-ittestjar, u fuq l-istess magna, u jkun aħjar li jsir fl-istess ħin. Il-kriterju ta’ l-ekwivalenza huwa definit bħala qbil ta’ ± 5 % tal-medji tal-pari tal-kampjun. Għall-introduzzjoni ta’ sistema ġdida fid-Direttiva id-determinazzjoni ta’ l-ekwivalenza għandha tkun ibbażata fuq il-kalkolu ta’ ripetibbiltà u riproduċibbiltà, kif deskritt fl-SO 5725.
6.2.1. Valuri ta’ limitu
Il-massa speċifika tal-monossidu karboniku, ta’ l-idrokarboni totali , ta’ l-ossidi tan-nitroġenu u tal-partikulati, kif stabbiliti fuq it-test ta’ l-ESC, u ta’ l-opaċità tad-duħħan, kif stabbilit fuq it-test ta’ l-ELR, ma għandhiex taqbeż l-ammonti indikati fit-tabella 1.
Tabella 1
Valuri ta’ limitu – Testijiet ESC u ELR
Linja |
Massa tal-monossidu karboniku (CO) g/kWh |
Massa tal-idro karboni (HC) g/kWh |
Massa ta’ ossidi tan-nitroġenu (NOx) g/kWh |
Massa tal-partikulati (PT) g/kWh |
Duħħan m–1 |
|
A (2000) |
2,1 |
0,66 |
5,0 |
0,10 |
0,13 (5) |
0,8 |
B 1 (2005) |
1,5 |
0,46 |
3,5 |
0,02 |
0,5 |
|
B 2 (2008) |
1,5 |
0,46 |
2,0 |
0,02 |
0,5 |
|
Ċ (VAAK) |
1,5 |
0,25 |
2,0 |
0,02 |
0,15 |
Għall-magni diesel li huma addizzjonalment ittestjati fuq it-test ETC, u b’mod speċifiku għall-magni tal-gass, il-massa speċifika tal-monossidu karboniku, ta’ l-idrokarboni mhux tal-metanu, tal-metanu (fejn applikabbli), ta’ l-ossidi tan-nitroġenu u tal-partikulati (fejn applikabbli) ma għandhomx jaqbżu l-ammonti indikati fit-Tabella 2.
Tabella 2
Valuri ta’ limitu – Testijiet ETC
Linja |
Massa tal-monossidu karboniku (CO) g/kWh |
Massa ta’ l-idrokarboni mhux tal-metanu (NMHC) g/kWh |
Massa tal-metanu (CH4) (6) g/kWh |
Massa ta’ ossidi tan-nitroġenu (NOx) g/kWh |
Massa tal-partikulati (PT) (7) g/kWh |
|
A (2000) |
5,45 |
0,78 |
1,6 |
5,0 |
0,16 |
0,21 (8) |
B 1 (2005) |
4,0 |
0,55 |
1,1 |
3,5 |
0,03 |
|
B 2 (2008) |
4,0 |
0,55 |
1,1 |
2,0 |
0,03 |
|
Ċ (VAAK) |
3,0 |
0,40 |
0,65 |
2,0 |
0,02 |
6.2.2. Il-kejl ta’ l-idrokarbonju għall-magni li jaħdmu bid-diesel u bil-gass
6.2.2.1. Il-fabbrikant jista’ jagħżel li jkejjel il-massa ta’ l-idrokarbonji totali (THC) fuq it-test ETC minflok il-kejl tal-massa ta’ l-idrokarbonji mhux tal-metanu. F’dan il-każ, il-limitu tal-massa ta’ l-idrokarboni totali tkun l-istess bħal fit-Tabella 2 għall-massa ta’ idrokarboni mhux tal-matanu.
6.2.3. Rekwiżiti speċifiċi għall-magni diesel
6.2.3.1. Il-massa speċifika ta’ l-ossidi tan-nitroġenu mkejla f’punti każwali fiż-żona tal-kontroll tat-test ta’ l-ESC ma għandhiex taqbeż b’aktar minn 10 fil-mija l-valuri interpolati mill-modalitajiet viċini ta’ l-ittestjar (bħala referenza, ara l-Anness III, Appendiċi 1, Taqsimiet 4.6.2 u 4.6.3).
6.2.3.2. Il-valur tad-duħħan fuq il-veloċità każwali tat-test ta’ l-ELR ma għandux jaqbeż l-ogħla valur tad-duħħan taż-żewġ veloċitajiet viċini tat-test b’aktar minn 20 fil-mija, jew b’aktar minn 5 fil-mija tal-valur tal-limitu, skond liema jkun l-akbar.
7. INSTALLAZZJONI FIL-VETTURA
7.1. L-installazzjoni tal-magna għandha tikkonforma mal-karatteristiċi li ġejjin fir-rigward ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-magna:
7.1.1. l-intake depression ma għandhux jaqbeż dak speċifikat għall-magna tat-tip approvat fl-Anness VI;
7.1.2. il-kontropressjoni ta’ l-exhaust ma għandhiex taqbeż dik speċifikata għall-magna tat-tip approvat fl-Anness VI;
7.1.3. il-volum tas-sistema ta’ l-exhaust ma għandux ikun differenti b’iżjed minn 40 % ta’ dak speċifikat għall-magna tat-tip approvat fl-Anness VI;
7.1.4. il-qawwa assorbita mill-awżiljarji meħtieġa sabiex titħaddem il-magna ma għandhiex taqbeż dik speċifikata għall-magna tat-tip approvat fl-Anness VI.
8. FAMILJA TA’ MAGNI
8.1. Parametri li jiddefinixxu l-familja ta’ magni
Il-familja ta’ magni, kif stabbilita mill-fabbrikant tal-magna, tista’ tkun definita skond karatteristiċi bażiċi li għandhom ikunu komuni għall-magni fil-familja. F’ċerti każijiet jista’ jkun hemm interazzjoni ta’ parametri. Għandu jittieħed kont ta’ dawn l-effetti ukoll sabiex jiġi żgurat li magni b’karatteristiċi simili ta’ l-emissjoni ta’ l-exhaust biss jiġu nklużi fil-familja ta’ magni.
Sabiex dawn il-magni jistgħu jitqiesu li jagħmlu parti mill-istess familja ta’ magni, il-lista li ġejja ta’ parametri bażiċi għandha tkun komuni:
8.1.1. Ċiklu ta’ kombustjoni:
— |
2 ċikli |
— |
4 ċikli |
8.1.2. Mezz tat-tkessiħ:
— |
arja |
— |
ilma |
— |
żejt |
8.1.3. Għall-magni tal-gass u magni b’aftertreatment
— |
numru taċ-ċilindri |
(magni diesel oħra b’anqas ċilindri mill-magna rappreżentattiva jistgħu jitqiesu li huma ta’ l-istess familja ta’ magni sakemm is-sistema ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant tkejjel il-karburant għal kull ċilindru individwali).
8.1.4. Ċilindrata (displacement taċ-ċilindri) individwali:
— |
il-magni għandhom ikunu fil-limitu ta’ firxa totali ta’ 15 % |
8.1.5. Metodu ta’ l-aspirazzjoni ta’ l-arja
— |
aspirazzjoni b’mod naturali |
— |
pressure charged |
— |
pressure charged b’cooler ta’ l-arja taċ-charge |
8.1.6. Tip/disinn tal-kompartiment ta’ kombustjoni:
— |
pre-kompartiment |
— |
kompartiment swirl |
— |
kompartiment miftuħ |
8.1.7. Valv u porting — konfigurazzjoni, daqs u numru:
— |
cylinder head |
— |
cylinder wall |
— |
crankcase |
8.1.8. Sistema ta’ l-injezzjoni tal-karburant (magni diesel):
— |
injettatur tal-linja tal-pompa |
— |
pompa in-line |
— |
pompa tad-distributur |
— |
element wieħed |
— |
injettatur ta’ l-unità |
8.1.9. Sistema ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant (magni tal-gass):
— |
unità tat-taħlit |
— |
induzzjoni/injezzjoni tal-gass (punt wieħed, diversi punti) |
— |
injezzjoni tal-likwidu (punt wieħed, diversi punti) |
8.1.10. Sistema ta’ ignition (magni tal-gass):
8.1.11. Fatturi mixxellanji
— |
riċirkolazzjoni tal-gass ta’ l-exhaust |
— |
injezzjoni/emulsjoni ta’ l-ilma |
— |
injezzjoni ta’ l-arja sekondarja |
— |
sistema tat-tkessiħ taċ-charge |
8.1.12. Aftertreatment ta’ l-exhaust
— |
katalizzatur 3-way |
— |
katalizzatur ta’ l-ossidazzjoni |
— |
katalizzatur ta’ riduzzjoni |
— |
reattur termali |
— |
trap tal-partikulati. |
8.2. L-għażla tal-magna rappreżentattiva
8.2.1. Magni diesel
Il-magna rappreżentattiva għandha tintgħażel bl-użu tal-kriterju primarju ta’ l-akbar portata ta’ karburant għal kull stroke fil-veloċità massima tat-torque dikjarata. F’każ ta’ żewġ magni jew aktar li jaqsmu dan il-kriterju primarju, il-magna rappreżentattiva għandha tintgħażel bl-użu tal-kriterju sekondarju ta’ l-akbar portata ta’ karburant għal kull stroke fil-veloċità nominali. Taħt ċerti ċirkostanzi, l-awtorità li tapprova tista’ tikkonkludi li l-agħar każ ta’ rata ta’ emissjoni tal-familja jista’ jiġi karatterizzat l-aħjar billi tiġi ittestjata magna oħra. Għaldaqstant, l-awtorità li tapprova tista’ tagħżel magna addizzjonali għat-test ibbażata fuq l-aspetti li jindikaw li din jista’ jkollha l-ogħla livell ta’ emissjoni tal-magni f’dik il-familja.
Jekk il-magni f’dik il-familja jinkorporaw fatturi varjabbli oħra li jistgħu jitqiesu li jaffettwaw l-emissjonijiet ta’ l-exhaust, dawn il-fatturi għandhom jiġu identifikati wkoll u għandu jittieħed kont tagħhom fl-għażla tal-magna rappreżentattiva.
8.2.2. Magni tal-gass
Il-magna rappreżentattiva għandha tintgħażel bl-użu tal-kriterju primarju ta’ l-akbar ċilindrata. F’każ ta’ żewġ magni jew aktar li jaqsmu dan il-kriterju primarju, għandha tintgħażel il-magna rappreżentattiva bl-użu tal-kriterji sekondarji fl-ordni li ġejja:
— |
l-ogħla portata ta’ karburant għal kull stroke fil-veloċità tal-qawwa nominali dikjarata; |
— |
l-ispark timing l-aktar avvanzat; |
— |
l-anqas rata ta’ l-EGR; |
— |
mingħajr pompa ta’ l-arja jew il-pompa attwali tal-fluss ta’ l-arja l-aktar baxxa. |
Taħt ċerti ċirkostanzi, l-awtorità li tapprova tista’ tikkonkludi li l-agħar każ ta’ rata ta’ emissjoni tal-familja jista’ jiġi karatterizzat aħjar billi tiġi ittestjata magna oħra. Għaldaqstant, l-awtorità li tapprova tista’ tagħżel magna addizzjonali għat-test ibbażata fuq l-aspetti li jindikaw li din jista’ jkollha l-ogħla livell ta’ emissjoni tal-magni f’dik il-familja.
9. KONFORMITÀ TA’ PRODUZZJONI
9.1. Għandhom jittieħdu l-miżuri li jiżguraw il-konformità tal-produzzjoni skond id-dispożizzjonijiet ta’ l-Artikolu 10 tad-Direttiva 70/156/KEE. Il-konformità tal-produzzjoni hija kkontrollata fuq il-bażi tad-deskrizzjoni fiċ-ċertifikati ta’ l-approvazzjoni tat-tip disposti fl-Anness VI ta’ din id-Direttiva.
It-Taqsimiet 2.4.2 u 2.4.3 ta’ l-Anness X tad-Direttiva 70/156/KEE japplikaw fejn l-awtoritajiet kompetenti mhumiex sodisfatti bil-proċedura tal-verifika tal-kontijiet tal-fabbrikant.
9.1.1. Jekk għandhom jitkejlu l-emissjonijiet ta’ inkwinanti u l-magna ta’ l-approvazzjoni tat-tip kellha estensjoni waħda jew iżjed, it-testijiet għandhom isiru fuq il-magna jew magni deskritti fil-pakkett ta’ informazzjoni konness ma’ l-estensjoni rilevanti.
9.1.1.1. Il-konformità tal-magna suġġetta għal test ta’ inkwinament:
Wara l-preżentazzjoni tal-magna lill-awtoritajiet, il-fabbrikant ma għandux iwettaq kwalunkwe modifika lill-magni magħżula.
9.1.1.1.1. Tliet magni jiġu magħżula b’mod każwali mis-serje. Il-magni li huma suġġetti għall-ittestjar biss fuq it-testijiet ESC u ELR jew biss fuq it-test ETC għall-approvazzjoni tat-tip tal-Linja A tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ikunu suġġetti għal dawk it-testijiet applikabbli għall-kontroll tal-konformità tal-produzzjoni. Bil-qbil ta’ l-awtorità, it-tip ta’ magni l-oħra kollha approvati fil-Linja A, B1 jew B2, jew Ċ tat-Tabelli fit-Taqsima 6.2.1 ikunu suġġetti għall-ittestjar fuq iċ-ċikli ESC u ELR jew fuq iċ-ċiklu ETC għall-kontroll tal-konformità tal-produzzjoni. Il-valuri ta’ limitu huma mogħtija fit-Taqsima 6.2.1 ta’ dan l-Anness.
9.1.1.1.2. It-testijiet isiru skond l-Appendiċi 1 ta’ dan l-Anness, fejn l-awtorita’ kompetenti hija sodisfatta bid-devjazzjoni standard tal-produzzjoni mogħtija mill-fabbrikant, skond l-Anness X tad-Direttiva 70/156/KEE, li tapplika għall-vetturi bil-mutur u l-karrijiet tagħhom.
It-testijiet isiru skond l-Appendiċi 2 ta’ dan l-Anness, fejn l-awtorità kompetenti mhijiex sodisfatta bid-devjazzjoni standard tal-produzzjoni mogħtija mill-fabbrikant, skond l-Anness X tad-Direttiva 70/156/KEE, li tapplika għall-vetturi bil-mutur u l-karrijiet tagħhom.
Fuq it-talba tal-fabbrikant, it-testijiet jistgħu jsiru skond l-Appendiċi 3 ta’ dan l-Anness.
9.1.1.1.3. Fuq il-bażi tat-test tal-magna permezz tat-teħid tal-kampjuni, il-produzzjoni tas-serje titqies bħala konformi fejn tittieħed deċiżjoni ta’ aċċettazzjoni għall-inkwinanti kollha u bħala mhux konformi fejn tittieħed deċiżjoni ta’ riġett għal inkwinant wieħed, skond il-kriterji tat-test applikati fl-Appendiċi rilevanti.
Fejn tittieħed deċiżjoni ta’ aċċettazzjoni għal inkwinant wieħed, din id-deċiżjoni ma tistax titbiddel bi kwalunkwe testijiet addizzjonali sabiex tittieħed deċiżjoni għal inkwinanti oħra.
Fejn ma tittieħedx deċiżjoni ta’ aċċettazzjoni għall-inkwinanti kollha u fejn ma tittieħedx deċiżjoni ta’ riġett għal waħda mill-inkwinanti, isir test fuq magna oħra (ara d-Dijagramma 2).
Fejn ma tittieħed l-ebda deċiżjoni, il-fabbrikant jista’ fi kwalunkwe ħin jiddeċiedi li jwaqqaf l-ittestjar. F’dak il-każ, tiġi reġistrata deċiżjoni ta’ riġett.
9.1.1.2. It-testijiet għandhom isiru fuq magni li għadhom kemm ġew fabbrikati. Il-magni li jaħdmu bil-gass għandu jsirilhom running in billi tintuża l-proċedura imsemmija fil-paragrafu 3 ta’ l-Appendiċi 2 ta’ l-Anness III.
9.1.1.2.1. Madankollu, fuq talba tal-fabbrikant, it-testijiet jistgħu jsiru fuq magni diesel jew tal-gass li jkun sarilhom runinng in għal aktar mill-perjodu msemmi fit-Taqsima 9.1.1.2, sa massimu ta’ 100 siegħa. F’dan il-każ, il-proċedura ta’ running in għandha ssir mill-fabbrikant li għandu jobbliga ruħu li ma jagħmilx xi modifiki lil dawk il-magni.
9.1.1.2.2. Meta l-fabbrikant jitlob li jsegwi proċedura tar-running-in skond it-Taqsima 9.1.1.2.1, din tista’ ssir fuq:
— |
il-magni kollha li jiġu ttestjati,jew, |
— |
l-ewwel magna ttestjata, bid-determinazzjoni ta’ koeffiċjent ta’ l-evoluzzjoni kif ġej:
|
Il-magni tat-test sussegwenti mhumiex sejrin ikunu suġġetti għall-proċedura tar-running-in, iżda l-emissjonijiet tas-siegħa żero tagħhom jiġu modifikati bil-koeffiċjent ta’ l-evoluzzjoni.
F’dan il-każ, il-valuri li għandhom jittieħdu jkunu:
— |
il-valuri fis-siegħa “x” għall-ewwel magna, |
— |
il-valuri fis-siegħa żero multiplikati bil-koeffiċjent ta’ l-evoluzzjoni għall-magni l-oħra. |
9.1.1.2.3. Għall-magni li jaħdmu bid-diesel u l-LPG, dawn it-testijiet kollha jistgħu isiru bil-karburant kummerċjali. Madankollu, fuq it-talba tal-fabbrikant, jistgħu jintużaw il-karburanti ta’ referenza deskritti fl-Anness IV. Dan jimplika testijiet, kif deskritt fit-Taqsima 4 ta’ dan l-Anness, b’almenu tnejn mill-karburanti ta’ referenza għal kull magna tal-gass.
9.1.1.2.4. Għall-magni li jaħdmu bl-NG, dawn it-testijiet kollha jistgħu isiru bil-karburant kummerċjali kif ġej:
— |
għall-magni mmarkati H bil-karburant kummerċjali fl-iskala H (0,89 ≤ Sλ ≤ 1,00), |
— |
għall-magni mmarkati L bil-karburant kummerċjali fl-iskala L (1,00 ≤ Sλ ≤ 1,19), |
— |
għall-magni mmarkati HL bil-karburant kummerċjali fl-iskala estrema tal-fattur λ-shift (0,89 ≤ Sλ ≤ 1,19). |
Madankollu, fuq it-talba tal-fabbrikant, jistgħu jintużaw il-karburanti ta’ referenza deskritti fl-Anness IV. Dan jimplika testijiet, kif deskritt fit-Taqsima 4 ta’ dan l-Anness.
9.1.1.2.5. Fil-każ ta’ kwistjoni kawżata min-nuqqas ta’ konformità mal-magni li jaħdmu bil-gass meta jintuża karburant kummerċjali, it-testijiet għandhom isiru bil-karburant ta’ referenza li fuqu l-magna rappreżentattiva ġiet ittestjata, jew bil-karburant 3 addizzjonali possibbli kif imsemmi fil-paragrafi 4.1.3.1 u 4.2.1.1 li fuqu setgħet ġiet ittestjata l-magna rappreżentattiva. Imbagħad, ir-riżultat għandu jiġi konvertit b’kalkolu li japplika l-fattur(i) relevanti “r”, “ra” jew “rb” kif deskritt fil-paragrafi 4.1.4, 4.1.5.1 u 4.2.1.2. Jekk “r”, “ra” jew “rb” ikunu anqas minn 1 ma ssir l-ebda korrezjoni. Ir-riżultati mkejla u r-riżultati kalkolati għandhom juru li l-magna tilħaq il-valuri ta’ limitu bil-karburanti rilevanti kollha (karburanti 1, 2 u, jekk applikabbli, karburant 3 fil-każ tal-magni tal-gass naturali u karburanti A u B fil-każ tal-magni LPG).
9.1.1.2.6. It-testijiet għall-konformità għall-produzzjoni ta’ magna li taħdem bil-gass proġettata għat-tħaddim fuq kompożizzjoni ta’ karburant speċifiku wieħed għandhom isiru fuq il-karburant li għalih il-magna ġiet kalibrata.
Figura 2
Skematika ta’ l-ittestjar tal-konformità tal-produzzjoni
Test ta 'immaġni
(1) ĠU L 76, tas-6.4.1970, p. 1. Direttiva kif emendata l-aħħar bid-Direttiva tal-Kummissjoni 2003/76/KE (ĠU L 206, tal-15.8.2003, p. 29).
(2) ĠU L 375, tal-31.12.1980, p. 46. Direttiva kif l-aħħar emendata bid-Direttiva tal-Kummissjoni 1999/99/KE (ĠU L 334, tat-28.12.1999, p. 32).
(3) ĠU L 42, tat-23.2.1970, p. 1. Direttiva kif emendata l-aħħar bid-Direttiva 2004/104/KE tal-Kummissjoni (ĠU L 337, tat-13.11.20004, p. 13).
(4) 1 = Ġermanja, 2 = Franza, 3 = Italja, 4 = Olanda, 5 = Żvezja, 6 = Belġju, 7 = Ungerija, 8 = Repubblika Ċeka, 9 = Spanja, 11 = Renju Unit, 12 = Awstrija, 13 = Lussemburgu, 17 = Finlandja, 18 = Danimarka, 20 = Polonja, 21 = Portugal, 23 = Greċja, 24 = Irlanda, 26 = Slovenja, 27 = Slovakkja, 29 = Estonja, 32 = Latvja, 36 = Litwanja.
(5) Għall-magni li għandhom volum swept ta’ anqas minn 0,75 dm3 kull ċilindru u veloċità nominali ta’ qawwa ta’ aktar minn 3 000 min–1.
(6) Għall-magni ta’ l-NG biss.
(7) Mhux applikabbli għall-magni li jaħdmu bil-gass fl-istadju A u fl-istadji B1 u B2.
(8) Għall-magni li għandhom volum swept ta’ anqas minn 0,75 dm3 kull ċilindru u veloċità nominali ta’ qawwa ta’ aktar minn 3 000 min–1.
Appendiċi 1
PROĊEDURA GĦALL-ITTESTJAR TAL-KONFORMITÀ TAL-PRODUZZJONI META D-DEVJAZZJONI STANDARD TKUN SODISFAĊENTI
1. |
Dan l-Appendiċi jiddeskrivi l-proċedura li għandha tintuża sabiex tiġi verifikata l-konformità ta’ produzzjoni għall-emissjonijiet ta’ inkwinanti meta d-devjazzjoni standard tal-produzzjoni tal-fabbrikant tkun sodisfaċenti. |
2. |
B’daqs ta’ kampjun minimu ta’ tliet magni il-proċedura ta’ kampjunament tiġi stabbilita sabiex il-probabbiltà li lott jgħaddi t-test b’40 % tal-magni difettużi tkun ta’ 0,95 (riskju tal-produttur = 5 %) filwaqt li l-probabbilità li lott jgħaddi t-test b’65 % tal-magni difettużi tkun ta’ 0,10 (riskju tal-konsumatur = 10 %). |
3. |
Il-proċedura li ġejja tintuża għal kull inkwinant mogħti fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I (ara l-Figura 2):
|
4. |
Għal kull kampjun is-somma tad-devjazzjonijiet standardizzati sal-limitu tiġi kalkolata billi tintuża l-formola li ġejja: |
5. |
Imbagħad:
|
Tabella 3
Numri ta’ Deċiżjonijiet ta’ Aċċettazzjoni u ta’ Riġett tal-Pjan Kampjunarju ta’ l-Appendiċi 1
Daqs minimu tal-kampjun: 3
Numru kumulattiv ta’ magni ttestjati (daqs tal-kampjun) |
Numru ta’ deċiżjonijiet ta’ aċċettazzjoni An |
Numru ta’ deċiżjonijiet ta’ riġett Bn |
3 |
3,327 |
– 4,724 |
4 |
3,261 |
– 4,790 |
5 |
3,195 |
– 4,856 |
6 |
3,129 |
– 4,922 |
7 |
3,063 |
– 4,988 |
8 |
2,997 |
– 5,054 |
9 |
2,931 |
– 5,120 |
10 |
2,865 |
– 5,185 |
11 |
2,799 |
– 5,251 |
12 |
2,733 |
– 5,317 |
13 |
2,667 |
– 5,383 |
14 |
2,601 |
– 5,449 |
15 |
2,535 |
– 5,515 |
16 |
2,469 |
– 5,581 |
17 |
2,403 |
– 5,647 |
18 |
2,337 |
– 5,713 |
19 |
2,271 |
– 5,779 |
20 |
2,205 |
– 5,845 |
21 |
2,139 |
– 5,911 |
22 |
2,073 |
– 5,977 |
23 |
2,007 |
– 6,043 |
24 |
1,941 |
– 6,109 |
25 |
1,875 |
– 6,175 |
26 |
1,809 |
– 6,241 |
27 |
1,743 |
– 6,307 |
28 |
1,677 |
– 6,373 |
29 |
1,611 |
– 6,439 |
30 |
1,545 |
– 6,505 |
31 |
1,479 |
– 6,571 |
32 |
– 2,112 |
– 2,112 |
Appendiċi 2
PROĊEDURA GĦALL-ITTESTJAR TAL-KONFORMITÀ TAL-PRODUZZJONI META D-DEVJAZZJONI STANDARD MA TKUNX SODISFAĊENTI JEW MA TKUNX DISPONIBBLI
1. |
Dan l-Appendiċi jiddeskrivi l-proċedura li għandha tintuża sabiex tiġi verifikata l-konformità għall-emissjonijiet ta’ inkwinanti meta d-devjazzjoni standard tal-produzzjoni tal-fabbrikant ma tkunx sodisfaċenti jew ma tkunx disponibbli. |
2. |
B’daqs ta’ kampjun minimu ta’ tliet magni il-proċedura ta’ kampjunament tiġi stabbilita sabiex il-probabbiltà li lott jgħaddi t-test b’40 % tal-magni difettużi tkun ta’ 0,95 (riskju tal-produttur = 5 %) filwaqt li l-probabilità li lott jgħaddi t-test b’65 % tal-magni difettużi tkun ta’ 0,10 (riskju tal-konsumatur = 10 %). |
3. |
Il-valuri ta’ l-inkwinanti mogħtija fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I jitqiesu li huma normalment distribwiti u għandhom jiġu trasformati billi jittieħdu l-logaritmi naturali tagħhom. Assumi li “m0” u “m” ifissru d-daqs minimu u massimu tal-kampjun rispettivament (m0 = 3 u m = 32) u ħalli li n-n tfisser in-numru tal-kampjun kurrenti. |
4. |
Jekk il-logaritmi naturali tal-valuri mkejla fis-serje huma χ1, χ2 … χi u L ikun il-logaritmu naturali tal-valur ta’ limitu għall-inkwinant, isegwu d-definizzjonijiet u |
5. |
It-Tabella 4 turi l-valuri tan-numri ta’ deċiżjonijiet ta’ aċċettazzjoni (An) u ta’ riġett (Bn) kontra n-numru tal-kampjun kurrenti. Ir-riżultat statistiku tat-test ikun il-proporzjon: u għandu jintuża sabiex jiġi determinat jekk is-serje ġiet aċċettata jew ġiet riġettata kif ġej: Għal m0 ≤ n < m:
|
6. |
Rimarki Il-formoli rikursivi li ġejjin huma utli għall-kalkolu ta’ valuri suċċessivi ta’ l-istatistika tat-test: |
Tabella 4
Numri ta’ Deċiżjonijiet ta’ Aċċettazzjoni u ta’ Riġett tal-Pjan Kampjunarju ta’ l-Appendiċi 2
Daqs minimu tal-kampjun: 3
Numru kumulattiv ta’ magni ttestjati (daqs tal-kampjun) |
Numru ta’ deċiżjonijiet ta’ aċċettazzjoni An |
Numru ta’ deċiżjonijiet ta’ riġett Bn |
3 |
- 0,80381 |
16,64743 |
4 |
- 0,76339 |
7,68627 |
5 |
- 0,72982 |
4,67136 |
6 |
- 0,69962 |
3,25573 |
7 |
- 0,67129 |
2,45431 |
8 |
- 0,64406 |
1,94369 |
9 |
- 0,61750 |
1,59105 |
10 |
- 0,59135 |
1,33295 |
11 |
- 0,56542 |
1,13566 |
12 |
- 0,53960 |
0,97970 |
13 |
- 0,51379 |
0,85307 |
14 |
- 0,48791 |
0,74801 |
15 |
- 0,46191 |
0,65928 |
16 |
- 0,43573 |
0,58321 |
17 |
- 0,40933 |
0,51718 |
18 |
- 0,38266 |
0,45922 |
19 |
- 0,35570 |
0,40788 |
20 |
- 0,32840 |
0,36203 |
21 |
- 0,30072 |
0,32078 |
22 |
- 0,27263 |
0,28343 |
23 |
- 0,24410 |
0,24943 |
24 |
- 0,21509 |
0,21831 |
25 |
- 0,18557 |
0,18970 |
26 |
- 0,15550 |
0,16328 |
27 |
- 0,12483 |
0,13880 |
28 |
- 0,09354 |
0,11603 |
29 |
- 0,06159 |
0,09480 |
30 |
- 0,02892 |
0,07493 |
31 |
- 0,00449 |
0,05629 |
32 |
- 0,03876 |
0,03876 |
Appendiċi 3
PROĊEDURA GĦALL-ITTESTJAR TAL-KONFORMITÀ TAL-PRODUZZJONI FUQ IT-TALBA TAL-FABBRIKANT
1. |
Dan l-Appendiċi jiddeskrivi l-proċedura li għandha tintuża sabiex tiġi verifikata, fuq talba tal-fabbrikant, il-konformità tal-produzzjoni għall-emissjonijiet ta’ inkwinanti. |
2. |
B’daqs ta’ kampjun minimu ta’ tliet magni il-proċedura tal-kampjunament tiġi stabbilita sabiex il-probabbiltà li lott jgħaddi t-test b’30 % tal-magni difettużi tkun ta’ 0.90 (riskju tal-produttur = 10 %) filwaqt li l-probabbilità li lott jgħaddi t-test b’65 % tal-magni difettużi tkun ta’ 0,10 (riskju tal-konsumatur = 10 %). |
3. |
Il-proċedura li ġejja tintuża għal kull wieħed mill-inkwinanti mogħtija fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I (ara l-Figura 2):
|
4. |
Ikkalkula għall-kampjun l-istatistika tat-test li tikkwantifika n-numru tal-magni li ma jikkonformawx, i.e. xi ≥ L. |
5. |
Imbagħad:
Fit-Tabella 5 in-numri ta’ deċiżjonijiet ta’ aċċettazzjoni u ta’ riġett jiġu kalkolati permezz ta’ l-Istandard Internazzjonali ta’ l-ISO 8422/1991. |
Tabella 5
Numri ta’ Deċiżjonijiet ta’ Aċċettazzjoni u ta’ Riġett tal-Pjan Kampjunarju ta’ l-Appendiċi 3
Daqs minimu tal-kampjun: 3
Numru kumulattiv ta’ magni ttestjati (daqs tal-kampjun) |
Numru ta’ deċiżjonijiet li għaddew |
Numru ta’ deċiżjonijiet li ma għaddewx |
3 |
— |
3 |
4 |
0 |
4 |
5 |
0 |
4 |
6 |
1 |
5 |
7 |
1 |
5 |
8 |
2 |
6 |
9 |
2 |
6 |
10 |
3 |
7 |
11 |
3 |
7 |
12 |
4 |
8 |
13 |
4 |
8 |
14 |
5 |
9 |
15 |
5 |
9 |
16 |
6 |
10 |
17 |
6 |
10 |
18 |
7 |
11 |
19 |
8 |
9 |
ANNESS II
Test ta 'immaġni
(1) Ħassar fejn mhux applikabbli.
Appendiċi 1
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
(1) Fil-każ ta’ magni u sistemi mhux konvenzjonali, għandhom jiġu provduti mill-fabbrikant partikolarijiet ekwivalenti għal dawk msemmija hawn.
(2) Aqta’ dak li ma japplikax.
(3) Speċifika t-tolleranza.
(4) Aqta’ dak li ma japplikax.
(5) ĠU L 375, tal-31.12.1980, p. 46. Direttiva kif emendata l-aħħar bid-Direttiva tal-Kummissjoni 1999/99/KE (ĠU L 334, tat-28.12.1999, p. 32).
(6) Aqta’ dak li ma japplikax.
(7) Speċifika t-tolleranza.
(8) Aqta’ dak li ma japplikax.
(9) Speċifika t-tolleranza.
(10) Fil-każ ta’ sistemi skematizzati b’mod differenti, agħti tagħrif ekwivalenti (għall-paragrafu 3.2).
(*) Direttiva 1999/96/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-13 ta’ Diċembru 1999 dwar l-approssimazzjoni tal-liġijiet ta’ l-Istati Membri li għandhom x’jaqsmu ma’ miżuri li għandhom jittieħdu kontra l-emissjoni ta’ sustanzi li jniġġsu gassużi u ta’ partikuli minn magni b’compression ignition għall-użu f’vetturi, u l-emissjoni ta’ sustanzi li jniġġsu gassużi minn magni b’positive ignition li jaħdmu bil-gass naturali jew bil-gass likwidu tal-petroljum għall-użu f’vetturi (ĠU L 44, tas-16.2.2000, p. 1).
(11) Aqta’ dak li ma japplikax.
(12) Speċifika t-tolleranza.
(13) Aqta’ dak li ma japplikax.
(14) Speċifika t-tolleranza.
(1) Test ta’ l-ESC.
(2) Test ta’ l-ETC biss.
(15) Speċifika t-tolleranza; li għandha tkun bejn ± 3 % tal-valuri dikjarati mill-fabbrikant.
(3) Test ta’ l-ESC.
(4) Test ta’ l-ETC biss.
Appendix 2
KARATTERISTIĊI ESSENZJALI TAL-FAMILJA TA’ MAGNI
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
(1) Immarka “mhux applikabbli” fejn ma japplikax.
Appendiċi 3
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
Test ta 'immaġni
(1) Dawn għandhom jiġu preżentati għal kull magna fil-familja ta’ magni.
(2) Aqta’ dak li ma japplikax.
(3) Speċifika t-tolleranza.
(4) Aqta’ dak li ma japplikax.
(5) Aqta’ dak li ma japplikax.
(6) Speċifika t-tolleranza.
(7) Fil-każ ta’ sistemi skematizzati b’mod differenti, agħti tagħrif ekwivalenti (għall-paragrafu 3.2).
(8) Aqta’ dak li ma japplikax.
(9) Speċifika t-tolleranza.
(10) Aqta’ dak li ma japplikax.
(11) Speċifika t-tolleranza.
(12) Aqta’ dak li ma japplikax.
(13) Speċifika t-tolleranza.
Appendiċi 4
KARATTERISTIĊI TAL-PARTIJIET TAL-VETTURA RELATATI MAL-MAGNA
Test ta 'immaġni
(1) Test ta’ l-ESC.
(2) Test ta’ l-ETC biss.
ANNESS III
PROĊEDURA TAT-TEST
1. INTRODUZZJONI
1.1. |
Dan l-Anness jiddeskrivi l-metodi kif jiġu determinati l-emissjonijiet ta’ komponenti gassużi, ta’ partikulati u ta’ duħħan mill-magni li għandhom jiġu ttestjati. Dan l-Anness jiddeskrivi tliet ċikli tat-test li għandhom jiġu applikati skond id-dispożizzjonijiet ta’ l-Anness I, Taqsima 6.2;
|
1.2. |
It-test għandu jsir bil-magna muntata fuq il-bank tat-test u konnessa ma’ dinamometru. |
1.3. Prinċipju tal-kejl
L-emissjonijiet li għandhom jitkejlu mill-exhaust tal-magna jinkludu l-komponenti gassużi (monossidu karboniku, idrokarboni totali mill-magni diesel fit-test ta’ l-ESC biss; idrokarboni mhux tal-metanu għall-magni diesel u tal-gass fit-test ETC biss; metanu għall-magni tal-gass fit-test ETC biss u ossidi tan-nitroġenu), il-partikulati (magni diesel biss) u duħħan (magni diesel fit-test ta’ l-ELR biss). Minbarra dan, id-dijossidu karboniku ta’ spiss jintuża bħala gass tracer sabiex jiġi determinat il-proporzjon tad-dilwizzjoni ta’ sistemi ta’ dilwizzjoni ta’ fluss parzjali u ta’ fluss sħiħ. Il-prattika tajba fl-inġinerija tirrakkomanda l-kejl ġenerali ta’ dijossidu karboniku bħala għodda eċċellenti għall-iskoperta tal-problemi ta’ kejl matul it-test run.
1.3.1. Test ta’ l-ESC
Matul sekwenza preskritta ta’ kondizzjonijiet operattivi ta’ magna msaħħna l-ammonti ta’ l-emissjonijiet ta’ l-exhaust ta’ hawn fuq għandhom jiġu eżaminati kontinwament billi jittieħed kampjun mill-gass mhux trattat ta’ l-exhaust. Iċ-ċiklu tat-test jikkonsisti f’numru ta’ modalitajiet ta’ veloċità u ta’ qawwa li jkopru l-iskala operattiva tipika tal-magni diesel. Matul kull modalità għandhom jiġu determinati l-konċentrazzjoni ta’ kull inkwinant gassuż, il-fluss ta’ l-exhaust u l-output ta’ qawwa, u għandhom jiġu peżati l-valuri mkejla. Il-kampjun tal-partikulati għandu jiġi dilwit b’arja ambjentali kondizzjonata. Għandu jittieħed kampjun wieħed matul il-proċedura kompleta tat-test, u jiġi miġbur fuq filtri adatti. Il-grammi ta’ kull inkwinant emess kull kilowatt-siegħa għandhom jiġu kalkolati kif deskritt fl-Appendiċi 1 ta’ dan l-Anness. Addizzjonalment, l-NOx għandu jitkejjel fi tliet punti tat-test fil-limiti taż-żona ta’ kontroll magħżula mis-Servizz Tekniku (1) u l-valuri mkejla mqabbla mal-valuri kalkolati minn dawk il-modalitajiet taċ-ċiklu tat-test li jkopru l-punti tat-test magħżula. Il-kontroll NOx jiżgura l-effikaċja tal-kontroll ta’ emissjonijiet tal-magna fil-limiti ta’ l-iskala operattiva tipika tal-magna.
1.3.2. Test ta’ l-ELR
Matul test predeterminat ta’ prestazzjoni taħt kondizzjonijiet ta’ tagħbija , id-duħħan ta’ magna msaħħna għandu jiġi mkejjel permezz ta’ opacimeter. It-test jikkonsisti fit-tagħbija tal-magna f’veloċità kostanti minn tagħbija ta’ 10 % sa waħda ta’ 100 % fi tliet veloċitàjiet differenti tal-magna. Minbarra dan, għandu jiġi applikat stadju ieħor, ir-raba’, ta’ tagħbija magħzul mis-Servizz Tekniku (1), u l-valur imqabbel mal-valuri ta’ l-istadji preċedenti ta’ tagħbija. Il-punt massimu fil-misurazzjoni tad-duħħan għandu jiġi determinat billi jintuża algoritmu approssimattiv, kif deskritt fl-Appendiċi 1 ta’ dan l-Anness.
1.3.3. Test ETC
Matul ċiklu transitorju predeterminat tal-kondizzjonijiet operattivi ta’ magna msaħħna, li jkun strettament ibbażat fuq xejriet tas-sewqan speċifiċi għat-tip ta’ triq ta’ magni tat-tip heavy-duty installati fuq trakkijiet u xarabankijiet, għandhom jiġu eżaminati l-inkwinanti msemmija hawn fuq wara li l-gass ta’ l-exhaust kollu jiġi dilwit ma’ l-arja ambjentali kondizzjonata. Bl-użu tas-sinjali ta’ feedback tad-dinamometru tal-magna li jindikaw it-torque u l-veloċità tal-magna, il-qawwa għandha tiġi integrata fir-rigward tal-ħin taċ-ċiklu li jirriżulta fil-prestazzjoni mogħtija mill-magna tul iċ-ċiklu. Il-konċentrazzjoni ta’ NOx u HC għandha tiġi stabbilita tul iċ-ċiklu bl-integrazzjoni tas-sinjal ta’ l-analizzatur. Il-konċentrazzjoni ta’ NOx u CO2, u NMHC tista’ tiġi stabbilita bl-integrazzjoni tas-sinjal ta’ l-analizzatur jew bil-kampjunament bil-borża. Għall-partikulati, għandu jinġabar kampjun proporzjonat fuq filtri adatti. Ir-rata tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit għandha tiġi stabbilita tul iċ-ċiklu sabiex jiġu kkalkolati l-valuri ta’ l-emissjoni tal-massa ta’ l-inkwinanti. Il-valuri ta’ l-emissjoni tal-massa għandhom ikunu relatati mal-prestazzjoni tal-magna sabiex jinkisbu l-grammi għal kull inkwinant emess kull kilowatt-siegħa, kif deskritt fl-Appendiċi 2 ta’ dan l-Anness.
2. KONDIZZJONIJIET TAT-TEST
2.1. Kondizzjonijiet tat-Test tal-Magna
2.1.1. |
It-temperatura assoluta (Ta) ta’ l-arja tal-magna fl-inlet tal-magna espressa f’Kelvin, u l-pressjoni atmosferika fix-xott (ps), espressa f’kPa għandhom jitkejlu u l-parametru F għandu jiġi stabbilit skond id-dispożizzjonijet li ġejjin:
|
2.1.2. Validità tat-test
Sabiex test jitqies bħala validu, il-parametru F għandu jkun tali li:
2.2. Magni bit-tkessiħ ta’ l-arja taċ-charge
It-temperatura ta’ l-arja taċ-charge għandha tiġi reġistrata u għandha tkun, fil-veloċità tal-qawwa massima speċifikata u f’kondizzjonijiet ta’ t-tagħbija sħiħa, fil-limiti ta’ ±5 K tat-temperatura massima ta’ l-arja taċ-charge speċifikata fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 1.16.3. It-temperatura tal-materjal tat-tkessiħ għandha tkun ta’ l-inqas 293 K (20 °C).
Jekk tintuża s-sistema ta’ garaxx tat-testijiet jew jintuża external blower, it-temperatura ta’ l-arja taċ-charge għandha tkun fil-limiti ta’ ± 5 K tat-temperatura massima ta’ l-arja taċ-charge speċifikata fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 1.16.3 fil-veloċità ta’ qawwa massima speċifikata u f’kondizzjonijiet ta’ tagħbija sħiħa. L-istess regolazzjoni ta’ l-apparat li jkessaħ l-arja taċ-charge sabiex jiġu sodisfatti l-kondizzjonijiet ta’ hawn fuq għandha tintuża għaċ-ċiklu kollu tat-test.
2.3. Sistema ta’ l-Intake ta’ l-Arja tal-Magna
Għandha tintuża sistema ta’ l-intake ta’ l-arja tal-magna li timmanifesta restrizzjoni ta’ l-intake ta’ l-arja fil-limiti ta’ ± 100 Pa ta’ l-ogħla limitu tal-magna meta taħdem fil-kondizzjonijiet ta’ veloċità speċifikati ta’ qawwa massima u ta’ tagħbija sħiħa.
2.4. Sistema ta’ l-Exhaust tal-Magna
Għandha tintuża sistema ta’ l-exhaust li timmanifesta kontropressjoni ta’ l-exhaust fil-limiti ta’ ± 1 000 Pa ta’ l-ogħla limitu tal-magna meta taħdem fil-kondizzjonijiet ta’ veloċità speċifikati ta’ qawwa massima u ta’ tagħbija sħiħa u volum fil-limiti ta’ ± 40 % ta’ dak speċifikat mill-fabbrikant. Tista’ tintuża s-sistema ta’ garaxx tat-test, sakemm din tirrappreżenta l-kondizzjonijiet operattivi attwali tal-magna. Is-sistema ta’ l-exhaust għandha tikkonforma mar-rekwiżiti għall-kampjunament tal-gass ta’ l-exhaust, kif disposti fl-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 3.4 u fl-Anness V, Taqsima 2.2.1, EP u Taqsima 2.3.1, EP.
Jekk il-magna tkun mgħammra b’tagħmir ta’ aftertreatment ta’ l-exhaust, il-pajp ta’ l-exhaust għandu jkollu l-istess dijametru kif jinsab fl-użu għal ta’ l-inqas 4 dijametri tal-pajp preċedenti (upstream) għad-daħla tal-bidu tat-parti ta’ l-espansjoni li tikkontjeni t-tagħmir ta’ aftertreatment. Id-distanza mill-flanġa tal-manifold ta’ l-exhaust jew mill-outlet tat-turbocharger sat-tagħmir ta’ l-aftertreatment ta’ l-exhaust għandhom ikunu l-istess bħal fil-konfigurazzjoni tal-vettura jew fl-ispeċifikazzjonijiet tad-distanza tal-fabbrikant. Il-kontropressjoni ta’ l-exhaust jew ir-restrizzjoni għandhom isegwu l-istess kriterji ta’ hawn fuq, u jistgħu jkunu regolati b’valv. Il-kontenitur ta’ l-aftertreatment jista’ jitneħħa fit-testijiet tal-prova u matul il-mapping tal-magna, u jitbiddel b’kontenitur ekwivalenti li jkollu l-appoġġ ta’ katalizzattur mhux attiv.
2.5. Sistema tat-tkessiħ
Għandha tintuża sistema tat-tkessiħ tal-magna b’kapaċità suffiċjenti sabiex iżżomm il-magna fit-temperaturi operattivi normali preskritti mill-fabbrikant.
2.6. Żejt Lubrikanti
L-ispeċifikazzjonijiet taż-żejt lubrikanti użat għat-test għandhom jiġu reġistrati u preżentati mar-riżultati tat-test, kif speċifikat fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 7.1.
2.7. Karburant
Il-karburant għandu jkun il-karburant ta’ referenza speċifikat fl-Anness IV.
It-temperatura tal-karburant u l-punt tal-kejl għandhom jiġu speċifikati mill-fabbrikant fil-limiti mogħtija fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 1.16.5. It-temperatura tal-karburant ma għandhiex tkun anqas minn 306 K (33 °C). Jekk ma tkunx speċifikata, għandha tkun 311 K ± 5 K (38 °C ± 5 °C) fl-inlet ta’ l-alimentazzjoni tal-karburant.
Għall-magni li jaħdmu bl-NG u l-LPG, it-temperatura tal-karburant u l-punt tal-kejl għandhom jibqgħu fil-limiti mogħtija fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 1.16.5. jew fl-Anness II, Appendiċi 3, Taqsima 1.16.5 fil-każijiet fejn il-magna mhijiex magna rappreżentattiva.
2.8. L-Ittestjar tas-Sistemi ta’ l-Aftertreatment ta’ l-Exhaust
Jekk il-magna tkun mgħammra b’sistema ta’ aftertreatment ta’ l-exhaust, l-emissjonijiet imkejla tul iċ-ċiklu(i) tat-test għandhom ikunu rappreżentattivi ta’ l-emissjonijiet fil-kamp. Jekk dan ma jistax jintlaħaq b’ċiklu ta’ test wieħed (e.ż. għall-filtri tal-partikulati b’riġenerazzjoni perjodika) għandhom isiru diversi ċikli tat-test u r-riżultati tat-test jiġu approssimati u/jew jiġu pesati. Il-proċedura eżatta għandha tkun miftiehma bejn il-fabbrikant tal-magna u s-Servizz Tekniku bbażata fuq ġudizzju tajjeb ta’ inġinerija.
(1) Il-punti tat-test għandhom jiġu magħżula bl-użu ta’ metodi statistiċi ta’ randomizzazzjoni.
Appendiċi 1
IĊ-ĊIKLI TAT-TEST TA’ L-ESC U TA’ L-ELR
1. REGOLAZZJONIJIET TAL-MAGNA U TAD-DINAMOMETRU
1.1. Determinazzjoni tal-Veloċitajiet A, B u C
Il-veloċitajiet tal-magna A, B u C għandhom jiġu dikjarati mill-fabbrikant skond id-dispożizzjonijiet li ġejjin:
Il-veloċità għolja nhi għandha tiġi stabbilita bil-kalkolu ta’ 70 % tal-qawwa netta massima dikjarata P(n), kif determinata fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 8.2. L-ogħla veloċità tal-magna fejn dan il-valur tal-qawwa jinsab fuq il-kurva tal-qawwa tiġi definita bħala nhi.
Il-veloċità baxxa nlo għandha tiġi stabbilita bil-kalkolu ta’ 50 % tal-qawwa netta massima dikjarata P(n), kif determinata fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 8.2. Il-veloċità l-aktar baxxa tal-magna fejn dan il-valur tal-qawwa jinsab fuq il-kurva tal-qawwa tiġi definita bħala nlo.
Il-veloċitajiet tal-magna A, B u C għandhom jiġu kalkolati kif ġej:
Il-veloċitajiet tal-magna A, B u C jistgħu jiġu verifikati b’xi wieħed minn dawn il-metodi li ġejjin:
(a) |
għandu jsir kejl ta’ punti addizzjonali tat-test matul l-approvazzjoni tal-qawwa tal-magna skond id-Direttiva 80/1269/KEE sabiex jiġu determinati b’mod preċiż l-nhi u nlo. Il-qawwa massima, nhi u nlo għandha tiġi determinata mill-kurva tal-qawwa, u l-veloċitajiet A, B u C tal-magna għandhom jiġu kalkolati skond id-dispożizzjonijiet ta’ hawn fuq. |
(b) |
għandu jsir mapping tal-magna tul il-kurva tat-tagħbija sħiħa, mill-veloċità massima mingħajr tagħbija sal-veloċità fl-idling, billi jintużaw ta’ l-inqas 5 punti ta’ kejl għal kull intervall ta’ 1000 rpm u punti ta’ kejl fil-limiti ta’ ± 50 rpm tal-veloċità bil-qawwa massima dikjarata. Il-qawwa massima, nhi u nlo għandha tiġi stabbilita minn din il-kurva tal-mappa, u l-veloċitajiet A, B u C tal-magna għandhom jiġu kalkolati skond id-dispożizzjonijiet ta’ hawn fuq. |
Jekk il-veloċitajiet mkejla tal-magna A, B u C ikunu fil-limiti ta’ ± 3 % tal-veloċitajiet tal-magna kif dikjarati mill-fabbrikant, il-veloċitajiet dikjarati tal-magna għandhom jintużaw għat-test ta’ l-emissjonijiet. Jekk tinqabeż it-tolleranza għal xi waħda mill-veloċitajiet tal-magna, il-veloċitajiet mkejla tal-magna għandhom jintużaw għat-test ta’ l-emissjonijiet.
1.2. Determinazzjonijiet tar-Regolazzjonijiet tad-Dinamometru
Il-kurva tat-torque f’kundizzjonijiet ta’ tagħbija sħiħa għandha tiġi determinata bl-esperimentazzjoni sabiex jiġu kalkolati l-valuri tat-torque għall-modalitajiet tat-test speċifikati taħt kondizzjonijiet netti, kif speċifikat fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 8.2. Għandu jittieħed kont, jekk tkun applikabbli, tal-qawwa assorbita mill-apparat azzjonat mill-magna. Ir-regolazzjoni (setting) tad-dinamometru għal kull modalità tat-test għandha tiġi kalkolata billi tintuża din il-formola:
jekk it-test isir taħt kondizzjonijiet netti
jekk it-test ma jsirx taħt kondizzjonijiet netti
fejn:
s |
= |
regolazzjoni (setting) tad-dinamometru, kW |
P(n) |
= |
il-qawwa netta tal-magna kif indikata fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 8.2, kW |
L |
= |
perċentwali ta’ tagħbija kif indikata fit-Taqsima 2.7.1, % |
P(a) |
= |
il-qawwa assorbita mill-awżiljarji li għandhom jiġu mgħammra kif indikat fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 6.1 |
P(b) |
= |
il-qawwa assorbita mill-awżiljarji li għandhom jitneħħew kif indikat fl-Anness II, Appendiċi 1, Taqsima 6.2 |
2. IT-TEST RUN TA’ L-ESC
Fuq it-talba tal-fabbrikant, jista’ jsir test ta’ prova għall-kondizzjonament tal-magna u tas-sistema ta’ l-exhaust qabel iċ-ċiklu ta’ kejl.
2.1. Preparazzjoni tal-Filtri Kampjunarji
Ta’ l-inqas siegħa qabel it-test, kull (par) filtru għandu jitpoġġa f’petri dish magħluq, iżda mhux siġillat u mpoġġi f’kompartiment ta’ l-użin għall-istabbilizzazzjoni. Fl-aħħar tal-perjodu ta’ l-istabbilizzazzjoni, kull (par) filtru għandu jintiżen u l-piż imnaqqas għandu jkun reġistrat. Il-(par) filtru imbagħad jiġi depożitat f’petri dish magħluq jew f’holder tal-filtru siġillat sakemm ikun meħtieġ għall-ittestjar. Jekk il-(par) filtru ma jintużax fi żmien tmien sigħat mit-tneħħija tiegħu mill-kompartiment ta’ l-użin, għandu jiġi kondizzjonat u imwieżen mill-ġdid qabel l-użu.
2.2. Installazzjoni ta’ l-Apparat tal-Kejl
Is-sondi ta’ l-istrumentazzjoni u tal-kampjunament għandhom jiġu mgħammra kif meħtieġ. Meta tintuża sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ għad-dilwizzjoni tal-gass ta’ l-exhaust, it-tailpipe għandu jkun imqabbad mas-sistema.
2.3. Startjar tas-Sistema ta’ Dilwizzjoni u tal-Magna
Is-sistema ta’ dilwizzjoni u l-magna għandhom jiġu startjati u msaħħna sakemm it-temperaturi u l-pressjonijiet kollha jiġu stabbilizzati bil-qawwa massima skond ir-rakkomandazzjoni tal-fabbrikant u l-prattika tajba fl-inġinerija.
2.4. Startjar tas-Sistema Kampjunarja tal-Partikulati
Is-sistema kampjunarja tal-partikulati għandha tiġi startjata u titħaddem bil-bypass. Il-livell fl-isfond tal-partikulati ta’ l-arja dilwita jista’ jiġi determinat billi tiġi mgħoddija l-arja tad-dilwizzjoni mill-filtri tal-partikulati. Jekk tintuża l-arja tad-dilwizzjoni filtrata, jista’ jsir kejl wieħed qabel jew wara t-test. Jekk l-arja tad-dilwizzjoni ma tiġix filtrata, jista’ jsir kejl fil-bidu u fl-aħħar taċ-ċiklu, u tiġi determinata l-medja tal-valuri.
2.5. Aġġustament tal-Proporzjon tad-Dilwizzjoni
L-arja tad-dilwizzjoni għandha tiġi regolata sabiex it-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust dilwit imkejla immedjatament qabel il-filtru primarju ma taqbiżx 325 K (52 °C) fi kwalunkwe modalità. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni (q) ma għandux ikun anqas minn 4.
Għal sistemi li jużaw kejl tal-konċentrazzjoni ta’ CO2 jew NOx għall-kontroll tal-proporzjon tad-dilwizzjoni, il-kontenut CO2 jew NOx ta’ l-arja tad-dilwizzjoni għandu jitkejjel fil-bidu u fl-aħħar ta’ kull test. Il-kejl tal-konċentrazzjoni ta’ CO2 jew NOx ta’ l-isfond ta’ qabel u ta’ wara t-test għandhom ikunu fil-limiti ta’ 100 ppm jew 5 ppm ta’ xulxin, rispettivament.
2.6. Il-kontroll ta’ l-analizzaturi
L-analizzaturi ta’ l-emissjoni għandhom jiġu regolati fuq iż-żero u ikunu spanned.
2.7. Ċiklu ta’ test
2.7.1. Iċ-ċiklu ta’ 13-il modalità li ġej għandu jiġi applikat fl-operazzjoni tad-dinamometru fuq il-magna tat-test
Numru tal-modalità |
Veloċità tal-magna |
Perċentwali ta’ Tagħbija |
Fattur ta’ piż għall-kejl |
Tul tal-modalità |
1 |
wieqaf |
— |
0,15 |
4 minuti |
2 |
A |
100 |
0,08 |
2 minuti |
3 |
B |
50 |
0,10 |
2 minuti |
4 |
B |
75 |
0,10 |
2 minuti |
5 |
A |
50 |
0,05 |
2 minuti |
6 |
A |
75 |
0,05 |
2 minuti |
7 |
A |
25 |
0,05 |
2 minuti |
8 |
B |
100 |
0,09 |
2 minuti |
9 |
B |
25 |
0,10 |
2 minuti |
10 |
C |
100 |
0,08 |
2 minuti |
11 |
C |
25 |
0,05 |
2 minuti |
12 |
C |
75 |
0,05 |
2 minuti |
13 |
C |
50 |
0,05 |
2 minuti |
2.7.2. Sekwenza tat-test
Is-sekwenza tat-test għandha tinbeda. It-test għandu jsir fl-ordni tan-numri tal-modalitajiet kif stabbiliti fit-Taqsima 2.7.1.
Il-magna għandha titħaddem għaż-żmien preskritt f’kull modalità, u tgħaddi mill-bidliet indikati ta’ veloċità tal-magna u tat-tagħbija fl-ewwel 20 sekonda. Il-veloċità speċifikata għandha tinżamm fil-limiti ta’ ± 50 rpm u t-torque speċifikat għandu jinżamm fil-limiti ta’ ± 2 % tat-torque massimu fil-veloċità tat-test.
Fuq it-talba tal-fabbrikant, is-sekwenza tat-test tista’ tiġi ripetuta għal numru suffiċjenti ta’ drabi għal aktar kampjuni ta’ partikulat fuq il-filtru. Il-fabbrikant għandu jagħti deskrizzjoni dettaljata tal-proċeduri tal-valutazzjoni tad-data u tal-kalkolu. L-emissjonijiet gassużi għandhom jiġu determinati biss fuq l-ewwel ċiklu.
2.7.3. Reazzjoni ta’ l-analizzatur
L-output ta’ l-analizzaturi għandu jkun reġistrat fuq reġistratur bi strip chart jew imkejjel b’sistema ta’ data acquisition ekwivalenti bil-gass ta’ l-exhaust għaddej fl-analizzaturi matul iċ-ċiklu kollu tat-test.
2.7.4. Teħid ta’ kampjuni tal-partikulati.
Par ta’ filtri (filtri primarji u filtri back-up, ara l-Anness III, Appendiċi 4) għandhom jintużaw għall-proċedura sħiħa tat-test . Għandu jittieħed kont tal-fatturi ta’ pesatura (ta’ piż fil-kejl) speċifikati fil-proċedura taċ-ċiklu tat-test billi jittieħed kampjun proporzjonali għall-fluss tal-massa ta’ l-exhaust matul kull modalità individwali taċ-ċiklu. Dan jista’ jinkiseb billi jiġu aġġustati r-rata tal-fluss tal-kampjun, il-ħin tal-kampjunament, u/jew il-proporzjon tad-dilwizzjoni, skond kif meħtieġ, sabiex jintlaħaq il-kriterju għall-fatturi effettivi ta’ pesatura (ta’ piż fil-kejl) fit-Taqsima 5.6.
Il-ħin tal-kampjunament għal kull modalità għandu jkun ta’ l-inqas 4 sekondi għal kull fattur ta’ pesatura ta’ 0,01. Il-kampjunament għandu jsir l-aktar tard possibbli f’kull modalità. Il-kampjunament tal-partikulati għandu jitlesta mhux qabel 5 sekondi qabel t-tmiem ta’ kull modalità.
2.7.5. Kondizzjonijiet tal-magna
Il-veloċità u t-tagħbija tal-magna, it-temperatura ta’ l-arja fl-intake u l-intake depression, it-temperatura ta’ l-exhaust u l-kontropressjoni, il-fluss tal-karburant u l-fluss ta’ l-arja jew ta’ l-exhaust, it-temperatura ta’ l-arja taċ-charge, it-temperatura u l-umdità tal-karburant għandhom jiġu reġistrati matul kull modalità, bir-rekwiżiti tal-veloċità u tat-tagħbija (ara t-Taqsima 2.7.2) jintlaħqu matul il-ħin tal-kampjunament tal-partikulati, iżda fi kwalunkwe każ matul l-aħħar minuta ta’ kull modalità.
Kwalunkwe data addizzjonali meħtieġa għall-kalkolu għandha tiġi reġistrata (ara t-Taqsimiet 4 u 5).
2.7.6. Kontroll ta’ l-NOx fiż-Żona tal-Kontroll
Il-kontroll NOx fiż-żona tal-kontroll għandu jsir immedjatament meta titlesta l-modalità 13.
Il-magna għandha tiġi kondizzjonata fil-modalità 13 għal perjodu ta’ tliet minuti qabel il-bidu tal-kejl. Għandu jittieħed kejl tliet darbiet f’postijiet differenti fiż-żona tal-kontroll, magħżula mis-Servizz Tekniku (1). Il-ħin għal kull kejl għandu jkun ta’ 2 minuti.
Il-proċedura tal-kejl hija identika għall-kejl NOx fiċ-ċiklu tat 13-il modalità, u għandha ssir skond it-Taqsimiet 2.7.3, 2.7.5, u 4.1 ta’ dan l-Appendiċi, u l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 3.
Il-kalkolu għandu jsir skond it-Taqsima 4.
2.7.7. Il-kontroll mill-ġdid ta’ l-analizzaturi
Wara t-test ta’ l-emissjoni għandhom jintużaw gass żero u l-istess gass ta’ span għall-kontroll mill-ġdid. It-test jitqies aċċettabbli jekk id-differenza bejn ir-riżultati ta’ qabel it-test u ta’ wara t-test tkun anqas minn 2 % tal-valur tal-gass ta’ span.
3. IT-TEST RUN TA’ L-ELR
3.1. Installazzjoni ta’ l-Apparat tal-Kejl
L-opacimeter u s-sondi kampjunarji, jekk applikabbli, għandhom jiġu installati wara s-silencer ta’ l-exhaust jew kwalunkwe strument ta’ aftertreatment, jekk dan ikun installat, skond il-proċeduri ta’ l-installazzjoni ġenerali speċifikati mill-fabbrikant ta’ l-istrument. Minbarra dan, għandhom jiġu osservati, fejn ikun il-każ, ir-rekwiżiti tat-Taqsima 10 ta’ ISO IDS 11614.
Qabel kwalunkwe kontroll fuq il-punt żero u l-punt massimu fl-iskala, l-opacimeter għandu jissaħħan u jiġi stabbilizzat skond ir-rakkomandazzjonijet tal-fabbrikant ta’ l-istrument. Jekk l-opacimeter huwa mgħammar b’sistema li tippurifika l-arja sabiex tevita t-tiġmid tal-lenti ta’ l-arloġġ, din is-sistema għandha tiġi attivata u aġġustata ukoll skond ir-rakkomandazzjonijiet tal-fabbrikant.
3.2. Kontroll ta’ l-Opacimeter
Il-kontrolli fuq il-punt żero u l-punt massimu fl-iskalagħandhom isiru fil-modalità tal-qari ta’ l-opaċità, minħabba li l-iskala ta’ opaċità toffri żewġ punti ta’ kalibrazzjoni verament definibbli, jiġifieri l-opaċità 0 % u l-opaċità 100 %. Il-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl imbagħad jiġi kalkolat korrettament abbażi ta’ l-opaċità mkejla u l-LA, kif mogħtija mill-fabbrikant ta’ l-opacimeter, meta l-istrument jitreġġa lura għall-modalità tal-qari ‘k’ għall-ittestjar.
Meta d-dawl ta’ l-opacimeter ma jkollu l-ebda ostakolu, il-qari għandu jkun aġġustat għal 0,0 % ± 1,0 % opaċità. Bid-dawl ostakolat sabiex ma jilħaqx ir-riċevitur, il-qari għandu jiġi aġġustat għal 100,0 % ± 1,0 % opaċità.
3.3. Ċiklu ta’ test
3.3.1. Kondizzjonament tal-Magna
Il-magna u s-sistema għandhom jiġu msaħħna bil-qawwa massima sabiex jiġu stabbilizzati l-parametri tal-magna skond ir-rakkomandazzjoni tal-fabbrikant. Il-fażi tal-prekondizzjonamentgħandha wkoll tipproteġi l-kejl attwali mill-influwenza ta’ depożiti fis-sistema ta’ l-exhaust minn xi test preċedenti.
Meta l-magna tiġi stabbilizzata, iċ-ċiklu għandu jinbeda fil-limiti ta’ 20 ± 2 sekondi wara l-fażi tal-prekondizzjonament. Fuq it-talba tal-fabbrikant, jista’ jsir test dummy għal kondizzjonament addizzjonaliqabel iċ-ċiklu tal-kejl.
3.3.2. Sekwenza tat-test
It-test fih sekwenza ta’ tliet stadji ta’ tagħbija b’kull waħda mit-tliet veloċitajiet tal-magna, A (ċiklu 1), B (ċiklu 2) u C (ċiklu 3) determinati skond l-Anness III, Taqsima 1.1, u warajhom ċiklu 4 b’veloċità fiż-żona tal-kontroll u tagħbija bejn l-10 % u l-100 %, magħżula mis-Servizz Tekniku (2) . Is-sekwenza li ġejja għandha tiġi segwita fl-operazzjoni tad-dinamometru fuq il-magna tat-test, kif indikat fid-Dijagramma 3
Dijagramma 3
Sekwenza tat-Test ta’ l-ELR
Test ta 'immaġni
(a) |
Il-magna għandha titħaddem bil-veloċità A tal-magna u b’10 fil-mija tat-tagħbija għal 20 ± 2 sekonda. Il-veloċità speċifikata għandha tinżamm fil-limiti ta’ ± 20 rpm u t-torque speċifikat għandu jinżamm fil-limiti ta’ ± 2 % tat-torque massimu fil-veloċità tat-test. |
(b) |
Fl-aħħar tas-segment preċedenti, il-lieva tal-kontroll tal-veloċità għandha titpoġġa rapidament u tinżamm fil-pożizzjoni miftuħa għal 10 ± 1 sekondi. Għandha tiġi applikata t-tagħbija neċessarja tad-dinamometru sabiex il-veloċità tal-magna tinżamm fil-limiti ta’ ± 150 rpm matul l-ewwel 3 sekondi, u fil-limiti ta’ ± 20 rpm matul il-bqija tas-segment. |
(ċ) |
Is-sekwenza deskritta f’(a) u (b) għandha tiġi ripetuta darbtejn. |
(d) |
Meta jitlesta t-tielet stadju tat-tagħbija, il-magna għandha tiġi aġġustata għall-veloċità B tal-magna u għal 10 fil-mija tat-tagħbija fil-limiti ta’ 20 ± 2 sekonda. |
(e) |
Is-sekwenza (a) sa (ċ) għandha tiġi attwata bil-magna taħdem bil-veloċità B tal-magna. |
(f) |
Meta jitlesta t-tielet stadju tat-tagħbija, il-magna għandha tiġi aġġustata għall-veloċità Ċ tal-magna u għal 10 fil-mija tat-tagħbija fil-limiti ta’ 20 ± 2 sekonda. |
(g) |
Is-sekwenza (a) sa (c) għandha tiġi attwata bil-magna taħdem bil-veloċità Ċ tal-magna. |
(h) |
Meta jitlesta t-tielet stadju tat-tagħbija, il-magna għandha tiġi aġġustata għall-veloċità magħżula tal-magna u għal kwalunkwe tagħbija ‘l fuq minn 10 fil-mija fil-limiti ta’ 20 ± 2 sekonda. |
(i) |
Is-sekwenza (a) sa (c) għandha tiġi attwata bil-magna taħdem bil-veloċità magħżula tal-magna. |
3.4. Validazzjoni taċ-Ċiklu:
Id-devjazzjonijiet standard relattivi tal-valuri medji tad-duħħan f’kull veloċità tat-test (SVA, SVB, SVC, kif kalkolati skond it-Taqsima 6.3.3 ta’ dan l-Appendiċi mit-tliet stadji suċċessivi ta’ tagħbija f’kull veloċità tat-test) għandhom ikunu anqas minn 15 % tal-valur medju, jew 10 % tal-valur tal-limitu indikat fit-Tabella 1 ta’ l-Anness I, skond liema jkun l-akbar. Jekk id-differenza tkun akbar, is-sekwenza għandha tiġi ripetuta sakemm tliet stadji suċċessivi ta’ tagħbija jilħqu l-kriterji tal-validazzjoni.
3.5. Kontroll mill-ġdid ta’ l-Opacimeter
Il-valur zero drift ta’ l-opacimeter ta’ wara t-test ma għandux jaqbeż il-± 5,0 % tal-valur tal-limitu indikat fit-Tabella 1 ta’ l-Anness I.
4. KALKOLU TA’ L-EMISSJONIJIET GASSUŻI
4.1. Valutazzjoni tad-Data
Għall-valutazzjoni ta’ l-emissjonijiet gassużi, għandu jittieħed il-medju tal-qari taċ-chart ta’ l-aħħar 30 sekonda ta’ kull modalità, u l-konċentrazzjonijiet medji (konċ) ta’ HC, CO u NOx matul kull modalità għandhom jiġu determinati mill-qari medju taċ-chart u d-data tal-kalibrazzjoni korrispondenti. Jista’ jintuża tip differenti ta’ reġistrazzjoni jekk jiżgura ksib tad-data ekwivalenti.
Għall-kontroll NOx fiż-żona tal-kontroll, ir-rekwiżiti ta’ hawn fuq japplikaw għal NOx, biss.
Il-fluss tal-gass ta’ l-exhaust GEXHW jew il-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit GTOTW, jekk jintuża fakultattivament, għandhom jiġi determinat skond l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 2.3.
4.2. Korrezzjoni xotta/mxarrba
Il-konċentrazzjoni mkejla għandha tiġi konvertita għal bażi mxarrba skond il-formoli li ġejjin, jekk ma tkunx diġa mkejla fuq bażi mxarrba.
Għall-gass ta’ l-exhaust mhux trattat:
u,
Għall-gass ta’ l-exhaust dilwit:
jew,
Għall-arja tad-dilwizzjoni |
Għall-arja ta’ l-intake (jekk differenti mill-arja tad-dilwizzjoni) |
|
|
|
|
|
|
fejn:
Ha, Hd |
= |
g ilma kull kg ta’ arja xotta |
Rd, Ra |
= |
umdità relattiva ta’ l-arja tad-dilwizzjoni/ arja ta’ l-intake, % |
pd, pa |
= |
pressjoni ta’ l-evaporazzjoni tas-saturazzjoni ta’ l-arja tad-dilwizzjoni / l-arja ta’ l-intake, kPa |
pB |
= |
pressjoni totali barometrika, kPa |
4.3. Korrezzjoni NOx għall-Umdità u għat-Temperatura
Billi l-emissjoni tan-NOx tiddependi fuq il-kondizzjonijiet ta’ l-arja ambjentali, il-konċentrazzjoni tan-NOx għandha tiġi korretta għat-temperatura u l-umdità ta’ l-arja ambjentali bil-fatturi mogħtija fil-formoli li ġejjin:
bi:
A |
= |
0,309 GFUEL/GAIRD - 0,0266 |
B |
= |
- 0,209 GFUEL/GAIRD + 0,00954 |
Ta |
= |
temperatura ta’ l-arja, K |
Ha |
= |
umdità ta’ l-arja ta’ l-intake, g ilma kull kg arja xotta |
Ha |
= |
|
fejn:
Ra |
= |
umdità relattiva ta’ l-arja ta’ l-intake, % |
pa |
= |
pressjoni ta’ l-evaporazzjoni tas-saturazzjoni ta’ l-arja ta’ l-intake, kPa |
pB |
= |
pressjoni totali barometrika, kPa |
4.4. Kalkolu tar-Rati tal-Fluss tal-Massa ta’ l-Emissjoni
Ir-rati tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni (g/h) għal kull modalità għandhom jiġu kalkolati kif ġej, bil-preżunzjoni li d-densità tal-gass ta’ l-exhaust tkun ta’ 273 K (0 °C) u 101,3 kPa:
|
|
|
|
|
|
fejn NOx conc, COconc, HCconc (3) huma l-konċentrazzjonijiet medji (ppm) fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat, kif determinati fit-Taqsima 4.1.
Jekk, b’mod fakultattiv l-emissjonijiet gassużi jiġu determinati b’sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ, għandhom jiġu applikati l-formoli li ġejjin.
|
|
|
|
|
|
fejni NOx conc, COconc, HCconc (3) huma l-konċentrazzjonijiet medji korretti fl-isfond (ppm) ta’ kull modalità fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, kif determinati fl-Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1.1.
4.5. Kalkolu ta’ l-Emissjonijiet Speċifiċi
L-emissjonijiet (g/kWh) għandhom jiġu kalkolati għall-komponenti individwali kollha bil-metodu li ġej:
Il-fatturi ta’ pesatura (WF) użati fil-kalkolu ta’ hawn fuq huma skond it-Taqsima 2.7.1.
4.6. Kalkolu tal-Valuri tal-Kontroll taż-Żona
Għat-tliet punti ta’ kontroll magħżula skond it-Taqsima 2.7.6, l-emissjoni NOx għandha titkejjel u tiġi kalkolata skond it-Taqsima 4.6.1 u ukoll stabbilita bl-interpolazzjoni mill-modalitajiet taċ-ċiklu tat-test l-eqreb għall-punt ta’ kontroll rispettiv skond it-Taqsima 4.6.2. Il-valuri mkejla imbagħad jiġu mqabbla mal-valuri interpolati skond it-Taqsima 4.6.3.
4.6.1. Kalkolu ta’ l-Emissjoni Speċifika
L-emissjoni NOx għal kull wieħed mill-punti ta’ kontroll (Z) għandha tiġi kalkolata kif ġej:
4.6.2. Determinazzjoni tal-Valur ta’ l-Emissjoni miċ-Ċiklu tat-Test
L-emissjoni NOx għal kull wieħed mill-punti ta’ kontroll għandha tiġi interpolata mill-erba’ modalitajiet l-aktar qrib taċ-ċiklu li jkopru punt ta’ kontroll magħżul Z kif muri fid-Dijagramma 4. Għal dawn il-modalitajiet (R, S, T, U), japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:
Veloċità(R) |
= |
Veloċità (T) = nRT |
Veloċità (S) |
= |
Veloċità (U) = nSU |
Perċentwali ta’ tagħbija (R) |
= |
Perċentwali ta’ tagħbija (S) |
Perċentwali ta’ tagħbija (T) |
= |
Perċentwali ta’ tagħbija (U) |
L-emissjoni NOx tal-punt ta’ kontroll magħżul Z għandha tiġi kalkolata kif ġej:
u:
fejn,
ER, ES, ET, EU |
= |
emissjoni speċifika NOx tal-modalitajiet ta’ kopertura kalkolati skond it-Taqsima 4.6.1. |
MR, MS, MT, MU |
= |
torque tal-magna tal-modalitajiet ta’ kopertura |
Dijagramma 4
Interpolazzjoni tal-Punt ta’ Kontroll ta’ l-NOx
Test ta 'immaġni
4.6.3. Paragun tal-Valuri ta’ l-Emissjoni ta’ l-NOx
L-emissjoni NOx speċifika mkejla tal-punt ta’ kontroll Z (NOx,Z) tiġi mqabbla mal-valur interpolat (EZ) kif ġej:
5. KALKOLU TA’ L-EMISSJONI TA’ PARTIKULATI
5.1. Valutazzjoni tad-Data
Għall-valutazzjoni tal-partikulati, għandha tiġi reġistrata għal kull modalità il-massa totali tal-kampjuni (MSAM,i) mill-filtri .
Il-filtri għandhom jitqiegħdu lura fil-kompartiment ta’ l-użin u jiġu kondizzjonati għal ta’ l-inqas siegħa, iżda mhux aktar minn 80 siegħa, u mbagħad jintiżnu. Għandu jiġi reġistrat il-piż gross tal-filtri u jiġi mnaqqas il-piż tarat (ara t-Taqsima 1 ta’ l-Appendiċi). Il-massa tal-partikulati Mf tkun it-total tal-massa tal-partikulati miġbura fuq il-filtri primarji u l-filtri back-up.
Jekk għandha tiġi applikata xi korrezzjoni ta’ l-isfond, għandhom jiġu reġistrati l-massa ta’ l-arja tad-dilwizzjoni (MDIL) mill-filtri u l-massa tal-partikulati (Md) . Jekk sar aktar minn kejl wieħed, għandu jiġi kalkolat il-kwozjent Md/MDIL għal kull kejl u jittieħed il-medju tal-valuri.
5.2. Sistema ta’ Dilwizzjoni tal-Fluss Parzjali
Ir-riżultati finali, li jiġu rapportati, tat-test ta’ l-emissjoni tal-partikulati għandhom jiġu determinati permezz tal-passi li ġejjin. Billi jistgħu jintużaw diversi tipi ta’ kontroll tar-rata ta’ dilwizzjoni, japplikaw metodi differenti tal-kalkolu għall-GEDFW. Il-kalkoli kollha għandhom jiġu bbażati fuq il-valuri medji tal-modalitajiet individwali matul il-perjodu kampjunarju.
5.2.1. Sistemi Isokinetiċi
fejn “r” tikkorrispondi għall-proporzjon taż-żoni cross section tas-sonda isokinetika u l-pajp ta’ l-exhaust:
5.2.2. Sistemi b’Kejl tal-Konċentrazzjoni ta’ CO2 jew ta’ NOx
fejn:
concE |
= |
konċentrazzjoni mxarrba tal-gass tracer fl-exhaust mhux trattat |
concD |
= |
konċentrazzjoni mxarrba tal-gass tracer fl-exhaust dilwit |
concA |
= |
konċentrazzjoni mxarrba tal-gass tracer fl-arja tad-dilwizzjoni |
Il-konċentrazzjonijiet imkejla fuq bażi xotta għandhom jiġu konvertiti għall-bażi mxarrba skond it-Taqsima 4.2 ta’ dan l-Appendiċi.
5.2.3. Sistemi b’Kejl ta’ CO2 u bil-Metodu tal-Bilanċ tal-Karbonju (4)
fejn:
CO2D |
= |
konċentrazzjoni ta’ CO2 ta’ l-exhaust dilwit |
CO2A |
= |
konċentrazzjoni ta’ CO2 ta’ l-arja tad-dilwizzjoni |
(konċentrazzjonijiet f’ % ta’ volum fuq bażi mxarrba)
Din l-ekwazzjoni hija bbażata fuq is-suppożizzjoni tal-bilanċ tal-karbonju (l-atomi tal-karbonju fornuti lill-magna jiġu emessi bħala CO2) u determinata permezz tal-passi li ġejjin:
u
5.2.4. Sistemi b’ Kejl tal-Fluss
5.3. Sistema ta’ Dilwizzjoni tal-Fluss Sħiħ
Ir-riżultati tat-test, li jiġu rapportati, ta’ l-emissjoni tal-partikulati għandhom jiġu determinati permezz tal-passi li ġejjin. Il-kalkoli kollha għandhom jiġu bbażati fuq il-valuri medji tal-modalitajiet individwali matul il-perjodu kampjunarju.
5.4. Kalkolu tar-Rata tal-Fluss tal-Massa tal-Partikulati
Ir-rata tal-fluss tal-massa tal-partikulati għandha tiġi kalkolata kif ġej:
fejn
=
MSAM =
i=
determinati fiċ-ċiklu tat-test permezz tas-sommazzjoni tal-valuri medji tal-modalitajiet individali matul il-perjodu kampjunarju.
Ir-rata tal-fluss tal-massa tal-partikulati tista’ tiġi korretta fl-isfond kif ġej:
Jekk isir aktar minn kejl wieħed, għandu jinbidel bi .
għall-modalitajiet individwali
jew,
għall-modalitajiet individwali.
5.5. Kalkolu ta’ l-Emissjoni Speċifika
L-emissjoni tal-partikulati għandha tiġi kalkolata kif ġej:
5.6. Fattur effettiv ta’ pesatura (ta’ piż għall-kejl)
Il-fattur effettiv ta’ pesatura għal kull modalità għandu jiġi kalkolat kif ġej:
Il-valur tal-fatturi effettivi ta’ pesatura għandu jkun fil-limiti ta’ ± 0,003 (± 0,005 għall-modalità ta’ l-idling) tal-fatturi ta’ pesaturadisposti fit-Taqsima 2.7.1.
6. KALKOLU TAL-VALURI TAD-DUĦĦAN
6.1. L-Algoritmu ta’ Bessel
L-algoritmu ta’ Bessel għandu jintuża sabiex jiġu kalkolati l-valuri medji ta’ kull 1 sekonda mir-riżultati istantanji tad-duħħan, konvertiti skond it-Taqsima 6.3.1. L-algoritmu jemula filtru low pass tat-tieni ordni, u l-użu tiegħu jitlob kalkoli iterattivi sabiex jiġu determinati l-koeffiċjenti. Dawn il-koeffiċjenti huma funzjoni tal-ħin tar-reazzjoni tas-sistema ta’ l-opacimeter u r-rata kampjunarja. Għaldaqstant, it-Taqsima 6.1.1 għandha tiġi ripetuta kull meta l-ħin tar-reazzjoni tas-sistema u/jew ir-rata kampjunarja jinbidlu.
6.1.1. Kalkolu tal-Ħin tar-Reazzjoni tal-Filtru u tal-Kostanti Bessel
Il-ħin ta’ reazzjoni meħtieġ ta’ Bessel (tF) huwa funzjoni tal-ħinijiet tar-reazzjoni elettrika u tar-reazzjoni fiżika tas-sistema ta’ l-opacimeter, kif speċifikata fl-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 5.2.4, u għandu jiġi kalkolat bl-ekwazzjoni li ġejja:
fejn:
tp |
= |
ħin ta’ reazzjoni fiżika, f’sekondi s |
te |
= |
ħin ta’ reazzjoni elettrika, f’sekondi s |
Il-kalkoli għall-istima tal-frekwenza tal-cut off tal-filtru (fc) huma bbażati fuq stadju ta’ input minn 0 sa 1 fi ≤ 0,01 sekonda (ara l-Anness VII). Il-ħin tar-reazzjoni huwa definit bħala l-ħin bejn meta l-qawwa Bessel tilħaq l-10 % (t10) u meta tilħaq 90 % (t90) ta’ din il-funzjoni ta’ stadju. Dan għandu jintlaħaq bl-iterazzjoni fuq fc sakemm t90-t10 ≈ tF. L-ewwel iterazzjoni għal fc hija mogħtija mill-formola li ġejja:
Il-kostanti Bessel E u K għandhom jiġu kalkolati bl-ekwazzjonijiet li ġejjin:
fejn:
D |
= |
0,618034 |
Δt |
= |
|
Ω |
= |
|
6.1.2. Kalkolu ta’ l-Algoritmu ta’ Bessel
Bl-użu tal-valuri ta’ E u K, ir-reazzjoni medja ta’ Bessel ta’ 1 sekonda għal stadju ta’ input Si għandha tiġi kalkolata kif ġej:
fejn:
Si-2 |
= |
Si-1 = 0 |
Si |
= |
1 |
Yi-2 |
= |
Yi-1 = 0 |
Għandhom interpolati l-ħinijiet t10 u t90. Id-differenza fil-ħin bejn t90 u t10 tiddefinixxi l-ħin ta’ reazzjoni tF għal dak il-valur ta’ fc. Jekk dan il-ħin ta’ reazzjoni mhuwiex qrib suffiċjentement għall-ħin ta’ reazzjoni meħtieġ, għandha titkompla l-iterazzjoni sakemm il-ħin attwali ta’ reazzjoni jidħol fil-limitu ta’ 1 % ta’ reazzjoni meħtieġa kif ġej:
6.2. Valutazzjoni tad-Data
Il-kampjuni tal-valuri tal-kejl tad-duħħan għandhom jittieħedu b’rata minima ta’ 20 Hz.
6.3. Determinazzjoni tad-Duħħan
6.3.1. Konversjoni tad-Data
Billi l-unità ta’ kejl bażika ta’ l-opacimeters kollha hija t-trasmissjoni, il-valuri tad-duħħan għandhom jiġu konvertiti minn trasmissjoni (τ) għall-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl (k) kif ġej:
u
fejn:
k |
= |
koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl, m-1 |
LA |
= |
tul tal-passaġġ ottiku effettiv, kif mogħti mill-fabbrikant ta’ l-istrument, m |
N |
= |
opaċità, % |
τ |
= |
trasmissjoni, % |
Għandha tiġi applikata l-konverżjoni qabel ma jsir kwalunkwe proċessar ieħor tad-data.
6.3.2. Kalkolu tad-Duħħan Medju ta’ Bessel
Il-frekwenza tal-cutoff korretta fc hija dik li tipproduċi l-ħin ta’ reazzjoni meħtieġ tal-filtru tF. Meta din il-frekwenza tkun ġiet determinata permezz tal-proċess iterattiv tat-Taqsima 6.1.1, għandhom jiġu kalkolati l-kostanti korretti E u K ta’ l-algoritmu ta’ Bessel. L-algoritmu ta’ Bessel imbagħad jiġi applikat għat-traċċa istantanja tad-duħħan (valur k), kif spjegat fit-Taqsima 6.1.2:
L-algoritmu ta’ Bessel huwa tat-tip rikursiv. Għaldaqstant, għandu bżonn xi valuri inizjali ta’ l-input Si-1 u Si-2 u valuri inizjali ta’ l-output Yi-1 u Yi-2 sabiex jinbeda l-algoritmu. Dawn jistgħu jkunu preżunti bħala 0.
Għal kull stadju ta’ tagħbija tat-tliet veloċitajiet A, B u Ċ, il-valur ta’ 1 sekonda massimu Ymax għandu jiġi magħżul mill-valuri individwali Yi għal kull traċċa tad-duħħan.
6.3.3. Riżultat finali
Il-valuri medji tad-duħħan (SV) minn kull ċiklu (veloċità tat-test) għandhom jiġu kalkolati kif ġej:
Għall-veloċità A tat-test: |
SVA = (Ymax1,A + Ymax2,A + Ymax3,A) / 3 |
Għall-veloċità B tat-test: |
SVB = (Ymax1,B + Ymax2,B + Ymax3,B) / 3 |
Għall-veloċità C tat-test: |
SVC = (Ymax1,C + Ymax2,C + Ymax3,C) / 3 |
fejn:
Ymax1, Ymax2, Ymax3 |
= |
l-ogħla valur tad-duħħan medju ta’ Bessel ta’ 1 sekonda f’kull wieħed mit-tliet stadji ta’ tagħbija |
Il-valur finali għandu jiġi kalkolat kif ġej:
SV = (0,43 × SVA) + (0,56 × SVB) + (0,01 × SVC)
(1) Il-punti tat-test għandhom ikunu magħżula billi jintużaw metodi statistiċi randomizzati approvati.
(2) Il-punti tat-test għandhom ikunu magħżula billi jintużaw metodi statistiċi randomizzati.
(3) Ibbażat fuq l-ekwivalent ta’ C1.
(4) Il-valur huwa validu biss għall-karburant ta’ referenza speċifikat fl-Anness IV.
Appendiċi 2
IĊ-ĊIKLU TAT- TEST TA’ L-ETC
1. PROĊEDURA TAL-MAPPING TAL-MAGNA
1.1. Determinazzjoni ta’ l-iskala ta’ Veloċità għall-mapping
Għall-ġenerazzjoni ta’ l-ETC fuq il-kompartiment tat-test, hemm bżonn li jsir il-mapping tal-magna qabel iċ-ċiklu tat-test sabiex tiġi determinata l-kurva veloċità vs. torque. Il-veloċitajiet minimi u massimi tal-mapping huma definiti kif ġej:
Veloċità minima tal-mapping |
= |
veloċità fl-idling |
Veloċità massima tal-mapping |
= |
nhi × 1,02 jew il-veloċità fejn it-torque taħt tagħbija sħiħa jaqa’ għal żero, ikun liema jkun l-inqas wieħed |
1.2. Kif issir il-power map tal-magna
Il-magna għandha tissaħħan sal-qawwa massima sabiex il-parametri tal-magna jkunu stabbilizzati skond ir-rakkomandazzjoni tal-fabbrikant u l-prattika tajba fl-inġinerija. Meta l-magna tkun stabbilizzata, il-mapping tal-magna għandu jsir kif ġej:
(a) |
għandha titneħħa t-tagħbija mill-magna, li għandha titħaddem bil-veloċità ta’ l-idling; |
(b) |
il-magna għandha titħaddem bir-regolazzjoni ta’ tagħbija sħiħa tal-pompa ta’ l-injezzjoni bil-veloċità minima tal-mapping; |
(ċ) |
il-veloċità tal-magna għandha tiġi miżjuda b’rata medja ta’ 8 ± 1 min-1 /s mill-veloċità tal-mapping minima sa dik massima. Il-veloċità tal-magna u l-punti tat-torque għandhom jiġu reġistrati b’rata ta’ kampjunament ta’ almenu punt wieħed kull sekonda. |
1.3. Ġenerazzjoni ta’ Kurva tal-mapping
Il-punti kollha tad-data reġistrati skond it-Taqsima 1.2 għandhom jiġu konnessi permezz ta’ l-interpolazzjoni lineari bejn il-punti. Il-kurva tat-torque li tirriżulta hija l-kurva tal-mapping u għandha tintuża sabiex il-valuri normalizzati tat-torque taċ-ċiklu tal-magna jiġu konvertiti f’valuri attwali ta’ torque għaċ-ċiklu tat-test, kif deskritt fit-Taqsima 2.
1.4. Mapping alternattiv
Jekk xi fabbrikant iħoss li xi teknika tal-mapping ta’ hawn fuq hija perikoluża jew mhijiex rappreżentattiva għal kwalunkwe magna, tista’ tintuża teknika alternattiva tal-mapping. Il-metodi tekniċi alternattivi għandhom jissodisfaw l-iskop tal-proċeduri speċifikati tal-mapping sabiex jiġi determinat it-torque massimu possibbli fil-veloċitajiet tal-magna kollha milħuqa matul iċ-ċikli tat-test. Id-devjazzjonijiet mill-metodi tekniċi tal-mapping speċifikati f’din it-Taqsima għal raġunijiet tas-sigurta’ jew ta’ rappresentanza għandhom jiġu approvati mis-Servizz Tekniku flimkien mal-ġustifikazzjoni għall-użu tagħhom. Fl-ebda każ, madankollu, ma għandhom jintużaw sweeps kontinwi dixxendenti tal-veloċità tal-magna għall-magni li jkunu governati jew turbocharged.
1.5. Testijiet Replikati
Ma hemmx il-bżonn li jsir il-mapping ta’ magna qabel kull ċiklu tat-test. Għandu jsir il-mapping tal-magna mill-ġdid qabel iċ-ċiklu tat-test jekk:
— |
ikun għadda ammont mhux raġonevoli ta’ żmien mill-aħħar mapping, kif determinat mill-prattika tajba fl-inġinerija, jew |
— |
ikunu saru tibdiliet fiżiċi jew rikalibrazzjonijiet lill-magna li jistgħu jolqtu l-operazzjoni tal-magna. |
2. ĠENERAZZJONI TAĊ-ĊIKLU TAT-TEST TA’ REFERENZA
Iċ-ċiklu transitorju ta’ test huwa deskritt fl-Appendiċi 3 ta’ dan l-Anness. Il-valuri normalizzatti għat-torque u għall-veloċità għandhom jinbidlu għall-valuri attwali, kif ġej, li jirriżultaw fiċ-ċiklu ta’ referenza.
2.1. Veloċità Attwali
Il-veloċità għandha tiġi denormalizzata billi tintuża l-ekwazzjoni li ġejja:
Il-veloċità ta’ referenza (nref) tikkorrispondi għall-100 % tal-valuri tal-veloċità speċifikati fl-iskeda tad-dinamometru tal-magna ta’ l-Appendiċi 3. Hija definita kif ġej (ara d-Dijagramma 1 ta’ l-Anness I):
fejn nhi u nlo ikunu speċifikati skond l-Anness I, Taqsima 2 jew determinati skond l-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 1.1.
2.2. Torque Attwali
It- torque jiġi normalizzat għat-torque massimu fil-veloċità rispettiva. Il-valuri tat-torque taċ-ċiklu ta’ referenza għandhom jiġu denormalizzati, bl-użu tal-kurva tal-mapping determinata skond it-Taqsima 1.3, kif ġej:
Torque attwali = (% torque × torque mass. /100)
għall-veloċità attwali rispettiva kif determinata fit-Taqsima 2.1.
Il-valuri negattivi tat-torque tal-punti tat-tħaddim (“m”) għandhom ikollhom, għall-finijiet tal-ġenerazzjoni taċ-ċiklu ta’ referenza, valuri denormalizzati determinati b’xi wieħed mill-metodi li ġejjin:
— |
40 % negattiv tat-torque pożittiv disponibbli fil-punt assoċjat tal-veloċità, |
— |
mapping tat-torque negattiv meħtieġ sabiex titħaddem il-magna mill-veloċità tal-mapping minima sa dik massima, |
— |
determinazzjoni tat-torque negattiv meħtieġ sabiex titħaddem il-magna bil-veloċità fl-idling u bil-veloċità ta’ referenza u interpolazzjoni lineari bejn dawn iż-żewġ punti. |
2.3. Eżempju tal-Proċedura ta’ Denormalizzazzjoni
Bħala eżempju, il-punt tat-test li ġej għandu jiġi denormalizzat.
% veloċità |
= |
43 |
% torque |
= |
82 |
B’dawn il-valuri li ġejjin:
veloċità ta’ referenza |
= |
2 200 min- 1 |
veloċità fl-idling |
= |
600 min- 1 |
jirriżulta,
veloċità attwali = (43 × (2 200 – 600)/100) + 600 = 1 288 min-1
torque attwali = (82 × 700/100) = 574 Nm
fejn it-torque massimu osservat mill-kurva tal-mapping fuq 1 288 min-1 ikun ta’ 700 Nm.
3. IT-TEST RUN TA’ L-EMISSJONIJIET
Fuq it-talba tal-fabbrikant, jista’ jsir it-test dummy għall-kondizzjonament tal-magna u tas-sistema ta’ l-exhaust qabel iċ-ċiklu tal-kejl.
Il-magni li jaħdmu bl-NG u l-LPG għandu jsirilhom run-in permezz tat-test ETC. Il-magna għandha titħaddem tul minimu ta’ żewġ ċikli ETC u sakemm l-emissjoni ta’ CO imkejla tul ċiklu wieħed ta’ l-ETC ma taqbiżx b’aktar minn 10 % l-emissjoni CO imkejla tul iċ-ċiklu ETC ta’ qabel.
3.1. Preparazzjoni tal-Filtri Kampjunarji (Magni Diesel Biss)
Ta’ l-inqas siegħa qabel it-test, kull (par) filtru għandu jitpoġġa f’petri dish magħluq, iżda mhux siġillat u mpoġġi f’kompartiment għall-kejl għall-istabbilizzazzjoni. Fl-aħħar tal-perjodu ta’ l-istabbilizzazzjoni, kull (par) filtru għandu jintiżen u l-piż imnaqqas (tarat) għandu jiġi reġistrat. Il-(par) filtru imbagħad jiġi depożitat f’petri dish magħluq jew f’holder ta’ filtru siġillat sakemm ikun meħtieġ għall-ittestjar. Jekk il-(par) filtru ma jintużax fi żmien tmien sigħat mit-tneħħija tiegħu mill-kompartiment ta’ l-użin, għandu jiġi kondizzjonat u imwieżen mill-ġdid qabel l-użu.
3.2. Installazzjoni ta’ l-Apparat tal-Kejl
Is-sondi ta’ l-istrumentazzjoni u kampjunarji għandhom jiġu installati kif meħtieġ. It-tailpipe għandu jiġi mqabbad mas-sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ.
3.3. Startjar tas-Sistema ta’ Dilwizzjoni u tal-Magna
Is-sistema ta’ dilwizzjoni u l-magna għandhom jiġu startjati u msaħħna sakemm it-temperaturi u l-pressjonijiet kollha ikunu ġew stabbilizzati bil-qawwa massima skond ir-rakkomandazzjoni tal-fabbrikant u l-prattika tajba fl-inġinerija.
3.4. Startjar tas-Sistema tal-Kampjunament tal-Partikulati (Magni Diesel Biss)
Is-sistema tal-kampjunament tal-partikulati għandha tiġi startjata u titħaddem fuq il-bypass. Il-livell fl-isfond tal-partikulati ta’ l-arja tad-dilwizzjoni jista’ jiġi determinat billi l-arja tad-dilwizzjoni tiġi mgħoddija mill-filtri tal-partikulati. Jekk tintuża l-arja tad-dilwizzjoni filtrata, jista’ jsir kejl wieħed qabel jew wara t-test. Jekk l-arja tad-dilwizzjoni ma tkunx filtrata, jista’ jsir kejl fil-bidu jew fl-aħħar taċ-ċiklu, u jittieħed il-medju tal-valuri.
3.5. Aġġustament tas-Sistema ta’ Dilwizzjoni ta’ Fluss Sħiħ
Il-fluss totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit għandu jiġi regolat sabiex tiġi eliminata l-kondensazzjoni ta’ l-ilma fis-sistema, u sabiex tinkiseb temperatura massima mal-filtru ta’ 325 K (52 °C) jew anqas (ara l-Anness V, Taqsima 2.3.1, DT).
3.6. Kontroll ta’ l-analizzaturi
L-analizzaturi ta’ l-emissjoni għandhom jiġu regolati fuq żero u spanned. Jekk jintużaw boroż kampjunarji, dawn għandhom jiġu żvujtati.
3.7. Proċedura Ta’ Startjar Tal-Magna
Il-magna stabbilizata għanda tiġi startjata skond il-proċedura ta’ l-istartjar rakkomandata mill-fabbrikant fil-manwali tas-sid, billi jintużaw mutur ta’ l-istartjar tal-produzzjoni jew id-dinamometru. Wieħed jista’ jagħżel li jibda t-test b’mod dirett mill-fażi tal-prekondizzjonament tal-magna mingħajr ma tintefa l-magna, meta l-magna tilħaq il-veloċità ta l-idling.
3.8. Ċiklu ta’ test
3.8.1. Sekwenza tat-test
Is-sekwenza tat-test għandha tinbeda, jekk il-magna tilħaq il-veloċità ta’ l-idling. It-test għandu jsir skond iċ-ċiklu ta’ referenza kif dispost fit-Taqsima 2 ta’ dan l-Appendiċi. Il-command set points tal-veloċità u t-torque tal-magna għandhom jingħataw mal-5 Hz (10 Hz rakkomandati) jew akbar. Il-feedback tal-veloċità u t-torque tal-magna għandhom jiġu reġistrati ta’ l-inqas darba kull sekonda matul iċ-ċiklu tat-test, u s-sinjali jistgħu jiġu filtrati elettronikament.
3.8.2. Reazzjoni ta’ l-analizzatur
Fil-bidu tas-sekwenza tal-magna jew tat-test, jekk iċ-ċiklu jinbeda direttament mill-prekondizzjonament, l-apparat tal-kejl għandu jiġi startjat, simultanjament:
— |
jibda’ l-ġbir jew l-analiżi ta’ l-arja tad-dilwizzjoni |
— |
jibda’ l-ġbir jew l-analiżi tal-gass ta’ l-exhaust dilwit |
— |
jibda l-kejl ta’ l-ammont tal-gass ta’ l-exhaust dilwit (CVS) u tat-temperaturi u tal-pressjonijiet meħtieġa; |
— |
tibda r-reġistrazzjoni tal-feedback data tal-veloċità u tat-torque tad-dinamometru. |
L-HC u l-NOx għandhom jitkejlu kontinwament fil-passaġġ tad-dilwit bi frekwenza ta’ 2 Hz. Il-konċentrazzjonijiet medji għandhom jiġu determinati bl-integrazzjoni tas-sinjali ta’ l-analizzatur matul iċ-ċiklu tat-test. Il-ħin ta’ reazzjoni tas-sistema ma għandux ikun itwal minn 20 sekonda, u għandu jkun koordinat ma’ l-oxxillazzjonijiet tal-fluss CVS u mal-bilanċi tal-ħin tal-kampjunament/ taċ-ċiklu tat-test, jekk ikun hemm bżonn. Is-CO, CO2, NMHC u CH4 għandhom jiġu determinati bl-integrazzjoni jew bl-analiżi tal-konċentrazzjonijiet fil-borża kampjunarja, miġbura matul iċ-ċiklu. Il-konċentrazzjonijiet ta’ l-inkwinanti gassużi fl-arja tad-dilwizzjoni għandhom jiġu determinati bl-integrazzjoni jew bil-ġbir fil-borża ta’ l-isfond. Il-valuri l-oħra kollha għandhom jiġu reġistrati b’minimu ta’ kejl wieħed kull sekonda (1 Hz).
3.8.3. Kampjunament tal-Partikulati (Magni Diesel Biss)
Fil-bidu tas-sekwenza tal-magna jew tat-test, jekk iċ-ċiklu jinbeda direttament mill-prekondizzjonament, is-sistema tal-kampjunament tal-partikulati għandha tiġi trasferita minn by-pass għall-ġbir ta’ partikulati.
Jekk ma jintuża l-ebda kumpens tal-fluss, il-pompa jew il-pompi kampjunarji għandhom jiġu aġġustati sabiex ir-rata tal-fluss tul is-sonda tal-kampjunament tal-partikulati jew it-tubu tat-trasferiment jinżammu f’valur fil-limiti ta’ ± 5 % tar-rata stabbilita tal-fluss. Jekk jintuża kumpens għall-fluss (i.e. kontroll proporzjonali tal-fluss kampjunarju), għandu jintwera li l-proporzjon tal-fluss tal-passaġġ prinċipali għall-fluss kampjunarju tal-partikulati ma jinbidilx b’aktar minn ± 5 % tal-valur stabbilit tiegħu (barra l-ewwel 10 sekondi tal-kampjunament).
Nota: Għall-operazzjoni tad-dilwizzjoni doppja, il-fluss kampjunarju jikkonsisti fid-differenza netta bejn ir-rata tal-fluss mill-filtri kampjunarji u r-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni sekondarja.
It-temperatura u l-pressjoni medji fil-misuratur(i) tal-gass jew fl-inlet ta’ l-istrumentazzjoni tal-fluss għandhom jiġu reġistrati. Jekk ir-rata stabbilita tal-fluss ma tistax tinżamm tul ċiklu komplet (fil-limiti ta’ ± 5 %) minħabba tagħbija ‘għolja’ ta’ partikulati fuq il-filtru, it-test għandu jiġi annullat. It-test għandu jerġa jsir permezz ta’ rata ta’ fluss aktar baxxa u/jew b’filtru ta’ dijametru akbar.
3.8.4. Stalling tal-magna
Jekk il-magna tieqaf f’xi punt matul iċ-ċiklu tat-test, il-magna għandha tiġi prekondizzjonata u terġa tiġi startjata, u t-test ripetut. Jekk ikun hemm xi malfunzjoni fi kwalunkwe apparat tat-test meħtieġ matul iċ-ċiklu tat-test, it-test għandu jiġi annullat.
3.8.5. Operazzjonijiet wara t-Test
Mat-tlestija tat-test, il-kejl tal-volum tal-gass ta’ l-exhaust dilwit, il-fluss tal-gass fil-boroż tal-ġbir u l-pompa tal-kampjunament tal-partikulati għandhom jitwaqqfu. Fil-każ ta’ sistema ta’ analizzatur integranti, il-kampjunament għandu jitkompla sakemm il-ħinijiet ta’ reazzoni tas-sistema jkunu għaddew.
Il-konċentrazzjonijiet tal-boroż tal-ġbir, jekk jintużaw, għandhom jiġu analizzati mill-aktar fis possibbli u fi kwalunkwe każ mhux aktar tard minn 20 minuta wara t-tmiem taċ-ċiklu tat-test.
Wara t-test ta’ l-emissjoni, għandhom jintużaw gass żero u l-istess gass ta’ span għall-kontroll mill-ġdid ta’ l-analizzaturi. It-test jitqies bħala aċċettabbli jekk id-differenza bejn ir-riżultati ta’ qabel it-test u ta’ wara t-test tkun anqas minn 2 % tal-valur tal-gass ta’ span.
Għall-magni diesel biss, il-filtri tal-partikulati għandhom jerġgħu jitqiegħdu fil-kompartiment ta’ l-użin mhux aktar tard minn siegħa wara t-tlestija tat-test u għandhom jiġu kondizzjonati f’petri dish magħluq iżda mhux siġillat għal ta’ l-inqas siegħa, iżda mhux aktar minn 80 siegħa qabel il-kejl.
3.9. Verifika tat-Test Run
3.9.1. Data Shift
Sabiex jiġi minimizzat l-effett ta’ impreċiżjoni ta’ l-intervall tal-ħin bejn il-valuri tal-feedback u taċ-ċiklu ta’ referenza, is-sekwenza kollha tas-sinjali ta’ feedback tal-veloċità u tat-torque tal-magna tista’ tiġi avvanzata jew ittardjata fil-ħin fir-rigward tal-veloċità ta’ referenza u tas-sekwenza tat-torque. Jekk is-sinjali ta’ feedback juru bidla (shift), kemm il-veloċità kif ukoll it-torque għandhom jiġu aġġustati bl-istess ammont u fl-istess direzzjoni.
3.9.2. Kalkolu tal-Prestazzjoni fiċ-Ċiklu
Il-prestazzjoni attwali matul iċ-ċiklu Wact (kWh) għandha tiġi kalkolata bl-użu ta’ kull par ta’ valuri reġistrati ta’ feedback tal-veloċità u tat-torque tal-magna. Dan għandu jsir wara li sseħħ kwalunkwe bidla (shift) fid-data ta’ l-feedback, jekk jingħażel li jsir hekk. Il-prestazzjoni attwali matul iċ-ċiklu Wact tintuża għall-paragun għall-prestazzjoni taċ-ċiklu ta’ referenza Wref u għall-kalkolu ta’ l-emissjonijiet speċifiċi tal-brejk (ara t-Taqsimiet 4.4 u 5.2). L-istess metodoloġija għandha tintuża sabiex jiġu integrati kemm il-qawwa ta’ referenza tal-magna kif ukoll il-qawwa attwali tal-magna. Jekk għandhom jiġu determinati valuri bejn il-valuri viċini ta’ referenza jew il-valuri viċini mkejla, għandha tintuża l-interpolazzjoni lineari.
Fl-integrazzjoni tal-prestazzjoni taċ-ċiklu ta’ referenza u ta’ dik taċ-ċiklu attwali, il-valuri tat-torque negattivi kollha għandhom jiġu regolati ugwali għal żero u inklużi. Jekk issir l-integrazzjoni fi frekwenza ta’ anqas minn 5 Hertz, u jekk, matul kwalunkwe segment ta’ ħin, il-valur tat-torque imur mill-pożittiv għan-negattiv, jew viceversa, il-porzjoni negattiva għandha tiġi kalkolata u tiġi regolata ugwali għal żero. Il-porzjon pożittiv għandu jiġi inkluż fil-valur integrat.
Wact għandu jkun bejn - 15 % u + 5 % ta’ Wref
3.9.3. Statistika ta’ Validazzjoni taċ-Ċiklu tat-Test
Għandhom isiru rigressjonijiet lineari tal-valuri ta’ feedback fuq il-valuri ta’ referenza għandhom isiru għall-veloċità, għat- torque u għall-qawwa. Dan għandu jsir wara kwalunkwe bidla (shift) fid-data tal-feedback, jekk tingħażel din il-fakultà. Għandu jintuża l-metodu ta’ l-inqas kwadrati, bl-ekwazzjoni l-aktar adatta li jkollha l-forma:
fejn:
y |
= |
valur (attwali) ta’ feedback tal-veloċità (min-1), torque (Nm), jew qawwa (kW) |
m |
= |
pendenza tal-linja tar-rigressjoni |
x |
= |
valur ta’ referenza tal-veloċità (min-1), torque (Nm), jew qawwa (kW) |
b |
= |
interċettazzjoni y tal-linja tar-rigressjoni |
L-erroneità standard ta’ l-istima (SE) ta’ y fuq x u l-koeffiċjent tad-determinazzjoni (r2) għandhom jiġu kalkolati għal kull linja ta’ rigressjoni.
Huwa rakkomandat li din l-analiżi ssir f’Hertz 1. Il-valuri negattivi kollha tat-torque ta’ referenza u l-valuri tal-feedback assoċjati għandhom jitħassru mill-kalkolu ta’ l-istatistika ta’ validazzjoni dwar it-torque u l-qawwa taċ-ċiklu. Sabiex test jitqies bħala validu, għandhom jintlaħqu l-kriterji tat-Tabella 6.
Tabella 6
Tolleranzi tal-linja ta’ rigressjoni
|
Veloċità |
Torque |
Qawwa |
Erroneità standard ta’ l-istima (SE) ta’ Y fuq X |
Mass 100 min–1 |
Massimu ta’ 13 % (15 %) (*) tat-torque massimu tal-magna tal-mapping tal-qawwa |
Massimu ta’ 8 % (15 %) (*) tal-qawwa massima tal-magna tal-mapping tal-qawwa |
Pendenza tal-linja ta’ rigressjoni, m |
0,95 sa 1,03 |
0,83–1,03 |
0,89–1,03(0,83–1,03) (*) |
Koeffiċjent tad-determinazzjoni, r2 |
min 0,9700 (min 0,9500) (*) |
min 0,8800 (min 0,7500) (*) |
min 0,9100 (min 0,7500) (*) |
Interċettazzjoni y tal-linja ta’ rigressjoni, b |
± 50 min-1 |
± 20 Nm jew ± 2 % (± 20 Nm jew ± 3 %) tat-torque massimu, ikun x’ikun l-akbar (*) |
± 4 kW jew ± 2 % (± 4 kW jew ± 3 %) tal-qawwa massima ikun x’ikun l-akbar (*) |
Jista’ jsir tħassir ta’ punti mill-analizi tar-rigressjoni skond it-Tabella 7.
Tabella 7
Tħassir Permess ta’ Punti mill-Analiżi tar-Rigressjoni
Kondizzjonijiet |
Punti li għandhom jitħassru |
Feedback dwar it-tagħbija sħiħa u tat-torque < referenza tat-torque |
Torque u/jew qawwa |
Feedback dwar l-ebda tagħbija, mhux punt ta’ l-idling, u tat-torque > referenza tat-torque |
Torque u/jew qawwa |
Ebda tagħbija/throttle magħluq, punt ta’ l-idling u veloċità > veloċità ta’ l-idling ta’ referenza |
Veloċità u/jew qawwa |
4. KALKOLU TA’ L-EMISSJONIJIET GASSUŻI
4.1. Determinazzjoni tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit
Il-fluss totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit matul iċ-ċiklu (kg/test) għandu jiġi kalkolat mill-valuri tal-kejl matul iċ-ċiklu u d-data korrispondenti ta’ kalibrazzjoni ta’ l-istrument tal-kejl tal-fluss (V0 għal PDP jew KV għal CFV, kif determinat fl-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 2). Il-formoli li ġejjin għandhom jiġu applikati, jekk it-temperatura ta’ l-exhaust dilwit tinżamm kostanti matul iċ-ċiklu billi jintuża heat exchanger (± 6 K għal PDP-CVS, ± 11 K għal CFV-CVS, ara l-Anness V, Taqsima 2.3).
Għas-sistema PDP-CVS:
MTOTW = 1,293 × V0 × Np × (pB – p1) × 273 / (101,3 × T)
fejn:
MTOTW |
= |
massa tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fuq bażi xotta matul iċ-ċiklu, kg |
V0 |
= |
volum tal-gass ippompjat kull rivoluzzjoni taħt il-kondizzjonijiet tat-test, m3/rev |
NP |
= |
rivoluzzjonijiet totali tal-pompa kull test |
pB |
= |
pressjoni atmosferika fil-kompartiment tat-test, kPa |
p1 |
= |
tnaqqis tal-pressjoni taħt l-atmosferika fl-inlet tal-pompa, kPa |
T |
= |
temperatura medja tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fl-inlet tal-pompa matul iċ-ċiklu, K |
Għas-sistema CFV-CVS:
MTOTW = 1,293 × t × Kv × pA / T0,5
fejn:
MTOTW |
= |
massa tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fuq bażi mxarrba matul iċ-ċiklu, kg |
t |
= |
ħin taċ-ċiklu, sekondi |
Kv |
= |
koeffiċjent ta’ kalibrazzjoni tal-venturi tal-fluss kritiku għall-kondizzjonijiet standard |
pA |
= |
pressjoni assoluta fl-inlet tal-venturi, kPa |
T |
= |
temperatura assoluta fl-inlet tal-venturi, K |
Jekk tintuża sistema b’kumpens tal-fluss (i.e. mingħajr heat exchanger), l-emissjonijiet istantanji tal-massa għandhom jiġu kalkolati u integrati matul iċ-ċiklu. F’dan il-każ, il-massa istantanja tal-gass ta’ l-exhaust dilwit għandha tiġi kalkolata kif ġej.
Għas-sistema PDP-CVS:
MTOTW,i = 1,293 × V0 × Np,i × (pB – p1) × 273 / (101,3 × T)
fejn:
MTOTW,i |
= |
massa istantanja tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fuq bażi mxarrba, kg |
Np,i |
= |
rivoluzzjonijiet totali tal-pompa kull intervall ta’ ħin |
Għas-sistema CFV-CVS:
MTOTW,i = 1,293 × Δti × Kv × pA / T0,5
fejn:
MTOTW,i |
= |
massa istantanja tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fuq bażi xotta, kg |
Δti |
= |
intervall ta’ ħin, sekondi |
Jekk il-massa totali tal-kampjuni tal-partikulati (MSAM) u l-inkwinanti gassużi jaqbżu 0,5 % tal-fluss CVS totali (MTOTW), il-fluss CVS għandu jiġi korrett għal MSAM jew il-fluss tal-kampjuni tal-partikulati għandu jerġa lura għal CVS qabel l-istrument tal-kejl tal-fluss (PDP jew CFV).
4.2. Korrezzjoni NOx għall-Umdità
Billi l-emissjoni NOx tiddependi fuq il-kondizzjonijiet ta’ l-arja ambjentali, il-konċentrazzjoni NOx għandha tiġi korretta għall-umdità ta’ l-arja ambjentali bil-fatturi mogħtija fil-formoli li ġejjin:
(a) |
għall-magni diesel: |
(b) |
għall-magni tal-gass:
|
fejn:
Ha |
= |
umdità ta’ l-ilma ta’ l-arja ta’ l-intake kull kg arja xotta |
fejn:
Ra |
= |
umdità relattiva ta’ l-arja ta’ l-intake, % |
pa |
= |
pressjoni ta’ l-evaporazzjoni tas-saturazzjoni ta’ l-arja ta’ l-intake, kPa |
pB |
= |
pressjoni totali barometrika, kPa |
4.3. Kalkolu tal-Fluss tal-Massa ta’ l-Emissjoni
4.3.1. Sistemi bil-Fluss tal-Massa Kostanti
Għas-sistemi b’heat exchanger, il-massa ta’ l-inkwinanti (g/test) għandha tiġi determinata mill-ekwazzjonijiet li ġejjin:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
fejn:
NOx conc, COconc, HCconc (1), NMHCconc |
= |
konċentrazzjonijiet korretti medji ta’ l-isfond matul iċ-ċiklu mill-integrazzjoni (obbligatorju għall-NOx u HC) jew mill-kejl bil-borża, ppm |
MTOTW |
= |
massa totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit kif determinata fit-Taqsima 4.1, kg |
KH,D |
= |
fattur korrettiv ta’ l-umdità għall-magni diesel kif determinat fit-Taqsima 4.2 |
KH,G |
= |
fattur korrettiv ta’ l-umdità għall-magni tal-gass kif determinat fit-Taqsima 4.2 |
Il-konċentrazzjonijiet imkejla fuq bażi xotta għandhom jiġu konvertiti għal bażi mxarrba skond l-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.2.
Id-determinazzjoni ta’ l-NMHCconc tiddependi fuq il-metodu wżat (ara l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 3.3.4). Fiż-żewġ każijiet, il-konċentrazzjoni CH4 għandha tiġi determinata u mnaqqsa mill-konċentrazzjoni HC kif ġej:
(a) |
metodu GC |
(b) |
metodu NMC |
fejn:
HC(wCutter) |
= |
konċentrazzjoni HC bil-gass kampjunarju għaddej tul l-NMC |
HC(w/oCutter) |
= |
konċentrazzjoni HC bil-gass kampjunarju ma jgħaddix mill-NMC |
CEM |
= |
effiċjenza tal-metanu kif determinata fl-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 1.8.4.1 |
CEE |
= |
effiċjenza ta’ l-etanu kif determinata fl-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 1.8.4.2 |
4.3.1.1. Determinazzjoni tal-Konċentrazzjonijiet Korretti ta’ l-Isfond
Il-konċentrazzjonijiet medji ta’ l-isfond ta’ l-inkwinanti gassużi fl-arja tad-dilwizzjoni għandhom jitnaqqsu mill-konċentrazzjonijiet imkejla sabiex jinkisbu l-konċentrazzjonijiet netti ta’ l-inkwinanti. Il-valuri medji tal-konċentrazzjonijiet ta’ l-isfond jistgħu jiġu determinati bil-metodu tal-borża kampjunarja jew b’kejl kontinwu bl-integrazzjoni. Għandha tintuża l-formola li ġejja:
fejn:
conc |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, korreġut bl-ammont ta’ l-inkwinant rispettiv kontenut fl-arja tad-dilwizzjoni, ppm |
conce |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv imkejjel fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm |
concd |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv imkejjel fl-arja tad-dilwizzjoni, ppm |
DF |
= |
fattur ta’ dilwizzjoni |
Il-fattur ta’ dilwizzjoni għandu jiġi kalkolat kif ġej:
(a) |
għall-magni tal-gass li jaħdmu bid-diesel jew b’LPG |
(b) |
għall-magni tal-gass li jaħdmu bl-NG |
fejn:
CO2, conce |
= |
konċentrazzjoni CO2 fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, % vol |
HCconce |
= |
konċentrazzjoni HC fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm C1 |
NMHCconce |
= |
konċentrazzjoni NMHC fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm C1 |
COconce |
= |
konċentrazzjoni CO fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm |
FS |
= |
fattur stojkjometriku |
Il-konċentrazzjonijiet imkejla fuq bażi xotta għandhom jiġu konvertiti għal bażi mxarrba skond l-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.2.
Il-fattur stojkjometriku għandu jiġi kalkolat kif ġej:
fejn:
x, y |
= |
kompożizzjoni tal-karburant CxHy |
Alternattivament, jekk il-kompożizzjoni tal-karburant mhijiex magħrufa, jistgħu jintużaw il-fatturi stojkjometriċi li ġejjin:
FS (diesel) |
= |
13,4 |
FS (LPG) |
= |
11,6 |
FS (NG) |
= |
9,5 |
4.3.2. Sistemi b’Kumpens għall-Fluss
Għas-sistemi mingħajr heat exchanger, il-massa ta’ l-inkwinanti (g/test) għandha tiġi determinata bil-kalkolu ta’ l-emissjonijiet tal-massa istantanji u bl-integrazzjoni tal-valuri istantanji matul iċ-ċiklu. Minbarra dan, il-korrezzjoni ta’ l-isfond għandha tiġi applikata b’mod dirett għall-valur tal-konċentrazzjoni istantanja. Għandhom jintużaw l-formoli li ġejjin:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
fejn:
conce |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv imkejjel fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm |
concd |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv imkejjel fl-arja tad-dilwizzjoni, ppm |
MTOTW,i |
= |
massa istantanja tal-gass ta’ l-exhaust dilwit, (ara t-Taqsima 4.1), kg |
MTOTW |
= |
massa totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit matul iċ-ċiklu (ara t-Taqsima 4.1), kg |
KH,D |
= |
fattur korrettiv ta’ l-umdità għall-magni diesel kif determinat fit-Taqsima 4.2 |
KH,G |
= |
fattur korrettiv ta’ l-umdità għall-magni tal-gass kif determinat fit-Taqsima 4.2 |
DF |
= |
fattur ta’ dilwizzjoni kif determinat fit-Taqsima 4.3.1.1 |
4.4. Kalkolu ta’ l-Emissjonijiet Speċifiċi
L-emissjonijiet (g/kWh) għandhom jiġu kalkolati għall-komponenti individwali kollha bil-metodu li ġej:
(magni diesel u tal-gass)
(magni diesel u tal-gass)
(magni tal-gass li jaħdmu bid-diesel u bl-LPG)
(magni tal-gass li jaħdmu bl-NG)
(magni tal-gass li jaħdmu bl-NG)
fejn:
Wact |
= |
prestazzjoni taċ-ċiklu attwali kif determinata fit-Taqsima 3.9.2, kWh |
5. KALKOLU TA’ L-EMISSJONIJIET PARTIKULATI (MAGNI DIESEL BISS)
5.1. Kalkolu tal-Fluss tal-Massa
Il-massa tal-partikulati (g/test) għandha tiġi kalkolata kif ġej:
fejn:
Mf |
= |
massa tal-partikulati li tagħha jittieħed il-kampjun matul iċ-ċiklu, mg |
MTOTW |
= |
massa totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit matul iċ-ċiklu kif determinata fit-Taqsima 4.1, kg |
MSAM |
= |
massa tal-gass ta’ l-exhaust dilwit meħuda mill-passaġġ tad-dilwit għall-ġabra tal-partikulati, kg |
u:
Mf |
= |
Mf,p + Mf,b jekk imwieżna separatment, mg |
Mf,p |
= |
massa tal-partikulati miġbura fuq il-filtru primarju, mg |
Mf,b |
= |
massa tal-partikulati miġbura fuq il-filtru back up, mg |
Jekk tintuża sistema ta’ dilwizzjoni doppja, il-massa ta’ l-arja tad-dilwizzjoni sekondarja għandha titnaqqas mill-massa totali tal-gass ta’ l-exhaust doppjament dilwit li tiegħu ittieħed il-kampjun mill-filtri tal-partikulati
fejn:
MTOT |
= |
massa tal-gass ta’ l-exhaust doppjament dilwit mill-filtru tal-partikulati, kg |
MSKE |
= |
massa ta’ l-arja tad-dilwizzjoni sekondarja, kg |
Il-livell fl-isfond tal-partikulati ta’ l-arja tad-dilwizzjoni jiġi determinat skond it-Taqsima 3.4, il-massa tal-partikulati tista’ tkun korretta fl-isfond. F’dan il-każ, il-massa tal-partikulati (g/test) għandha tiġi kalkolata kif ġej:
fejn:
Mf, MSAM, MTOTW |
= |
ara hawn fuq |
MDIL |
= |
massa ta’ l-arja tad-dilwizzjoni primarja li tagħha ttieħed il-kampjun permezz ta’ apparat tal-kampjunament tal-partikulati fl-isfond, kg |
Md |
= |
massa tal-partikulati fl-isfond miġbura ta’ l-arja tad-dilwizzjoni primarja, mg |
DF |
= |
fattur ta’ dilwizzjoni kif determinat fit-Taqsima 4.3.1.1 |
5.2. Kalkolu ta’ l-emissjoni speċifika
L-emissjoni tal-partikolat (g/kWh) għandha tiġi kalkolata kif ġej:
fejn:
Wact |
= |
prestazzjoni taċ-ċiklu attwali kif determinata fit-Taqsima 3.9.2, kWh. |
(*) Sal-1 ta’ Ottubru 2005, il-figuri indikati fil-parentesi jistgħu jintużaw għall-ittestjar ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-magni tal-gass. (Qabel l-1 ta’ Ottubru 2004, il-Kummissjoni għandha tirrapporta dwar l-iżvilupp tat-teknoloġija tal-magna tal-gass sabiex tikkonferma jew timmodifika t-tolleranzi tal-linja ta’ rigressjoni li japplikaw għall-magni tal-gass mogħtija f’din it-Tabella.)
(1) Ibbażat fuq l-ekwivalenti ta’ C1.
Appendiċi 3
SKEDA TAD-DINAMOMETRU TAL-MAGNA ETC
Ħin s |
Veloċità normali % |
Torque normali % |
1 |
0 |
0 |
2 |
0 |
0 |
3 |
0 |
0 |
4 |
0 |
0 |
5 |
0 |
0 |
6 |
0 |
0 |
7 |
0 |
0 |
8 |
0 |
0 |
9 |
0 |
0 |
10 |
0 |
0 |
11 |
0 |
0 |
12 |
0 |
0 |
13 |
0 |
0 |
14 |
0 |
0 |
15 |
0 |
0 |
16 |
0,1 |
1,5 |
17 |
23,1 |
21,5 |
18 |
12,6 |
28,5 |
19 |
21,8 |
71 |
20 |
19,7 |
76,8 |
21 |
54,6 |
80,9 |
22 |
71,3 |
4,9 |
23 |
55,9 |
18,1 |
24 |
72 |
85,4 |
25 |
86,7 |
61,8 |
26 |
51,7 |
0 |
27 |
53,4 |
48,9 |
28 |
34,2 |
87,6 |
29 |
45,5 |
92,7 |
30 |
54,6 |
99,5 |
31 |
64,5 |
96,8 |
32 |
71,7 |
85,4 |
33 |
79,4 |
54,8 |
34 |
89,7 |
99,4 |
35 |
57,4 |
0 |
36 |
59,7 |
30,6 |
37 |
90,1 |
“m” |
38 |
82,9 |
“m” |
39 |
51,3 |
“m” |
40 |
28,5 |
“m” |
41 |
29,3 |
“m” |
42 |
26,7 |
“m” |
43 |
20,4 |
“m” |
44 |
14,1 |
0 |
45 |
6,5 |
0 |
46 |
0 |
0 |
47 |
0 |
0 |
48 |
0 |
0 |
49 |
0 |
0 |
50 |
0 |
0 |
51 |
0 |
0 |
52 |
0 |
0 |
53 |
0 |
0 |
54 |
0 |
0 |
55 |
0 |
0 |
56 |
0 |
0 |
57 |
0 |
0 |
58 |
0 |
0 |
59 |
0 |
0 |
60 |
0 |
0 |
61 |
0 |
0 |
62 |
25,5 |
11,1 |
63 |
28,5 |
20,9 |
64 |
32 |
73,9 |
65 |
4 |
82,3 |
66 |
34,5 |
80,4 |
67 |
64,1 |
86 |
68 |
58 |
0 |
69 |
50,3 |
83,4 |
70 |
66,4 |
99,1 |
71 |
81,4 |
99,6 |
72 |
88,7 |
73,4 |
73 |
52,5 |
0 |
74 |
46,4 |
58,5 |
75 |
48,6 |
90,9 |
76 |
55,2 |
99,4 |
77 |
62,3 |
99 |
78 |
68,4 |
91,5 |
79 |
74,5 |
73,7 |
80 |
38 |
0 |
81 |
41,8 |
89,6 |
82 |
47,1 |
99,2 |
83 |
52,5 |
99,8 |
84 |
56,9 |
80,8 |
85 |
58,3 |
11,8 |
86 |
56,2 |
“m” |
87 |
52 |
“m” |
88 |
43,3 |
“m” |
89 |
36,1 |
“m” |
90 |
27,6 |
“m” |
91 |
21,1 |
“m” |
92 |
8 |
0 |
93 |
0 |
0 |
94 |
0 |
0 |
95 |
0 |
0 |
96 |
0 |
0 |
97 |
0 |
0 |
98 |
0 |
0 |
99 |
0 |
0 |
100 |
0 |
0 |
101 |
0 |
0 |
102 |
0 |
0 |
103 |
0 |
0 |
104 |
0 |
0 |
105 |
0 |
0 |
106 |
0 |
0 |
107 |
0 |
0 |
108 |
11,6 |
14,8 |
109 |
0 |
0 |
110 |
27,2 |
74,8 |
111 |
17 |
76,9 |
112 |
36 |
78 |
113 |
59,7 |
86 |
114 |
80,8 |
17,9 |
115 |
49,7 |
0 |
116 |
65,6 |
86 |
117 |
78,6 |
72,2 |
118 |
64,9 |
“m” |
119 |
44,3 |
“m” |
120 |
51,4 |
83,4 |
121 |
58,1 |
97 |
122 |
69,3 |
99,3 |
123 |
72 |
20,8 |
124 |
72,1 |
“m” |
125 |
65,3 |
“m” |
126 |
64 |
“m” |
127 |
59,7 |
“m” |
128 |
52,8 |
“m” |
129 |
45,9 |
“m” |
130 |
38,7 |
“m” |
131 |
32,4 |
“m” |
132 |
27 |
“m” |
133 |
21,7 |
“m” |
134 |
19,1 |
0,4 |
135 |
34,7 |
14 |
136 |
16,4 |
48,6 |
137 |
0 |
11,2 |
138 |
1,2 |
2,1 |
139 |
30,1 |
19,3 |
140 |
30 |
73,9 |
141 |
54,4 |
74,4 |
142 |
77,2 |
55,6 |
143 |
58,1 |
0 |
144 |
45 |
82,1 |
145 |
68,7 |
98,1 |
146 |
85,7 |
67,2 |
147 |
60,2 |
0 |
148 |
59,4 |
98 |
149 |
72,7 |
99,6 |
150 |
79,9 |
45 |
151 |
44,3 |
0 |
152 |
41,5 |
84,4 |
153 |
56,2 |
98,2 |
154 |
65,7 |
99,1 |
155 |
74,4 |
84,7 |
156 |
54,4 |
0 |
157 |
47,9 |
89,7 |
158 |
54,5 |
99,5 |
159 |
62,7 |
96,8 |
160 |
62,3 |
0 |
161 |
46,2 |
54,2 |
162 |
44,3 |
83,2 |
163 |
48,2 |
13,3 |
164 |
51 |
“m” |
165 |
50 |
“m” |
166 |
49,2 |
“m” |
167 |
49,3 |
“m” |
168 |
49,9 |
“m” |
169 |
51,6 |
“m” |
170 |
49,7 |
“m” |
171 |
48,5 |
“m” |
172 |
50,3 |
72,5 |
173 |
51,1 |
84,5 |
174 |
54,6 |
64,8 |
175 |
56,6 |
76,5 |
176 |
58 |
“m” |
177 |
53,6 |
“m” |
178 |
40,8 |
“m” |
179 |
32,9 |
“m” |
180 |
26,3 |
“m” |
181 |
20,9 |
“m” |
182 |
10 |
0 |
183 |
0 |
0 |
184 |
0 |
0 |
185 |
0 |
0 |
186 |
0 |
0 |
187 |
0 |
0 |
188 |
0 |
0 |
189 |
0 |
0 |
190 |
0 |
0 |
191 |
0 |
0 |
192 |
0 |
0 |
193 |
0 |
0 |
194 |
0 |
0 |
195 |
0 |
0 |
196 |
0 |
0 |
197 |
0 |
0 |
198 |
0 |
0 |
199 |
0 |
0 |
200 |
0 |
0 |
201 |
0 |
0 |
202 |
0 |
0 |
203 |
0 |
0 |
204 |
0 |
0 |
205 |
0 |
0 |
206 |
0 |
0 |
207 |
0 |
0 |
208 |
0 |
0 |
209 |
0 |
0 |
210 |
0 |
0 |
211 |
0 |
0 |
212 |
0 |
0 |
213 |
0 |
0 |
214 |
0 |
0 |
215 |
0 |
0 |
216 |
0 |
0 |
217 |
0 |
0 |
218 |
0 |
0 |
219 |
0 |
0 |
220 |
0 |
0 |
221 |
0 |
0 |
222 |
0 |
0 |
223 |
0 |
0 |
224 |
0 |
0 |
225 |
21,2 |
62,7 |
226 |
30,8 |
75,1 |
227 |
5,9 |
82,7 |
228 |
34,6 |
80,3 |
229 |
59,9 |
87 |
230 |
84,3 |
86,2 |
231 |
68,7 |
“m” |
232 |
43,6 |
“m” |
233 |
41,5 |
85,4 |
234 |
49,9 |
94,3 |
235 |
60,8 |
99 |
236 |
70,2 |
99,4 |
237 |
81,1 |
92,4 |
238 |
49,2 |
0 |
239 |
56 |
86,2 |
240 |
56,2 |
99,3 |
241 |
61,7 |
99 |
242 |
69,2 |
99,3 |
243 |
74,1 |
99,8 |
244 |
72,4 |
8,4 |
245 |
71,3 |
0 |
246 |
71,2 |
9,1 |
247 |
67,1 |
“m” |
248 |
65,5 |
“m” |
249 |
64,4 |
“m” |
250 |
62,9 |
25,6 |
251 |
62,2 |
35,6 |
252 |
62,9 |
24,4 |
253 |
58,8 |
“m” |
254 |
56,9 |
“m” |
255 |
54,5 |
“m” |
256 |
51,7 |
17 |
257 |
56,2 |
78,7 |
258 |
59,5 |
94,7 |
259 |
65,5 |
99,1 |
260 |
71,2 |
99,5 |
261 |
76,6 |
99,9 |
262 |
79 |
0 |
263 |
52,9 |
97,5 |
264 |
53,1 |
99,7 |
265 |
59 |
99,1 |
266 |
62,2 |
99 |
267 |
65 |
99,1 |
268 |
69 |
83,1 |
269 |
69,9 |
28,4 |
270 |
70,6 |
12,5 |
271 |
68,9 |
8,4 |
272 |
69,8 |
9,1 |
273 |
69,6 |
7 |
274 |
65,7 |
“m” |
275 |
67,1 |
“m” |
276 |
66,7 |
“m” |
277 |
65,6 |
“m” |
278 |
64,5 |
“m” |
279 |
62,9 |
“m” |
280 |
59,3 |
“m” |
281 |
54,1 |
“m” |
282 |
51,3 |
“m” |
283 |
47,9 |
“m” |
284 |
43,6 |
“m” |
285 |
39,4 |
“m” |
286 |
34,7 |
“m” |
287 |
29,8 |
“m” |
288 |
20,9 |
73,4 |
289 |
36,9 |
“m” |
290 |
35,5 |
“m” |
291 |
20,9 |
“m” |
292 |
49,7 |
11,9 |
293 |
42,5 |
“m” |
294 |
32 |
“m” |
295 |
23,6 |
“m” |
296 |
19,1 |
0 |
297 |
15,7 |
73,5 |
298 |
25,1 |
76,8 |
299 |
34,5 |
81,4 |
300 |
44,1 |
87,4 |
301 |
52,8 |
98,6 |
302 |
63,6 |
99 |
303 |
73,6 |
99,7 |
304 |
62,2 |
“m” |
305 |
29,2 |
“m” |
306 |
46,4 |
22 |
307 |
47,3 |
13,8 |
308 |
47,2 |
12,5 |
309 |
47,9 |
11,5 |
310 |
47,8 |
35,5 |
311 |
49,2 |
83,3 |
312 |
52,7 |
96,4 |
313 |
57,4 |
99,2 |
314 |
61,8 |
99 |
315 |
66,4 |
60,9 |
316 |
65,8 |
“m” |
317 |
59 |
“m” |
318 |
50,7 |
“m” |
319 |
41,8 |
“m” |
320 |
34,7 |
“m” |
321 |
28,7 |
“m” |
322 |
25,2 |
“m” |
323 |
43 |
24,8 |
324 |
38,7 |
0 |
325 |
48,1 |
31,9 |
326 |
40,3 |
61 |
327 |
42,4 |
52,1 |
328 |
46,4 |
47,7 |
329 |
46,9 |
30,7 |
330 |
46,1 |
23,1 |
331 |
45,7 |
23,2 |
332 |
45,5 |
31,9 |
333 |
46,4 |
73,6 |
334 |
51,3 |
60,7 |
335 |
51,3 |
51,1 |
336 |
53,2 |
46,8 |
337 |
53,9 |
50 |
338 |
53,4 |
52,1 |
339 |
53,8 |
45,7 |
340 |
50,6 |
22,1 |
341 |
47,8 |
26 |
342 |
41,6 |
17,8 |
343 |
38,7 |
29,8 |
344 |
35,9 |
71,6 |
345 |
34,6 |
47,3 |
346 |
34,8 |
80,3 |
347 |
35,9 |
87,2 |
348 |
38,8 |
90,8 |
349 |
41,5 |
94,7 |
350 |
47,1 |
99,2 |
351 |
53,1 |
99,7 |
352 |
46,4 |
0 |
353 |
42,5 |
0,7 |
354 |
43,6 |
58,6 |
355 |
47,1 |
87,5 |
356 |
54,1 |
99,5 |
357 |
62,9 |
99 |
358 |
72,6 |
99,6 |
359 |
82,4 |
99,5 |
360 |
88 |
99,4 |
361 |
46,4 |
0 |
362 |
53,4 |
95,2 |
363 |
58,4 |
99,2 |
364 |
61,5 |
99 |
365 |
64,8 |
99 |
366 |
68,1 |
99,2 |
367 |
73,4 |
99,7 |
368 |
73,3 |
29,8 |
369 |
73,5 |
14,6 |
370 |
68,3 |
0 |
371 |
45,4 |
49,9 |
372 |
47,2 |
75,7 |
373 |
44,5 |
9 |
374 |
47,8 |
10,3 |
375 |
46,8 |
15,9 |
376 |
46,9 |
12,7 |
377 |
46,8 |
8,9 |
378 |
46,1 |
6,2 |
379 |
46,1 |
“m” |
380 |
45,5 |
“m” |
381 |
44,7 |
“m” |
382 |
43,8 |
“m” |
383 |
41 |
“m” |
384 |
41,1 |
6,4 |
385 |
38 |
6,3 |
386 |
35,9 |
0,3 |
387 |
33,5 |
0 |
388 |
53,1 |
48,9 |
389 |
48,3 |
“m” |
390 |
49,9 |
“m” |
391 |
48 |
“m” |
392 |
45,3 |
“m” |
393 |
41,6 |
3,1 |
394 |
44,3 |
79 |
395 |
44,3 |
89,5 |
396 |
43,4 |
98,8 |
397 |
44,3 |
98,9 |
398 |
43 |
98,8 |
399 |
42,2 |
98,8 |
400 |
42,7 |
98,8 |
401 |
45 |
99 |
402 |
43,6 |
98,9 |
403 |
42,2 |
98,8 |
404 |
44,8 |
99 |
405 |
43,4 |
98,8 |
406 |
45 |
99 |
407 |
42,2 |
54,3 |
408 |
61,2 |
31,9 |
409 |
56,3 |
72,3 |
410 |
59,7 |
99,1 |
411 |
62,3 |
99 |
412 |
67,9 |
99,2 |
413 |
69,5 |
99,3 |
414 |
73,1 |
99,7 |
415 |
77,7 |
99,8 |
416 |
79,7 |
99,7 |
417 |
82,5 |
99,5 |
418 |
85,3 |
99,4 |
419 |
86,6 |
99,4 |
420 |
89,4 |
99,4 |
421 |
62,2 |
0 |
422 |
52,7 |
96,4 |
423 |
50,2 |
99,8 |
424 |
49,3 |
99,6 |
425 |
52,2 |
99,8 |
426 |
51,3 |
100 |
427 |
51,3 |
100 |
428 |
51,1 |
100 |
429 |
51,1 |
100 |
430 |
51,8 |
99,9 |
431 |
51,3 |
100 |
432 |
51,1 |
100 |
433 |
51,3 |
100 |
434 |
52,3 |
99,8 |
435 |
52,9 |
99,7 |
436 |
53,8 |
99,6 |
437 |
51,7 |
99,9 |
438 |
53,5 |
99,6 |
439 |
52 |
99,8 |
440 |
51,7 |
99,9 |
441 |
53,2 |
99,7 |
442 |
54,2 |
99,5 |
443 |
55,2 |
99,4 |
444 |
53,8 |
99,6 |
445 |
53,1 |
99,7 |
446 |
55 |
99,4 |
447 |
57 |
99,2 |
448 |
61,5 |
99 |
449 |
59,4 |
5,7 |
450 |
59 |
0 |
451 |
57,3 |
59,8 |
452 |
64,1 |
99 |
453 |
70,9 |
90,5 |
454 |
58 |
0 |
455 |
41,5 |
59,8 |
456 |
44,1 |
92,6 |
457 |
46,8 |
99,2 |
458 |
47,2 |
99,3 |
459 |
51 |
100 |
460 |
53,2 |
99,7 |
461 |
53,1 |
99,7 |
462 |
55,9 |
53,1 |
463 |
53,9 |
13,9 |
464 |
52,5 |
“m” |
465 |
51,7 |
“m” |
466 |
51,5 |
52,2 |
467 |
52,8 |
80 |
468 |
54,9 |
95 |
469 |
57,3 |
99,2 |
470 |
60,7 |
99,1 |
471 |
62,4 |
“m” |
472 |
60,1 |
“m” |
473 |
53,2 |
“m” |
474 |
44 |
“m” |
475 |
35,2 |
“m” |
476 |
30,5 |
“m” |
477 |
26,5 |
“m” |
478 |
22,5 |
“m” |
479 |
20,4 |
“m” |
480 |
19,1 |
“m” |
481 |
19,1 |
“m” |
482 |
13,4 |
“m” |
483 |
6,7 |
“m” |
484 |
3,2 |
“m” |
485 |
14,3 |
63,8 |
486 |
34,1 |
0 |
487 |
23,9 |
75,7 |
488 |
31,7 |
79,2 |
489 |
32,1 |
19,4 |
490 |
35,9 |
5,8 |
491 |
36,6 |
0,8 |
492 |
38,7 |
“m” |
493 |
38,4 |
“m” |
494 |
39,4 |
“m” |
495 |
39,7 |
“m” |
496 |
40,5 |
“m” |
497 |
40,8 |
“m” |
498 |
39,7 |
“m” |
499 |
39,2 |
“m” |
500 |
38,7 |
“m” |
501 |
32,7 |
“m” |
502 |
30,1 |
“m” |
503 |
21,9 |
“m” |
504 |
12,8 |
0 |
505 |
0 |
0 |
506 |
0 |
0 |
507 |
0 |
0 |
508 |
0 |
0 |
509 |
0 |
0 |
510 |
0 |
0 |
511 |
0 |
0 |
512 |
0 |
0 |
513 |
0 |
0 |
514 |
30,5 |
25,6 |
515 |
19,7 |
56,9 |
516 |
16,3 |
45,1 |
517 |
27,2 |
4,6 |
518 |
21,7 |
1,3 |
519 |
29,7 |
28,6 |
520 |
36,6 |
73,7 |
521 |
61,3 |
59,5 |
522 |
40,8 |
0 |
523 |
36,6 |
27,8 |
524 |
39,4 |
80,4 |
525 |
51,3 |
88,9 |
526 |
58,5 |
11,1 |
527 |
60,7 |
“m” |
528 |
54,5 |
“m” |
529 |
51,3 |
“m” |
530 |
45,5 |
“m” |
531 |
40,8 |
“m” |
532 |
38,9 |
“m” |
533 |
36,6 |
“m” |
534 |
36,1 |
72,7 |
535 |
44,8 |
78,9 |
536 |
51,6 |
91,1 |
537 |
59,1 |
99,1 |
538 |
66 |
99,1 |
539 |
75,1 |
99,9 |
540 |
81 |
8 |
541 |
39,1 |
0 |
542 |
53,8 |
89,7 |
543 |
59,7 |
99,1 |
544 |
64,8 |
99 |
545 |
70,6 |
96,1 |
546 |
72,6 |
19,6 |
547 |
72 |
6,3 |
548 |
68,9 |
0,1 |
549 |
67,7 |
“m” |
550 |
66,8 |
“m” |
551 |
64,3 |
16,9 |
552 |
64,9 |
7 |
553 |
63,6 |
12,5 |
554 |
63 |
7,7 |
555 |
64,4 |
38,2 |
556 |
63 |
11,8 |
557 |
63,6 |
0 |
558 |
63,3 |
5 |
559 |
60,1 |
9,1 |
560 |
61 |
8,4 |
561 |
59,7 |
0,9 |
562 |
58,7 |
“m” |
563 |
56 |
“m” |
564 |
53,9 |
“m” |
565 |
52,1 |
“m” |
566 |
49,9 |
“m” |
567 |
46,4 |
“m” |
568 |
43,6 |
“m” |
569 |
40,8 |
“m” |
570 |
37,5 |
“m” |
571 |
27,8 |
“m” |
572 |
17,1 |
0,6 |
573 |
12,2 |
0,9 |
574 |
11,5 |
1,1 |
575 |
8,7 |
0,5 |
576 |
8 |
0,9 |
577 |
5,3 |
0,2 |
578 |
4 |
0 |
579 |
3,9 |
0 |
580 |
0 |
0 |
581 |
0 |
0 |
582 |
0 |
0 |
583 |
0 |
0 |
584 |
0 |
0 |
585 |
0 |
0 |
586 |
0 |
0 |
587 |
8,7 |
22,8 |
588 |
16,2 |
49,4 |
589 |
23,6 |
56 |
590 |
21,1 |
56,1 |
591 |
23,6 |
56 |
592 |
46,2 |
68,8 |
593 |
68,4 |
61,2 |
594 |
58,7 |
“m” |
595 |
31,6 |
“m” |
596 |
19,9 |
8,8 |
597 |
32,9 |
70,2 |
598 |
43 |
79 |
599 |
57,4 |
98,9 |
600 |
72,1 |
73,8 |
601 |
53 |
0 |
602 |
48,1 |
86 |
603 |
56,2 |
99 |
604 |
65,4 |
98,9 |
605 |
72,9 |
99,7 |
606 |
67,5 |
“m” |
607 |
39 |
“m” |
608 |
41,9 |
38,1 |
609 |
44,1 |
80,4 |
610 |
46,8 |
99,4 |
611 |
48,7 |
99,9 |
612 |
50,5 |
99,7 |
613 |
52,5 |
90,3 |
614 |
51 |
1,8 |
615 |
50 |
“m” |
616 |
49,1 |
“m” |
617 |
47 |
“m” |
618 |
43,1 |
“m” |
619 |
39,2 |
“m” |
620 |
40,6 |
0,5 |
621 |
41,8 |
53,4 |
622 |
44,4 |
65,1 |
623 |
48,1 |
67,8 |
624 |
53,8 |
99,2 |
625 |
58,6 |
98,9 |
626 |
63,6 |
98,8 |
627 |
68,5 |
99,2 |
628 |
72,2 |
89,4 |
629 |
77,1 |
0 |
630 |
57,8 |
79,1 |
631 |
60,3 |
98,8 |
632 |
61,9 |
98,8 |
633 |
63,8 |
98,8 |
634 |
64,7 |
98,9 |
635 |
65,4 |
46,5 |
636 |
65,7 |
44,5 |
637 |
65,6 |
3,5 |
638 |
49,1 |
0 |
639 |
50,4 |
73,1 |
640 |
50,5 |
“m” |
641 |
51 |
“m” |
642 |
49,4 |
“m” |
643 |
49,2 |
“m” |
644 |
48,6 |
“m” |
645 |
47,5 |
“m” |
646 |
46,5 |
“m” |
647 |
46 |
11,3 |
648 |
45,6 |
42,8 |
649 |
47,1 |
83 |
650 |
46,2 |
99,3 |
651 |
47,9 |
99,7 |
652 |
49,5 |
99,9 |
653 |
50,6 |
99,7 |
654 |
51 |
99,6 |
655 |
53 |
99,3 |
656 |
54,9 |
99,1 |
657 |
55,7 |
99 |
658 |
56 |
99 |
659 |
56,1 |
9,3 |
660 |
55,6 |
“m” |
661 |
55,4 |
“m” |
662 |
54,9 |
51,3 |
663 |
54,9 |
59,8 |
664 |
54 |
39,3 |
665 |
53,8 |
“m” |
666 |
52 |
“m” |
667 |
50,4 |
“m” |
668 |
50,6 |
0 |
669 |
49,3 |
41,7 |
670 |
50 |
73,2 |
671 |
50,4 |
99,7 |
672 |
51,9 |
99,5 |
673 |
53,6 |
99,3 |
674 |
54,6 |
99,1 |
675 |
56 |
99 |
676 |
55,8 |
99 |
677 |
58,4 |
98,9 |
678 |
59,9 |
98,8 |
679 |
60,9 |
98,8 |
680 |
63 |
98,8 |
681 |
64,3 |
98,9 |
682 |
64,8 |
64 |
683 |
65,9 |
46,5 |
684 |
66,2 |
28,7 |
685 |
65,2 |
1,8 |
686 |
65 |
6,8 |
687 |
63,6 |
53,6 |
688 |
62,4 |
82,5 |
689 |
61,8 |
98,8 |
690 |
59,8 |
98,8 |
691 |
59,2 |
98,8 |
692 |
59,7 |
98,8 |
693 |
61,2 |
98,8 |
694 |
62,2 |
49,4 |
695 |
62,8 |
37,2 |
696 |
63,5 |
46,3 |
697 |
64,7 |
72,3 |
698 |
64,7 |
72,3 |
699 |
65,4 |
77,4 |
700 |
66,1 |
69,3 |
701 |
64,3 |
“m” |
702 |
64,3 |
“m” |
703 |
63 |
“m” |
704 |
62,2 |
“m” |
705 |
61,6 |
“m” |
706 |
62,4 |
“m” |
707 |
62,2 |
“m” |
708 |
61 |
“m” |
709 |
58,7 |
“m” |
710 |
55,5 |
“m” |
711 |
51,7 |
“m” |
712 |
49,2 |
“m” |
713 |
48,8 |
40,4 |
714 |
47,9 |
“m” |
715 |
46,2 |
“m” |
716 |
45,6 |
9,8 |
717 |
45,6 |
34,5 |
718 |
45,5 |
37,1 |
719 |
43,8 |
“m” |
720 |
41,9 |
“m” |
721 |
41,3 |
“m” |
722 |
41,4 |
“m” |
723 |
41,2 |
“m” |
724 |
41,8 |
“m” |
725 |
41,8 |
“m” |
726 |
43,2 |
17,4 |
727 |
45 |
29 |
728 |
44,2 |
“m” |
729 |
43,9 |
“m” |
730 |
38 |
10,7 |
731 |
56,8 |
“m” |
732 |
57,1 |
“m” |
733 |
52 |
“m” |
734 |
44,4 |
“m” |
735 |
40,2 |
“m” |
736 |
39,2 |
16,5 |
737 |
38,9 |
73,2 |
738 |
39,9 |
89,8 |
739 |
42,3 |
98,6 |
740 |
43,7 |
98,8 |
741 |
45,5 |
99,1 |
742 |
45,6 |
99,2 |
743 |
48,1 |
99,7 |
744 |
49 |
100 |
745 |
49,8 |
99,9 |
746 |
49,8 |
99,9 |
747 |
51,9 |
99,5 |
748 |
52,3 |
99,4 |
749 |
53,3 |
99,3 |
750 |
52,9 |
99,3 |
751 |
54,3 |
99,2 |
752 |
55,5 |
99,1 |
753 |
56,7 |
99 |
754 |
61,7 |
98,8 |
755 |
64,3 |
47,4 |
756 |
64,7 |
1,8 |
757 |
66,2 |
“m” |
758 |
49,1 |
“m” |
759 |
52,1 |
46 |
760 |
52,6 |
61 |
761 |
52,9 |
0 |
762 |
52,3 |
20,4 |
763 |
54,2 |
56,7 |
764 |
55,4 |
59,8 |
765 |
56,1 |
49,2 |
766 |
56,8 |
33,7 |
767 |
57,2 |
96 |
768 |
58,6 |
98,9 |
769 |
59,5 |
98,8 |
770 |
61,2 |
98,8 |
771 |
62,1 |
98,8 |
772 |
62,7 |
98,8 |
773 |
62,8 |
98,8 |
774 |
64 |
98,9 |
775 |
63,2 |
46,3 |
776 |
62,4 |
“m” |
777 |
60,3 |
“m” |
778 |
58,7 |
“m” |
779 |
57,2 |
“m” |
780 |
56,1 |
“m” |
781 |
56 |
9,3 |
782 |
55,2 |
26,3 |
783 |
54,8 |
42,8 |
784 |
55,7 |
47,1 |
785 |
56,6 |
52,4 |
786 |
58 |
50,3 |
787 |
58,6 |
20,6 |
788 |
58,7 |
“m” |
789 |
59,3 |
“m” |
790 |
58,6 |
“m” |
791 |
60,5 |
9,7 |
792 |
59,2 |
9,6 |
793 |
59,9 |
9,6 |
794 |
59,6 |
9,6 |
795 |
59,9 |
6,2 |
796 |
59,9 |
9,6 |
797 |
60,5 |
13,1 |
798 |
60,3 |
20,7 |
799 |
59,9 |
31 |
800 |
60,5 |
42 |
801 |
61,5 |
52,5 |
802 |
60,9 |
51,4 |
803 |
61,2 |
57,7 |
804 |
62,8 |
98,8 |
805 |
63,4 |
96,1 |
806 |
64,6 |
45,4 |
807 |
64,1 |
5 |
808 |
63 |
3,2 |
809 |
62,7 |
14,9 |
810 |
63,5 |
35,8 |
811 |
64,1 |
73,3 |
812 |
64,3 |
37,4 |
813 |
64,1 |
21 |
814 |
63,7 |
21 |
815 |
62,9 |
18 |
816 |
62,4 |
32,7 |
817 |
61,7 |
46,2 |
818 |
59,8 |
45,1 |
819 |
57,4 |
43,9 |
820 |
54,8 |
42,8 |
821 |
54,3 |
65,2 |
822 |
52,9 |
62,1 |
823 |
52,4 |
30,6 |
824 |
50,4 |
“m” |
825 |
48,6 |
“m” |
826 |
47,9 |
“m” |
827 |
46,8 |
“m” |
828 |
46,9 |
9,4 |
829 |
49,5 |
41,7 |
830 |
50,5 |
37,8 |
831 |
52,3 |
20,4 |
832 |
54,1 |
30,7 |
833 |
56,3 |
41,8 |
834 |
58,7 |
26,5 |
835 |
57,3 |
“m” |
836 |
59 |
“m” |
837 |
59,8 |
“m” |
838 |
60,3 |
“m” |
839 |
61,2 |
“m” |
840 |
61,8 |
“m” |
841 |
62,5 |
“m” |
842 |
62,4 |
“m” |
843 |
61,5 |
“m” |
844 |
63,7 |
“m” |
845 |
61,9 |
“m” |
846 |
61,6 |
29,7 |
847 |
60,3 |
“m” |
848 |
59,2 |
“m” |
849 |
57,3 |
“m” |
850 |
52,3 |
“m” |
851 |
49,3 |
“m” |
852 |
47,3 |
“m” |
853 |
46,3 |
38,8 |
854 |
46,8 |
35,1 |
855 |
46,6 |
“m” |
856 |
44,3 |
“m” |
857 |
43,1 |
“m” |
858 |
42,4 |
2,1 |
859 |
41,8 |
2,4 |
860 |
43,8 |
68,8 |
861 |
44,6 |
89,2 |
862 |
46 |
99,2 |
863 |
46,9 |
99,4 |
864 |
47,9 |
99,7 |
865 |
50,2 |
99,8 |
866 |
51,2 |
99,6 |
867 |
52,3 |
99,4 |
868 |
53 |
99,3 |
869 |
54,2 |
99,2 |
870 |
55,5 |
99,1 |
871 |
56,7 |
99 |
872 |
57,3 |
98,9 |
873 |
58 |
98,9 |
874 |
60,5 |
31,1 |
875 |
60,2 |
“m” |
876 |
60,3 |
“m” |
877 |
60,5 |
6,3 |
878 |
61,4 |
19,3 |
879 |
60,3 |
1,2 |
880 |
60,5 |
2,9 |
881 |
61,2 |
34,1 |
882 |
61,6 |
13,2 |
883 |
61,5 |
16,4 |
884 |
61,2 |
16,4 |
885 |
61,3 |
“m” |
886 |
63,1 |
“m” |
887 |
63,2 |
4,8 |
888 |
62,3 |
22,3 |
889 |
62 |
38,5 |
890 |
61,6 |
29,6 |
891 |
61,6 |
26,6 |
892 |
61,8 |
28,1 |
893 |
62 |
29,6 |
894 |
62 |
16,3 |
895 |
61,1 |
“m” |
896 |
61,2 |
“m” |
897 |
60,7 |
19,2 |
898 |
60,7 |
32,5 |
899 |
60,9 |
17,8 |
900 |
60,1 |
19,2 |
901 |
59,3 |
38,2 |
902 |
59,9 |
45 |
903 |
59,4 |
32,4 |
904 |
59,2 |
23,5 |
905 |
59,5 |
40,8 |
906 |
58,3 |
“m” |
907 |
58,2 |
“m” |
908 |
57,6 |
“m” |
909 |
57,1 |
“m” |
910 |
57 |
0,6 |
911 |
57 |
26,3 |
912 |
56,5 |
29,2 |
913 |
56,3 |
20,5 |
914 |
56,1 |
“m” |
915 |
55,2 |
“m” |
916 |
54,7 |
17,5 |
917 |
55,2 |
29,2 |
918 |
55,2 |
29,2 |
919 |
55,9 |
16 |
920 |
55,9 |
26,3 |
921 |
56,1 |
36,5 |
922 |
55,8 |
19 |
923 |
55,9 |
9,2 |
924 |
55,8 |
21,9 |
925 |
56,4 |
42,8 |
926 |
56,4 |
38 |
927 |
56,4 |
11 |
928 |
56,4 |
35,1 |
929 |
54 |
7,3 |
930 |
53,4 |
5,4 |
931 |
52,3 |
27,6 |
932 |
52,1 |
32 |
933 |
52,3 |
33,4 |
934 |
52,2 |
34,9 |
935 |
52,8 |
60,1 |
936 |
53,7 |
69,7 |
937 |
54 |
70,7 |
938 |
55,1 |
71,7 |
939 |
55,2 |
46 |
940 |
54,7 |
12,6 |
941 |
52,5 |
0 |
942 |
51,8 |
24,7 |
943 |
51,4 |
43,9 |
944 |
50,9 |
71,1 |
945 |
51,2 |
76,8 |
946 |
50,3 |
87,5 |
947 |
50,2 |
99,8 |
948 |
50,9 |
100 |
949 |
49,9 |
99,7 |
950 |
50,9 |
100 |
951 |
49,8 |
99,7 |
952 |
50,4 |
99,8 |
953 |
50,4 |
99,8 |
954 |
49,7 |
99,7 |
955 |
51 |
100 |
956 |
50,3 |
99,8 |
957 |
50,2 |
99,8 |
958 |
49,9 |
99,7 |
959 |
50,9 |
100 |
960 |
50 |
99,7 |
961 |
50,2 |
99,8 |
962 |
50,2 |
99,8 |
963 |
49,9 |
99,7 |
964 |
50,4 |
99,8 |
965 |
50,2 |
99,8 |
966 |
50,3 |
99,8 |
967 |
49,9 |
99,7 |
968 |
51,1 |
100 |
969 |
50,6 |
99,9 |
970 |
49,9 |
99,7 |
971 |
49,6 |
99,6 |
972 |
49,4 |
99,6 |
973 |
49 |
99,5 |
974 |
49,8 |
99,7 |
975 |
50,9 |
100 |
976 |
50,4 |
99,8 |
977 |
49,8 |
99,7 |
978 |
49,1 |
99,5 |
979 |
50,4 |
99,8 |
980 |
49,8 |
99,7 |
981 |
49,3 |
99,5 |
982 |
49,1 |
99,5 |
983 |
49,9 |
99,7 |
984 |
49,1 |
99,5 |
985 |
50,4 |
99,8 |
986 |
50,9 |
100 |
987 |
51,4 |
99,9 |
988 |
51,5 |
99,9 |
989 |
52,2 |
99,7 |
990 |
52,8 |
74,1 |
991 |
53,3 |
46 |
992 |
53,6 |
36,4 |
993 |
53,4 |
33,5 |
994 |
53,9 |
58,9 |
995 |
55,2 |
73,8 |
996 |
55,8 |
52,4 |
997 |
55,7 |
9,2 |
998 |
55,8 |
2,2 |
999 |
56,4 |
33,6 |
1000 |
55,4 |
“m” |
1001 |
55,2 |
“m” |
1002 |
55,8 |
26,3 |
1003 |
55,8 |
23,3 |
1004 |
56,4 |
50,2 |
1005 |
57,6 |
68,3 |
1006 |
58,8 |
90,2 |
1007 |
59,9 |
98,9 |
1008 |
62,3 |
98,8 |
1009 |
63,1 |
74,4 |
1010 |
63,7 |
49,4 |
1011 |
63,3 |
9,8 |
1012 |
48 |
0 |
1013 |
47,9 |
73,5 |
1014 |
49,9 |
99,7 |
1015 |
49,9 |
48,8 |
1016 |
49,6 |
2,3 |
1017 |
49,9 |
“m” |
1018 |
49,3 |
“m” |
1019 |
49,7 |
47,5 |
1020 |
49,1 |
“m” |
1021 |
49,4 |
“m” |
1022 |
48,3 |
“m” |
1023 |
49,4 |
“m” |
1024 |
48,5 |
“m” |
1025 |
48,7 |
“m” |
1026 |
48,7 |
“m” |
1027 |
49,1 |
“m” |
1028 |
49 |
“m” |
1029 |
49,8 |
“m” |
1030 |
48,7 |
“m” |
1031 |
48,5 |
“m” |
1032 |
49,3 |
31,3 |
1033 |
49,7 |
45,3 |
1034 |
48,3 |
44,5 |
1035 |
49,8 |
61 |
1036 |
49,4 |
64,3 |
1037 |
49,8 |
64,4 |
1038 |
50,5 |
65,6 |
1039 |
50,3 |
64,5 |
1040 |
51,2 |
82,9 |
1041 |
50,5 |
86 |
1042 |
50,6 |
89 |
1043 |
50,4 |
81,4 |
1044 |
49,9 |
49,9 |
1045 |
49,1 |
20,1 |
1046 |
47,9 |
24 |
1047 |
48,1 |
36,2 |
1048 |
47,5 |
34,5 |
1049 |
46,9 |
30,3 |
1050 |
47,7 |
53,5 |
1051 |
46,9 |
61,6 |
1052 |
46,5 |
73,6 |
1053 |
48 |
84,6 |
1054 |
47,2 |
87,7 |
1055 |
48,7 |
80 |
1056 |
48,7 |
50,4 |
1057 |
47,8 |
38,6 |
1058 |
48,8 |
63,1 |
1059 |
47,4 |
5 |
1060 |
47,3 |
47,4 |
1061 |
47,3 |
49,8 |
1062 |
46,9 |
23,9 |
1063 |
46,7 |
44,6 |
1064 |
46,8 |
65,2 |
1065 |
46,9 |
60,4 |
1066 |
46,7 |
61,5 |
1067 |
45,5 |
“m” |
1068 |
45,5 |
“m” |
1069 |
44,2 |
“m” |
1070 |
43 |
“m” |
1071 |
42,5 |
“m” |
1072 |
41 |
“m” |
1073 |
39,9 |
“m” |
1074 |
39,9 |
38,2 |
1075 |
40,1 |
48,1 |
1076 |
39,9 |
48 |
1077 |
39,4 |
59,3 |
1078 |
43,8 |
19,8 |
1079 |
52,9 |
0 |
1080 |
52,8 |
88,9 |
1081 |
53,4 |
99,5 |
1082 |
54,7 |
99,3 |
1083 |
56,3 |
99,1 |
1084 |
57,5 |
99 |
1085 |
59 |
98,9 |
1086 |
59,8 |
98,9 |
1087 |
60,1 |
98,9 |
1088 |
61,8 |
48,3 |
1089 |
61,8 |
55,6 |
1090 |
61,7 |
59,8 |
1091 |
62 |
55,6 |
1092 |
62,3 |
29,6 |
1093 |
62 |
19,3 |
1094 |
61,3 |
7,9 |
1095 |
61,1 |
19,2 |
1096 |
61,2 |
43 |
1097 |
61,1 |
59,7 |
1098 |
61,1 |
98,8 |
1099 |
61,3 |
98,8 |
1100 |
61,3 |
26,6 |
1101 |
60,4 |
“m” |
1102 |
58,8 |
“m” |
1103 |
57,7 |
“m” |
1104 |
56 |
“m” |
1105 |
54,7 |
“m” |
1106 |
53,3 |
“m” |
1107 |
52,6 |
23,2 |
1108 |
53,4 |
84,2 |
1109 |
53,9 |
99,4 |
1110 |
54,9 |
99,3 |
1111 |
55,8 |
99,2 |
1112 |
57,1 |
99 |
1113 |
56,5 |
99,1 |
1114 |
58,9 |
98,9 |
1115 |
58,7 |
98,9 |
1116 |
59,8 |
98,9 |
1117 |
61 |
98,8 |
1118 |
60,7 |
19,2 |
1119 |
59,4 |
“m” |
1120 |
57,9 |
“m” |
1121 |
57,6 |
“m” |
1122 |
56,3 |
“m” |
1123 |
55 |
“m” |
1124 |
53,7 |
“m” |
1125 |
52,1 |
“m” |
1126 |
51,1 |
“m” |
1127 |
49,7 |
25,8 |
1128 |
49,1 |
46,1 |
1129 |
48,7 |
46,9 |
1130 |
48,2 |
46,7 |
1131 |
48 |
70 |
1132 |
48 |
70 |
1133 |
47,2 |
67,6 |
1134 |
47,3 |
67,6 |
1135 |
46,6 |
74,7 |
1136 |
47,4 |
13 |
1137 |
46,3 |
“m” |
1138 |
45,4 |
“m” |
1139 |
45,5 |
24,8 |
1140 |
44,8 |
73,8 |
1141 |
46,6 |
99 |
1142 |
46,3 |
98,9 |
1143 |
48,5 |
99,4 |
1144 |
49,9 |
99,7 |
1145 |
49,1 |
99,5 |
1146 |
49,1 |
99,5 |
1147 |
51 |
100 |
1148 |
51,5 |
99,9 |
1149 |
50,9 |
100 |
1150 |
51,6 |
99,9 |
1151 |
52,1 |
99,7 |
1152 |
50,9 |
100 |
1153 |
52,2 |
99,7 |
1154 |
51,5 |
98,3 |
1155 |
51,5 |
47,2 |
1156 |
50,8 |
78,4 |
1157 |
50,3 |
83 |
1158 |
50,3 |
31,7 |
1159 |
49,3 |
31,3 |
1160 |
48,8 |
21,5 |
1161 |
47,8 |
59,4 |
1162 |
48,1 |
77,1 |
1163 |
48,4 |
87,6 |
1164 |
49,6 |
87,5 |
1165 |
51 |
81,4 |
1166 |
51,6 |
66,7 |
1167 |
53,3 |
63,2 |
1168 |
55,2 |
62 |
1169 |
55,7 |
43,9 |
1170 |
56,4 |
30,7 |
1171 |
56,8 |
23,4 |
1172 |
57 |
“m” |
1173 |
57,6 |
“m” |
1174 |
56,9 |
“m” |
1175 |
56,4 |
4 |
1176 |
57 |
23,4 |
1177 |
56,4 |
41,7 |
1178 |
57 |
49,2 |
1179 |
57,7 |
56,6 |
1180 |
58,6 |
56,6 |
1181 |
58,9 |
64 |
1182 |
59,4 |
68,2 |
1183 |
58,8 |
71,4 |
1184 |
60,1 |
71,3 |
1185 |
60,6 |
79,1 |
1186 |
60,7 |
83,3 |
1187 |
60,7 |
77,1 |
1188 |
60 |
73,5 |
1189 |
60,2 |
55,5 |
1190 |
59,7 |
54,4 |
1191 |
59,8 |
73,3 |
1192 |
59,8 |
77,9 |
1193 |
59,8 |
73,9 |
1194 |
60 |
76,5 |
1195 |
59,5 |
82,3 |
1196 |
59,9 |
82,8 |
1197 |
59,8 |
65,8 |
1198 |
59 |
48,6 |
1199 |
58,9 |
62,2 |
1200 |
59,1 |
70,4 |
1201 |
58,9 |
62,1 |
1202 |
58,4 |
67,4 |
1203 |
58,7 |
58,9 |
1204 |
58,3 |
57,7 |
1205 |
57,5 |
57,8 |
1206 |
57,2 |
57,6 |
1207 |
57,1 |
42,6 |
1208 |
57 |
70,1 |
1209 |
56,4 |
59,6 |
1210 |
56,7 |
39 |
1211 |
55,9 |
68,1 |
1212 |
56,3 |
79,1 |
1213 |
56,7 |
89,7 |
1214 |
56 |
89,4 |
1215 |
56 |
93,1 |
1216 |
56,4 |
93,1 |
1217 |
56,7 |
94,4 |
1218 |
56,9 |
94,8 |
1219 |
57 |
94,1 |
1220 |
57,7 |
94,3 |
1221 |
57,5 |
93,7 |
1222 |
58,4 |
93,2 |
1223 |
58,7 |
93,2 |
1224 |
58,2 |
93,7 |
1225 |
58,5 |
93,1 |
1226 |
58,8 |
86,2 |
1227 |
59 |
72,9 |
1228 |
58,2 |
59,9 |
1229 |
57,6 |
8,5 |
1230 |
57,1 |
47,6 |
1231 |
57,2 |
74,4 |
1232 |
57 |
79,1 |
1233 |
56,7 |
67,2 |
1234 |
56,8 |
69,1 |
1235 |
56,9 |
71,3 |
1236 |
57 |
77,3 |
1237 |
57,4 |
78,2 |
1238 |
57,3 |
70,6 |
1239 |
57,7 |
64 |
1240 |
57,5 |
55,6 |
1241 |
58,6 |
49,6 |
1242 |
58,2 |
41,1 |
1243 |
58,8 |
40,6 |
1244 |
58,3 |
21,1 |
1245 |
58,7 |
24,9 |
1246 |
59,1 |
24,8 |
1247 |
58,6 |
“m” |
1248 |
58,8 |
“m” |
1249 |
58,8 |
“m” |
1250 |
58,7 |
“m” |
1251 |
59,1 |
“m” |
1252 |
59,1 |
“m” |
1253 |
59,4 |
“m” |
1254 |
60,6 |
2,6 |
1255 |
59,6 |
“m” |
1256 |
60,1 |
“m” |
1257 |
60,6 |
“m” |
1258 |
59,6 |
4,1 |
1259 |
60,7 |
7,1 |
1260 |
60,5 |
“m” |
1261 |
59,7 |
“m” |
1262 |
59,6 |
“m” |
1263 |
59,8 |
“m” |
1264 |
59,6 |
4,9 |
1265 |
60,1 |
5,9 |
1266 |
59,9 |
6,1 |
1267 |
59,7 |
“m” |
1268 |
59,6 |
“m” |
1269 |
59,7 |
22 |
1270 |
59,8 |
10,3 |
1271 |
59,9 |
10 |
1272 |
60,6 |
6,2 |
1273 |
60,5 |
7,3 |
1274 |
60,2 |
14,8 |
1275 |
60,6 |
8,2 |
1276 |
60,6 |
5,5 |
1277 |
61 |
14,3 |
1278 |
61 |
12 |
1279 |
61,3 |
34,2 |
1280 |
61,2 |
17,1 |
1281 |
61,5 |
15,7 |
1282 |
61 |
9,5 |
1283 |
61,1 |
9,2 |
1284 |
60,5 |
4,3 |
1285 |
60,2 |
7,8 |
1286 |
60,2 |
5,9 |
1287 |
60,2 |
5,3 |
1288 |
59,9 |
4,6 |
1289 |
59,4 |
21,5 |
1290 |
59,6 |
15,8 |
1291 |
59,3 |
10,1 |
1292 |
58,9 |
9,4 |
1293 |
58,8 |
9 |
1294 |
58,9 |
35,4 |
1295 |
58,9 |
30,7 |
1296 |
58,9 |
25,9 |
1297 |
58,7 |
22,9 |
1298 |
58,7 |
24,4 |
1299 |
59,3 |
61 |
1300 |
60,1 |
56 |
1301 |
60,5 |
50,6 |
1302 |
59,5 |
16,2 |
1303 |
59,7 |
50 |
1304 |
59,7 |
31,4 |
1305 |
60,1 |
43,1 |
1306 |
60,8 |
38,4 |
1307 |
60,9 |
40,2 |
1308 |
61,3 |
49,7 |
1309 |
61,8 |
45,9 |
1310 |
62 |
45,9 |
1311 |
62,2 |
45,8 |
1312 |
62,6 |
46,8 |
1313 |
62,7 |
44,3 |
1314 |
62,9 |
44,4 |
1315 |
63,1 |
43,7 |
1316 |
63,5 |
46,1 |
1317 |
63,6 |
40,7 |
1318 |
64,3 |
49,5 |
1319 |
63,7 |
27 |
1320 |
63,8 |
15 |
1321 |
63,6 |
18,7 |
1322 |
63,4 |
8,4 |
1323 |
63,2 |
8,7 |
1324 |
63,3 |
21,6 |
1325 |
62,9 |
19,7 |
1326 |
63 |
22,1 |
1327 |
63,1 |
20,3 |
1328 |
61,8 |
19,1 |
1329 |
61,6 |
17,1 |
1330 |
61 |
0 |
1331 |
61,2 |
22 |
1332 |
60,8 |
40,3 |
1333 |
61,1 |
34,3 |
1334 |
60,7 |
16,1 |
1335 |
60,6 |
16,6 |
1336 |
60,5 |
18,5 |
1337 |
60,6 |
29,8 |
1338 |
60,9 |
19,5 |
1339 |
60,9 |
22,3 |
1340 |
61,4 |
35,8 |
1341 |
61,3 |
42,9 |
1342 |
61,5 |
31 |
1343 |
61,3 |
19,2 |
1344 |
61 |
9,3 |
1345 |
60,8 |
44,2 |
1346 |
60,9 |
55,3 |
1347 |
61,2 |
56 |
1348 |
60,9 |
60,1 |
1349 |
60,7 |
59,1 |
1350 |
60,9 |
56,8 |
1351 |
60,7 |
58,1 |
1352 |
59,6 |
78,4 |
1353 |
59,6 |
84,6 |
1354 |
59,4 |
66,6 |
1355 |
59,3 |
75,5 |
1356 |
58,9 |
49,6 |
1357 |
59,1 |
75,8 |
1358 |
59 |
77,6 |
1359 |
59 |
67,8 |
1360 |
59 |
56,7 |
1361 |
58,8 |
54,2 |
1362 |
58,9 |
59,6 |
1363 |
58,9 |
60,8 |
1364 |
59,3 |
56,1 |
1365 |
58,9 |
48,5 |
1366 |
59,3 |
42,9 |
1367 |
59,4 |
41,4 |
1368 |
59,6 |
38,9 |
1369 |
59,4 |
32,9 |
1370 |
59,3 |
30,6 |
1371 |
59,4 |
30 |
1372 |
59,4 |
25,3 |
1373 |
58,8 |
18,6 |
1374 |
59,1 |
18 |
1375 |
58,5 |
10,6 |
1376 |
58,8 |
10,5 |
1377 |
58,5 |
8,2 |
1378 |
58,7 |
13,7 |
1379 |
59,1 |
7,8 |
1380 |
59,1 |
6 |
1381 |
59,1 |
6 |
1382 |
59,4 |
13,1 |
1383 |
59,7 |
22,3 |
1384 |
60,7 |
10,5 |
1385 |
59,8 |
9,8 |
1386 |
60,2 |
8,8 |
1387 |
59,9 |
8,7 |
1388 |
61 |
9,1 |
1389 |
60,6 |
28,2 |
1390 |
60,6 |
22 |
1391 |
59,6 |
23,2 |
1392 |
59,6 |
19 |
1393 |
60,6 |
38,4 |
1394 |
59,8 |
41,6 |
1395 |
60 |
47,3 |
1396 |
60,5 |
55,4 |
1397 |
60,9 |
58,7 |
1398 |
61,3 |
37,9 |
1399 |
61,2 |
38,3 |
1400 |
61,4 |
58,7 |
1401 |
61,3 |
51,3 |
1402 |
61,4 |
71,1 |
1403 |
61,1 |
51 |
1404 |
61,5 |
56,6 |
1405 |
61 |
60,6 |
1406 |
61,1 |
75,4 |
1407 |
61,4 |
69,4 |
1408 |
61,6 |
69,9 |
1409 |
61,7 |
59,6 |
1410 |
61,8 |
54,8 |
1411 |
61,6 |
53,6 |
1412 |
61,3 |
53,5 |
1413 |
61,3 |
52,9 |
1414 |
61,2 |
54,1 |
1415 |
61,3 |
53,2 |
1416 |
61,2 |
52,2 |
1417 |
61,2 |
52,3 |
1418 |
61 |
48 |
1419 |
60,9 |
41,5 |
1420 |
61 |
32,2 |
1421 |
60,7 |
22 |
1422 |
60,7 |
23,3 |
1423 |
60,8 |
38,8 |
1424 |
61 |
40,7 |
1425 |
61 |
30,6 |
1426 |
61,3 |
62,6 |
1427 |
61,7 |
55,9 |
1428 |
62,3 |
43,4 |
1429 |
62,3 |
37,4 |
1430 |
62,3 |
35,7 |
1431 |
62,8 |
34,4 |
1432 |
62,8 |
31,5 |
1433 |
62,9 |
31,7 |
1434 |
62,9 |
29,9 |
1435 |
62,8 |
29,4 |
1436 |
62,7 |
28,7 |
1437 |
61,5 |
14,7 |
1438 |
61,9 |
17,2 |
1439 |
61,5 |
6,1 |
1440 |
61 |
9,9 |
1441 |
60,9 |
4,8 |
1442 |
60,6 |
11,1 |
1443 |
60,3 |
6,9 |
1444 |
60,8 |
7 |
1445 |
60,2 |
9,2 |
1446 |
60,5 |
21,7 |
1447 |
60,2 |
22,4 |
1448 |
60,7 |
31,6 |
1449 |
60,9 |
28,9 |
1450 |
59,6 |
21,7 |
1451 |
60,2 |
18 |
1452 |
59,5 |
16,7 |
1453 |
59,8 |
15,7 |
1454 |
59,6 |
15,7 |
1455 |
59,3 |
15,7 |
1456 |
59 |
7,5 |
1457 |
58,8 |
7,1 |
1458 |
58,7 |
16,5 |
1459 |
59,2 |
50,7 |
1460 |
59,7 |
60,2 |
1461 |
60,4 |
44 |
1462 |
60,2 |
35,3 |
1463 |
60,4 |
17,1 |
1464 |
59,9 |
13,5 |
1465 |
59,9 |
12,8 |
1466 |
59,6 |
14,8 |
1467 |
59,4 |
15,9 |
1468 |
59,4 |
22 |
1469 |
60,4 |
38,4 |
1470 |
59,5 |
38,8 |
1471 |
59,3 |
31,9 |
1472 |
60,9 |
40,8 |
1473 |
60,7 |
39 |
1474 |
60,9 |
30,1 |
1475 |
61 |
29,3 |
1476 |
60,6 |
28,4 |
1477 |
60,9 |
36,3 |
1478 |
60,8 |
30,5 |
1479 |
60,7 |
26,7 |
1480 |
60,1 |
4,7 |
1481 |
59,9 |
0 |
1482 |
60,4 |
36,2 |
1483 |
60,7 |
32,5 |
1484 |
59,9 |
3,1 |
1485 |
59,7 |
“m” |
1486 |
59,5 |
“m” |
1487 |
59,2 |
“m” |
1488 |
58,8 |
0,6 |
1489 |
58,7 |
“m” |
1490 |
58,7 |
“m” |
1491 |
57,9 |
“m” |
1492 |
58,2 |
“m” |
1493 |
57,6 |
“m” |
1494 |
58,3 |
9,5 |
1495 |
57,2 |
6 |
1496 |
57,4 |
27,3 |
1497 |
58,3 |
59,9 |
1498 |
58,3 |
7,3 |
1499 |
58,8 |
21,7 |
1500 |
58,8 |
38,9 |
1501 |
59,4 |
26,2 |
1502 |
59,1 |
25,5 |
1503 |
59,1 |
26 |
1504 |
59 |
39,1 |
1505 |
59,5 |
52,3 |
1506 |
59,4 |
31 |
1507 |
59,4 |
27 |
1508 |
59,4 |
29,8 |
1509 |
59,4 |
23,1 |
1510 |
58,9 |
16 |
1511 |
59 |
31,5 |
1512 |
58,8 |
25,9 |
1513 |
58,9 |
40,2 |
1514 |
58,8 |
28,4 |
1515 |
58,9 |
38,9 |
1516 |
59,1 |
35,3 |
1517 |
58,8 |
30,3 |
1518 |
59 |
19 |
1519 |
58,7 |
3 |
1520 |
57,9 |
0 |
1521 |
58 |
2,4 |
1522 |
57,1 |
“m” |
1523 |
56,7 |
“m” |
1524 |
56,7 |
5,3 |
1525 |
56,6 |
2,1 |
1526 |
56,8 |
“m” |
1527 |
56,3 |
“m” |
1528 |
56,3 |
“m” |
1529 |
56 |
“m” |
1530 |
56,7 |
“m” |
1531 |
56,6 |
3,8 |
1532 |
56,9 |
“m” |
1533 |
56,9 |
“m” |
1534 |
57,4 |
“m” |
1535 |
57,4 |
“m” |
1536 |
58,3 |
13,9 |
1537 |
58,5 |
“m” |
1538 |
59,1 |
“m” |
1539 |
59,4 |
“m” |
1540 |
59,6 |
“m” |
1541 |
59,5 |
“m” |
1542 |
59,6 |
0,5 |
1543 |
59,3 |
9,2 |
1544 |
59,4 |
11,2 |
1545 |
59,1 |
26,8 |
1546 |
59 |
11,7 |
1547 |
58,8 |
6,4 |
1548 |
58,7 |
5 |
1549 |
57,5 |
“m” |
1550 |
57,4 |
“m” |
1551 |
57,1 |
1,1 |
1552 |
57,1 |
0 |
1553 |
57 |
4,5 |
1554 |
57,1 |
3,7 |
1555 |
57,3 |
3,3 |
1556 |
57,3 |
16,8 |
1557 |
58,2 |
29,3 |
1558 |
58,7 |
12,5 |
1559 |
58,3 |
12,2 |
1560 |
58,6 |
12,7 |
1561 |
59 |
13,6 |
1562 |
59,8 |
21,9 |
1563 |
59,3 |
20,9 |
1564 |
59,7 |
19,2 |
1565 |
60,1 |
15,9 |
1566 |
60,7 |
16,7 |
1567 |
60,7 |
18,1 |
1568 |
60,7 |
40,6 |
1569 |
60,7 |
59,7 |
1570 |
61,1 |
66,8 |
1571 |
61,1 |
58,8 |
1572 |
60,8 |
64,7 |
1573 |
60,1 |
63,6 |
1574 |
60,7 |
83,2 |
1575 |
60,4 |
82,2 |
1576 |
60 |
80,5 |
1577 |
59,9 |
78,7 |
1578 |
60,8 |
67,9 |
1579 |
60,4 |
57,7 |
1580 |
60,2 |
60,6 |
1581 |
59,6 |
72,7 |
1582 |
59,9 |
73,6 |
1583 |
59,8 |
74,1 |
1584 |
59,6 |
84,6 |
1585 |
59,4 |
76,1 |
1586 |
60,1 |
76,9 |
1587 |
59,5 |
84,6 |
1588 |
59,8 |
77,5 |
1589 |
60,6 |
67,9 |
1590 |
59,3 |
47,3 |
1591 |
59,3 |
43,1 |
1592 |
59,4 |
38,3 |
1593 |
58,7 |
38,2 |
1594 |
58,8 |
39,2 |
1595 |
59,1 |
67,9 |
1596 |
59,7 |
60,5 |
1597 |
59,5 |
32,9 |
1598 |
59,6 |
20 |
1599 |
59,6 |
34,4 |
1600 |
59,4 |
23,9 |
1601 |
59,6 |
15,7 |
1602 |
59,9 |
41 |
1603 |
60,5 |
26,3 |
1604 |
59,6 |
14 |
1605 |
59,7 |
21,2 |
1606 |
60,9 |
19,6 |
1607 |
60,1 |
34,3 |
1608 |
59,9 |
27 |
1609 |
60,8 |
25,6 |
1610 |
60,6 |
26,3 |
1611 |
60,9 |
26,1 |
1612 |
61,1 |
38 |
1613 |
61,2 |
31,6 |
1614 |
61,4 |
30,6 |
1615 |
61,7 |
29,6 |
1616 |
61,5 |
28,8 |
1617 |
61,7 |
27,8 |
1618 |
62,2 |
20,3 |
1619 |
61,4 |
19,6 |
1620 |
61,8 |
19,7 |
1621 |
61,8 |
18,7 |
1622 |
61,6 |
17,7 |
1623 |
61,7 |
8,7 |
1624 |
61,7 |
1,4 |
1625 |
61,7 |
5,9 |
1626 |
61,2 |
8,1 |
1627 |
61,9 |
45,8 |
1628 |
61,4 |
31,5 |
1629 |
61,7 |
22,3 |
1630 |
62,4 |
21,7 |
1631 |
62,8 |
21,9 |
1632 |
62,2 |
22,2 |
1633 |
62,5 |
31 |
1634 |
62,3 |
31,3 |
1635 |
62,6 |
31,7 |
1636 |
62,3 |
22,8 |
1637 |
62,7 |
12,6 |
1638 |
62,2 |
15,2 |
1639 |
61,9 |
32,6 |
1640 |
62,5 |
23,1 |
1641 |
61,7 |
19,4 |
1642 |
61,7 |
10,8 |
1643 |
61,6 |
10,2 |
1644 |
61,4 |
“m” |
1645 |
60,8 |
“m” |
1646 |
60,7 |
“m” |
1647 |
61 |
12,4 |
1648 |
60,4 |
5,3 |
1649 |
61 |
13,1 |
1650 |
60,7 |
29,6 |
1651 |
60,5 |
28,9 |
1652 |
60,8 |
27,1 |
1653 |
61,2 |
27,3 |
1654 |
60,9 |
20,6 |
1655 |
61,1 |
13,9 |
1656 |
60,7 |
13,4 |
1657 |
61,3 |
26,1 |
1658 |
60,9 |
23,7 |
1659 |
61,4 |
32,1 |
1660 |
61,7 |
33,5 |
1661 |
61,8 |
34,1 |
1662 |
61,7 |
17 |
1663 |
61,7 |
2,5 |
1664 |
61,5 |
5,9 |
1665 |
61,3 |
14,9 |
1666 |
61,5 |
17,2 |
1667 |
61,1 |
“m” |
1668 |
61,4 |
“m” |
1669 |
61,4 |
8,8 |
1670 |
61,3 |
8,8 |
1671 |
61 |
18 |
1672 |
61,5 |
13 |
1673 |
61 |
3,7 |
1674 |
60,9 |
3,1 |
1675 |
60,9 |
4,7 |
1676 |
60,6 |
4,1 |
1677 |
60,6 |
6,7 |
1678 |
60,6 |
12,8 |
1679 |
60,7 |
11,9 |
1680 |
60,6 |
12,4 |
1681 |
60,1 |
12,4 |
1682 |
60,5 |
12 |
1683 |
60,4 |
11,8 |
1684 |
59,9 |
12,4 |
1685 |
59,6 |
12,4 |
1686 |
59,6 |
9,1 |
1687 |
59,9 |
0 |
1688 |
59,9 |
20,4 |
1689 |
59,8 |
4,4 |
1690 |
59,4 |
3,1 |
1691 |
59,5 |
26,3 |
1692 |
59,6 |
20,1 |
1693 |
59,4 |
35 |
1694 |
60,9 |
22,1 |
1695 |
60,5 |
12,2 |
1696 |
60,1 |
11 |
1697 |
60,1 |
8,2 |
1698 |
60,5 |
6,7 |
1699 |
60 |
5,1 |
1700 |
60 |
5,1 |
1701 |
60 |
9 |
1702 |
60,1 |
5,7 |
1703 |
59,9 |
8,5 |
1704 |
59,4 |
6 |
1705 |
59,5 |
5,5 |
1706 |
59,5 |
14,2 |
1707 |
59,5 |
6,2 |
1708 |
59,4 |
10,3 |
1709 |
59,6 |
13,8 |
1710 |
59,5 |
13,9 |
1711 |
60,1 |
18,9 |
1712 |
59,4 |
13,1 |
1713 |
59,8 |
5,4 |
1714 |
59,9 |
2,9 |
1715 |
60,1 |
7,1 |
1716 |
59,6 |
12 |
1717 |
59,6 |
4,9 |
1718 |
59,4 |
22,7 |
1719 |
59,6 |
22 |
1720 |
60,1 |
17,4 |
1721 |
60,2 |
16,6 |
1722 |
59,4 |
28,6 |
1723 |
60,3 |
22,4 |
1724 |
59,9 |
20 |
1725 |
60,2 |
18,6 |
1726 |
60,3 |
11,9 |
1727 |
60,4 |
11,6 |
1728 |
60,6 |
10,6 |
1729 |
60,8 |
16 |
1730 |
60,9 |
17 |
1731 |
60,9 |
16,1 |
1732 |
60,7 |
11,4 |
1733 |
60,9 |
11,3 |
1734 |
61,1 |
11,2 |
1735 |
61,1 |
25,6 |
1736 |
61 |
14,6 |
1737 |
61 |
10,4 |
1738 |
60,6 |
“m” |
1739 |
60,9 |
“m” |
1740 |
60,8 |
4,8 |
1741 |
59,9 |
“m” |
1742 |
59,8 |
“m” |
1743 |
59,1 |
“m” |
1744 |
58,8 |
“m” |
1745 |
58,8 |
“m” |
1746 |
58,2 |
“m” |
1747 |
58,5 |
14,3 |
1748 |
57,5 |
4,4 |
1749 |
57,9 |
0 |
1750 |
57,8 |
20,9 |
1751 |
58,3 |
9,2 |
1752 |
57,8 |
8,2 |
1753 |
57,5 |
15,3 |
1754 |
58,4 |
38 |
1755 |
58,1 |
15,4 |
1756 |
58,8 |
11,8 |
1757 |
58,3 |
8,1 |
1758 |
58,3 |
5,5 |
1759 |
59 |
4,1 |
1760 |
58,2 |
4,9 |
1761 |
57,9 |
10,1 |
1762 |
58,5 |
7,5 |
1763 |
57,4 |
7 |
1764 |
58,2 |
6,7 |
1765 |
58,2 |
6,6 |
1766 |
57,3 |
17,3 |
1767 |
58 |
11,4 |
1768 |
57,5 |
47,4 |
1769 |
57,4 |
28,8 |
1770 |
58,8 |
24,3 |
1771 |
57,7 |
25,5 |
1772 |
58,4 |
35,5 |
1773 |
58,4 |
29,3 |
1774 |
59 |
33,8 |
1775 |
59 |
18,7 |
1776 |
58,8 |
9,8 |
1777 |
58,8 |
23,9 |
1778 |
59,1 |
48,2 |
1779 |
59,4 |
37,2 |
1780 |
59,6 |
29,1 |
1781 |
50 |
25 |
1782 |
40 |
20 |
1783 |
30 |
15 |
1784 |
20 |
10 |
1785 |
10 |
5 |
1786 |
0 |
0 |
1787 |
0 |
0 |
1788 |
0 |
0 |
1789 |
0 |
0 |
1790 |
0 |
0 |
1791 |
0 |
0 |
1792 |
0 |
0 |
1793 |
0 |
0 |
1794 |
0 |
0 |
1795 |
0 |
0 |
1796 |
0 |
0 |
1797 |
0 |
0 |
1798 |
0 |
0 |
1799 |
0 |
0 |
1800 |
0 |
0 |
Illustrazzjoni grafika ta’ l-iskeda tad-dinamometru ETC hija esposta fid-Dijagramma 5.
Dijagramma 5
Skeda tad-dinamometru ETC
Test ta 'immaġni
Appendiċi 4
PROĊEDURI TA’ KEJL U TA’ KAMPJUNAMENT
1. INTRODUZZJONI
Il-komponenti gassużi, il-partikulati, u d-duħħan emmessi mill-magna li tiġi preżentata għall-ittestjar għandhom jitkejlu bil-metodi deskritti fl-Anness V. It-Taqsimiet rispettivi ta’ l-Anness V jiddeskrivu s-sistemi analitiċi rakkomandati għall-emissjonijiet gassużi (Taqsima 1), is-sistemi rakkomandati tad-dilwizzjoni tal-partikulati u tal-kampjunament (Taqsima 2), u l-opacimeters rakkomandati għall-kejl tad-duħħan (Taqsima 3).
Għall-ESC, il-komponenti gassużi għandhom jiġu determinati fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat. Fakultattivament, jistgħu jiġu determinati fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, jekk tintuża sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ għad-determinazzjoni tal-partikulati. Il-partikulati għandhom jiġu determinati permezz ta’ sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss parzjali jew ta’ sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ.
Għall-ETC, għandha tintuża biss sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ sabiex jiġu determinati l-emissjonijiet gassużi u partikulati, u din titqies bħala s-sistema ta’ referenza. Madankollu, jistgħu jiġu approvati sistemi ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali mis-Servizz Tekniku, jekk tinġieb prova ta’ l-ekwivalenza tagħhom skond it-Taqsima 6.2 ta’ l-Anness I, u jekk tiġi preżentata lis-Servizz Tekniku deskrizzjoni dettaljata tal-valutazzjoni tad-data u tal-proċeduri tal-kalkoli.
2. ID-DINAMOMETRU U L-APPARAT TAT-TEST KOMPARTIMENTALI
L-apparat li ġej għandu jintuża għat-testijiet ta’ l-emissjonijiet tal-magni fuq id-dinamometri tal-magna.
2.1. Id-dinamometru tal-magna
Għandu jintuża dinamometru tal-magna bil-karatteristiċi adegwati sabiex iwettaq iċ-ċikli tat-test deskritti fl-Appendiċi 1 u 2 ta’ dan l-Anness. Is-sistema tal-kejl tal-veloċità għandha jkollha akkuratezza ta’ ± 2 % tal-qari. Is-sistema tal-kejl tat- torque għandha jkollha akkuratezza ta’ ± 3 % tal-qari fil-medda > 20 % ta’ l-iskala sħiħa, u akkuratezza ta’ ± 0,6 % ta’ l-iskala sħiħa fil-limitu ≤ 20 % ta’ l-iskala sħiħa.
2.2. Strumenti oħra
Għandhom jintużaw istrumenti ta’ kejl għall-konsum tal-karburant, għall-konsum ta’ l-arja, għat-temperatura tal-coolant u l-lubrikant, għall-pressjoni tal-gass ta’ l-exhaust u għall-intake manifold depression, għat-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust, għat-temperatura ta’ l-arja ta’ l-intake, għall-pressjoni atmosferika, għall-umdità u għat-temperatura tal-karburant, skond il-bżonn. Dawn l-istrumenti għandhom jissodisfaw rekwiżiti disposti fit-Tabella 8:
Tabella 8
Akkuratezza ta’ l-Istrumenti tal-Kejl
Strument tal-kejl |
Akkuratezza |
Konsum tal-Karburant: |
± 2 % tal-Valur Massimu tal-Magna |
Konsum ta’ l-Arja |
± 2 % tal-Valur Massimu tal-Magna |
Temperaturi ≤ 600 K (327 °C) |
± 2 K Assolut |
Temperaturi >600 K (327 °C) |
± 1 % tal-Qari |
Pressjoni Atmosferika |
± 0,1 kPa Assolut |
Pressjoni tal-Gass ta’ l-Exhaust |
± 0.2 kPa Assolut |
Intake Depression |
± 0.05 kPa Assolut |
Pressjonijiet Oħra: |
± 0,1 kPa Assolut |
Umdità Relattiva: |
± 3 % Assolut |
Umdità Assoluta |
± 5 % tal-Qari |
2.3. Fluss tal-Gass ta’ l-Exhaust
Għall-kalkolu ta’ l-emissjonijiet fl-exhaust mhux trattat, huwa neċessarju li jkun magħruf il-fluss tal-gass ta’ l-exhaust (ara t-Taqsima 4.4 ta’ l-Appendiċi 1). Sabiex jiġi determinat il-fluss ta’ l-exhaust jista’ jintuża xi wieħed mill-metodi li ġejjin:
a) |
Kejl dirett tal-fluss ta’ l-exhaust permezz ta’ sistema li tkejjel miż-żennuna tal-fluss jew sistema ekwivalenti ta’ kejl; |
b) |
Kejl tal-fluss ta’ l-arja u tal-fluss tal-karburant permezz ta’ sistemi ta’ kejl adatti u bil-kalkolu tal-fluss ta’ l-exhaust bl-ekwazzjoni li ġejja: GEXHW = GAIRW + GFUEL (għall-massa ta’ l-exhaust imxarrab) |
L-akkuratezza tad-determinazzjoni tal-fluss ta’ l-exhaust għandha tkun ta’ ± 2,5 % tal-qari jew aħjar.
2.4. Fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit
Għall-kalkolu ta’ l-emissjonijiet fl-exhaust dilwit li juża sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ (obbligatorju għall-ETC), huwa neċessarju li jkun magħruf il-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit (ara t-Taqsima 4.3 ta’ l-Appendiċi 2). Ir-rata tal-fluss tal-massa totali ta’ l-exhaust dilwit (GTOTW) jew il-massa totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit tul iċ-ċiklu (MTOTW) għandhom jitkejlu b’PDP jew CFV (Anness V, Taqsima 2.3.1). L-akkuratezza għandha tkun ta’ ± 2 % tal-qari jew aħjar, u għandha tiġi determinata skond id-dispożizzjonijiet ta’ l-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 2.4.
3. DETERMINAZZJONI TAL-KOMPONENTI GASSUŻI
3.1. Speċifikazzjonijiet ġenerali ta’ l-analizzatur
L-analizzaturi għandhom ikollhom skala ta’ kejl adatta għall-akkuratezza meħtieġa sabiex jitkejlu l-konċentrazzjonijiet tal-komponenti tal-gass ta’ l-exhaust (Taqsima 3.1.1). Huwa rakkomandat li l-analizzaturi jiġu operati b’mod li l-konċentrazzjoni mkejla tkun bejn il-15 % u l-100 % ta’ l-iskala sħiħa.
Jekk is-sistemi li jinqraw (komputers, data loggers) jistgħu jipprovdu akkuratezza suffiċjenti u riżoluzzjoni taħt il-15 % ta’ l-iskala sħiħa, il-kejl taħt il-15 % ta’ l-iskala sħiħa huwa aċċettabbli ukoll. F’dan il-każ, għandhom isiru kalibrazzjonijiet addizzjonali ta’ l-inqas 4 punti, mhux żero, distanzjati nominalment b’mod ugwali sabiex tiġi żgurata l-akkuratezza tal-kurvi tal-kalibrazzjoni skond l-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 1.5.5.2.
Il-kompatibbiltà elettromanjetika (EMC) ta’ l-apparat għandha tkun ta’ livell li jimminimizza erroneità addizzjonali.
3.1.1. Erroneità tal-kejl
L-erroneità totali tal-kejl, inkluża l-cross sensitivity għal gassijiet oħra (ara l-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 1.9), ma għandhiex taqbeż ± 5 % tal-qari jew ± 3,5 % ta’ l-iskala sħiħa, skond liema jkun l-iċken. Għall-konċentrazzjonijiet ta’ anqas minn 100 ppm l-erroneità tal-kejl ma għandhiex taqbeż ± 4 ppm.
3.1.2. Ripetibbiltà
Ir-ripetibbiltà definita bħala 2,5-il darba tad-devjazzjoni standard ta’ 10 reazzjonijiet ripetittivi għal gass partikolari ta’ kalibrazzjoni jew ta’ span, għandha tkun mhux aktar minn ± 1 % tal-konċentrazzjoni ta’ l-iskala sħiħa għal kull skala użata ‘l fuq minn 155 ppm (jew ppmC) jew ± 2 % ta’ kull skala użata taħt 155 ppm (jew ppmC).
3.1.3. Ħoss
Ir-reazzjoni peak-to-peak ta’ l-analizzatur għal żero u għal gassijiet ta’ kalibrazzjoni jew ta’ span matul kwalunkwe perjodu ta’ 10 sekondi ma għandhiex taqbeż 2 % ta’ l-iskala sħiħa fuq l-iskali kollha wżati.
3.1.4. Zero Drift
Iż-zero drift matul perjodu ta’ siegħa għandu jkun anqas minn 2 % ta’ l-iskala sħiħa fuq l-iskala l-aktar baxxa użata. Ir-reazzjoni żero hija definita bħala r-reazzjoni medja, inkluż il-ħoss, għall-gass żero matul intervall ta’ ħin ta’ 30 sekonda.
3.1.5. Span Drift
L-ispan drift matul perjodu ta’ siegħa għandu jkun anqas minn 2 % ta’ l-iskala sħiħa fuq l-iskala l-aktar baxxa użata. L-ispan hija definita bħala d-differenza bejn ir-reazzjoni ta’ l-ispan u r-reazzjoni żero. Ir-reazzjoni ta’ l-ispan hija definita bħala r-reazzjoni medja, inkluż il-ħoss, għall-gass ta’ l-ispan matul intervall ta’ ħin ta’ 30 sekonda.
3.2. Ixxottar tal-gass
L-istrument li jista’ jingħażel għall-ixxottar tal-gass għandu jkollu effett minimu fuq il-konċentrazzjoni tal-gassijiet imkejla. Dryers kimiċi mhumiex metodu aċċettabbli għat-tneħħija ta’ l-ilma mill-kampjun.
3.3. Analizzaturi
It-Taqsimiet 3.3.1 sa 3.3.4 jiddeskrivu l-prinċipji ta’ kejl li għandhom jintużaw. Deskrizzjoni dettaljata tas-sistemi ta’ kejl tingħata fl-Anness V. Il-gassijiet li jridu jitkejlu għandhom jiġu analizzati bl-istrumenti li ġejjin. Għall-analizzaturi mhux lineari, huwa permess l-użu ta’ ċirkwiti li jagħmlu l-operazzjoni tagħhom lineari.
3.3.1. Analiżi tal-Monossidu Karboniku (CO)
L-analizzatur tal-monossidu karboniku għandu jkun tat-tip ta’ l-assorbiment ta’ l-infra-aħmar mhux dispersiv (Non-Dispersive InfraRed, NDIR).
3.3.2. Analizi tad-Dijossidu tal-Karbonju (CO2)
L-analizzatur tad-dijossidu tal-karbonju għandu jkun tat-tip ta’ l-assorbiment ta’ l-infra-aħmar mhux dispersiv (Non-Dispersive InfraRed, NDIR).
3.3.3. Analiżi ta’ l-IdroKarbonju (HC)
Għall-magni diesel u li jaħdmu bil-gass LPG, l-analizzatur ta’ l-idrokarbonju għandu jkun detector tat-tip Heated Flame Ionisation Detector (HFID) b’detector, valvi, tubatura, eċċ. imsaħħna sabiex tinżamm temperatura tal-gass ta’ 463K ± 10K (190 ± 10 °C). Għall-magni tal-gass li jaħdmu bl-NG, l-analizzatur ta’ l-idrokarbonju jista’ jkun tat-tip ta’ detector ta’ Flame Ionisation Detector (FID) mhux imsaħħan skond il-metodu użat (ara l-Anness V, Taqsima 1.3).
3.3.4. Analiżi ta’ l-IdroKarbonju mhux tal-Metanu (NMHC) (Magni tal-Gass li Jaħdmu bl-NG biss)
L-idrokarbonji mhux tal-metanu għandhom jiġu determinati b’xi wieħed mill-metodi li ġejjin:
3.3.4.1. Metodu (GC) Kromatografu tal-Gass
L-idrokarbonji mhux tal-metanu għandhom jiġu determinati bit-tnaqqis tal-metanu analizzat bil-Kromatografu tal-Gass (GC) kondizzjonat fi 423 K (150 °C) mill-idrokarbonji mkejla skond it-Taqsima 3.3.3.
3.3.4.2. Metodu tan-Non Methane Cutter (NMC)
Id-determinazzjoni tal-frazzjoni mhux tal-metanu għandha ssir bl-NMC imsaħħan operat in-line ma’ FID skond it-Taqsima 3.3.3 billi jitnaqqas il-metanu mill-idrokarbonji.
3.3.5. Analiżi ta’ l-Ossidi tan-Nitroġenu (NOx)
L-ossidi ta’ l-analizzatur tan-nitroġenu għandhom ikunu tat-tip ta’ ChemiLuminescent Detector (CLD) jew tat-tip ta’ Heated ChemiLuminescent Detector (HCLD) b’konvertitur ta’ l-NO2/NO, jekk imkejla fuq bażi xotta. Jekk imkejla fuq bażi mxarrba, għandu jintuża HCLD b’konvertitur miżmum ‘il fuq minn 328 K (55 °C), sakemm ikun sodisfatt il-kontroll water quench (ara l-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 1.9.2.2).
3.4. Kampjunament ta’ Emissjonijiet Gassużi
3.4.1. Gass ta’ l-Exhaust Mhux Trattat (ESC biss)
Is-sondi tal-kampjunament ta’ l-emissjonijiet gassużi għandhom jiġu mgħammra ta’ l-inqas 0,5 m jew 3 darbiet id-dijametru tal-pajp ta’ l-exhaust skond liema tkun l-akbar qabel (upstream) l-exit tas-sistema tal-gass ta’ l-exhaust sa fejn ikun applikabbli u suffiċjentement qrib tal-magna sabiex tiġi żgurata temperatura tal-gass ta’ l-exhaust ta’ l-inqas 343 K (70 °C) mas-sonda.
Fil-każ ta’ magna multi-ċilindrika bi branched exhaust manifold, l-inlet tas-sonda għandha titqiegħed l-isfel biżżejjed (downstream) sabiex tiżgura li l-kampjun ikun rappreżentattiv ta’ l-emissjonijiet medji ta’ l-exhaust miċ-ċilindri kollha. F’magni multi-ċilindriċi li għandhom gruppi distinti ta’ manifolds, bħal fil-magna b’konfigurazzjoni “Vee”, huwa permissibbli li jinkiseb kampjun minn kull grupp individwali u tiġi kalkolata l-emissjoni medja ta’ l-exhaust. Jistgħu jintużaw metodi oħra li ntwerew li jikkorrelataw mal-metodi ta’ hawn fuq. Għall-kalkolu ta’ l-emissjoni ta’ l-exhaust għandu jintuża l-fluss totali tal-massa ta’ l-exhaust.
Jekk il-magna hija mgħammra b’sistema ta’ aftertreatment ta’ l-exhaust, il-kampjun ta’ l-exhaust għandu jittieħed mill-parti ta’ l-aħħar (downstream) tas-sistema ta’ aftertreatment ta’ l-exhaust.
3.4.2. Gass ta’ l-Exhaust Dilwit (obbligatorju għall-ETC, fakultattiv għall-ESC)
Il-pajp ta’ l-exhaust bejn il-magna u s-sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss sħiħ għandha tikkonforma mar-rekwiżiti ta’ l-Anness V, Taqsima 2.3.1, EP.
Is-sonda jew sondi tal-kampjunament ta’ l-emissjonijiet gassużi għandhom jiġu installati fil-passaġġ tad-dilwit f’punt fejn l-arja tad-dilwizzjoni u l-gass ta’ l-exhaust ikunu mħallta tajjeb, u viċin ħafna tas-sonda tal-kampjunament tal-partikulati.
Għall-ETC, il-kampjunament jista’ ġeneralment isir f’żewġ modi:
— |
jittieħed il-kampjun ta’ l-inkwinanti f’borża kampjunarja matul iċ-ċiklu u dawn jiġu mkejla wara t-tlestija tat-test; |
— |
jittieħed kontinwament il-kampjun ta’ l-inkwinanti u dawn jiġu integrati matul iċ-ċiklu; dan il-metodu huwa obbligatorju għall-HC u l-NOx. |
4. DETERMINAZZJONI TAL-PARTIKULATI
Sabiex jiġu determinati l-partikulati hemm il-ħtieġa ta’ sistema ta’ dilwizzjoni. Id-dilwizzjoni tista’ ssir b’sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali (ESC biss) jew b’sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss sħiħ (obbligatorja għall-ETC). Il-kapaċità tal-fluss tas-sistema ta’ dilwizzjoni għandha tkun kbira biżżejjed sabiex telimina kompletament il-kondensazzjoni ta’ l-ilma fis-sistemi tad-dilwizzjoni u tal-kampjunament, u żżomm it-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust dilwit fi jew taħt 325K (52 °C) immedjatament qabel (upstream) il-holders tal-filtri. Id-deumidifikazzjoni ta’ l-arja tad-dilwizzjoni qabel id-dħul fis-sistema ta’ dilwizzjoni hija permessa, u hija speċjalment utli jekk l-umdità fl-arja tad-dilwizzjoni hija għolja. It-temperatura ta’ l-arja tad-dilwizzjoni għandha tkun 298 K ± 5 K (25 °C ± 5 °C). Jekk l-arja ambjentali hija taħt 293K (20 °C), huwa rakkomandat it-tisħin minn qabel ta’ l-arja tad-dilwizzjoni ‘il fuq mill-limitu ta’ fuq tat-temperatura ta’ 303K (30 °C). Madankollu, it-temperatura ta’ l-arja tad-dilwizzjoni ma għandhiex taqbeż 325 K (52 °C) qabel l-introduzzjoni ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit.
Is-sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali għandha tkun proġettata sabiex tiddividi d-duħħan ta’ l-exhaust f’żewġ frazzjonijiet, bl-iżgħar waħda tkun dilwita bl-arja u sussegwentement użata għall-kejl tal-partikulati. Għal dan huwa essenzjali li l-proporzjon tad-dilwizzjoni ikun determinat b’mod preċiż ħafna. Jistgħu jkunu applikati metodi ta’ diviżjoni differenti, fejn it-tip ta’ diviżjoni li jintuża jiddeċiedi sa ċertu grad sinifikanti il-hardware tal-kampjunament u l-proċeduri li għandhom jintużaw (Anness V, Taqsima 2.2). Is-sonda tal-kampjunament tal-partikulati għandha tiġi installata viċin ħafna tas-sonda tal-kampjunament ta’ l-emissjonijiet gassużi, u l-installazzjoni għandha tikkonforma mad-dispożizzjonijiet tat-Taqsima 3.4.1.
Sabiex tiġi determinata l-massa tal-partikulati, hemm il-ħtieġa ta’ sistema tal-kampjunament tal-partikulati, ta’ filtri tal-kampjunament tal-partikulati, ta’ miżien tal-mikrogrammi, u ta’ kompartiment ta’ l-użin bit-temperatura u l-umdità kkontrollati.
Għall-kampjunament tal-partikulati, għandu jkun applikat il-metodu tal-filtru uniku li juża par wieħed ta’ filtri (ara t-Taqsima 4.1.3) għaċ-ċiklu kollu tat-test. Għall-ESC, għandha tingħata attenzjoni konsiderevoli għall-ħinijiet tal-kampjunament u għall-flussi matul il-fażi kampjunarja tat-test.
4.1. Filtri tal-Kampjunament tal-Partikulati.
4.1.1. Speċifikazzjoni tal-Filtri
Hemm il-ħtieġa ta’ filtri tal-fibra tal-ħġieġ miksija bil-flworokarbonju jew filtri tal-membrani bbażati fuq il-flworokarbonju. It-tipi kollha tal-filtri għandhom ikollhom effiċjenza ta’ ġbir ta’ 0,3 ìm DOP (di-octylphthalate) li tkun ta’ l-anqas 95 % f’veloċita tal-gass bejn 35 u 80 cm/s.
4.1.2. Id-Daqs tal-Filtri
Il-filtri tal-partikulati għandhom ikollhom dijametru minimu ta’ 47 mm (37 mm dijametru ta’ stain). Filtri ta’ dijametru akbar huma aċċettabbli (Taqsima 4.1.5).
4.1.3. Filtri Primarji u Filtri Back Up
Għandu jittieħed kampjun ta’ l-exhaust dilwit permezz ta’ par ta’ filtri mqiegħda f’serje (wieħed primarju u wieħed back up) matul is-sekwenza tat-test. Il-filtru back up għandu jkun mhux aktar minn 100mm ‘l isfel (downstream) mill-filtru primarju u ma għandux ikollu kuntatt miegħu. Il-filtri jistgħu jintiżnu separatament jew bħala par bil-filtri mqiegħda bin-naħat stain tagħhom ma’ xulxin.
4.1.4. Filter Face Velocity
Għandha tintlaħaq veloċità tal-gass fil-filtru ta’ 35 sa 80 cm/s. Iż-żieda fil-waqa’ ta’ pressjoni bejn il-bidu u t-tmiem tat-test ma għandhiex tkun iżjed minn 25 kPa.
4.1.5. Tagħbija tal-Filtru
Il-tagħbija minimu rakkomandat tal-filtru għandu jkun ta’ stain area ta’ 0,5 mg/1 075 mm2 . Għad-daqsijiet l-aktar komuni ta’ filtri, il-valuri huma esposti fit-Tabella 9.
Tabella 9
Loadings Rakkomandati tal-Filtru
Dijametru tal-Filtru |
Stain Rakkomandata |
Tagħbija Minimu Rakkmandat |
(mm) |
(mm) |
(mg) |
47 |
37 |
0,5 |
70 |
60 |
1,3 |
90 |
80 |
2,3 |
110 |
100 |
3,6 |
4.2. Kompartiment ta’ l-Użin u Speċifikazzjonijiet tal-Bilanċ Analitiku
4.2.1. Kondizzjonijiet tal-Kompartiment ta’ l-Użin
It-temperatura tal-kompartiment (jew kamra) li fih jiġu kondizzjonati u mwieżna l-filtri tal-partikulati għandha tinżamm taħt 295K ± 3 K (22 °C ± 3 °C) matul il-kondizzjonament kollu u l-kejl kollu tal-filtru. L-umdità għandha tinżamm għal dewpoint ta’ 282,5K ± 3 K (9,5 °C ± 3 °C) u għal umdità relattiva ta’ 45 % ± 8 %.
4.2.2. Użin tal-Filtru ta’ Referenza
L-ambjent tal-kompartiment (jew tal-kamra) għandu jkun mingħajr kwalunkwe kontaminanti ambjentali (bħat-trab) li jista’ jpoġġi fuq il-filtri tal-partikulati matul l-istabbilizzazzjoni tagħhom. Għandhom jitħallew id-disturbi għall-ispeċifikazzjonijiet fil-kompartiment ta’ l-użin kif mogħtija fit-Taqsima 4.2.1 sakemm il-perjodu ta’ ħin tad-disturbi ma jaqbiżx it-30 minuta. Il-kompartiment ta’ l-użin għandu jilħaq l-ispeċifikazzjonijiet meħtieġa qabel id-dħul personali fil-kompartiment ta’ l-użin. Ta’ l-inqas żewġ filtri ta’ referenza mhux użati jew par filtri ta’ referenza għandhom jitkejlu fi żmien 4 sigħat ta’ l-użin tal-filtri tal-kampjun, iżda preferibbilment fl-istess ħin. Għandhom ikunu ta’ l-istess daqs u materjal bħall-filtri tal-kampjuni.
Jekk il-piż medju tal-filtri ta’ referenza (par filtri ta’ referenza) jinbidel bejn l-użin tal-filtri tal-kampjuni b’aktar minn ± 5 % (± 7,5 % għall-par filtri rispettivament) tal-loading minimu rakkomandat tal-filtru (Taqsima 4.1.5.), il-filtri kollha tal-kampjuni għandhom jintremew u t-test ta’ l-emissjonijiet jiġi ripetut.
Jekk il-kriterji ta’ l-istabbiltà tal-kompartiment ta’ l-użin mogħtija fit-Taqsima 4.2.1 ma jintlaħqux, iżda l-użin tal-filtri ta’ referenza jilħaq il-kriterji ta’ hawn fuq, il-fabbrikant tal-magna għandu l-għażla li jaċċetta l-piż tal-filtri tal-kampjun jew li jannulla t-testijiet, u jirranġa s-sistema tal-kontroll tal-kompartiment ta’ l-użin u jerġa jagħmel it-test.
4.2.3. Bilanċ Analitiku
Il-bilanċ analitiku użat sabiex jiġu determinati l-piżijiet tal-filtri kollha għandu jkollu preċiżjoni (devjazzjoni standard) ta’ 20 μg u riżoluzzjoni ta’ 10 μg (1 digit = 10 μg). Għall-filtri anqas minn 70 mm dijametru, il-preċiżjoni u r-riżoluzzjoni għandha tkun ta’ 2 μg u 1 μg, rispettivament.
4.3. Speċifikazzjonijiet Addizzjonali għall-Kejl tal-Partikulati
Il-partijiet kollha tas-sistema ta’ dilwizzjoni u s-sistema kampjunarja mill-pajp ta’ l-exhaust sal-holder tal-filtru, li huma f’kuntatt mal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat u dilwit, għandhom jiġu proġettati sabiex ikunu minimizzati d-depożitu u l-alterazzjoni tal-partikulati. Il-partijiet kollha għandhom isiru minn materjali elettrikament konduttivi li ma jagħmlux reazzjoni mal-komponenti tal-gass ta’ l-exhaust, u għandhom ikunu elettrikament grounded sabiex ikunu prevenuti l-effetti elettrostatiċi.
5. DETERMINAZZJONI TAD-DUĦĦAN
Din it-Taqsima tipprovdi speċifikazzjonijiet għall-apparat tat-test meħtieġ u fakultattiv li għandu jintuża għat-test ta’ l-ELR. Id-duħħan għandu jitkejjel b’opacimeter li jkollu opaċità u modalità tal-qari tal-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl. Il-modalità tal-qari ta’ l-opaċità għandha tintuża biss għall-kalibrazzjoni u l-kontroll ta’ l-opacimeter. Il-valuri tad-duħħan taċ-ċiklu tat-test għandhom jitkejlu fil-modalità tal-qari tal-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl.
5.1. Rekwiżiti Ġenerali
L-ELR jeħtieġ l-użu ta’ sistema tal-kejl tad-duħħan u ta’ l-ipproċessar tad-data li tinkludi tlitt unitajiet funzjonali. Dawn l-unitajiet jistgħu jkunu integrati f’komponent wieħed jew offruti bħala sistema ta’ komponenti interkonnessi. It-tlitt unitajiet funzjonali huma:
— |
opacimeter li jilħaq l-ispeċifikazzjonijiet ta’ l-Anness V, Taqsima 3, |
— |
unità ta’ l-ipproċessar tad-data li kapaċi twettaq il-funzjonijiet deskritti fl-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 6, |
— |
stampatur u/jew mezz ta’ memorja elettronika sabiex jiġu reġistrati u provduti l-valuri tad-duħħan meħtieġa speċifikati fl-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 6.3. |
5.2. Rekwiżiti Speċifiċi
5.2.1. Linearità
Il-linearità għandha tkun fil-limiti ta’ ± 2 % opaċità.
5.2.2. Zero Drift
Iż-zero drift matul perjodu ta’ siegħa ma għandux jaqbeż ± 1 % opaċità.
5.2.3. Id-Display u l-Iskala ta’ Kejl ta’ l-Opacimeter
Għad-display fl-opaċità, l-iskala ta’ kejl għandha tkun 0-100 % opaċità, u l-leġġibbiltà ta’ 0,1 % opaċità. Għad-display fil-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl, l-iskala ta’ kejl għandha tkun 0-30 m-1 tal-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl, u l-leġġibbiltà ta’ 0,01 m-1 tal-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl.
5.2.4. Ħin tar-Reazzjoni ta’ l-Istrument
Il-ħin tar-reazzjoni fiżika ta’ l-opacimeter ma għandux jaqbeż 0,2 s. Il-ħin tar-reazzjoni fiżika huwa d-differenza bejn il-ħinijiet meta l-output ta’ riċevitur tar-reazzjoni rapida jilħaq 10 u 90 % tad-devjazzjoni sħiħa meta l-opaċità tal-gass li tkun qiegħda titkejjel tinbidel f’anqas minn 0,1 s.
Il-ħin tar-reazzjoni elettrika ta’ l-opacimeter ma għandux jaqbeż 0.05 s. Il-ħin tar-reazzjoni elettrika hija d-differenza bejn il-ħinijiet meta l-output ta’ l-opacimeter jilħaq 10 u 90 % ta’ l-iskala sħiħa meta s-sors tad-dawl jiġi interrott jew jintefa kompletament f’anqas minn 0.01 s.
5.2.5. Filtri ta’ Densità Newtrali
Kwalunkwe filtru ta’ densità newtrali użat flimkien mal-kalibrazzjoni ta’ l-opacimeter, ma’ kejl ta’ linearità, jew ma’ regolarizzazzjoni ta’ span għandu jkollu l-valur tiegħu magħruf fil-limiti ta’ 1,0 % opaċità.
Il-valur nominali tal-filtru għandu jkun kontrollat għall-akkuratezza ta’ l-inqas darba fis-sena billi tintuża riferenza bażata fuq standard nazzjonali jew internazzjonali.
Il-filtri ta’ densità newtrali huma strumenti ta’ preċiżjoni u tista’ faċilment issirilhom ħsara matul l-użu. Il-maneġġ tagħhom għandu jkun minimizzat u, fejn meħtieġ, għandu jsir b’attenzjoni sabiex ikun evitat il-grif jew it-tħammiġ tal-filtru.
Appendiċi 5
PROĊEDURA TA’ KALIBRAZZJONI
1. KALIBRAZZJONI TA’ L-ISTRUMENTI ANALITIĊI
1.1. Introduzzjoni
Kull analizzatur għandu jkun kalibrat kull kemm ikun hemm bżonn sabiex jissodisfa r-rekwiżiti ta’ akkuratezza ta’ din id-Direttiva. Il-metodu tal-kalibrazzjoni li għandu jintuża huwa deskritt f’din it-Taqsima għall-analizzaturi indikati fl-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 3 u fl-Anness V, Taqsima 1.
1.2. Gassijiet tal-Kalibrazzjoni
Id-data ta’ skadenza tal-perjodu ta’ idoneità tal-gassijiet kollha tal-kalibrazzjoni għandha tiġi rispettata.
Id-data ta’ skadenza tal-gassijiet tal-kalibrazzjoni li tingħata mill-fabbrikant għandha tiġi reġistrata.
1.2.1. Gassijiet Puri
Il-purità meħtieġa tal-gassijiet hija definita mil-limiti ta’ kontaminazzjoni mogħtija hawn taħt. Dawn il-gassijiet li ġejjin għandhom ikunu disponibbli għall-operazzjoni:
|
Nitroġenu purifikat (Kontaminazzjoni ≤ 1 ppm C1, ≤ 1 ppm CO, ≤ 400 ppm CO2, ≤ 0,1 ppm NO) |
|
Ossiġnu purifikat (Purità > 99,5 % vol O2) |
|
Taħlita Idroġenu-Helium (40 ± 2 % Idroġenu, helium tal-bilanċ) (Kontaminazzjoni ≤ 1 ppm C1, ≤ 400 ppm CO2) |
|
Arja sintetika purifikata (Kontaminazzjoni ≤ 1 ppm C1, ≤ 1 ppm CO, ≤ 400 ppm CO2, ≤ 0,1 ppm NO) (Kontenut ta’ l-ossiġnu bejn 18-21 % vol.) |
|
Propan purifikat jew CO għall-verifika CVS |
1.2.2. Gassijiet ta’ Kalibrazzjoni u ta’ Span
Għandhom ikunu disponibbli taħlitiet ta’ gassijiet li għandhom il-kompożizzjonijiet kimiċi li ġejjin:
C3H8 u arja sintetika purifikata (ara t-Taqsima 1.2.1);
CO u nitroġenu purifikat;
NOx u nitroġenu purifikat (l-ammont ta’ NO2 kontenut f’dan il-gas tal-kalibrazzjoni ma għandux jaqbeż il-5 % tal-kontenut NO);
CO2 u nitroġenu purifikat
CH4 u arja sintetika purifikata
C2H6 u arja sintetika purifikata
Nota: Huma permessi kombinazzjonijiet oħra ta’ gassijiet sakemm il-gassijiet ma jagħmlux reazzjoni ma’ xulxin.
Il-konċentrazzjoni vera ta’ gass tal-kalibrazzjoni u ta’ span għandha tkun fil-limiti ta’ ± 2 % tal-valur nominali. Il-konċentrazzjonijiet kollha tal-gass tal-kalibrazzjoni għandhom jingħataw abbażi tal-volum (perċentwali tal-volum jew volum ppm).
Il-gassijiet użati għall-kalibrazzjoni u għall-ispan jistgħu jinkisbu wkoll permezz ta’ diviżur tal-gass, b’dilwizzjoni b’N2 purifikat jew b’arja sintetika purifikata. L-akkuratezza ta’ l-istrument tat-taħlit għandha tkun tali li l-konċentrazzjoni tal-gassijiet dilwiti tal-kalibrazzjoni tista’ tiġi stabbilita fil-limiti ta’ ± 2 %.
1.3. Proċedura Operattiva għall-Analizzaturi u għas-Sistema Kampjunarja
Il-proċedura operattiva għall-analizzaturi għandha ssegwi l-istruzzjonijiet ta’ start up u ta’ l-operazzjoni mogħtija mill-fabbrikant ta’ l-istrument. Għandhom ikunu inklużi r-rekwiżiti minimi mogħtija fit-Taqsimiet 1.4 sa 1.9.
1.4. Test għat-telf tal-gassijiet (Leakage test)
Għandu jsir test għat-telf tal-gassijiet tas-sistema. Is-sonda għandha tiġi skonnessa minn mas-sistema ta’ l-exhaust u t-tarf jiġi magħluq. Għandha tiġi attivata l-pompa ta’ l-analizzatur. Wara perjodu inizjali ta’ stabbilizzazzjoni, il-misuraturi kollha tal-fluss għandhom jaqraw żero. Jekk le, il-linji kampjunarji għandhom jiġu kontrollati u d-difett korrett.
Ir-rata massima ta’ telf permessa fuq in-naħa tal-vakwu għandha tkun 0,5 % tar-rata tal-fluss fl-użu għall-porzjon tas-sistema li tkun kontrollata. Il-flussi ta’ l-analizzatur u l-flussi tal-bypass jistgħu jintużaw sabiex jiġu stmati r-rati tal-fluss fl-użu.
Metodu ieħor huwa l-introduzzjoni ta’ bidla skalari tal-konċentrazzjoni fil-bidu tal-linja kampjunarja permezz ta’ bidla mill-gass żero għall-gass ta’ span. Jekk wara perjodu adegwat ta’ ħin il-qari juri konċentrazzjoni anqas imqabbla mal-konċentrazzjoni introdotta, dan jindika problemi ta’ kalibrazzjoni jew problemi ta’ telf ta’ gass.
1.5. Proċedura ta’ Kalibrazzjoni
1.5.1. Muntatura ta’ l-Istrument
Il-muntatura ta’ l-istrument għandha tiġi kalibrata u l-kurvi tal-kalibrazzjoni kontrollati mal-gassijiet standard. L-istess rati tal-fluss tal-gass għandhom jintużaw bħal meta jittieħed il-kampjun ta’ l-exhaust.
1.5.2. Ħin għall-warm up
Il-ħin għall-warming up għandu jkun skond ir-rakkomandazzjonijiet tal-fabbrikant. Jekk ma jkunx speċifikat, huwa rakkomandat minimu ta’ sagħtejn sabiex jisħnu l-analizzaturi.
1.5.3. L-Analizzaturi NDIR u HFID
L-analizzatur NDIR għandu jkun sintonizzat, skond kif meħtieġ, u għandha tiġi ottimizzata l-fjamma tal-kombustjoni ta’ l-analizzatur HFID (Taqsima 1.8.1).
1.5.4. Kalibrazzjoni
Kull skala operattiva normalment użata għandha tiġi kalibrata.
Bl-użu ta’ l-arja sintetika purifikata (jew nitroġenu), l-analizzaturi CO, CO2, NOx u HC għandhom jiġu regolati fuq iż-żero.
Il-gassijiet adatti tal-kalibrazzjoni għandhom jiġu introdotti fl-analizzaturi, għandhom jiġu reġistrati l-valuri, u għandha tiġi determinata l-kurva tal-kalibrazzjoni skond it-Taqsima 1.5.5.
Il-regolazzjoni żero għandha tiġi kontrollata mill-ġdid u, jekk ikun meħtieġ, għandha tiġi ripetuta l-proċedura tal-kalibrazzjoni.
1.5.5. Determinazzjoni tal-Kurva tal-Kalibrazzjoni
1.5.5.1. Linji Gwida Ġenerali
Il-kurva tal-kalibrazzjoni ta’ l-analizzatur għandha tiġi determinata b’almenu ħames punti ta’ kalibrazzjoni (minbarra ż-żero) distanzjati bl-aktar mod uniformi possibbli. L-ogħla konċentrazzjoni nominali għandha tkun ugwali għal 90 % jew aktar minn 90 % ta’ l-iskala sħiħa.
Il-kurva tal-kalibrazzjoni għandha tiġi kalkolata bil-metodu ta’ l-inqas kwadrati. Jekk il-grad riżultanti tal-polinomju ikun akbar minn 3, in-numru tal-punti tal-kalibrazzjoni (biż-żero inkluż) għandu jkun ta’ l-inqas ugwali għal dan il-grad polinomjali u 2.
Il-kurva tal-kalibrazzjoni ma għandhiex tkun differenti b’aktar minn ± 2 % mill-valur nominali ta’ kull punt ta’ kalibrazzjoni u b’aktar minn ± 1 % ta’ l-iskala sħiħa f’żero.
Mill-kurva tal-kalibrazzjoni u mill-punti tal-kalibrazzjoni, huwa possibbli li jiġi verifikat li l-kalibrazzjoni saret korrettament. Għandhom jiġu indikati l-parametri karatteristiċi differenti ta’ l-analizzatur, b’mod partikolari:
— |
l-iskala tal-kejl, |
— |
is-sensittività, |
— |
id-data meta saret il-kalibrazzjoni. |
1.5.5.2. Kalibrazzjoni taħt il-15 % ta’ l-Iskala Sħiħa
Il-kurva tal-kalibrazzjoni ta’ l-analizzatur għandha tiġi determinata b’almenu 4 punti addizzjonali ta’ kalibrazzjoni (minbarra ż-żero) distanzjati nominalment b’mod ugwali taħt il-15 % ta’ l-iskala sħiħa.
Il-kurva tal-kalibrazzjoni hija kalkolata bil-metodu ta’ l-inqas kwadrati.
Il-kurva tal-kalibrazzjoni ma għandhiex tkun differenti b’aktar minn ± 4 % mill-valur nominali ta’ kull punt ta’ kalibrazzjoni u b’aktar minn ± 1 % ta’ l-iskala sħiħa fuq iż-żero.
1.5.5.3. Metodi Alternattivi
Jekk jista’ jintwera li hemm teknoloġija alternattiva (e.ż. kompjuter, swiċċ skalat kontrollat elettronikament eċċ.) li tista’ tagħti akkuratezza ekwivalenti, jistgħu jintużaw l-alternattivi offerti minnha.
1.6. Verifika tal-Kalibrazzjoni
Kull skala operattiva normalment użata għandha tiġi kontrollata qabel kull analiżi skond il-proċedura li ġejja.
Il-kalibrazzjoni għandha tiġi kontrollata billi jintuża gass żero u gass ta’ span bil-valur nominali tiegħu aktar minn 80 % ta’ l-iskala sħiħa tal-medda ta’ kejl.
Jekk, għaż-żewġ punti kunsidrati, il-valur li jinstab ma jkunx differenti b’aktar minn ± 4 % ta’ l-iskala sħiħa mill-valur ta’ referenza dikjarat, il-parametri ta’ l-aġġustament jistgħu jiġu modifikati. Jekk dan ma jkunx il-każ, għandha tiġi determinata kurva ġdida ta’ kalibrazzjoni skond it-Taqsima 1.5.5.
1.7. Test ta’ l-effiċjenza tal-Konvertitur NOx
L-effiċjenza tal-konvertitur użat għall-konverżjoni ta’ l-NO2 f’ NO għandha tiġi ttestjata kif hemm indikat fit-Taqsimiet 1.7.1 sa 1.7.8 (Dijagramma 6).
1.7.1. Skema tat-Test
Bl-użu ta’ l-iskema tat-test kif esposta fid-Dijagramma 6 (ara ukoll l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 3.3.5) u l-proċedura ta’ hawn taħt, l-effiċjenza tal-konvertituri tista’ tiġi ttestjata permezz ta’ ożonatur (ozonator).
1.7.2. Kalibrazzjoni
Il-CLD u l-HCLD għandhom jiġu kalibrati fl-iskala operattiva l-aktar komuni skond l-ispeċifikazzjonijiet tal-fabbrikant billi jintuża gass żero u ta’ span (bil-kontenut NO tiegħu li jammonta għal xi 80 % ta’ l-iskala operattiva u l-konċentrazzjoni NO2 tat-taħlita tal-gass li tammonta għal anqas minn 5 % tal-konċentrazzjoni NO). L-analizzatur NOx għandu jkun fil-modalità NO sabiex il-gass ta’ span ma jgħaddix mill-konvertitur. Il-konċentrazzjoni indikata għandha tiġi reġistrata.
1.7.3. Kalkolu
L-effiċjenza tal-konvertitur NOx tiġi kalkolata kif ġej:
fejn,
a |
= |
tkun il-konċentrazzjoni NOx skond it-Taqsima 1.7.6 |
b |
= |
tkun il-konċentrazzjoni NOx skond it-Taqsima 1.7.7 |
c |
= |
tkun il-konċentrazzjoni NO skond it-Taqsima 1.7.4 |
d |
= |
tkun il-konċentrazzjoni NO skond it-Taqsima 1.75 |
1.7.4. Tiżjid ta’ l-Ossiġnu
Permezz ta’ attrezzatura “T” (T-fitting), l-ossiġnu jew l-arja żero jiġu miżjuda kontinwament mal-fluss tal-gass sakemm il-konċentrazzjoni indikata tkun bejn wieħed u ieħor 20 % anqas mill-konċentrazzjoni tal-kalibrazzjoni mogħtija fit-Taqsima 1.7.2 (L-analizzatur ikun fil-modalità NO). Il-konċentrazzjoni “c” indikata għandha tiġi reġistrata. L-ożonatur jinżamm deattivat matul il-proċess kollu.
1.7.5. Attivazzjoni ta’ l-Ożonatur
Hawnhekk jiġi attivat l-ożonatur sabiex jiġġenera biżżejjed ożonu sabiex inaqqas il-konċentrazzjoni NO sa bejn wieħed u ieħor 20 % (minimu 10 %) tal-konċentrazzjoni tal-kalibrazzjoni mogħtija fit-Taqsima 1.7.2. Il-konċentrazzjoni “d” indikata għandha tiġi reġistrata (L-analizzatur ikun fil-modalità NO).
1.7.6. Modalità NOx
L-analizzatur NO imbagħad jiġi swiċċjat għall-modalità NOx sabiex it-taħlita tal-gass (li tikkonsisti f’NO, NO2, O2 u N2) issa tgħaddi mill-konvertitur. Il-konċentrazzjoni ‘a’ indikata għandha tiġi reġistrata (L-analizzatur ikun fil-modalità NOx.)
1.7.7. Deattivazzjoni ta’ l-Ożonatur
Hawnhekk jiġi deattivat l-ożonatur. It-taħlita tal-gassijiet deskritta fit-Taqsima 1.7.6 tgħaddi mill-konvertitur għal ġewwa d-detector. Il-konċentrazzjoni “b” indikata għandha tiġi reġistrata. (L-analizzatur ikun fil-modalità NOx).
1.7.8. Modalità NO
Fil-modalità NO bl-ożonatur deattivat, il-fluss ta’ l-ossiġnu jew ta’ l-arja sintetika jiġi wkoll magħluq. Il-qari ta’ l-NOx ta’ l-analizzatur ma għandux jiddevja b’aktar minn ± 5 % mill-valur imkejjel skond it-Taqsima 1.7.2. (L-analizzatur ikun fil-modalità NO).
1.7.9. Intervall tat-test
L-effiċjenza tal-konvertitur għandha tiġi ttestjata qabel kull kalibrazzjoni ta’ l-analizzatur NOx.
1.7.10. Rekwiżit ta’ Effiċjenza
L-effiċjenza tal-konvertitur ma għandhiex tkun anqas minn 90 %, iżda effiċjenza ogħla ta’ 95 % hija ferm rakkomandata.
Nota: Jekk, bl-analizzatur fl-iskala fl-aktar komuni, l-ożonatur ma jistax jagħti tnaqqis minn 80 % sa 20 % skond it-Taqsima 1.7.5, għandha tintuza l-ogħla skala li tagħti t-tnaqqis.
Dijagramma 6
Skematika ta’ l-istrument ta’ l-effiċjenza tal-konvertitur NOx
Test ta 'immaġni
1.8. Aġġustament tal-FID
1.8.1. Ottimizzazzjoni tar-Reazzjoni tad-Detector
L-FID għandu jiġi aġġustat kif speċifikat mill-fabbrikant ta’ l-istrument. Għandu jintuża gass ta’ span ta’ propan fl-arja sabiex tiġi ottimizzata r-reazzjoni fl-iskala operattiva l-aktar komuni.
Bir-rati tal-fluss ta’ l-arja u tal-karburant regolati skond ir-rakkomandazzjonijiet tal-fabbrikant, għandu jiġi introdott fl-analizzatur gass ta’ span ta’ 350 ± 75 ppm C. Ir-reazzjoni għal fluss partikolari tal-karburant għandha tiġi determinata mid-differenza bejn ir-reazzjoni tal-gass ta’ span u r-reazzjoni tal-gass żero. Il-fluss tal-karburant għandu jkun aġġustat inkrementalment ‘il fuq u ‘l isfel mill-ispeċifikazzjoni tal-fabbrikant. Ir-reazzjoni ta’ span u żero b’dawn il-flussi tal-karburant għandha tiġi reġistrata. Id-differenza bejn ir-reazzjoni ta’ span u żero għandha tiġi grafikament traċċjata u l-fluss tal-karburant għandu jiġi aġġustat lejn l-ogħla naħa tal-kurva.
1.8.2. Fatturi ta’ Reazzjoni ta’ l-Idrokarbonju
L-analizzatur għandu jiġi kalibrat bl-użu tal-propan fl-arja u ta’ l-arja sintetika purifikata, skond it-Taqsima 1.5.
Il-fatturi tar-reazzjoni għandhom jiġu determinati l-ewwel darba li jibda s-servizz tiegħu analizzatur u wara intervalli ta’ kull manutenzjoni maġġura tiegħu. Il-fattur tar-reazzjoni (Rf) għal speċi ta’ idrokarbonju partikolari huwa l-proporzjon tal-qari FID C1 għall-konċentrazzjoni tal-gass fiċ-ċilindru espress bħala ppm C1.
Il-konċentrazzjoni tal-gass tat-test għandha tkun ta’ livell li jagħti reazzjoni ta’ bejn wieħed u ieħor 80 % ta’ l-iskala sħiħa. Il-konċentrazzjoni għandha tkun magħrufa bi preċiżjoni ta’ ± 2 % b’referenza għal standard gravimetriku espress bħala volum. Addizzjonalment, iċ-ċilindru tal-gass għandu jkun prekondizzjonat għal 24 siegħa f’temperatura ta’ 298 K ± 5 K (25 °C ± 5 °C).
Il-gassijiet tat-test li għandhom jintużaw u l-limiti rakkomandati tal-fattur relattiv tar-reazzjoni huma kif ġej:
Metanu u arja sintetika purifikata 1,00 ≤ Rf ≤ 1,15
Propilin u arja sintetika purifikata 0,90 ≤ Rf ≤ 1,10
Toluene u arja sintetika purifikata 0,90 ≤ Rf ≤ 1,10
Dawn il-valuri huma relattivi għall-fattur ta’ reazzjoni (Rf) ta’ 1,00 għall-propan u għall-arja sintetika purifikata.
1.8.3. Kontroll ta’ l-Interferenza ta’ l-Ossiġnu
Il-kontroll ta’ l-interferenza ta’ l-ossiġnu għandu jiġi stabbilit l-ewwel darba li jibda s-servizz tiegħu analizzatur u wara intervalli ta’ kull manutenzjoni maġġura tiegħu.
Il-fattur tar-reazzjoni jiġi definit u għandu jiġi determinat kif deskritt fit-Taqsima 1.8.2. Il-gass tat-test li għandu jintuża u l-iskala rakkomandata tal-fattur relattiv tar-reazzjoni ikunu kif ġej:
Dan il-valur huwa relattiv għall-fattur ta’ reazzjoni (Rf) ta’ 1,00 għall-propan u għall-arja sintetika purifikata.
Il-konċentrazzjoni ta’ l-ossiġnu ta’ l-arja tal-burner FID għandu jkun fil-limiti ta’ ± 1 mole % tal-konċentrazzjoni ta’ l-ossiġnu ta’ l-arja tal-burner użat fl-aħħar kontroll ta’ l-interferenza ta’ l-ossiġnu. Jekk id-differenza tkun akbar, l-interferenza ta’ l-ossiġnu għandha tiġi kontrollata u l-analizzatur għandu jiġi aġġustat, jekk ikun meħtieġ.
1.8.4. Effiċjenza tan-Non Methane Cutter (NMC, għall-Magni li Jaħdmu bil-Gass NG Biss)
L-NMC jintuża għat-tneħħija ta’ l-idrokarbonji mhux tal-metanu mill-gass tal-kampjuni bl-ossidazzjoni ta’ l-idrokarbonji kollha għajr il-metanu. Idealment, il-konverżjoni għall-metanu hija ta’ 0 %, u għall-idrokarbonji l-oħra rappreżentati mill-etanu hija ta’ 100 %. Għall-kejl preċiż tal-NMHC, iż-żewġ effiċjenzi għandhom jiġu determinati u użati għall-kalkolu tar-rata tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni NMHC (ara l-Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3).
1.8.4.1. Effiċjenza tal-Metanu
Għandu jiġi mgħoddi l-gass tal-kalibrazzjoni tal-metanu fil-FID kemm bl-NMC evitat kif ukoll bl-NMC mhux evitat, u ż-żewġ konċentrazzjonijiet għandhom jiġu reġistrati. L-effiċjenza għandha tiġi determinata kif ġej:
fejn,
concw |
= |
konċentrazzjoni HC bil-CH4 jiċċirkola tul l-NMC |
concw/o |
= |
konċentrazzjoni HC bil-CH4 jevita l-NMC |
1.8.4.2. Effiċjenza ta’ l-Etanu
Għandu jiġi mgħoddi l-gass tal-kalibrazzjoni tal-etanu fil-FID kemm bl-NMC evitat kif ukoll bl-NMC mhux evitat, u ż-żewġ konċentrazzjonijiet għandhom jiġu reġistrati. L-effiċjenza għandha tiġi determinata kif ġej
fejn,
concw |
= |
konċentrazzjoni HC bil-C2H6 jiċċirkola tul l-NMC |
concw/o |
= |
konċentrazzjoni HC bil-C2H6 jevita l-NMC |
1.9. Effetti ta’ Interferenza fuq l-Analizzaturi CO, CO2, u NOx
Gassijiet li jkunu preżenti fl-exhaust barra dak li jkun analizzat jinterferixxu fil-qari f’diversi modi. Ikun hemm interferenza pożittiva fl-istrumenti NDIR fejn il-gass interferenti joħloq l-istess effett bħall-gass li jkun imkejjel, iżda sa grad anqas. Ikun hemm interferenza negattiva fi strumenti NDIR mill-gass interferenti meta dan jestendi l-limitu ta’ l-assorbiment tal-gass imkejjel, u fl-istrumenti CLD mill-gass interferenti billi dan jitfi (l-effett ta’ quench) r-radjazzjoni. Il-kontrolli ta’ l-interferenza msemmija fit-Taqsimiet 1.9.1 u 1.9.2 għandhom isiru qabel l-użu inizjali ta’ analizzatur u wara l-intervalli ta’ kull manutenzjoni maġġura tagħhom.
1.9.1. Kontroll ta’ l-Interferenza lill-Analizzatur CO
L-ilma u CO2 jistgħu jinterferixxu fil-prestazzjoni ta’ l-analizzatur CO. Għaldaqstant, għandu jiġi mgħoddi effervexxentement mill-ilma f’temperatura ambjentali l-gass ta’ span CO2 li jkollu konċentrazzjoni ta’ 80 sa’ 100 % ta’ l-iskala sħiħa operattiva użata matul l-ittestjar u r-reazzjoni ta’ l-analizzatur għandha tiġi reġistrata. Ir-reazzjoni ta’ l-analizzatur ma għandhiex tkun aktar minn 1 % ta’ l-iskala sħiħa għall-meded ugwali għal 300 ppm jew ‘il fuq minn 300 ppm, jew aktar minn 3 ppm għal meded taħt it-300 ppm.
1.9.2. Kontrolli ta’ Quench ta’ l-Analizzatur NOx
Iż-żewġ gassijiet kruċjali għall-analizzaturi CLD (u HCLD) huma CO2 u l-evaporazzjoni ta’ l-ilma. Ir-reazzjonijiet ta’ quench għal dawn il-gassijiet huma proporzjonali għall-konċentrazzjonijiet tagħhom, u għaldaqstant jeħtieġu metodi tekniċi tat-test sabiex tiġi determinata l-quench fl-ogħla konċentrazzjonijiet mistennija misjuba matul l-ittestjar.
1.9.2.1. Kontroll ta’ Quench tas-CO2
Għandu jiġi mgħoddi gass ta’ span CO2 li jkollu konċentrazzjoni ta’ 80 sa 100 % ta’ l-iskala sħiħa operattiva mill-analizzatur NDIR u l-valur CO2 għandu jiġi reġistrat bħala A. Imbagħad għandu jiġi dilwit bejn wieħed u ieħor 50 % b’gass ta’ span NO u mgħoddi mill-NDIR u (H)CLD, bil-valuri CO2 u NO reġistrati bħala B u C, rispettivament. Imbagħad għandu jiġi magħluq is-CO2 u jiġi mgħoddi biss il-gass ta’ span NO mill-(H)CLD, u l-valur NO għandu jiġi reġistrat bħala D.
Il-quench, li ma għandhiex tkun akbar minn 3 % ta’ l-iskala sħiħa, għandha mbagħad tiġi kalkolata kif ġej:
fejn,
A |
= |
li huwa valur tal-konċentrazzjoni CO2 mhux dilwita imkejla bl-NDIR f’ % |
B |
= |
li huwa l-valur tal-konċentrazzjoni CO2 dilwita imkejla bl-NDIR f’ % |
C |
= |
li huwa l-valur tal-konċentrazzjoni NO dilwita imkejla bi (H)CLD f’ ppm |
D |
= |
li huwa l-valur tal-konċentrazzjoni NO mhux dilwita imkejla bi (H)CLD f’ ppm |
Jistgħu jintużaw metodi alternattivi tad-dilwizzjoni u tal-kwantifikazzjoni tal-valuri tal-gass ta’ span CO2 u NO bħat-taħlit/blending dinamiku.
1.9.2.2. Kontroll ta’ Quench ta’ l-Ilma
Dan il-kontroll japplika għall-kejl ta’ konċentrazzjoni tal-gass imxarrab biss. Il-kalkolu tal-quench tal-ilma għandu jqis id-dilwizzjoni tal-gass ta’ span NO bl-evaporazzjoni ta’ l-ilma u l-iscaling tal-konċentrazzjoni ta’ l-evaporazzjoni ta’ l-ilma tat-taħlita għal dawk mistennija matul l-ittestjar.
Għandu jiġi mgħoddi gass ta’ span NO li jkollu konċentrazzjoni ta’ 80 sa 100 % ta’ l-iskala sħiħa operattiva normali mill-(H)CLD u l-valur NO għandu jiġi reġistrat bħala D. Il-gass ta’ span NO imbagħad għandu jiġi mgħoddi effervexxentement mill-ilma f’temperatura ambjentali u għandu jiġi mgħoddi mill-(H)CLD, u l-valur NO għandu jiġi reġistrat bħala C. Il-pressjoni operattiva assoluta ta’ l-analizzatur u t-temperatura ta’ l-ilma għandhom jiġu determinati u reġistrati bħala E u F, rispettivament. Il-pressjoni ta’ l-evaporazzjoni tas-saturazzjoni tat-taħlita li tikkorrispondi għat-temperatura F ta’ l-ilma effervexxenti għandha tiġi determinata u reġistrata bħala G. Il-konċentrazzjoni ta’ l-evaporazzjoni ta’ l-ilma (H, in %) tat-taħlita għandha tiġi kalkolata kif ġej:
Il-konċentrazzjoni (De) ta’ gass ta’ span NO (f’evaporazzjoni ta’ l-ilma) dilwit mistenni għandu jiġi kalkolat kif ġej:
Għall-exhaust tad-diesel, il-konċentrazzjoni massima ta’ l-evaporazzjoni ta’ l-ilma ta’ l-exhaust (Hm, fi %) mistennija matul l-ittestjar għandha tiġi stmata, bis-suppożizzjoni ta’ proporzjon H/C ta’ atomu tal-karburant ta’ 1,8:1, mill-konċentrazzjoni tal-gass ta’ span CO2 mhux dilwit (A, kif imkejjel fit-Taqsima 1.9.2.1) kif ġej:
Il-quench ta’ l-ilma, li ma għandux ikun akbar minn 3 % , għandu jiġi kalkolat kif ġej:
fejn,
De |
= |
huwa l-valur tal-konċentrazzjoni NO dilwita mistennija f’ppm |
C |
= |
huwa l-valur tal-konċentrazzjoni NO dilwita f’ppm |
Hm |
= |
huwa l-valur tal-konċentrazzjoni massima ta’ l-evaporazzjoni ta’ l-ilma f’% |
H |
= |
huwa l-konċentrazzjoni attwali ta’ l-evaporazzjoni ta’ l-ilma f’% |
Nota: Huwa importanti li l-gass ta’ span NO ikun fih konċentrazzjoni NO minima għal dan il-kontroll, billi fil-kalkoli tal-quench ma jkunx ittieħed kont ta’ l-assorbiment ta’ NO2 fl-ilma.
1.10. Intervalli tal-Kalibrazzjoni
L-analizzaturi għandhom jiġu kalibrati skond it-Taqsima 1.5 ta’ l-inqas kull 3 xhur jew kull meta ssir tiswija jew bidla fis-sistema li tista’ tolqot il-kalibrazzjoni.
2. KALIBRAZZJONI TAS-SISTEMA CVS
2.1. Ġenerali
Is-sistema CVS għandha tiġi kalibrata bl-użu ta’ misuratur tal-fluss ibbażat fuq standards nazzjonali jew internazzjonali u bi strument ta’ restrizzjoni. Il-fluss fis-sistema għandu jitkejjel f’regolazzjonijiet differenti ta’ restrizzjoni, u l-parametri ta’ kontroll tas-sistema għandhom jitkejlu u jiġu relatati mal-fluss.
Jistgħu jintużaw diversi tipi ta’ strumenti li jkejlu l-fluss, eż. venturi kalibrati, misuratur tal-fluss laminat u kalibrat, turbinemeter kalibrat.
2.2. Kalibrazzjoni tal-Pompa tal-Positive Displacement (PDP)
Il-parametri kollha relatati mal-pompa għandhom jitkejlu simultanjament mal-parametri relatati mal-misuratur tal-fluss li jkun konness f’serje mal-pompa. Ir-rata kalkolata tal-fluss (f’ m3/min fl-inlet tal-pompa, bi pressjoni u temperatura assoluti) għandha tiġi grafikament traċċjata versus funzjoni ta’ korrelazzjoni li tkun il-valur ta’ kombinazzjoni speċifika tal-parametri tal-pompa. L-ekwazzjoni lineari li tirrelata l-fluss tal-pompa mal-funzjoni ta’ korrelazzjoni għandha imbagħad tiġi determinata. Jekk sistema CVS għandha drive ta’ veloċità multipla, il-kalibrazzjoni għandha ssir għal kull skala użata. L-istabbiltà tat-temperatura għandha tinżamm matul il-kalibrazzjoni.
2.2.1. Analiżi tad-Data
Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja (Qs) f’kull regolazzjoni ta’ restrizzjoni (minimu ta’ 6 regolazzjonijiet) għandha tiġi kalkolata f’m3/min standard mid-data tal-misuratur tal-fluss bl-użu tal-metodu preskritt mill-fabbrikant. Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja imbagħad għandha tiġi konvertita għall-fluss tal-pompa (V0) f’m3/rev fit-temperatura u l-pressjoni assoluti ta’ l-inlet tal-pompa kif ġej:
fejn,
Qs |
= |
rata tal-fluss ta’ l-arja f’kondizzjonijiet standard (101,3 kPa, 273 K), m3/s |
T |
= |
temperatura fl-inlet tal-pompa, K |
pA |
= |
pressjoni assoluta fl-inlet tal-pompa (pB-p1), kPa |
n |
= |
veloċità tal-pompa, rev/s |
Sabiex jittieħed kont ta’ l-interazzjoni tal-varjazzjonijiet tal-pressjoni fil-pompa u r-rata ta’ slip tal-pompa, il-funzjoni ta’ korrelazzjoni (X0) bejn il-veloċità tal-pompa, id-divrenzjali fil-pressjoni mill-inlet tal-pompa għall-outlet tal-pompa, u l-pressjoni assoluta fl-outlet tal-pompa għandha tiġi kalkolata kif ġej:
fejn,
Δpp |
= |
divrenzjali fil-pressjoni mill-inlet tal-pompa sa l-outlet tal-pompa, kPa |
pA |
= |
pressjoni assoluta ta’ emissjoni fl-outlet tal-pompa, kPa |
Għandu jsir kalkolu ta’ l-anqas kwadrat lineari sabiex tiġi ġenerata l-ekwazzjoni tal-kalibrazzjoni kif ġej:
D0 u m huma l-kostanti ta’ l-interċetazzjoni u tal-pendenza tal-kurva, rispettivament, li jiddeskrivu l-linji tar-rigressjoni.
Għal sistema CVS b’veloċità multipla, il-kurvi ta’ kalibrazzjoni ġenerati għall-iskali differenti tal-fluss tal-pompa għandhom ikunu approssimament paralleli, u l-valuri ta’ l-interċetazzjoni (D0) għandhom jiżdiedu hekk kif l-iskala tal-fluss tal-pompa tonqos.
Il-valuri kalkolati mill-ekwazzjoni għandhom ikunu fil-limiti ta’ ± 0,5 % tal-valur imkejjel ta’ V0. Il-valuri ta’ ‘m’ ivarjaw minn pompa għall-oħra. L-influss tal-partikulati maż-żmien jikkawża t-tnaqqis tas-slip tal-pompa, kif jidher mill-valuri baxxi għal ‘m’. Għaldaqstant, għandha ssir kalibrazzjoni meta titqabbad il-pompa, wara manutenzjoni maġġura, u jekk il-verifika tas-sistema totali (Taqsima 2.4) turi bidla fir-rata tas-slip.
2.3. Kalibrazzjoni tal-Venturi tal-Fluss Kritiku (CFV)
Il-kalibrazzjoni tac-CFV hija bbażata fuq l-ekwazzjoni tal-fluss għal tubu venturi kritiku. Il-fluss tal-gass huwa funzjoni tal-pressjoni u t-temperatura ta’ l-inlet, kif muri hawn taħt:
fejn,
Kv |
= |
koeffiċjent tal-kalibrazzjoni |
pA |
= |
pressjoni assoluta fl-inlet tal-venturi, kPa |
T |
= |
temperatura fl-inlet tal-venturi, k |
2.3.1. Analiżi tad-Data
Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja (Qs) f’kull regolazzjoni ta’ restrizzjoni (minimu ta’ 8 regolazzjonijiet) għandha tiġi kalkolata f’m3/min standard mid-data tal-misuratur tal-fluss bl-użu tal-metodu preskritt mill-fabbrikant. Il-koeffiċjent tal-kalibrazzjoni għandu jiġi kalkolat mid-data tal-kalibrazzjoni għal kull regolazzjoni kif ġej:
fejn,
Qs |
= |
rata tal-fluss ta’ l-arja f’kondizzjonijiet standard (101,3 kPa, 273 K), m3/s |
T |
= |
temperatura fl-inlet tal-venturi, K |
pA |
= |
pressjoni assoluta fl-inlet tal-venturi, kPa |
Sabiex tiġi determinata l-iskala tal-fluss kritiku, Kv għandu jiġi grafikament traċċjat bħala funzjoni tal-pressjoni fl-inlet tal-venturi. Għall-fluss kritiku (fgat), Kv ikollu valur relattivament kostanti. Hekk kif tonqos il-pressjoni (il-vakuum jiżdied), it-tubu venturi jinfetaħ u Kv jonqos, li juri li CFV jiġi operat barra l-iskala permissibbli.
Għal minimu ta’ tmien punti fir-reġjun tal-fluss kritiku, għandhom jiġu kalkolati l-medju Kv u d-devjazzjoni standard. Id-devjazzjoni standard ma għandhiex taqbeż ± 0,3 % tal-medju KV.
2.4. Verifika tas-Sistema Totali
L-akkuratezza totali tas-sistema kampjunarja u tas-sistema analitika għandha tiġi determinata billi tiġi introdotta massa magħrufa ta’ inkwinanti fis-sistema filwaqt li din tiġi operata b’mod normali. L-inkwinant jiġi analizzat, u l-massa kalkolata skond l-Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3 għajr fil-każ ta’ propan fejn fattur ta’ 0,000472 jintuża minflok wieħed ta’ 0,000479 għal HC. Għandha tintuża waħda miż-żewġ proċedimenti tekniċi li ġejjin:
2.4.1. Kejl b’Orifizju ta’ Fluss Kritiku
Għandha tiġi injettata kwantità magħrufa ta’ gass pur (monossidu tal-karbonju jew propan) fis-sistema CVS minn orifizju kritiku kalibrat. Jekk il-pressjoni fl-inlet tkun għolja suffiċjentement, ir-rata tal-fluss, li tkun aġġustata permezz ta’ l-orifizju tal-fluss kritiku, tkun indipendenti mill-pressjoni fl-outlet ta’ l-orifizju (≡ fluss kritiku). Is-sistema CVS għandha tiġi operata bħal f’test normali ta’ l-emissjoni ta’ l-exhaust għal bejn 5 sa 10 minuti. Għandu jiġi analizzat kampjun tal-gass bl-apparat tas-soltu (bil-borża tal-kampjunament jew bil-metodu ta’ integrazzjoni), u l-massa tal-gass għandha tiġi kalkolata. Il-massa hekk determinata għandha tkun fil-limiti ta’ ± 3 % tal-massa magħrufa tal-gass injettat.
2.4.2. Kejl Permezz ta’ Teknika Gravimetrika
Il-piż ta’ ċilindru żgħir mimli bil-monossidu tal-karbonju jew bil-propan għandu jiġi determinat bi preċiżjoni ta’ ± 0,01 gramma. Għal bejn wieħed u ieħor 5 sa 10 minuti, is-sistema CVS għandha tiġi operata bħal f’test normali ta’ l-emissjoni ta’ l-exhaust filwaqt li monossidu tal-karbonju jew propan jiġi injettat fis-sistema. Il-kwantità ta’ gass pur emess għandha tiġi determinata permezz ta’ użin divrenzjali. Għandu jiġi analizzat kampjun tal-gass bl-apparat tas-soltu (bil-borża tal-kampjunament jew bil-metodu ta’ integrazzjoni), u l-massa tal-gass għandha tiġi kalkolata. Il-massa hekk determinata għandha tkun fil-limiti ta’ ± 3 % tal-massa magħrufa tal-gass injettat.
3. KALIBRAZZJONI TAS-SISTEMA TA’ KEJL TAL-PARTIKULATI
3.1. Introduzzjoni
Kull komponent għandu jiġi kalibrat kull meta jkun hemm bżonn sabiex ikunu sodisfatti r-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva. Il-metodu tal-kalibrazzjoni li għandu jintuża huwa deskritt f’din it-Taqsima għall-komponenti indikati fl-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 4 u fl-Anness V, Taqsima 2.
3.2. Kejl tal-Fluss
Il-kalibrazzjoni tal-misuraturi tal-fluss tal-gass jew ta’ l-istrumentazzjoni tal-kejl tal-fluss għandhom ikunu bbażati fuq standards internazzjonali u/jew nazzjonali. L-erroneità massima tal-valur imkejjel għandha tkun fil-limiti ta’ ± 2 % tal-qari.
Jekk il-fluss tal-gass jiġi determinat bil-kejl divrenzjali tal-fluss, l-erroneità massima tad-differenza għandha tkun tali li l-akkuratezza ta’ GEDF tkun fil-limiti ta’ ± 4 % (ara wkoll l-Anness V, Taqsima 2.2.1, EGA). Tista’ tiġi kalkolata billi jittieħed l-Għerq Kwadrat tal-Medju Aritmetiku ta’ l-erroneità kollha ta’ kull strument.
3.3. Kontroll tal-Kondizzjonijiet tal-Fluss Parzjali
L-iskala tal-veloċità tal-gass ta’ l-exhaust u l-oxxillazzjonijiet tal-pressjoni għandhom jiġu kontrollati u aġġustati skond ir-rekwiżiti ta’ l-Anness V, Taqsima 2.2.1, EP, jekk applikabbli.
3.4. Intervalli tal-Kalibrazzjoni
L-istrumentazzjoni tal-kejl tal-fluss għandha tiġi kalibrata ta’ l-inqas kull 3 xhur jew kull meta ssir tiswija jew bidla fis-sistema li tista’ tolqot il-kalibrazzjoni.
4. KALIBRAZZJONI TA’ L-APPARAT TAL-KEJL TAD-DUĦĦAN
4.1. Introduzzjoni
L-opacimeter għandu jiġi kalibrat kull meta jkun hemm bżonn sabiex ikunu sodisfatti r-rekwiżiti ta’ din id-Direttiva. Il-metodu tal-kalibrazzjoni li għandu jintuża huwa deskritt f’din it-Taqsima għall-komponenti indikati fl-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 5 u fl-Anness V, Taqsima 3.
4.2. Proċedura tal-Kalibrazzjoni
4.2.1. Ħin ta’ Warm Up
L-opacimeter għandu jitħalla jisħon u jistabbilizza skond ir-rakkomandazzjonijiet tal-fabbrikant. Jekk l-opacimeter ikun mgħammar b’sistema li tippurifika l-arja sabiex tevita t-tiġmid tal-lenti ta’ l-istrument, din is-sistema għandha tiġi attivata u aġġustata ukoll skond ir-rakkomandazzjonijiet tal-fabbrikant.
4.2.2. Determinazzjoni tar-Reazzjoni Lineari
Il-kwalità tal-linearità ta’ l-opacimeter għandha tiġi kontrollata fil-modalità tal-qari ta’ l-opaċità skond ir-rakkomandazzjonijiet tal-fabbrikant. Għandhom jiġu introdotti fl-opacimeter tliet filtri ta’ densità newtrali ta’ trasmissjoni magħrufa, li għandhom jissodisfaw ir-rekwiżiti ta’ l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 5.2.5, u l-valur għandu jiġi reġistrat. Il-filtri ta’ densità newtrali għandhom ikollhom opaċitajiet nominali ta’ bejn wieħed u ieħor 10 %, 20 % u 40 %.
Il-kwalità tal-linearità ma għandhiex tvarja b’aktar minn ± 2 % opaċita mill-valur nominali tal-filtru ta’ densità newtrali. Kwalunkew non-linearità li taqbeż il-valur ta’ hawn fuq għandha tiġi korretta qabel it-test.
4.3. Intervalli tal-Kalibrazzjoni
L-opacimeter għandu jiġi kalibrat skond it-Taqsima 4.2.2 ta’ l-inqas kull 3 xhur jew kull meta ssir tiswija jew bidla fis-sistema li tista’ tolqot il-kalibrazzjoni.
ANNESS IV
KARATTERISTIĊI TEKNIĊI TAL-KARBURANT TA’ REFERENZA PRESKRITTI GĦAT-TESTIJIET TA’ L-APPROVAZZJONI U GĦALL-VERIFIKA TAL-KONFORMITA’ TAL-PRODUZZJONI
Karburant diesel (1)
Parametru |
Unità |
Limiti (2) |
Metodu tat-Test |
Pubblikazzjoni |
|
Minimu |
Massimu |
||||
Numru taċ-ċetanu (3) |
|
52,0 |
54,0 |
EN-ISO 5165 |
1998 (4) |
Densità fi 15 °C |
kg/m3 |
833 |
837 |
EN-ISO 3675 |
1995 |
Distillazzjoni: |
|
|
|
|
|
– 50 % punt |
°C |
245 |
— |
EN-ISO 3405 |
1998 |
– 95 % punt |
°C |
345 |
350 |
EN-ISO 3405 |
1998 |
– temperatura finali ta’ ebollizzjoni |
°C |
— |
370 |
EN-ISO 3405 |
1998 |
Flash point: |
°C |
55 |
— |
EN 27719 |
1993 |
CFPP |
°C |
— |
- 5 |
EN 116 |
1981 |
Viskożità ma’ l-40 °C |
mm2/s |
2,5 |
3,5 |
EN-ISO 3104 |
1996 |
Idrokarbonji aromatiċi poliċikliċi |
% m/m |
3,0 |
6,0 |
IP 391 (*) |
1995 |
Kontenut tas-sulfur (5) |
mg/kg |
— |
300 |
pr. EN-ISO/DIS 14596 |
1998 (4) |
Korrożjoni tar-ram |
|
— |
1 |
EN-ISO 2160 |
1995 |
Residwu tal-karbonju Conradson (10 % DR) |
% m/m |
— |
0,2 |
EN-ISO 10370 |
|
Kontenut ta’ l-irmied |
% m/m |
— |
0,01 |
EN-ISO 6245 |
1995 |
Kontenut ta’ l-ilma |
% m/m |
— |
0,05 |
EN-ISO 12937 |
1995 |
Numru tan-newtralizzazzjoni (aċidu qawwi) |
mg KOH/g |
— |
0,02 |
ASTM D 974-95 |
1998 (4) |
Stabbiltà ta’ l-ossidazzjoni (6) |
mg/ml |
— |
0,025 |
EN-ISO 12205 |
1996 |
% m/m |
— |
— |
EN 12916 |
[2000] (4) |
Etanol għall-magni diesel (7)
Parametru |
Unita’ |
Limiti (8) |
Metodu tat-test (9) |
|
Minimu |
Massimu |
|||
Alkoħol, massa |
% m/m |
92,4 |
— |
ASTM D 5501 |
Alkoħol ieħor minbarra l-etanol li jkun fl-alkol totali, massa |
% m/m |
— |
2 |
ADTM D 5501 |
Densità fi 15 °C |
kg/m3 |
795 |
815 |
ASTM D 4052 |
Kontenut ta’ l-irmied |
% m/m |
|
0,001 |
ISO 6245 |
Flash point |
°C |
10 |
|
ISO 2719 |
Aċidità, kalkolata bħala aċidu aċetiku |
% m/m |
— |
0,0025 |
ISO 1388-2 |
Numru ta’ newtralizzazzjoni (aċidu qawwi) |
KOH mg/l |
— |
1 |
|
Kulur |
Skond l-iskala |
— |
10 |
ASTM D 1209 |
Residwu xott f’ 100 °C |
mg/kg |
|
15 |
ISO 759 |
Kontenut ta’ l-ilma |
% m/m |
|
6,5 |
ISO 760 |
Aldeidi kalkolati bħala aċti aċetiċi |
% m/m |
|
0,0025 |
ISO 1388-4 |
Kontenut tas-sulfur |
mg/kg |
— |
10 |
ASTM D 5453 |
Esteri, kalkolati bħala ethylacetate |
% m/m |
— |
0,1 |
ASSTM D 1617 |
2. GASS NATURALI (NG)
Il-karburanti tas-suq Ewropew huma disponibbli f’żewġ skali:
— |
l-iskala H, li l-karburanti ta’ referenza estremi tagħha huma GR u G23; |
— |
l-iskala L, li l-karburanti ta’ referenza estremi tagħha huma G23 u G25; |
Qiegħed jingħata sommarju tal-karatteristiċi tal-karburanti ta’ referenza GR, G23 u G25 hawn taħt:
Karburant ta’ referenza GR
Karatteristiċi |
Unitajiet |
Bażi |
Limiti |
Metodu tat-Test |
|
Minimu |
Massimu |
||||
Kompożizzjoni: |
|
|
|
|
|
Metanu |
|
87 |
84 |
89 |
|
Etanu |
|
13 |
11 |
15 |
|
Bilanċ (10) |
%-mole |
— |
— |
1 |
ISO 6974 |
Kontenut tas-sulfur |
mg/m3 (11) |
— |
— |
10 |
ISO 6326-5 |
Karburant ta’ referenza G23
Karatteristiċi |
Unitajiet |
Bażi |
Limiti |
Metodu tat-Test |
|
Minimu |
Massimu |
||||
Kompożizzjoni: |
|
|
|
|
|
Metanu |
|
92,5 |
91,5 |
93,5 |
|
Bilanċ (12) |
%-mole |
— |
— |
1 |
ISO 6974 |
N2 |
|
7,5 |
6,5 |
8,5 |
|
kontenut ta’ Sulfur |
mg/m3 (13) |
— |
— |
10 |
ISO 6326-5 |
Karburant ta’ referenza G25
Karatteristiċi |
Unitajiet |
Bażi |
Limiti |
Metodu tat-Test |
|
Minimu |
Massimu |
||||
Kompożizzjoni: |
|
|
|
|
|
Metanu |
|
86 |
84 |
88 |
|
Bilanċ (14) |
%mole |
— |
— |
1 |
ISO 6974 |
N2 |
|
14 |
12 |
16 |
|
Kontenut tas-sulfur |
mg/m3 (15) |
— |
— |
10 |
ISO 6326-5 |
3. GASS LIKWEFATT TAL-PETROLJUM (LPG)
Parametru |
Unità |
Limiti Karburant A |
Limiti Karburant B |
Metodu tat-Test |
||
Minimu |
Maximum |
Minimum |
Maximum |
|||
Numru ta’ l-Octane tal-Mutur |
|
92,5 (16) |
|
92,5 |
|
EN 589 Anness B |
Kompożizzjoni: |
|
|
|
|
|
|
Kontenut C3 |
% vol |
48 |
52 |
83 |
87 |
|
Kontenut C4 |
% vol |
48 |
52 |
13 |
17 |
ISO 7941 |
Olefins |
% vol |
|
12 |
|
14 |
|
Residwu ta’ l-evaporazzjoni |
mg/kg |
|
50 |
|
50 |
NFM 41015 |
Kontenut totali tas-sulfur |
ppm piż (16) |
|
50 |
|
50 |
EN 24260 |
Sulfid ta’ l-idroġenu |
— |
Xejn |
Xejn |
ISO 8819 |
||
Korrożjoni ta’ l-istrixxa tar-ram |
kejl |
Klassi 1 |
Klassi 1 |
ISO 6251 (17) |
||
Ilma 0 °C |
|
Ħieles |
Ħieles |
Spezzjoni viżwali |
(1) Jekk ikun hemm il-bżonn ta’ kalkolu ta’ l-effiċjenza termali ta’ magna jew vettura, il-valur kalorifiku tal-karburant jista’ jiġi kalkolat minn:
Enerġija speċifika (valur kalorifiku)(nett) f’ MJ/kg = (46,423 - 8,792d2 + 3,170d) (1 - (x + y + s)) + 9,420s - 2,499x
fejn,
d = id-densità ta’ 15 °C
x = il-proporzjon tal-massa ta’ l-ilma (% diviż b’100)
y = il-proporzjon tal-massa ta’ l-irmied (% diviż b’100)
s = il-proporzjon tal-massa tas-sulfur (% diviż b’100).
(2) Il-valuri kwotati fl-ispeċifikazzjoni huma “valuri veri”. Fid-determinazzjoni tal-valuri ta’ limitu tagħhom ġew applikati t-termini ta’ ISO 4259, Prodotti tal-petroljum – Determinazzjoni u applikazzjoni ta’ data preċiża fir-rigward tal-metodi tat-test, u fl-iffissar ta’ valur minimu, ittieħed kont ta’ differenza minima ta’ 2R ‘il fuq minn żero; fl-iffissar ta’ valur massimu u valur minimu, id-differenza minima hija 4R (R = riproduċibbiltà). Minkejja din il-miżura, li hija meħtieġa għal raġunijiet statistiċi, il-fabbrikant tal-karburant għandu madankollu jaspira għall-valur żero fejn il-valur massimu stipulat huwa 2R u fil-valur medju fil-każ ta’ kwotazzjonijiet tal-limiti massimi u minimi. Jekk tinqala l-ħtieġa li tiġi solvuta l-kwistjoni jekk il-karburant jilħaqx ir-rekwiżiti ta’ l-ispeċifikazzjoni, għandhom jiġu applikati t-termini ta’ ISO 4259.
(3) L-skala għan-numru taċ-ċetanu mhijiex skond ir-rekwiżit ta’ skala minima ta’ 4R. Madankollu, f’każ ta’ kwistjoni bejn il-fornitur tal-karburant u l-utent tal-karburant, it-termini ta’ ISO 4259 jistgħu jintużaw sabiex isolvu kwistjonijiet bħal dawn sakemm isir kejl replikat, ta’ numru suffiċjenti sabiex tintlaħaq il-preċiżjoni neċessarja, minflok determinazzjonijiet singoli.
(4) Ix-xahar tal-pubblikazzjoni għandha titlesta fiż-żmien dovut.
(5) Il-kontenut attwali tas-sulfur tal-karburant użat għat-test għandu jiġi rapportat. Minbarra dan, il-kontenut tas-sulfur tal-karburant ta’ referenza użat sabiex tkun approvata vettura jew magna b’paragun mal-valuri ta’ limitu disposti fil-Linja B tat-Tabella fit-Taqsima 6.2.1 ta’ l-Anness I ta’ din id-Direttiva għandu jkollu kontenut ta’ sulfur massimu ta’ 50 ppm. Mill-aktar fis possibbli, il-Kummissjoni għandha, mhux aktar tard mill-31 ta’ Diċembru 1999, tippreżenta modifika għal dan l-Anness li tirrifletti l-medju tas-suq għall-kontenut tas-sulfur tal-karburant fir-rigward tal-karburant definit fl-Anness IV tad-Direttiva 98/70/KE.
(6) Anke jekk l-istabbiltà ta’ l-ossidazzjoni tkun kontrollata, x’aktarx li l-ħajja tagħha tkun limitata. Għandu jittieħed il-parir tal-fabbrikant rigward il-kondizzjonijiet ta’ ħażna u l-ħajja.
(*) Metodu ġdid u aħjar għall-aromatiċi poliċikliċi li qiegħed jiġi żviluppat
(7) Jista’ jiġi miżjud materjal li jtejjeb iċ-ċetanu, kif speċifikat mill-fabbrikant tal-magna, mal-karburant ta’ l-etanol. L-ammont massimu permess huwa 10 % m/m.
(8) Il-valuri kwotati fl-ispeċifikazzjoni huma “valuri veri”. Fid-determinazzjoni tal-valuri ta’ limitu tagħhom ġew applikati t-termini ta’ ISO 4259, Prodotti tal-petroljum – Determinazzjoni u applikazzjoni ta’ data preċiża fir-rigward tal-metodi tat-test, u fl-iffissar ta’ valur minimu, ittieħed kont ta’ differenza minima ta’ 2R ‘il fuq minn żero; fl-iffissar ta’ valur massimu u valur minimu, id-differenza minima hija 4R (R = riproduċibbiltà). Minkejja din il-miżura, li hija meħtieġa għal raġunijiet statistiċi, il-fabbrikant tal-karburant għandu madankollu jaspira għall-valur żero fejn il-valur massimu stipulat huwa 2R u fil-valur medju fil-każ ta’ kwotazzjonijiet tal-limiti massimi u minimi. Jekk tinqala l-ħtieġa li tiġi solvuta l-kwistjoni jekk il-karburant jilħaqx ir-rekwiżiti ta’ l-ispeċifikazzjoni, għandhom jiġu applikati t-termini ta’ ISO 4259.
(9) Jiġu adottati metodi ISO ekwivalenti meta dawn jiġu emanati għall-proprjetajiet kollha elenkati hawn fuq
(10) Inerti +C2+.
(11) Valur li għandu jiġi determinat f’kondizzjonijiet standard (293.2 K (20 °C) u 101.3 kPa).
(12) Inerti (differenti minn N2) +C2+ +C2+.
(13) Valur li għandu jiġi determinat f’kondizzjonijiet standard (293.2 K (20 °C) u 101.3 kPa).
(14) Inerti (differenti minn N2) +C2+ +C2+.
(15) Valur li għandu jiġi determinat f’kondizzjonijiet standard (293.2 K (20 °C) u 101.3 kPa).
(16) Valur li għandu jiġi determinat f’kondizzjonijiet standard (293.2 K (20 °C) u 101.3 kPa).
(17) Dan il-metodu jista’ ma jiddeterminax akkuratament il-preżenza ta’ materjali korrożivi jekk il-kampjun ikun fih inibituri tal-korrożjoni jew kimiċi oħra li jnaqqsu l-korrożività tal-kampjun lill-istrixxa tar-ram. Għaldaqstant, huwa projbit it-tiżjid ta’ tali komposti bl-uniku skop li jinfluwenzaw il-metodu tat-test.
ANNESS V
SISTEMI ANALITIĊI U KAMPJUNARJI
1. DETERMINAZZJONI TA’ L-EMISSJONIJIET GASSUŻI
1.1. Introduzzjoni
It-Taqsima 1.2 u d-Dijagrammi 7 u 8 fihom deskrizzjonijiet dettaljati tas-sistemi kampjunarji u analitiċi rakkomandati. Billi diversi konfigurazzjonijiet jistgħu jipproduċu riżultati ekwivalenti, ma hemmx il-ħtieġa ta’ konformità eżatta mad-Dijagrammi 7 u 8. Jistgħu jintużaw komponenti addizzjonali bħal strumenti, valvi, solenojdi, pompi u swiċċijiet sabiex jipprovdu tagħrif addizzjonali u jikkordinaw il-funzjonijiet tas-sistemi komponenti. Komponenti oħra li mhumiex meħtieġa sabiex tinżamm l-akkuratezza f’ċerti sistemi jistgħu jiġu esklużi jekk l-esklużjoni tagħhom tkun ibbażata fuq ġudizzju tajjeb ta’ l-inġinerija.
Dijagramma 7
Dijagramma tal-fluss ta’ sistema ta’ analiżi tal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat għal CO, CO2, NOx, HC ESC biss
Test ta 'immaġni1.2. Deskrizzjoni tas-Sistema Analitika
Qiegħda tingħata deskrizzjoni ta’ sistema analitika għad-determinazzjoni ta’ l-emissjonijiet gassużi fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat (Dijagramma 7, ESC biss) jew dilwit (Dijagramma 8, ETC u ESC) abbażi ta’ l-użu ta’:
— |
analizzatur HFID għall-kejl ta’ l-idrokarbonji; |
— |
analizzaturi NDIR għall-kejl tal-monossidu tal-karbonju u tad-dijossidu tal-karbonju; |
— |
HCLD jew analizzatur ekwivalenti għall-kejl ta’ l-ossidi tan-nitroġenu; |
Il-kampjun għall-komponenti kollha jista’ jittieħed b’sonda kampjunarja waħda jew b’żewġ sondi kampjunarji sitwati viċin u diviżi internament fir-rigward ta’ l-analizzaturi differenti. Għandha tingħata attenzjoni sabiex ma jkun hemm l-ebda kondensazzjoni tal-komponenti ta’ l-exhaust (inkluż l-aċidu sulfuriku u l-ilma) fi kwalunkwe punt tas-sistema analitika.
Dijagramma 8
Dijagramma tal-fluss ta’ sistema ta’ analiżi tal-gass ta’ l-exhaust dilwit għal CO, CO2, NOx, HC ETC, fakultattiva għall-ESC
Test ta 'immaġni1.2.1. Komponenti tad-Dijagrammi 7 u 8
Pajp ta’ l-exhaust EP
Sonda tal-kampjunament tal-gass ta’ l-exhaust (Dijagramma 7 biss)
Hija rakkomandata sonda dritta ta’ l-istainless steel pluri-perforata bit-tarf magħluq . Id-dijametru intern ma għandux ikun akbar mid-dijametru intern tal-linja kampjunarja. Il-ħxuna tal-qoxra tas-sonda ma għandhiex tkun akbar minn 1 mm. Għandu jkun hemm minimu ta’ 3 toqob fi 3 pjanijiet radjali differenti, uniformament imdaqqsa sabiex jieħdu kampjuni ta’ bejn wieħed u ieħor l-istess fluss. Is-sonda għandha testendi tul għall-inqas 80 % tad-dijametru tal-pajp ta’ l-exhaust. Jistgħu jintużaw wieħed jew aktar sondi kampjunarji.
Sonda kampjunarja HC tal-gass ta’ l-exhaust dilwit SP2 (Dijagramma 8 biss)
Is-sonda għandha:
— |
tkun definita bħala l-ewwel 254 mm sa 762 mm tal-linja kampjunarja msaħħna HSL1; |
— |
ikollha dijametru intern minimu ta’ 5 mm; |
— |
tkun installata fil-passaġġ tad-dilwizzjoni DT (ara t-Taqsima 2.3, Dijagramma 20) f’punt fejn l-arja tad-dilwizzjoni u l-gass ta’ l-exhaust jiġu mħallta sew (i.e. bejn wieħed u ieħor 10 dijametri tal-passaġġ ‘l isfel (downstream) mill-punt fejn l-exhaust jidħol fil-passaġġ tad-dilwit); |
— |
tkun distanti biżżejjed (radjalment) mis-sondi l-oħra u mill-ġenb tal-passaġġ sabiex tkun libera mill-influwenza ta’ kwalunkwe vortiċi jew rima; |
— |
tkun imsaħħna sabiex tiżdied it-temperatura tal-fluss tal-gass sa’ 463 K ± 10 K (190 °C ± 10 °C) fl-exit tas-sonda. |
Sonda kampjunarja għall-CO, CO2, NOx tal-gass ta’ l-exhaust dilwit SP3 (Dijagramma 8 biss)
Is-sonda għandha:
— |
tkun fl-istess pjan ta’ SP 2; |
— |
tkun distanti biżżejjed (radjalment) mis-sondi l-oħra u mill-ġenb tal-passaġġ sabiex tkun libera mill-influwenza ta’ kwalunkwe vortiċi jew rima; |
— |
tkun imsaħħna u insulata ma’ tulha kollu għal temperatura minima ta’ 328 K (55 °C) sabiex tiġi evitata l-kondensazzjoni ta’ l-ilma. |
Linja kampjunarja msaħħna HSL1
Il-linja kampjunarja tipprovdi kampjun tal-gass minn sonda waħda għall-punt(i) diviżi(i) u l-analizzatur HC.
Il-linja kampjunarja għandha:
— |
ikollha dijametru intern ta’ 5 mm minimu u ta’ 13,5 mm massimu; |
— |
tkun magħmula mill-istainless steel jew PTFE; |
— |
iżżomm temperatura ta’ 463 K ± 10 K (190 °C ± 10 °C) mal-ġenb tal-passaġġ kif imkejla f’kull taqsima msaħħna kontrollata separatament, jekk it-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust fis-sonda kampjunarja tkun ekwivalenti għal jew taħt 463 K (190 °C); |
— |
iżżomm temperatura akbar minn 453 K (180 °C) mal-ġenb tal-passaġġ, jekk it-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust fis-sonda kampjunarja tkun aktar minn 463 K (190 °C); |
— |
iżżomm temperatura tal-gass ta’ 463 K ± 10 K (190 °C ± 10 °C) immedjatament qabel il-filtru imsaħħan F2 u HFID; |
Linja kampjunarja NOx imsaħħna HSL2
Il-linja kampjunarja għandha:
— |
iżżomm temperatura ta’ 328 K sa 473 K (55 °C sa 200 °C) mal-ġenb tal-passaġġ, sal-konvertitur C meta jintuża banju tat-tkessiħ B, u sa’ l-analizzatur meta l-banju tat-tkessiħ B ma jintużax. |
— |
tkun magħmula mill-istainless steel jew PTF. |
Linja kampjunarja SL għal CO CO2
Il-linja għandha tkun magħmula mill-PTFE jew mill-istainless steel. Tista’ tkun imsaħħna jew mhux imsaħħna.
Borża fl-isfond BK (fakultattiva; Dijagramma 8 biss)
Għall-kampjunament tal-konċentrazzjonijiet fl-isfond.
Borża tal-kampjunament BG (fakultattiva; Dijagramma 8 CO u CO2 biss)
Għall-kampjunament tal-konċentrazzjonijiet kampjunarji.
Pre-filtru msaħħan F1 (fakultattiv)
It-temperatura għandha tkun l-istess bħal HSL1.
Filtru Msaħħan F2
Il-filtru għandu jneħħi kwalunkwe partikuli solidi mill-kampjun tal-gass qabel l-analizzatur. It-temperatura għandha tkun l-istess bħal HSL1. Il-filtru għandu jinbidel skond kif ikun meħtieġ.
Pompa kampjunarja msaħħna P
Il-pompa għandha tiġi imsaħħna għat-temperatura ta’ HSL1.
HC
Heated Flame Ionisation Detector (HFID) għad-determinazzjoni ta’ l-idrokarbonji. It-temperatura għandha tinżamm 453 K sa 473 K (180 °C ± 200 °C).
CO, CO2
Analizzaturi NDIR għad-determinazzjoni tal-monossidu tal-karbonju u tad-dijossidu tal-karbonju (fakultattivi għad-determinazzjoni tal-proporzjon tad-dilwizzjoni għall-kejl tal-PT).
NO
Analizzatur CLD jew HCLD għad-determinazzjoni ta’ l-ossidi tan-nitroġenu. Jekk jintuża HCLD dan għandu jinżamm f’temperatura ta’ 328 K sa 473 K (55 °C sa 200 °C).
Konvertitur C
Għandu jintuża konvertitur għar-riduzzjoni katalittika ta’ l-NO2 għall-NO qabel l-analiżi fil-CLD jew HCLD.
Banju tat-tkessiħ B (fakultattiv)
Sabiex ikessaħ u jikkondensa l-ilma mill-kampjun ta’ l-exhaust. Il-banju għandu jinżamm f’temperatura ta’ 273 K sa 277 K (0 °C sa 4 °C) bis-silġ jew bir-refriġerazzjoni. Dan huwa fakultattiv jekk l-analizzatur ikun liberu mill-interferenza ta’ l-evaporazzjoni ta’ l-ilma kif determinat fl-Anness III, Appendiċi 5, Taqsimiet 1.9.1 u 1.9.2. Jekk l-ilma jitneħħa permezz tal-kondensazzjoni, it-temperatura tal-gass kampjunarju jew id-dewpoint għandhom jiġu monitorjati fit-trap ta’ l-ilma jew aktar ‘l isfel (downstream). It-temperatura tal-gass kampjunarju jew id-dewpoint ma għandhomx jaqbżu l-280 K (7 °C). Mhumiex permessi dryers kimiċi għat-tneħħija ta’ l-ilma mill-kampjun.
Sensor tat-temperatura T1, T2, T3
Sabiex jimmonitorja t-temperatura tal-fluss tal-gass
Sensor tat-temperatura T4
Sabiex jimmonitorja t-temperatura tal-konvertitur NO2-NO.
Sensor tat-temperatura T5
Sabiex jimmonitorja t-temperatura tal-banju tat-tkessiħ
Misuratur tal-pressjoni G1, G2, G3
Sabiex jimmonitorja l-pressjoni fil-linji kampjunarji.
Regolatur tal-pressjoni R1, R2
Sabiex jikkontrolla l-pressjoni ta’ l-arja u tal-karburant, rispettivament, għall-HFID.
Regolatur tal-pressjoni R3, R4, R5
Sabiex jikkontrolla l-pressjoni fil-linji kampjunarji u l-fluss lill-analizzaturi.
Misuratur tal-fluss FL1, FL2, FL3
Sabiex jimmonitorja r-rata tal-fluss mill-bypass kampjunarju.
Misuratur tal-fluss FL4 sa FL6 (fakultattiv)
Sabiex jimmonitorja l-fluss tar-rata tal-fluss fl-analizzaturi.
Valv selettur V1 sa V5
Valv adattat sabiex jagħżel il-fluss tal-kampjun, jew tal-gass ta’ span jew tal-gass żero għall-analizzaturi.
Valv solenojdi V6, V7
Sabiex iservi ta’ bypass għall-konvertitur NO2-NO.
Valv tal-labra V8
Sabiex jibbilanċja l-fluss mill-konvertitur C NO2-NO u l-bypass.
Valv tal-labra V9, V10
Sabiex jirregola l-flussi lill-analizzaturi.
Valv Toggle (fakultattiv) V11, V12
Sabiex ibattal il-kondensat mill-banju B.
1.3. Analiżi NMHC (Magni tal-Gass li Jaħdmu bl-NG biss)
1.3.1. Metodu Kromatografu tal-Gass (GC, Dijagramma 9)
Meta jintuża l-metodu GC, jiġi injettat volum żgħir misurat ta’ kampjun fuq kolonna analitika minn fejn jinġarr minn gass trasportatur inert. Il-kolonna tissepara komponenti diversi skond il-punti ta’ ebollizzjoni tagħhom sabiex huma jinġarru mill-kolonna f’ħinijiet differenti. Imbaghad dawn jgħaddu minn detector li jagħti sinjal elettriku li jiddependi mill-konċentrazzjoni tagħhom. Billi din mhijiex teknika analitika kontinwa, tista’ tintuża biss flimkien mal-metodu ta’ kampjunament bil-borża kif deskritt fl-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 3.4.2.
Għall-NMHC, għandu jintuża GC awtomatizzat b’FID. Għandu jittieħed il-kampjun tal-gass ta’ l-exhaust f’borża tal-kampjunament li minnha għandha tittieħed parti u li tiġi injettata fil-GC. Il-kampjun jiġi separat f’żewġ partijiet (CH4/Arja/CO u NMHC/CO2/H2O) fuq il-kolonna Porapak. Il-kolonna ta’ l-għarbiel molekulari tissepara CH4 mill-arja u mis-CO qabel ma tgħaddih mill-FID fejn titkejjel il-konċentrazzjoni tiegħu. Jista’ jsir ċiklu komplet mill-injezzjoni ta’ kampjun wieħed sa l-injezzjoni tat-tieni kampjun fi 30 sekonda. Sabiex jiġi determinat l-NMHC, il-konċentrazzjoni CH4 għandha titnaqqas mill-konċentrazzjoni HC totali (ara l-Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1).
Id-Dijagramma 9 turi GC tipiku muntat sabiex jiġi determinat rutinament is-CH4. Jistgħu jintużaw ukoll metodi oħra ta’ GC ibbażati fuq il-ġudizzju tajjeb ta’ l-inġinerija.
Dijagramma 9
Dijagramma tal-fluss għall-analiżi tal-metanu (metodu GC)
Test ta 'immaġniKomponenti tad-Dijagramma 9
Kolonna Porapak PC
Porapak N, 180/300 ìm (50/80 mesh), 610 mm tul × 2,16 mm ID għandu jintuża u jiġi kondizzjonat ta’ l-anqas 12 h f’ 423 K (150 °C) bil-gass trasportatur qabel l-użu tal-bidu.
Kolonna ta’ l-għarbiel molekulari MSC
Tip 13X, 250/350 ìm (45/60 mesh), 1 220 mm tul × 2,16 mm ID għandu jintuża u jiġi kondizzjonat ta’ l-anqas 12 h f’ 423 K (150 °C) bil-gass trasportatur qabel l-użu tal-bidu.
Forn OV
Sabiex iżomm kolonni u valvi f’temperatura stabbli għall-operazzjoni ta’ l-analizzatur, u sabiex jikkondizzjona l-kolonni f’423 K (150 °C).
Anell kampjunarju SLP
Tubatura ta’ l-istainless steel twila suffiċjentement sabiex jinkiseb bejn wieħed u ieħor volum ta’ 1 cm3.
Pompa P
Sabiex twassal il-kampjun sal-kromatografu tal-gass
Dryer D
Għandu jintuża dryer li jkun fih għarbiel molekulari sabiex ineħħi l-ilma u kontaminanti oħra li jistgħu jkunu fil-gass trasportatur.
HC
Flame ionisation detector (FID) sabiex ikejjel il-konċentrazzjoni tal-metanu.
Valv ta’ l-injezzjoni tal-kampjun V1
Sabiex jiġi injettat il-kampjun meħud mill-borża tal-kampjunament mill-SL tad-Dijagramma 8. Għandu jkun ta’ volum żgħir, siġillat kontra t-telf tal-gass, u li jista’ jissaħħan sa’ 423 K (150 °C).
Valv selettur V3
Sabiex jagħżel il-gass ta’ span, jew il-kampjun jew l-ebda fluss.
Valv tal-labra V2, V4, V5, V6, V7, V8
Sabiex jirregola l-flussi fis-sistema.
Regolatur tal-pressjoni R1, R2, R3
Sabiex jikkontrolla l-flussi tal-karburant (= gass trasportatur), tal-kampjun, u ta’ l-arja, rispettivament.
Tubu kapillari tal-fluss FC
Sabiex jikkontrolla r-rata tal-fluss ta’ l-arja għall-FID
Misuratur tal-pressjoni G1, G2, G3
Sabiex jikkontrolla l-flussi tal-karburant (= gass trasportatur), tal-kampjun, u ta’ l-arja, rispettivament.
Filtru F1, F2, F3, F4, F5
Filtri metalliċi sintered sabiex iżomm it-trab milli jidħol fil-pompa jew fl-istrument.
FL1
Sabiex ikejjel ir-rata tal-fluss kampjunarju mill-bypass.
1.3.2. Metodu tan-Non Methane Cutter (NMC, Dijagramma 10)
Il-cutter jossida l-idrokarbonji kollha għajr CH4 sa CO2 u H2O, sabiex meta l-kampjun jiġi mgħoddi mill-NMC, l-FID isib biss is-CH4. Jekk jintuża kampjunament bil-borża, għandha tiġi installata sistema ta’ devjazzjoni tal-fluss fl-SL (ara t-Taqsima 1.2, Dijagramma 8) li biha l-fluss jista’ alternattivament jiġi mgħoddi minn jew madwar il-cutter skond il-parti ta’ fuq tad-Dijagramma 10. Għall-kejl bl-NMHC, iż-żewġ valuri (HC u CH4) għandhom jiġu osservati fuq l-FID u reġistrati. Jekk jintuża l-metodu ta’ l-integrazzjoni, għandu jiġi installat NMC in-line ma’ FID ieħor parallelament mal-FID regolari fl-HSL1 (ara t-Taqsima 1.2, Dijagramma 8) skond il-parti ta’ isfel tad-Dijagramma 10. Għall-kejl bl-NMHC, il-valuri taż-żewġ FID (HC u CH4) għandhom jiġu osservati u reġistrati.
Il-cutter għandu jiġi karatterizzat f’600 K (327 °C) jew aktar qabel l-operazzjoni tat-test fir-rigward ta’ l-effett katalitiku tiegħu fuq CH4 u C2H6 f’valuri H2O rappreżentattivi tal-kondizzjonijiet tal-fluss ta’ l-exhaust. Id-dewpoint u l-livell O2 tal-fluss ta’ l-exhaust li ttieħed il-kampjun tiegħu għandhom ikunu magħrufa. Ir-reazzjoni relattiva tal-FID għas-CH4 għandha tiġi reġistrata (ara l-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 3.3.4).
Dijagramma 10
Dijagramma tal-fluss għall-analiżi tal-metanu permezz tan-Non Methane Cutter (NMC)
Test ta 'immaġniKomponenti tad-Dijagramma 10
Non Methane Cutter NMC
Sabiex jossida l-idrokarbonji kollha għajr il-metanu.
HC
Heated flame ionisation detector (HFID) sabiex ikejjel il-konċentrazzjonijiet HC u CH4. It-temperatura għandha tinżamm 453 K sa 473 K (180 °C ± 200 °C).
Valv selettur V1
Sabiex jagħżel il-gass tal-kampjun, il-gass żero u l-gass ta’ span. V1 huwa identiku għal V2 tad-Dijagramma 8.
Valv solenojdi V2, V3
Sabiex iservi bħala bypass għall-NMC
Valv tal-labra V4
Sabiex jibbilanċja l-fluss mill-NMC u l-bypass.
Regolatur tal-pressjoni R1
Sabiex jikkontrolla l-pressjoni fil-linja kampjunarja u l-fluss lill-HFID. R1 huwa identiku għal R3 tad-Dijagramma 8.
FL1 Misuratur tal-fluss
Sabiex ikejjel ir-rata tal-fluss kampjunarju mill-bypass. FL1 huwa identiku għall-FL2 tad-Dijagramma 8.
2. DILWIZZJONI TAL-GASS TA’ L-EXHAUST U DETERMINAZZJONI TAL-PARTIKULATI
2.1. Introduzzjoni
It-Taqsimiet 2.2, 2.3 u 2.4 u d-Dijagrammi 11 sa 22 fihom deskrizzjonijiet dettaljati tas-sistemi ta’ dilwizzjoni u kampjunarji rakkomandati. Billi diversi konfigurazzjonijiet jistgħu jipproduċu riżultati ekwivalenti, ma hemmx il-ħtieġa ta’ konformità eżatta ma’ dawn id-Dijagrammi. Jistgħu jintużaw komponenti addizzjonali bħal strumenti, valvi, solenojdi, pompi u swiċċijiet sabiex jipprovdu tagħrif addizzjonali u jikkordinaw il-funzjonijiet tas-sistemi komponenti. Komponenti oħra li mhumiex meħtieġa sabiex tinżamm l-akkuratezza f’ċerti sistemi, jistgħu jiġu esklużi jekk l-esklużjoni tagħhom tkun ibbażata fuq ġudizzju tajjeb ta’ l-inġinerija.
2.2. Sistema ta’ Dilwizzjoni ta’ Fluss Parzjali
Deskrizzjoni ta’ sistema ta’ dilwizzjoni tinsab fid-Dijagrammi 11 sa 19 ibbażata fuq id-dilwizzjoni ta’ parti tal-fluss ta’ l-exhaust. Id-diviżjoni tal-fluss ta’ l-exhaust u l-proċess ta’ dilwizzjoni li ġej jistgħu jsiru b’tipi differenti ta’ sistema ta’ dilwizzjoni. Għall-ġbir sussegwenti tal-partikulati, il-gass kollu ta’ l-exhaust dilwit jew proporzjon biss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit jiġi mgħoddi lis-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (Taqsima 2.4, Dijagramma 21). L-ewwel metodu jissejjaħ tip tal-kampjunament totali, it-tieni metodu jissejjaħ tip ta’ kampjunament frazzjonarju.
Il-kalkolu tal-proporzjon tad-dilwizzjoni jiddependi fuq it-tip tas-sistema wżata. It-tipi li ġejjin huma rakkomandati:
Sistemi isokinetiċi (Dijagrammi 11, 12)
B’dawn is-sistemi, il-fluss fit-tubu tat-trasferiment jitqabbel mal-fluss tal-massa ta’ l-exhaust skond il-veloċità u/jew il-pressjoni tal-gass, u għaldaqstant jinħtieġ fluss ta’ l-exhaust mhux ostakolat u uniformi mas-sonda kampjunarja. Normalment dan jinkiseb bl-użu ta’ resonatur u b’tubu ta’ approċċ dritt ‘il fuq (upstream) mill-punt tal-kampjunament. Il-proporzjon tad-diviżjoni imbagħad jiġi kalkolat minn valuri li jistgħu jitkejlu faċilment bħad-dijametri tat-tubi. Ta’ min jinnota li l-isokinetika tintuża biss għat-tqabbil tal-kondizzjonijiet tal-fluss u mhux għat-tqabbil tad-distribuzzjoni tad-daqs. Din ta’ l-aħħar mhijiex tipikament meħtieġa, għaliex il-partikulati huma suffiċjentement żgħar sabiex isegwu l-korsi tal-fluwidu.
Sistemi kontrollati mill-fluss bil-kejl tal-konċentrazzjoni (Dijagrammi 13 sa 17)
B’dawn is-sistemi, jittieħed kampjun mill-fluss tal-massa tal-exhaust billi jiġu aġġustati l-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni u l-fluss totali ta’ l-exhaust dilwit. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi determinat mill-konċentrazzjonijiet ta’ gassijiet tracer, bħal CO2 jew NOx li jseħħu b’mod naturali fl-exhaust tal-magna. Il-konċentrazzjonijiet fil-gass ta’ l-exhaust dilwit u fl-arja tad-dilwizzjoni jiġu mkejla, filwaqt li l-konċentrazzjoni fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jistgħu jitkejlu direttament jew determinati mill-fluss tal-karburant u mill-ekwazzjoni tal-bilanċ tal-karbonju, jekk tkun magħrufa l-kompożizzjoni tal-karburant. Is-sistemi jistgħu jiġu kontrollati bil-proporzjon kalkolat tad-dilwizzjoni (Dijagrammi 13, 14) jew bil-fluss fit-tubu tat-trasferiment (Dijagrammi 12, 13, 14).
Sistemi kontrollati mill-fluss bil-kejl tal-fluss (Dijagrammi 18, 19)
B’dawn is-sistemi, jittieħed kampjun mill-fluss tal-massa tal-exhaust billi jiġi regolat il-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni u l-fluss totali ta’ l-exhaust dilwit. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi determinat mid-differenza taż-żewġ rati ta’ flussi. Hija meħtieġa l-kalibrazzjoni korretta tal-misuraturi tal-fluss relattivament għal xulxin, billi l-kobor relattiv taż-żewġ rati ta’ fluss jista’ jwassal għal żbalji sinifikanti fi proporżjonijiet ogħla tad-dilwizzjoni (ta’ 15 u aktar). Il-kontroll tal-fluss huwa sempliċi billi r-rata tal-fluss ta’ l-exhaust dilwit tinżamm kostanti u r-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni tiġi varjata, jekk ikun hemm bżonn.
Meta jintużaw sistemi ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali, għandha tingħata attenzjoni sabiex jiġu evitati problemi potenzjali ta’ telf ta’ partikulati fit-tubu tat-trasferiment, u għandu jiġi żgurat li jittieħed kampjun rappreżentattiv mill-exhaust tal-magna, u li jiġi determinat il-proporzjon tad-diviżjoni. Is-sistemi deskritti jagħtu attenzjoni għal dawn iż-żoni kritiċi.
Dijagramma 11
Sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss parzjali b’sonda isokinetika u kampjunament frazzjonarju (kontroll SB)
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mit-tubu tat-trasferiment TT b’sonda kampjunarja isokinetika ISP. Il-pressjoni divrenzjali tal-gass ta’ l-exhaust bejn il-pajp ta’ l-exhaust u l-inlet għas-sonda titkejjel bil-pressure transducer DPT. Dan is-sinjal jiġi trasmess lill-kontrollur tal-fluss FC1 li jikkontrolla s-suction blower SB sabiex iżomm pressjoni divrenzjali ta’ żero fil-ponta tas-sonda. Taħt dawn il-kondizzjonijiet, il-veloċitajiet tal-gass ta’ l-exhaust fl-EP u l-ISP huma identiċi, u l-fluss mill-ISP u t-TT huwa frazzjoni kostanti (diviża) tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust. Il-proporzjon tad-diviżjoni huwa determinat miż-żoni cross section ta’ EP u ISP. Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni titkejjel bl-istrument tal-kejl tal-fluss FM1. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi kalkolat mir-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni u l-proporzjon tad-diviżjoni.
Dijagramma 12
Sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali b’sonda isokinetika u b’kampjunament frazzjonarju (kontroll PB)
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mit-tubu tat-trasferiment TT b’sonda kampjunarja isokinetika ISP. Il-pressjoni divrenzjali tal-gass ta’ l-exhaust bejn il-pajp ta’ l-exhaust u l-inlet għas-sonda titkejjel bil-pressure transducer DPT. Dan is-sinjal jiġi trasmess lill-kontrollur tal-fluss FC1 li jikkontrolla l-pressure blower PB sabiex iżomm pressjoni divrenzjali ta’ żero fil-ponta tas-sonda. Dan isir billi tittieħed frazzjoni żgħira ta’ l-arja tad-dilwizzjoni li r-rata tal-fluss tiegħu tkun diġa tkejlet bil-misuratur tal-fluss FM1, u tiġi mgħoddija lit-TT permezz ta’ orifizju pnewmatiku. Taħt dawn il-kondizzjonijiet, il-veloċitajiet tal-gass ta’ l-exhaust fl-EP u l-ISP ikunu identiċi, u l-fluss mill-ISP u TT ikun frazzjoni kostanti (diviża) tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust. Il-proporzjon tad-diviżjoni jiġi determinat miż-żoni cross section ta’ EP u ISP. L-arja tad-dilwizzjoni tinġibed mid-DT mis-suction blower SB, u r-rata tal-fluss titkejjel bl-FM1 fl-inlet għad-DT. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi kalkolat mir-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni u mill-proporzjon tad-diviżjoni.
Dijagramma 13
Sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali b’kejl tal-konċentrazzjoni CO2 jew NOx u b’kampjunament frazzjonarju
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mis-sonda kampjunarja SP u mit-tubu tat-trasferiment TT. Il-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer (CO2 jew NOx) jitkejlu fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat u dilwit kif ukoll fl-arja tad-dilwizzjoni bl-analizzatur(i) tal-gass ta’ l-exhaust EGA. Dawn is-sinjali jiġu trasmessi lill-kontrollur tal-fluss FC2 li jikkontrolla l-pressure blower PB jew is-suction blower SB sabiex tinżamm id-diviżjoni mixtieqa ta’ l-exhaust u l-proporzjon tad-dilwizzjoni fid-DT. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi kalkolat mill-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat, mill-gass ta’ l-exhaust dilwit, u mill-arja tad-dilwizzjoni.
Dijagramma 14
Sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali b’kejl tal-konċentrazzjoni CO2, bil-bilanċ tal-karbonju u b’kampjunament totali
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mis-sonda kampjunarja SP u mit-tubu tat-trasferiment TT. Il-konċentrazzjonijiet CO2 jitkejlu fil-gass ta’ l-exhaust dilwit u fl-arja tad-dilwizzjoni bl-analizzatur(i) tal-gass ta’ l-exhaust EGA. Is-sinjali CO2 u l-fluss tal-karburant GFUEL jiġu trasmessi lill-kontrollur tal-fluss FC2, jew il-kontrollur tal-fluss FC3 tas-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (ara d-Dijagramma 21). FC2 jikkontrolla l-pressure blower PB, FC3 jikkontrolla l-pompa kampjunarja P (ara d-Dijagramma 21), u b’hekk jiġu modifikati l-flussi lis-sistema u ‘l barra minnha sabiex tinżamm id-diviżjoni ta’ l-exhaust u l-proporzjon tad-dilwizzjoni fid-DT mixtieqa. Il-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi kalkolat mill-konċentrazzjonijiet CO2 u GFUEL bl-użu tal-preżunzjoni tal-bilanċ tal-karbonju.
Dijagramma 15
Sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss parzjali b’tubu venturi singolu, bil-kejl tal-konċentrazzjoni u b’kampjunament frazzjonarju
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mis-sonda kampjunarja SP u mit-tubu tat-trasferiment TT minħabba l-pressjoni negattiva maħluqa mill-venturi VN fid-DT. Ir-rata tal-fluss tal-gass mit-TT tiddependi fuq l-iskambju tal-momentum fiż-żona tal-venturi, u hija għaldaqstant affettwata mit-temperatura assoluta tal-gass fl-exit tat-TT. Bħala konsegwenza, id-diviżjoni ta’ l-exhaust għal rata partikolari ta’ fluss fil-passaġġ mhijiex kostanti, u l-proporzjon tad-dilwizzjoni b’tagħbija ‘baxxa’ huwa ftit anqas milli b’tagħbija ‘għolja’. Il-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer (CO2 jew NOx) jitkejlu fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat, fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, u fl-arja tad-dilwizzjoni bl-analizzatur(i) tal-gass ta’ l-exhaust EGA, u l-proporzjon tad-dilwizzjoni jiġi kalkolat mill-valuri hekk imkejla.
Dijagramma 16
Sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali b’venturi doppji jew orifizju doppju, bil-kejl tal-konċentrazzjoni u b’kampjunament frazzjonarju
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mis-sonda kampjunarja SP u mit-tubu tat-trasferiment TT permezz ta’ divisur tal-fluss li jkun fih sett ta’ orifizji jew venturi. L-ewwel wieħed (FD1) ikun jinsab fl-EP, it-tieni wieħed (FD2) fit-TT. Addizzjonalment, huma meħtieġa żewġ valvi ta’ kontroll tal-pressjoni (PCV1 u PCV2) sabiex iżommu d-diviżjoni ta’ l-exhaust kostanti billi jikkontrollaw il-kontropressjoni fl-EP u l-pressjoni fid-DT. Il-PCV1 jinsab ‘l isfel (donstream) ta’ l-SP fl-EP, il-PCV2 bejn il-pressure blower PB u d-DT. Il-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer (CO2 jew NOx) jitkejlu fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat, fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, u fl-arja tad-dilwizzjoni bl-analizzatur(i) tal-gass ta’ l-exhaust EGA. Dawn ikunu meħtieġa għall-kontroll tad-diviżjoni ta’ l-exhaust, u jistgħu jintużaw sabiex jaġġustaw il-PCV1 u l-PCV2 għall-kontroll preċiż tad-diviżjoni. Ir-rata tad-dilwizzjoni tiġi kalkolata mill-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer.
Dijagramma 17
Sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss parzjali b’diviżjoni permezz ta’ tubatura multipla, bil-kejl tal-konċentrazzjoni u b’kampjunament frazzjonarju
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT fit-tubu tat-trasferiment TT b’divisur tal-fluss FD3 li jkun fih numru ta’ tubi ta’ l-istess daqs (l-istess dijametru, tul u bend radius) installati fl-EP. Il-gass ta’ l-exhaust minn wieħed minn dawn it-tubi jitwassal għand id-DT, u l-gass ta’ l-exhaust mill-bqija tat-tubi jgħaddi mill-kompartiment tad-damping DC. Għaldaqstant, id-diviżjoni ta’ l-exhaust tiġi determinata min-numru totali tat-tubi. Il-kontroll kostanti tad-diviżjoni jeħtieġ pressjoni divrenzjali ta’ żero bejn id-DC u l-outlet tat-TT, bil-pressure transducer DPT. Tinkiseb pressjoni divrenzjali ta’ żero billi tiġi injettata arja friskja fid-DT fl-outlet tat-TT. Il-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer (CO2 jew NOx) jitkejlu fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat, fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, u l-arja tad-dilwizzjoni bl-analizzatur(i) tal-gass ta’ l-exhaust EGA. Dawn ikunu meħtieġa għall-kontroll tad-diviżjoni ta’ l-exhaust, u jistgħu jintużaw sabiex jikkontrollaw ir-rata tal-fluss ta’ l-arja ta’ l-injezzjoni għall-kontroll preċiż tad-diviżjoni. Ir-rata tad-dilwizzjoni tiġi kalkolata mill-konċentrazzjonijiet tal-gass tracer.
Dijagramma 18
Sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali bil-kontroll tal-fluss u b’kampjunament totali
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mis-sonda kampjunarja SP u mit-tubu tat-trasferiment TT. Il-fluss totali mill-passaġġ jiġi aġġustat bil-kontrollur tal-fluss FC3 u bil-pompa kampjunarja P tas-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (ara d-Dijagramma 18). Il-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni jiġi kontrollat mill-kontrollur tal-fluss FC2, li jista’ juża GEXHW, GAIRW, jew GFUEL bħala sinjali ta’ kmand, għad-diviżjoni mixtieqa ta’ l-exhaust . Il-fluss tal-kampjun fid-DT huwa d-differenza tal-fluss totali u l-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni. Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni titkejjel bil-misuratur tal-fluss FM1, ir-rata tal-fluss totali bil-misuratur tal-fluss FM3 tas-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (ara d-Dijagramma 21). Ir-rata tad-dilwizzjoni tiġi kalkolata minn dawn iż-żewġ rati ta’ fluss.
Dijagramma 19
Sistema ta’ dilwizzjoni tal-fluss parzjali bil-kontroll tal-fluss u b’kampjunament frazzjonarju
Test ta 'immaġniIl-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi trasferit mill-pajp ta’ l-exhaust EP lill-passaġġ tad-dilwit DT mis-sonda kampjunarja SP u mit-tubu tat-trasferiment TT. Id-diviżjoni ta’ l-exhaust u l-fluss fid-DT jiġu kontrollati mill-kontrollur tal-fluss FC2 li jaġġusta l-flussi (jew veloċitajiet) tal-pressure blower PB u s-suction blower SB, skond kif meħtieġ. Dan ikun possibbli għaliex il-kampjun li jittieħed bis-sistema tal-kampjunament tal-partikulati jiġi ritornat fid-DT. Il-GEXHW, GAIRW, jew GFUEL jistgħu jintużaw bħala sinjali ta’ kmand għall-FC2. Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni titkejjel bil-misuratur tal-fluss FM1, il-fluss totali bil-misuratur tal-fluss FM2. Ir-rata tad-dilwizzjoni tiġi kalkolata minn dawn iż-żewġ rati ta’ fluss.
2.2.1. Komponenti tad-Dijagrammi 11 sa 19
Pajp ta’ l-exhaust EP
Il-pajp ta’ l-exhaust jista’ jkun iżolat. Sabiex titnaqqas l-inerzja termali tal-pajp ta’ l-exhaust huwa rakkomandat proporzjon ħxuna-dijametru ta’ 0,015 jew inqas. L-użu ta’ taqsimiet flessibbli għandu jkun limitat għal proporzjon ta’ dijametru ta’ 12 jew anqas. In-numru tal-liwjiet għandu jkun minimu sabiex titnaqqas id-depożizzjoni inerzjali. Jekk is-sistema tinkludi silencer tat-test, dan ukoll jista’ jiġi iżolat.
Għal sistema isokinetika, il-pajp ta’ l-exhaust ma għandux ikollu elbows, liwjiet u tibdiliet f’daqqa fid-dijametru għal ta’ l-anqas 6 dijametri tal-pajp ‘il fuq (upstream) u 3 dijametri tal-pajp ‘l isfel (downstream) mill-ponta tas-sonda. Il-veloċità tal-gass fiż-żona tal-kampjunament għandha tkun ogħla minn 10 m/s għajr fil-modalità ta’ l-idling. L-oxxillazzjonijiet tal-pressjoni tal-gass ta’ l-exhaust ma għandhomx jaqbżu ± 500 Pa mill-medju. Kwalunkwe miżura sabiex jitnaqqsu l-oxxillazzjonijiet tal-pressjoni lil hinn mill-użu ta’ sistema ta’ l-exhaust tat-tip chassis (inklużi s-silencer u l-istrumenti ta’ l-aftertreatment) ma għandhiex tbiddel il-prestazzjoni tal-magna jew toħloq depożizzjoni tal-partikulati.
Għas-sistemi b’sonda isokinetika, huwa rakkomandat pajp dritt ta’ 6 dijametri ta’ pajp ‘il fuq u 3 dijametri ta’ pajp ‘l isfel mill-ponta tas-sonda.
Sonda kampjunarja SP (Dijagrammi 10, 14, 15, 16, 18, 19)
Id-dijametru intern minimu għandu jkun ta’ 4 mm. Il-proporzjon tad-dijametru minimu bejn il-pajp ta’ l-exhaust u s-sonda għandu jkun ta’ 4. Is-sonda għandha tkun tubu miftuħ iħares ‘il fuq fil-linja taċ-ċentru tal-pajp ta’ l-exhaust, jew sonda pluri-perforata kif deskritt taħt SP1 fit-Taqsima 1.2.1, Dijagramma 5.
Sonda kampjunarja isokinetika ISP (Dijagrammi 11, 12)
Is-sonda kampjunarja isokinetika għandha tiġi installata tħares ‘il fuq fil-linja taċ-ċentru tal-pajp ta’ l-exhaust bil-kondizzjonijiet tal-fluss li huma stipulati fit-taqsima EP sodisfatti, u għandha tiġi proġettata sabiex tipprovdi kampjun proporzjonali tal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat. Id-dijametru intern minimu għandu jkun ta’ 12 mm.
Hija meħtieġa sistema ta’ kontroll għad-diviżjoni ta’ l-exhaust isokinetiku billi tinżamm pressjoni divrenzjali ta’ żero bejn l-EP u l-ISP. Taħt dawn il-kondizzjonijiet, il-veloċitajiet tal-gass ta’ l-exhaust fl-EP u l-ISP huma identiċi u l-fluss tal-massa mill-ISP huwa frazzjoni kostanti tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust. L-ISP għandu jkun konness ma’ pressure transducer divrenzjali DPT. Il-kontroll li jipprovdi pressjoni divrenzjali ta’ żero bejn l-EP u l-ISP isir mal-kontrollur tal-fluss FC1.
Divisur tal-fluss FD1, FD2 (Dijagramma 16)
Jiġi installat sett ta’ venturini jew orifizji fil-pajp ta’ l-exhaust EP u fit-tubu tat-trasferiment TT, rispettivament, sabiex jipprovdi kampjun proporzjonali tal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat. Hija meħtieġa sistema ta’ kontroll li jkun fiha żewġ valvi ta’ kontroll tal-pressjoni PCV1 u PCV2 għad-diviżjoni proporzjonali bil-kontroll tal-pressjonijiet fl-EP u fid-DT.
FD3 Divisur il-fluss (Dijagramma 17)
Jiġi installat sett ta’ tubi (unità ta’ tubatura multipla) fil-pajp ta’ l-exhaust EP sabiex jipprovdi kampjun proporzjonali tal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat. Wieħed mit-tubi jgħaddi l-gass ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit DT, filwaqt li t-tubi l-oħra jitfgħu gass ta’ l-exhaust lejn kompartiment tad-damping DC. It-tubi għandhom ikollhom l-istess dimensjonijiet (l-istess dijametru, tul u bend radius), sabiex id-diviżjoni ta’ l-exhaust tiddependi fuq in-numru totali tat-tubi. Tinħtieġ sistema ta’ kontroll għad-diviżjoni proporzjonali billi tinżamm pressjoni divrenzjali ta’ żero bejn l-exit ta’ l-unità ta’ tubatura multipla fid-DC u l-exit tat-TT. Taħt dawn il-kondizzjonijiet, il-veloċitajiet tal-gass ta’ l-exhaust fl-EP u l-FD3 huma proporzjonali, u l-fluss mill-ISP u t-TT huwa frazzjoni kostanti tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust. Iż-żewġ punti għandhom ikunu konnessi ma’ pressure transducer divrenzjali DPT. Il-kontroll li jipprovdi pressjoni divrenzjali ta’ żero jsir mal-kontrollur tal-fluss FC1.
Analizzatur tal-gass ta’ l-exhaust EGA (Dijagrammi 13, 14, 15, 16, 17)
Jistgħu jintużaw analizzaturi tas-CO2 jew ta’ l-NOx (bil-metodu ta’ bilanċ tal-karbonju CO2 biss). L-analizzaturi għandhom jiġu kalibrati bħall-analizzaturi għall-kejl ta’ l-emissjonijiet gassużi. Analizzatur wieħed jew diversi jistgħu jintużaw sabiex jistabbilixxu d-differenzi fil-konċentrazzjonijiet. L-akkuratezza tas-sistemi ta’ kejl għandha tkun tali li l-akkuratezza ta’ GEDFW,i tkun fil-limiti ta’ ± 4 %.
Tubu tat-trasferiment TT (Dijagrammi 11 sa 19)
It-tubu tat-trasferiment għandu jkun:
— |
l-iqsar possibbli, iżda mhux aktar minn 5 m fit-tul, |
— |
ugwali għal jew ikbar mid-dijametru tas-sonda, iżda mhux aktar minn 25 mm fid-dijametru, |
— |
jagħti fil-linja taċ-ċentru tal-passaġġ tad-dilwit u jipponta ‘l isfel. |
Jekk it-tubu ikun twil metru wieħed jew anqas, għandu jkun iżolat b’materjal ta’ konduttività termali massima ta’ 0,05 W/m*K bi ħxuna ta’ iżolament radjali li tikkorrispondi għad-dijametru tas-sonda. Jekk it-tubu huwa itwal minn metru, għandu jkun iżolat u msaħħan għat-temperatura minima mal-ħitan ta’ 523 K (250 °C).
Pressure transducer divrenzjali DPT (Dijagrammi 11, 12, 17)
Il-pressure transducer divrenzjali għandu jkollu medda ta’ ± 500 Pa jew anqas.
Kontrollur tal-fluss FC1 (Dijagrammi 11, 12, 17)
Għas-sistemi isokinetiċi (Dijagrammi 11, 12), huwa neċessarju kontrollur tal-fluss sabiex iżomm pressjoni divrenzjali ta’ żero bejn l-EP u l-ISP. L-aġġustament jista’ jsir billi:
(a) |
jkunu kontrollati l-veloċità jew il-fluss tas-suction blower SB u jinżammu kostanti l-veloċità jew il-fluss tal-pressure blower PB matul kull modalità (Dijagramma 11); jew |
(b) |
jiġi aġġustat is-suction blower SB għal fluss kostanti tal-massa tal-gass ta’ l-exhaust dilwit, u jkun kontrollat il-fluss tal-pressure blower PB, u għaldaqstant il-fluss tal-kampjun ta’ l-exhaust f’reġjun fit-tarf tat-tubu tat-trasferiment TT (Dijagramma 12). |
Fil-każ ta’ sistema kontrollata bil-pressjoni, l-erroneità li tibqa’ fl-anell tal-kontroll ma għandhiex taqbeż ± 3 Pa. L-oxxillazzjonijiet tal-pressjoni fil-passaġġ tad-dilwit ma għandhomx jaqbżu ± 250 Pa mill-medju.
Għal sistema ta’ tubatura multipla(Dijagramma 17), hemm il-ħtieġa ta’ kontrollur tal-fluss għad-diviżjoni proporzjonali ta’ l-exhaust sabiex tinżamm pressjoni divrenzjali ta’ żero bejn l-exit ta’ l-unità tat-tubatura multiplau l-exit tat-TT. L-aġġustament isir bil-kontroll tar-rata ta’ l-injezzjoni tal-fluss ta’ l-arja fid-DT fl-exit tat-TT.
Valv ta’ kontroll bil-pressjoni PCV1, PCV2 (Dijagramma 16)
Huma meħtieġa żewġ valvi tal-kontroll bil-pressjoni għas-sistema ta’ żewġ venturi/żewġ orifizji għad-diviżjoni proporzjonali tal-fluss bil-kontroll tal-kontropressjoni ta’ l-EP u l-pressjoni f’DT. Il-valvi għandhom ikunu ‘l isfel mill-SP fl-EP u bejn il-PB u d-DT.
Kompartiment tad-Damping (Dijagramma 17)
Għandu jkun installat kompartiment tad-damping fl-exit ta’ l-unità tat-tubatura multiplasabiex jiġu minimizzati l-oxxillazzjonijiet tal-pressjoni fil-pajp ta’ l-exhaust EP.
Venturi VN (Dijagramma 15)
Jiġi installat tubu venturi fil-passaġġ tad-dilwit DT sabiex jipprovdi pressjoni negattiva fir-reġjun ta’ l-exit tat-tubu tat-trasferiment TT. Ir-rata tal-fluss tal-gass mit-TT tiġi determinata mill-iskambju tal-momentum fiż-żona tal-venturi, u tkun bażikament proporzjonali għar-rata tal-fluss tal-pressure blower PB li twassal għall-proporzjon kostanti ta’ dilwizzjoni. Billi l-iskambju tal-momentum ikun affettwat mit-temperatura fl-exit tat-TT u mid-differenza fil-pressjoni bejn l-EP u d-DT, il-proporzjon attwali ta’ dilwizzjoni ikun ftit anqas b’tagħbija ‘baxxa’ milli b’tagħbija ‘għolja’.
Kontrollur tal-fluss FC2 (Dijagrammi 13, 14, 18, 19, fakultattiv)
Jista’ jintuża kontrollur tal-fluss sabiex jikkontrolla l-fluss tal-pressure blower PB u/jew tas-suction blower SB. Jista’ jkun imqabbad mas-sinjali tal-fluss ta’ l-exhaust, ta’ l-arja ta’ l-intake jew tal-karburant u/jew mas-sinjali divrenzjali ta’ CO2 jew NOx. Fl-użu ta’ provvista ta’ arja pressata (Dijagramma 18), FC2 jikkontrolla l-fluss ta’ l-arja direttament.
Misuratur tal-fluss FM1 (Dijagrammi 11, 12, 18, 19)
Misuratur tal-gass jew strumentazzjoni oħra tal-fluss sabiex jitkejjel il-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni. FM1 huwa fakultattiv jekk il-pressure blower PB ikun kalibrat sabiex ikejjel il-fluss.
Misuratur tal-fluss FM2 (Dijagramma 19)
Misuratur tal-gass jew strumentazzjoni oħra tal-fluss sabiex jitkejjel il-fluss ta’ l-exhaust dilwit. FM2 ikun fakultattiv jekk is-suction blower SB ikun kalibrat sabiex jitkejjel il-fluss.
Pressure blower PB (Dijagrammi 11, 12, 13, 14, 15, 16, 19)
Sabiex isir kontroll tar-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, il-PB jista’ jkun konness mal-kontrolluri FC1 jew FC2 tal-fluss. Il-PB mhuwiex meħtieġ meta jintuża butterfly valve. Il-PB jista’ jintuża sabiex jitkejjel il-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, jekk ikun kalibrat.
Suction blower SB (Dijagrammi 11, 12, 13, 16, 17, 19)
Għas-sistemi tal-kampjunament frazzjonarju biss. L-SB jista’ jintuża sabiex jitkejjel il-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit, jekk ikun kalibrat.
Filtru ta’ l-arja tad-dilwizzjoni DAF (Dijagrammi 11 sa 19)
Huwa rakkomandat li l-arja tad-dilwizzjoni tkun filtrata u charcoal scrubbed sabiex jiġu eliminati l-idrokarbonji ta’ l-isfond. Fuq talba tal-fabbrikanti tal-magna għandu jittieħed kampjun ta’ l-arja tad-dilwizzjoni skond il-prattika tajba fl-inġinerija sabiex jiġu determinati l-livelli tal-partikulati ta’ l-isfond, li jistgħu imbagħad jitnaqqsu mill-valuri mkejla fl-exhaust dilwit.
Passaġġ (tunnel) tad-dilwit DT (Dijagrammi 11 sa 19)
Il-passaġġ tad-dilwit:
— |
għandu jkollu tul suffiċjenti sabiex jikkawża taħlit komplet ta’ l-exhaust u l-arja tad-dilwizzjoni taħt kondizzjonijiet tal-fluss turbulenti; |
— |
għandu jkun magħmul mill-istainless steel bi:
|
— |
jkollu dijametru ta’ l-anqas 75 mm għat-tip tal-kampjunament frazzjonarju; |
— |
huwa rakokmandat li jkollu dijametru ta’ l-anqas 25 mm għat-tip tal-kampjunament totali; |
— |
jista’ jissaħħan għal temperatura ta’ mhux aktar minn 325 K (52 °C) mal-ġnub tiegħu b’tisħin dirett jew tisħin minn qabel ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, sakemm it-temperatura ta’ l-arja ma taqbiżx 325 K (52 °C) qabel l-introduzzjoni ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit; |
— |
jista’ jkun iżolat. |
L-exhaust tal-magna għandu jitħallat sewwa ma’ l-arja tad-dilwizzjoni. Għas-sistemi tal-kampjunament frazzjonarju, il-kwalità tat-taħlit għandha tkun kontrollata wara l-ewwel operazzjoni permezz ta’ profil CO2 tal-passaġġ bil-magna taħdem (ta’ l-inqas erba’ punti ta’ kejl spazjati b’mod ugwali). Jekk ikun hemm bżonn, jista’ jintuża orifizju tat-taħlit.
Nota: Jekk it-temperatura ambjentali fil-viċinanza tal-passaġġ tad-dilwit (DT) tkun taħt 293K (20 °C), għandha tittieħed il-prekawzjoni li jkun evitat it-telf tal-partikulati fuq il-ġnub friski tal-passaġġ tad-dilwit. Għaldaqstant, it-tisħin u/jew l-iżolament tal-passaġġ fil-limiti mogħtija hawn fuq huma rakkomandati.
F’kondizzjonijiet ta’ tagħbijiet ‘għolja’ tal-magna, il-passaġġ jista’ jiġi mkessaħ b’mezzi mhux aggressivi bħal fann li jdur, sakemm it-temperatura tal-mezz tat-tkessiħ ma tkunx taħt 293K (20 °C).
Heat exchanger HE (Dijagrammi 16, 17)
Il-Heat exchanger għandu jkollu kapaċità suffiċjenti sabiex iżomm it-temperatura fl-inlet tas-suction blower SB fil-limiti ta’ ± 11K tat-temperatura operattiva medja osservata matul it-test.
2.3. Sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ
Sistema ta’ dilwizzjoni hija deskritta fid-Dijagramma 20 ibbażata fuq id-dilwizzjoni ta’ l-exhaust totali bl-użu tal-kunċett ta’ kampjunament kostanti tal-volum (Constant volume sampling) CVS. Il-volum totali tat-taħlita ta’ l-exhaust u l-arja tad-dilwizzjoni għandu jitkejjel. Tista’ tintuża is-sistema PDP jew CFV.
Għall-ġbir sussegwenti tal-partikulati, jiġi mgħoddi kampjun tal-gass ta’ l-exhaust dilwit lis-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (Taqsima 2.4, Dijagrammi 21u 22). Jekk dan isir direttament, jissejjaħ dilwizzjoni singola. Jekk il-kampjun ikun dilwit darba oħra fil-passaġġ sekondarju tad-dilwit, jissejjaħ dilwizzjoni doppja. Dan huwa utli, jekk ir-rekwiżit tat-temperatura tal-wiċċ tal-filtru ma jkunx jista’ jiġi sodisfatt b’dilwizzjoni waħda. Għalkemm hija parzjalment sistema ta’ dilwizzjoni, is-sistema ta’ dilwizzjoni doppja hija deskritta bħala modifika tas-sistema tal-kampjunament tal-partikulati fit-Taqsima 2.4, Dijagramma 22, billi taqsam il-biċċa l-kbira tal-partijiet ma’ sistema tipika tal-kampjunament tal-partikulati.
Dijagramma 20
Sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ
Test ta 'immaġniL-ammont totali tal-gass ta’ l-exhaust mhux trattat jiġi mħallat fil-passaġġ tad-dilwit DT ma’ l-arja tad-dilwizzjoni. Ir-rata tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit titkejjel b’Positive Displacement Pumb PDP jew b’Venturi tal-Fluss Kritiku CFV. Jista’ jintuża heat exchanger HE jew kumpens elettroniku tal-fluss EFC għall-kampjunament proporzjonali tal-partikulati u għad-determinazzjoni tal-fluss. Billi d-determinazzjoni tal-massa tal-partikulati hija bbażata fuq il-fluss totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit, ma hemmx il-bżonn li jiġi kalkolat il-proporzjon tad-dilwizzjoni.
2.3.1. Komponenti tad-Dijagramma 20
Pajp ta’ l-exhaust EP
It-tul tal-pajp ta’ l-exhaust mill-exit ta’ l-exhaust manifold tal-magna, mill-outlet tat-turbocharger jew mill-istrument ta’ l-aftertreatment għall-passaġġ tad-dilwit ma għandux jaqbeż 10m. Jekk il-parti tal-pajp ta’ l-exhaust ‘l isfel (downstream) mill-magna, mill-outlet taċ-charger tat-turbo jew mill-istrument ta’ l-aftertreatment jaqbeż 4 m fit-tul, it-tubi kollha li jaqbżu 4 m għandhom jiġu iżolati, salv misuratur tad-duħħan in-line, jekk użat. Il-ħxuna radjali ta’ l-iżolament għandha tkun ta’ l-anqas 25 mm. Il-konduttività termali tal-materjal ta’ l-iżolament għandha jkollha valur mhux akbar minn 0,1 W/mK imkejjel f’673 K (400 °C). Sabiex titnaqqas l-inerzja termali tal-pajp ta’ l-exhaust huwa rakkomandat proporzjon ħxuna-dijametru ta’ 0,015 jew anqas. L-użu ta’ taqsimiet flessibbli għandu jkun limitat għal proporzjon ħxuna-dijametru ta’ 12 jew anqas.
Pompa ta’ spostament pożittiv (Positive displacement pump) PDP
Il-PDP tkejjel il-fluss totali ta’ l-exhaust dilwit min-numru ta’ rivoluzzjonijiet tal-pompa u mill-ispostament fil-pompa. Il-kontropressjoni tas-sistema ta’ l-exhaust ma għandhiex titbaxxa b’mod artifiċjali mis-sistema tal-PDP jew ta’ l-inlet ta’ l-arja tad-dilwizzjoni. Il-kontropressjoni statika ta’ l-exhaust imkejla bl-operazzjoni tas-sistema PDP għandha tibqa’ fil-limiti ta’ ± 1,5 kPa tal-pressjoni statika mkejla mingħajr konnessjoni mal-PDP f’veloċità u b’tagħbija identiċi tal-magna. It-temperatura tat-taħlita tal-gass immedjatament quddiem il-PDP għandha tkun fil-limiti ta’ ± 6 K tat-temperatura operattiva medja osservata matul it-test, meta ma jintużax kumpens tal-fluss. Il-kumpens tal-fluss jista’ jintuża biss jekk it-temperatura fl-inlet tal-PDP ma taqbiżx 323K (50 °C).
Venturi tal-fluss kritiku CFV
Is-CFV ikejjel il-fluss ta’ l-exhaust dilwit billi jżomm il-fluss f’kondizzjonijiet ta’ choke (fluss kritiku). Il-kontropressjoni statika ta’ l-exhaust imkejla bl-operazzjoni tas-sistema CFV għandha tibqa’ fil-limiti ta’ ± 1,5 kPa tal-pressjoni statika mkejla mingħajr konnessjoni mas-CFV f’veloċità u b’tagħbija identiċi tal-magna. It-temperatura tat-taħlita tal-gass immedjatament quddiem is-CFV għandha tkun fil-limiti ta’ ± 11 K tat-temperatura operattiva medja osservata matul it-test, meta ma jintużax kumpens tal-fluss.
Heat exchanger HE (fakultattiv, jekk jintuza l-EFC)
Il-heat exchanger għandu jkollu kapaċità suffiċjenti li jżomm it-temperatura taħt il-limiti meħtieġa hawn fuq.
Kumpens elettroniku tal-fluss EFC (fakultattiv, jekk jintuza l-HE)
Jekk it-temperatura fl-inlet tal-PDP jew tas-CFV ma tinżammx fil-limiti mogħtija hawn fuq, hija meħtieġa sistema ta’ kumpens tal-fluss għall-kejl kontinwu tar-rata tal-fluss u l-kontroll tal-kampjunament proporzjonali fis-sistema tal-partikulati. Għal dak l-iskop, is-sinjali tar-rata tal-fluss imkejla b’mod kontinwu jintużaw sabiex jikkorreġu r-rata tal-fluss kampjunarju mill-filtri tal-partikulati tas-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (ara t-Taqsima 2.4, dijagrammi 21, 22), skond kif ikun meħtieġ.
Il-passaġġ tad-dilwit DT
Il-passaġġ tad-dilwit:
— |
għandu jkun suffiċjentement żgħir fid-dijametru sabiex jikkawża fluss turbulenti (Numru Reynolds akbar minn 4 000) u ta’ tul suffiċjenti sabiex jikkawża taħlit komplet ta’ l-exhaust u l-arja tad-dilwizzjoni; jista’ jintuża orifizju tat-taħlit; |
— |
għandu jkollu dijametru ta’ l-anqas 460 mm b’sistema ta’ dilwizzjoni singola; |
— |
għandu jkollu dijametru ta’ l-anqas 210 mm b’sistema ta’ dilwizzjoni doppja; |
— |
jista’ jkun iżolat. |
L-exhaust tal-magna għandu jkun dirett ‘l isfel (downstream) fil-punt fejn jiġi introdott fil-passaġġ tad-dilwit, u mħallat sewwa.
Meta tintuża dilwizzjoni singola, jiġi trasferit kampjun mill-passaġġ tad-dilwit lis-sistema tal-kampjunament tal-partikulati (Taqsima 2.4, Dijagramma 21). Il-kapaċità tal-fluss tal-PDP jew CFV għandha tkun suffiċjenti sabiex iżżomm l-exhaust dilwit f’temperatura ta’ anqas minn jew ekwivalenti għal 325 K (52 °C) immedjatament qabel il-filtru primarju tal-partikulati.
Meta jintuża dilwit doppju, kampjun mill-passaġġ tad-dilwit jiġi trasmess lill-passaġġ sekondarju tad-dilwit fejn jiġi dilwit aktar, u imbagħad jiġi mgħoddi mill-filtri kampjunarji (Taqsima 2.4, Dijagramma 22). Il-kapaċità tal-fluss tal-PDP jew CFV għandha tkun suffiċjenti sabiex iżżomm il-fluss ta’ l-exhaust dilwit fid-DT f’temperatura ta’ anqas minn jew ekwivalenti għal 464 K (191 °C) fiż-żona tal-kampjunament. Is-sistema ta’ dilwizzjoni sekondarja għandha tipprovdi arja tad-dilwizzjoni sekondarja biżżejjed sabiex iżżomm il-fluss ta’ l-exhaust doppjament dilwit f’temperatura ta’ anqas minn jew ekwivalenti għal 325 K (52 °C) immedjatament qabel il-filtru primarju tal-partikulati.
Filtru ta’ l-arja tad-dilwizzjoni DAF
Huwa rakkomandat li l-arja tad-dilwizzjoni tiġi iffiltrata u charcoal scrubbed sabiex jiġu eliminati l-idrokarbonji ta’ l-isfond. Fuq talba tal-fabbrikant tal-magna għandu jittieħed kampjun ta’ l-arja tad-dilwizzjoni skond il-prattika tajba fl-inġinerija sabiex jiġu determinati l-livelli tal-partikulati ta’ l-isfond, li jistgħu imbagħad jitnaqqsu mill-valuri mkejla fl-exhaust dilwit.
Sonda tal-kampjunament tal-partikulati PSP
Is-sonda hija l-parti ta’ quddiem tal-PTT u:
— |
għandha tkun installata tħares ‘il fuq (upstream) f’punt fejn l-arja tad-dilwizzjoni u l-gass ta’ l-exhaust ikunu mħallta tajjeb, i.e. fuq il-linja taċ-ċentru tal-passaġġ tad-dilwit (DT) bejn wieħed u ieħor 10 dijametri tal-passaġġ ‘l isfel mill-punt fejn l-exhaust jidħol fil-passaġġ tad-dilwit; |
— |
għandha jkollha dijametru intern minimu ta’ 12 mm; |
— |
tista’ tissaħħan għal temperatura mhux aktar minn 325 K (52 °C) mal-ġnub b’tisħin dirett jew tisħin minn qabel ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, sakemm it-temperatura ta’ l-arja ma taqbiżx 325 K (52 °C) qabel l-introduzzjoni ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit; |
— |
tista’ tkun iżolata. |
2.4. Sistema ta’ Kampjunament tal-Partikulati
Is-sistema tal-kampjunament tal-partikulati hija meħtieġa għall-ġbir tal-partikulati fuq il-filtru tal-partikulati. Fil-każ ta’ dilwizzjoni totali tal-fluss kampjunarju parzjali , fejn il-kampjun sħiħ ta’ l-exhaust dilwit jiġi mgħoddi mill-filtri, is-sistema ta’ dilwizzjoni (Taqsima 2.2, Dijagrammi 14, 18) u s-sistema kampjunarja ġeneralment jiffurmaw flimkien unitàintegrali. Fil-każ ta’ dilwizzjoni frazzjonarja tal-fluss kampjunarju parzjali jew ta’ dilwizzjoni tal-fluss sħiħ, fejn jiġi mgħoddi mill-filtri porzjon biss ta’ l-exhaust dilwit, is-sistemi ta’ dilwizzjoni (Taqsima 2.2, dijagrammi 11, 12, 13, 15, 16, 17, 19; Taqsima 2.3, Dijagramma 20) u tal-kampjunament ġeneralment jiffurmaw unitajiet differenti.
F’din id-Direttiva, is-sistema ta’ dilwizzjoni doppja (Dijagramma 22) ta’ sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ titqies bħala modifika speċifika ta’ sistema tipika tal-kampjunament tal-partikulati kif indikata fid-Dijagramma 21. Is-sistema ta’ dilwizzjoni doppja tinkludi l-partijiet kollha importanti tas-sistema tal-kampjunament tal-partikulati, bħall-holders tal-filtru u l-pompa kampjunarja.
Sabiex ikun evitat kwalunkwe impatt fuq l-anelli tal-kontroll, huwa rakkomandat li l-pompa kampjunarja titħaddem matul il-proċedura kollha tat-test. Għall-metodu tal-filtru wieħed, għandha tintuża sistema ta’ bypass sabiex il-kampjun jiġi mgħoddi mill-filtri kampjunarji fil-ħinijiet mixtieqa. Għandha tiġi minimizzata l-interferenza tal-proċedura ta’ l-iswiċċjar lill-anelli tal-kontroll.
Dijagramma 21
Sistema ta’ kampjunament tal-partikulati.
Test ta 'immaġniKampjun tal-gass ta’ l-exhaust dilwit jittieħed mill-passaġġ tad-dilwit DT ta’ sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss parzjali jew tal-fluss sħiħ mis-sonda tal-kampjunament tal-partikulati PSP u mit-tubu tat-trasferiment tal-partikulati PTT permezz tal-pompa kampjunarja P. Il-kampjun jgħaddi mill-holders tal-filtru FH li jkun fihom il-filtri tal-kampjunament tal-partikulati. Ir-rata tal-fluss tal-kampjun tkun kontrollata mill-kontrollur tal-fluss FC3. Jekk jintuża kumpens elettroniku tal-fluss EFC (ara d-Dijagramma 20), il-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit jintuża bħala sinjal ta’ kmand għall-FC3.
Dijagramma 22
Sistema ta’ dilwizzjoni doppja (sistema ta’ fluss sħiħ biss)
Test ta 'immaġniKampjun tal-gass ta’ l-exhaust dilwit jiġi trasferit mill-passaġġ tad-dilwit DT tas-sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ mis-sonda tal-kampjunament tal-partikulati PSP u mit-tubu tat-trasferiment tal-partikulati PTT lill-passaġġ sekondarju tad-dilwit SDT, fejn jiġi dilwit darba oħra. Il-kampjun imbagħad jiġi mgħoddi mill-holders tal-filtru FH li jkun fihom il-filtri tal-kampjunament tal-partikulati. Ir-rata tal-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni hija ġeneralment kostanti filwaqt li r-rata tal-fluss kampjunarju hija kontrollata mill-kontrollur tal-fluss FC3. Jekk jintuża kumpens elettroniku tal-fluss EFC (ara d-Dijagramma 20), il-fluss totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit jintuża bħala sinjal ta’ kmand għall-FC3.
2.4.1. Komponenti tad-dijagrammi 21 u 22
Tubu tat-trasferiment tal-partikulati PTT (Dijagrammi 21, 22)
It-tubu tat-trasferiment tal-partikulati ma għandux jaqbeż 1 020 mm fit-tul, u t-tul tiegħu għandu jiġi minimizzat kull meta jkun possibbli. Fejn ikun applikabbli (i.e. għas-sistemi tal-kampjunament frazzjonarju tad-dilwizzjoni ta’ fluss parzjali u għas-sistemi tad-dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ), it-tul tas-sondi kampjunarji (SP, ISP, PSP, rispettivament, ara t-Taqsimiet 2.2 u 2.3) għandu jiġi inkluż.
Id-dimensjonijiet huma validi:
— |
għat-tip tal-kampjunament frazzjonarju tad-dilwizzjoni tal-fluss parzjali u għas-sistema ta’ dilwizzjoni singola ta’ fluss sħiħ mill-ponta tas-sonda (SP, ISP, PSP, rispettivament) għall-holder tal-filtru; |
— |
għat-tip tal-kampjunament totali tad-dilwizzjoni tal-fluss parzjali mit-tarf tal-passaġġ tad-dilwit għall-holder tal-filtru; |
— |
għas-sistema ta’ dilwizzjoni doppja ta’ fluss sħiħ mill-ponta tas-sonda (PSP) għall-passaġġ sekondarju tad-dilwit. |
It-tubu tat-trasferiment:
— |
jista’ jissaħħan għal temperatura ta’ mhux aktar minn 325 K (52 °C) mal-ġnub b’tisħin dirett jew tisħin minn qabel ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, sakemm it-temperatura ta’ l-arja ma taqbiżx 325 K (52 °C) qabel l-introduzzjoni ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit; |
— |
jista’ ikun iżolat. |
Passaġġ sekondarju tad-dilwit SDT (Dijagramma 22)
Il-passaġġ sekondarju tad-dilwit għandu jkollu dijametru minimu ta’ 75 mm, u jkun ta’ tul suffiċjenti sabiex jipprovdi ħin ta’ tratteniment ta’ l-anqas 0,25 sekonda għall-kampjun doppjament dilwit. Il-holder tal-filtru primarju FH għandu jkun jinsab sa mhux aktar minn 300 mm mill-exit ta’ l-SDT.
Il-passaġġ sekondarju tad-dilwit:
— |
jista’ jissaħħan għal temperatura mhux aktar minn 325 K (52 °C) mal-ġnub b’tisħin dirett jew tisħin minn qabel ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, sakemm it-temperatura ta’ l-arja ma taqbiżx 325 K (52 °C) qabel l-introduzzjoni ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit; |
— |
jista’ jkun iżolat. |
Holders tal-Filtru FH (Dijagrammi 21, 22)
Għall-filtri primarji u tal-back up jistgħu jintużaw housing jew housings separati fejn jitwaħħlu l-filtri. Ir-rekwiżiti ta’ l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 4.1.3 għandhom jiġu sodisfatti.
Il-holder jew holders tal-filtru:
— |
jistgħu jissaħħnu għal temperatura mhux aktar minn 325 K (52 °C) mal- ġnub b’tisħin dirett jew tisħin minn qabel ta’ l-arja tad-dilwizzjoni, sakemm it-temperatura ta’ l-arja ma taqbiżx 325 K (52 °C) qabel l-introduzzjoni ta’ l-exhaust fil-passaġġ tad-dilwit; |
— |
jistgħu jkunu iżolati. |
Pompa kampjunarja (Dijagrammi 21, 22)
Il-pompa tal-kampjunament tal-partikulati għandha tkun suffiċjentement distanti mill-passaġġ sabiex it-temperatura tal-gass fl-inlet tinżamm kostanti (± 3 K), jekk ma tintużax il-korrezzjoni tal-fluss mill-FC3.
Pompa ta’ l-arja tad-dilwizzjoni DP (Dijagramma 22)
Il-pompa ta’ l-arja tad-dilwizzjoni għandha titqiegħed b’mod li l-arja tad-dilwizzjoni sekondarja tiġi fornita f’temperatura ta’ 298 K ± 5 K (25 °C ± 5 °C), jekk l-arja tad-dilwizzjoni ma tkunx imsaħħna minn qabel.
Kontrollur tal-fluss FC3 (Dijagrammi 21, 22)
Għandu jintuża kontrollur tal-fluss sabiex jikkumpensa r-rata tal-fluss tal-kampjun tal-partikulati għall-varjazzjonijiet tat-temperatura u tal-kontropressjoni fil-triq tal-kampjun, jekk ma hemmx mezzi oħra disponibbli. Il-kontrollur tal-fluss huwa meħtieġ jekk jintuża l-kumpens elettroniku tal-fluss EFC (ara d-Dijagramma 20).
Misuratur tal-fluss FM3 (Dijagramma 21, 22)
Il-misuratur tal-gass jew l-istrumentazzjoni tal-fluss għall-fluss tal-kampjun tal-partikulati għandhom ikunu suffiċjentement distanti mill-pompa kampjunarja P sabiex it-temperatura tal-gass fl-inlet tinżamm kostanti (± 3 K), jekk ma tintużax il-korrezzjoni tal-fluss mill-FC3.
Misuratur tal-fluss FM4 (Dijagramma 22)
Il-misuratur tal-gass jew l-istrumentazzjoni tal-fluss għall-fluss ta’ l-arja tad-dilwizzjoni għandhom jitpoġġew f’post fejn it-temperatura tal-gass fl-inlet tibqa 298 K ± 5 K (25 °C ± 5 °C).
Valv tal-Ballun BV (fakultattiv)
Il-valv tal-ballun għandu jkollu dijametru intern mhux anqas mid-dijametru intern tat-tubu tat-trasferiment tal-partikulati PTT, u ħin ta’ swiċċjar ta’ anqas minn 0,5 sekonda.
Nota: Jekk it-temperatura ambjentali fil-viċinanza ta’ PSP, PTT, SDT, u FH tkun taħt 293K (20 °C), għandha tittieħed il-prekawzjoni li jkun evitat it-telf tal-partikulati fuq il-ġenb frisk ta’ dawn il-partijiet. Għaldaqstant, it-tisħin u/jew iżolament ta’ dawn il-partijiet fil-limiti mogħtija fid-deskrizzjonijiet rispettivi hawn fuq huma rakkomandati. Huwa rakkomandat ukoll li t-temperatura tal-wiċċ tal-filtru matul il-kampjunament ma tkunx anqas minn 293K (20 °C).
F’kondizzjonijiet ta’ tagħbijiet ‘għolja’ tal-magna, il-partijiet ta’ hawn fuq jistgħu jitkessħu b’mezzi mhux aggressivi bħal fann li jdur, sakemm it-temperatura tal-mezz tat-tkessiħ ma tkunx taħt 293K (20 °C).
3. DETERMINAZZJONI TAD-DUĦĦAN
3.1. Introduzzjoni
It-Taqsimiet 3.2 u 3.3 u d-dijagrammi 3,3 u 23 fihom deskrizzjonijiet dettaljati tas-sistemi rakkomandati ta’ l-opacimeter. Billi diversi konfigurazzjonijiet jistgħu jipproduċu riżultati ekwivalenti, ma hemmx il-ħtieġa ta’ konformità eżatta mad-Dijagrammi 23 u 24. Komponenti addizzjonali bħal strumenti, valvi, solenojdi, pompi u swiċċijiet jistgħu jintużaw sabiex jipprovdu tagħrif addizzjonali u jikkordinaw il-funzjonijiet tas-sistemi komponenti. Komponenti oħra li mhumiex meħtieġa sabiex tinżamm l-akkuratezza fuq ċertu sistemi, jistgħu jiġu esklużi jekk l-esklużjoni tagħhom tkun ibbażata fuq ġudizzju tajjeb ta’ l-inġinerija.
Il-prinċipju tal-kejl huwa li jiġi trasmess dawl li għal tul speċifiku tad-duħħan li għandu jitkejjel u li dak il-proporzjon tad-dawl inċidenti li jilħaq ir-riċevitur jintuża sabiex issir stima tal-proprjetajiet ta’ l-oskurament tad-dawl tal-mezz. Il-kejl tad-duħħan jiddependi fuq id-disinn ta’ l-apparat, u jista’ jsir fil-pajp ta’ l-exhaust (in-line opacimeter ta’ fluss sħiħ), fit-tarf tal-pajp ta’ l-exhaust (end-of-line opacimeter ta’ fluss sħiħ) jew billi jittieħed kampjun mill-pajp ta’ l-exhaust (opacimeter tal-fluss parzjali). Sabiex jiġi determinat il-koeffiċjent ta’ l-assorbiment tad-dawl mis-sinjal ta’ l-opaċità, il-fabbrikant ta’ l-istrument għandu jipprovdi t-tul tal-passaġġ ottiku ta’ l-istrument.
3.2. Opacimeter ta’ Fluss Sħiħ
Jistgħu jintużaw żewġ tipi ġenerali ta’ opacimeters ta’ fluss sħiħ (Dijagramma 23). Bl- in-line opacimeter , titkejjel l-opaċità tad-duħħan ta’ l-exhaust sħiħ fil-pajp ta’ l-exhaust. B’dan it-tip ta’ opacimeter, it-tul tal-passaġġ ottiku effettiv ikun funzjoni tad-disinn ta’ l-opacimeter.
Bl- end-of-line opacimeter , titkejjel l-opaċità tad-duħħan ta’ l-exhaust sħiħ kif toħroġ mill-pajp ta’ l-exhaust. B’dan it-tip ta’ opacimeter, it-tul effettiv tal-passaġġ ottiku ikun funzjoni tad-disinn tal-pajp ta’ l-exhaust u d-distanza bejn it-tarf tal-pajp ta’ l-exhaust u l-opacimeter.
Dijagramma 23
Opacimeter ta’ fluss sħiħ
Test ta 'immaġni3.2.1. Komponenti tad-Dijagramma 23
Pajp ta’ l-Exhaust EP
B’in-line opacimeter , id-dijametru tal-pajp ta’ l-exhaust ma għandux ivarja għal tliet dijametri tal-pajp ta’ l-exhaust qabel jew wara ż-żona ta’ kejl. Jekk id-dijametru taż-żona tal-kejl ikun akbar mid-dijametru tal-pajp ta’ l-exhaust, huwa rakkomandat pajp gradwalment konverġenti qabel iż-żona tal-kejl.
B’end-of-line opacimeter, il-parti terminali ta’ 0,6 m tal-pajp ta’ l-exhaust għandha tkun ta’ cross-section ċirkolari u ma għandhiex ikollha elbows u liwjiet. It-tarf tal-pajp ta’ l-exhaust għandu jinqata’ għad-dritt. L-opacimeter għandu jiġi muntat ċentralment għad-duħħan fil-limiti ta’ 25 ± 5 mm mit-tarf tal-pajp ta’ l-exhaust.
Tul tal-Passaġġ Ottiku OPL
It-tul tal-passaġġ ottiku oskurat mid-duħħan bejn is-sors tad-dawl ta’ l-opacimeter u r-riċevitur, korrett kif meħtieġ għan-nuqqas ta’ uniformità minħabba l-pendenzi tad-densità u l-effett periferiku. It-tul tal-passaġġ ottiku għandu jingħata mill-fabbrikant ta’ l-istrument filwaqt li jittieħed kont ta’ kwalunkwe miżuri kontra t-tiġmid (e.ż. purifikazzjoni ta’ l-arja). Jekk it-tul tal-passaġġ ottiku mhux disponibbli, għandu jiġi determinat skond l-ISO IDS 11614, Taqsima 11.6.5. Sabiex jiġi determinat b’mod korrett it-tul tal-passaġġ ottiku, hija meħtieġa veloċità minima tal-gass ta’ l-exhaust ta’ 20 m/s.
Sors tad-dawl LS
Is-sors tad-dawl għandu jkun lampa inkandexxenti b’temperatura tal-kulur fil-medda ta’ 2 800 sa 3 250 K jew light emitting diode (LED) aħdar b’punt massimu (peak) spettrali bejn 550 u 570 nm. Is-sors tad-dawl għandu jkun proteġut kontra t-tiġmid b’mezzi li ma jinfluwenzawx it-tul tal-passaġġ ottiku lil hinn mill-ispeċifikazzjonijiet tal-fabbrikanti.
Detector tad-dawl LD
Id-detector għandu jkun photocell jew photodiode (b’filtru, jekk ikun hemm bżonn). F’każ ta’ sors ta’ dawl inkandexxenti, ir-riċevitur għandu jkollu reazzjoni spettrali tal-peak simili għall-kurva fototopika ta’ l-għajn umana (reazzjoni massima) fil-medda ta’ 550 sa 570 nm, għal anqas minn 4 % ta’ dik ir-reazzjoni massima taħt il-430 nm u ‘l fuq minn 680 nm. Id-detector tad-dawl għandu jkun proteġut kontra t-tiġmid b’mezzi li ma jinfluwenzawx it-tul tal-passaġġ ottiku lil hinn mill-ispeċifikazzjonijiet tal-fabbrikanti.
Lenti kollimanti CL
L-output tad-dawl għandu jiġi kollimat b’raġġ b’dijametru massimu ta’ 30 mm. Il-komponenti tar-raġġ tad-dawl għandhom ikunu paralleli b’tolleranza ta’ 3° ta’ l-assi ottiku.
Sensor tat-temperatura T1 (fakultattiv)
It-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust tista’ tiġi monitorjata matul it-test.
3.3. Opacimeter ta’ Fluss Parzjali
Permezz ta’ opacimeter ta’ fluss parzjali (Dijagramma 24), jittieħed kampjun rappreżentattiv ta’ l-exhaust mill-pajp ta’ l-exhaust u jiġi mgħoddi minn linja tat-trasferiment għall-kompartiment tal-kejl. B’dan it-tip ta’ opacimeter, it-tul effettiv tal-passaġġ ottiku ikun funzjoni tad-disinn ta’ l-opacimeter. Il-ħinijiet tar-reazzjoni msemmija fit-Taqsima li ġejja japplikaw għar-rata tal-fluss minima ta’ l-opacimeter, kif speċifikat mill-fabbrikant ta’ l-istrument.
Dijagramma 24
Opacimeter tal-fluss parzjali
Test ta 'immaġni3.3.1. Komponenti tad-Dijagramma 24
Pajp ta’ l-Exhaust EP
Il-pajp ta’ l-exhaust għandu jkun pajp dritt ta’ l-inqas 6 dijametri tal-pajp ‘il fuq (upstream) u 3 dijametri tal-pajp ‘l isfel (downstream) mill-ponta tas-sonda.
Sonda kampjunarja SP
Is-sonda kampjunarja għandha tkun tubu miftuħ iħares ‘l fuq jew madwar il-linja taċ-ċentru tal-pajp ta’ l-exhaust. Il-clearance mill-ġenb tal-pajp ta’ l-exhaust għandu jkun ta’ l-inqas 5mm. Id-dijametru tas-sonda għandu jiżgura kampjunament rappreżentattiv u fluss suffiċjenti madwar l-opacimeter.
Tubu tat-trasferiment TT
It-tubu tat-trasferiment għandu:
— |
jkun l-aktar qasir possibbli u jiżgura temperatura tal-gass ta’ l-exhaust ta’ 373 ± 30 K (100 °C ± 30 °C) fl-inlet tal-kompartiment tal-kejl. |
— |
jkollu temperatura mal-ġnub suffiċjentement iżjed mid-dewpoint tal-gass ta’ l-exhaust sabiex tkun evitata l-kondensazzjoni. |
— |
jkun ekwivalenti għad-dijametru tas-sonda kampjunarja ma’ tulu kollu. |
— |
jkollu ħin ta’ reazzjoni ta’ anqas minn 0,05 s bil-fluss minimu ta’ l-istrument, kif determinat skond l-Anness III, Appendiċi 4, Taqsima 5.2.4. |
— |
ma jkollux effett sinifikanti fuq il-peak tad-duħħan. |
Strument ta’ kejl tal-fluss FM
Strumentazzjoni tal-fluss sabiex tipperċepixxi l-fluss korrett fil-kompartiment ta’ kejl. Ir-rati tal-fluss minimi u massimi għandhom ikunu speċifikati mill-fabbrikant ta’ l-istrument, u għandhom ikunu tali li jiġu sodisfatti r-rekwiżit tal-ħin tar-reazzjoni tat-TT u l-ispeċifikazzjonijiet tat-tul tal-passaġġ ottiku. L-istrument tal-kejl tal-fluss jista’ jkun qrib tal-pompa kampjunarja, P, jekk użata.
Kompartiment tal-kejl MC
Il-kompartiment tal-kejl għandu jkollu superfiċje interna mhux riflettiva, jew ambjent ottiku ekwivalenti. L-inċidenza ta’ dawl mhux kontrollat fuq id-detector minħabba r-riflessjonijiet interni ta’ l-effetti tad-diffużjoni għandhom jitnaqqsu għall-minimu.
Il-pressjoni tal-gass fil-kompartiment tal-kejl ma għandhiex tkun differenti mill-pressjoni atmosferika b’aktar minn 0,75 kPa. Fejn dan mhuwiex possibbli mid-disinn, il-qari ta’ l-opacimeter għandu jiġi konvertit għal pressjoni atmosferika.
It-temperatura mal-ġnub tal-kompartiment tal-kejl għandha tiġi stabbilita fil-limiti ta’ ± 5 K bejn 343 K (70 °C) u 373 K (100 °C), iżda fi kwalunkwe każ suffiċjentement iżjed mid-dewpoint tal-gass ta’ l-exhaust sabiex tkun evitata l-kondensazzjoni. Il-kompartiment ta’ kejl għandu jkun mgħammar bi strumenti adatti għall-kejl tat-temperatura.
Tul tal-Passaġġ Ottiku OPL
It-tul tal-passaġġ ottiku oskurat mid-duħħan bejn is-sors tad-dawl ta’ l-opacimeter u r-riċevitur, korrett kif meħtieġ għan-nuqqas ta’ uniformità minħabba l-pendenzi tad-densità u l-effett periferiku. It-tul tal-passaġġ ottiku għandu jingħata mill-fabbrikant ta’ l-istrument filwaqt li jittieħed kont ta’ kwalunkwe miżura kontra t-tiġmid (e.ż. purifikazzjoni ta’ l-arja). Jekk it-tul tal-passaġġ ottiku mhuwiex disponibbli, għandu jiġi determinat skond ISO IDS 11614, Taqsima 11.6.5.
Sors tad-dawl LS
Is-sors tad-dawl għandu jkun lampa inkandexxenti b’temperatura tal-kulur fil-medda ta’ 2 800 sa 3 250 K jew light emitting diode (LED) aħdar b’punt massimu (peak) spettrali bejn 550 u 570 nm. Is-sors tad-dawl għandu jkun protett kontra t-tiġmid b’mezzi li ma jinfluwenzawx it-tul tal-passaġġ ottiku lil hinn mill-ispeċifikazzjonijiet tal-fabbrikanti.
Detector tad-dawl LD
Id-detector għandu jkun photocell jew photodiode (b’filtru, jekk ikun hemm bżonn). F’każ ta’ sors ta’ dawl inkandexxenti, ir-riċevitur għandu jkollu reazzjoni spettrali tal-peak simili għall-kurva fototopika ta’ l-għajn umana (reazzjoni massima) fil-medda ta’ 550 sa 570 nm, għal anqas minn 4 % ta’ dik ir-reazzjoni massima taħt il-430 nm u ‘l fuq minn 680 nm. Id-detector tad-dawl għandu jkun protett kontra t-tiġmid b’mezzi li ma jinfluwenzawx it-tul tal-passaġġ ottiku lil hinn mill-ispeċifikazzjonijiet tal-fabbrikanti.
Lenti kollimanti CL
L-output ta’ dawl għandu jiġi kollimat b’raġġ ta’ dijametru massimu ta’ 30 mm. Il-komponenti tar-raġġ tad-dawl għandhom ikunu paralleli b’tolleranza ta’ 3° ta’ l-assi ottiku.
Sensor tat-temperatura T1
Sabiex jimmonitorja t-temperatura tal-gass ta’ l-exhaust fl-inlet tal-kompartiment tal-kejl.
Pompa kampjunarja P (fakultattiva)
Tista’ tintuża pompa kampjunarja ‘l isfel mill-kompartiment tal-kejl sabiex tgħaddi l-gass tal-kampjun mill-kompartiment tal-kejl.
ANNESS VI
Test ta 'immaġni
(1) assar fejn mhux applikabbli.
Appendiċi
taċ-ċertifikat ta’ l-approvazzjoni tat-tip tal-KE Nru. […] dwar l-approvazzjoni tat-tip ta’ vettura/unità teknika separata/komponent (1)
Test ta 'immaġni
(1) Ħassar fejn mhux applikabbli.
ANNESS VII
EŻEMPJU TAL-PROĊEDURA TA’ KALKOLU
1. It-Test ta’ l-ESC
1.1. Emissjonijiet gassużi
Id-data tal-kejl għall-kalkolu tar-riżultati tal-modalitajiet individwali qegħdin jintwerew hawn taħt. F’dan l-eżempju, CO u NOx jitkejlu fuq bażi xotta, HC fuq bażi mxarrba. Il-konċentrazzjoni HC tingħata f’ekwivalent tal-propan (C3) u għandha tiġi multiplikata bi tlieta (3) sabiex tirriżulta fl-ekwivalent tas-C1. Il-proċedura tal-kalkolu hija identika għall-modalitajiet l-oħra.
P (kW) |
Ta (K) |
Ha (g/kg) |
GEXH (kg) |
GAIRW (kg) |
GFUEL (kg) |
HC (ppm) |
CO (ppm) |
NOx (ppm) |
82,9 |
294,8 |
7,81 |
563,38 |
545,29 |
18,09 |
6,3 |
41,2 |
495 |
Kalkolu tal-fattur korrettiv ‘minn xott sa mxarrab’ KW,r (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.2):
u
Kalkolu tal-konċentrazzjonijiet imxarrba:
Kalkolu tal-fattur KH,D korrettiv ta’ l-umdità NOx (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.3):
Kalkolu tar-rati tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.4):
Kalkolu ta’ l-emissjonijiet speċifiċi (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.5):
L-eżempju li ġej ta’ kalkolu qiegħed jingħata għas-CO; il-proċedura ta’ kalkolu hija identika għall-komponenti l-oħra.
Ir-rati tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni tal-modalitajiet individwali jiġu multiplikati bil-fatturi rispettivi ta’ pesatura, kif indikati fl-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 2.7.1, u t-total tagħhom jiġi kalkolat sabiex jirriżulta fir-rata medja tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni tul iċ-ċiklu:
CO |
= |
|
|
= |
30,91 g/h |
Il-qawwa tal-magna tal-modalitajiet individwali tiġi multiplikata bil-fatturi rispettivi ta’ pesatura, kif indikati fl-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 2.7.1, u t-totalità tiġi kalkolata sabiex tirriżulta fil-qawwa medja tul iċ-ċiklu:
|
= |
|
|
= |
60,006 kW |
Kalkolu ta’ l-emissjoni NOx speċifika tal-punt każwali (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.6.1):
Assumi li l-valuri li ġejjin ġew stabbiliti fuq il-punt każwali:
nZ |
= |
1 600 min-1 |
MZ |
= |
495 Nm |
NOx mass.Z |
= |
487,9 g/h (kalkolati skond il-formoli preċedenti) |
P(n)Z |
= |
83 kW |
NOx,Z |
= |
487,9/83 = 5,878 g/kWh |
Determinazzjoni tal-valur ta’ l-emissjoni miċ-ċiklu tat-test (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.6.2):
Assumi li l-valuri ta’ l-erba’ modalitajiet li jkopru fuq l-ESC huma kif ġej:
nRT |
nSU |
ER |
ES |
ET |
EU |
MR |
MS |
MT |
MU |
1 368 |
1 785 |
5,943 |
5,565 |
5,889 |
4,973 |
515 |
460 |
681 |
610 |
Paragun tal-valuri ta’ l-emissjoni NOx (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.6.3):
1.2. Emissjonijiet tal-partikulati
Il-kejl tal-partikulati huwa bbażat fuq il-prinċipju tal-kampjunament tal-partikulati tul iċ-ċiklu komplet, iżda bid-determinazzjoni tar-rati tal-kampjunament u tal-fluss (MSAM u GEDF) matul il-modalitajiet individwali. Il-kalkolu tal-GEDF jiddependi fuq is-sistema użata. Fl-eżempji li ġejjin, jintużaw sistema bil-kejl ta’ CO2 u b’metodu ta’ bilanċ tal-karbonju u sistema bil-kejl tal-fluss. Meta tintuża s-sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ, il-GEDF jiġi mkejjel direttament mill-apparat CVS.
Kalkolu tal-GEDF (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 5.2.3 u 5.2.4):
Assumi d-data tal-kejl li ġej tal-modalità 4. Il-proċedura ta’ kalkolu hija identika għall-modalitajiet l-oħra.
GEXH (kg/h) |
GFUEL (kg/h) |
GDILW (kg/h) |
GTOTW (kg/h) |
CO2D (%) |
CO2A (%) |
334,02 |
10,76 |
5,4435 |
6,0 |
0,657 |
0,040 |
(a) |
metodu tal-bilanċ tal-karbonju |
(b) |
metodu tal-kejl tal-fluss |
Kalkolu tar-rata tal-fluss tal-massa (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 5,4):
Ir-rati tal-fluss tal-GEDFW tal-modalitajiet individwali jiġu multiplikati bil-fatturi ta’ pesatura rispettivi, kif indikati fl-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 2.7.1, u t-total tagħhom jiġi kalkolat sabiex jirriżulta fil-GEDFW matul iċ-ċiklu. It-total tar-rata tal-kampjunament totali MSAM jiġi kalkolat mir-rati kampjunarji tal-modalitajiet individwali.
|
= |
|
|
= |
3 604,6 kg/h |
|
= |
0,226 + 0,122 + 0,151 + 0,152 + 0,076 + 0,076 + 0,076 + 0,136 + 0,151 + 0,121 + 0,076 + 0,076 + 0,075 |
|
= |
1,515 kg |
Assumi li l-massa tal-partikulati fuq il-filtri hija 2,5 mg, imbagħad
Korrezzjoni ta’ l-isfond (fakultattiva)
Assumi kejl wieħed ta’ l-isfond bil-valuri li ġejjin. Il-kalkolu tal-fattur ta’ dilwizzjoni DF huwa l-istess bħal dak fit-Taqsima 3.1 ta’ dan l-Anness u ma jidhirx hawnhekk.
Total ta’ DF |
= |
|
|
= |
0,923 |
Kalkolu ta’ l-emissjoni speċifika (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 5,5):
|
= |
|
|
= |
60,006 kW |
Kalkolu tal-fattur speċifiku ta’ pesatura (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 5,6):
Assumi l-valuri kalkolati għall-modalità 4 ta’ hawn fuq, imbagħad
Dan il-valur jinsab fil-limiti tal-valur meħtieġ ta’ 0,10 ± 0,003.
2. TEST TA’ L-ELR
Billi l-filtrazzjoni ta’ Bessel hija proċedura tal-kalkolu tal-medju kompletament ġdida fil-liġi Ewropea ta’ l-exhaust, qiegħda tingħata hawn taħt spjegazzjoni tal-filtru Bessel, eżempju tad-disinn ta’ l-algoritmu ta’ Bessel, u eżempju tal-kalkolu tal-valur finali tad-duħħan. Il-kostanti ta’ l-algoritmu Bessel jiddependu biss fuq id-disinn ta’ l-opacimeter u r-rata tal-kampjunament tas-sistema tal-ksib tad-data. Huwa rakkomandat li l-fabbrikant ta’ l-opacimeter jipprovdi l-kostanti finali tal-filtru Bessel għar-rati differenti ta’ kampjunament u li l-klijent juża dawn il-kostanti għad-disinn ta’ l-algoritmu ta’ Bessel u għall-kalkolu tal-valuri tad-duħħan.
2.1. Rimarki Ġenerali fuq il-Filtru Bessel
Minħabba d-distorsjonijiet fil-frekwenzi għolja, is-sinjal ta’ l-opaċità mhux trattat ġeneralment juri traċċa refratta ħafna. Sabiex jitneħħew dawn id-distorsjonijiet fi frekwenzi għolja hemm il-bżonn ta’ filtru Bessel għat-Test ta’ l-ELR. Il-filtru Bessel stess huwa filtru tat-tip second-order, low pass u rikursiv li jiggarantixxi l-aktar elevazzjoni rapida tas-sinjal mingħajr overshoot.
Bil-preżunzjoni tal-presenza f’ħin reali ta’ duħħan ta’ l-exhaust mhux trattat fit-tubu ta’ l-exhaust, kull opacimeter juri traċċa ta’ opaċità ttardjata u mkejla b’mod differenti. Id-dewmien u l-kobor tat-traċċa ta’ l-opaċità mkejla huma primarjament dipendenti fuq il-ġeometrija tal-kompartiment tal-kejl ta’ l-opacimeter, inklużi l-linji kampjunarji ta’ l-exhaust, u fuq il-ħin meħtieġ għall-ipproċessar tas-sinjal fl-elettronika ta’ l-opacimeter. Il-valuri li jikkaratterizzaw dawn iż-żewġ effetti jissejħu l-ħin ta’ reazzjoni fiżika u elettrika li jirrappreżentaw filtru individwali għal kull tip ta’ opacimeter.
L-għan ta’ l-applikazzjoni tal-filtru Bessel huwa li jiggarantixxi karatteristika ġenerali u uniformi ta’ filtrazzjoni tas-sistema sħiħa ta’ l-opacimeter, li tikkonsisti minn:
— |
ħin ta’ reazzjoni fiżika ta’ l-opacimeter (tp), |
— |
ħin ta’ reazzjoni elettrika ta’ l-opacimeter (te), |
— |
ħin ta’ reazzjoni tal-filtru Bessel applikat (tF). |
Il-ħin totali ta’ reazzjoni tas-sistema tAver li jirriżulta jingħata bi:
u għandu jkun ugwali għat-tipi kollha ta’ opacimeters sabiex jagħti l-istess valur ta’ duħħan. Għaldaqstant, għandu jinħoloq filtru Bessel b’tali mod li l-ħin ta’ reazzjoni tal-filtru (tF) flimkien mal-ħin ta’ reazzjoni fiżika (tp) u elettrika (te) ta’ l-opacimeter individwali ikollhom jirriżultaw fil-ħin ta’ reazzjoni ġenerali meħtieġ (tAver). Billi tp u te huma valuri mogħtija għal kull opacimeter individwali, u tAver huwa definit bħala 1,0 s f’din id-Direttiva, tF jista’ jiġi kalkolat kif ġej:
Bħala definizzjoni, il-ħin ta’ reazzjoni tal-filtru tF huwa l-ħin ta’ elevazzjoni tas-sinjal filtrat ta’ l-output bejn l-10 % u 90 % fuq sinjal ta’ l-input fi skala waħda (step input signal). Għaldaqstant il-frekwenza cut off tal-filtru Bessel għandha tkun iterata b’tali mod, li l-ħin ta’ reazzjoni tal-filtru Bessel jidħol fil-ħin meħtieġ ta’ elevazzjoni .
Dijagramma a
Traċċi ta’ sinjal ta’ l-input fi skala waħda (step input signal) u s-sinjal ta’ l-output filtrat
Test ta 'immaġniFid-Dijagramma a’ qegħdin jintwerew it-traċċi ta’ sinjal ta’ l-input fi skala waħda u s-sinjal ta’ l-output filtrat ta’ Bessel kif ukoll il-ħin tar-reazzjoni tal-filtru Bessel (tF).
Id-disinn ta’ l-algoritmu finali tal-filtru Bessel huwa proċess ta’ diversi stadji (steps) li jeħtieġ diversi ċikli ta’ iterazzjoni. L-iskema tal-proċedura ta’ iterazzjoni hija preżentata hawn taħt.
Test ta 'immaġni2.2. Kalkolu ta’ l-algoritmu ta’ Bessel
F’dan l-eżempju algoritmu ta’ Bessel jiġi disinnjat f’diversi stadji (steps) skond il-proċedura ta’ iterazzjoni ta’ hawn fuq ibbażata fuq l-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 6.1.
Għall-opacimeter u s-sistema tal-ksib tad-data, huma preżunti l-karatteristiċi li ġejjin:
— |
ħin ta’ reazzjoni fiżika tp 0,15 s |
— |
ħin ta’ reazzjoni elettrika te 0,05 s |
— |
ħin totali ta’ reazzjoni tAver 1,00 s (skond it-tifsira ta’ din id-Direttiva) |
— |
rata tal-kampjunament 150 Hz |
Stadju 1 Ħin meħtieġ ta’ reazzjoni tal-filtru Bessel tF:
Stadju 2 Stima tal-frekwenza cut off u kalkolu tal-kostanti Bessel E, K għall-ewwel iterazzjoni:
fc |
= |
|
Δt |
= |
1/150 = 0,006667 s |
Ω |
= |
|
E |
= |
|
K |
= |
|
Din tagħti l-algoritmu ta’ Bessel:
fejn Si jirrappreżenta l-valuri tas-sinjal ta’ l-input fi skala waħda (jew “0” jew “1”) u Yi jirrapreżenta l-valuri filtrati tas-sinjal ta’ l-output.
Stadju 3 Applikazzjoni tal-filtru fuq l-input fi skala waħda:
Il-ħin ta’ reazzjoni tal-filtru tF huwa definit bħala l-ħin ta’ l-elevazzjoni tas-sinjal filtrat ta’ l-output bejn l-10 % u 90 % fuq sinjal ta’ l-input fi skala waħda. Sabiex jiġu determinati l-ħinijiet ta’ 10 % (t10) u 90 % (t90) tas-sinjal ta’ l-output, għandu jiġi applikat filtru Bessel lil sinjal ta’ l-input fi skala waħda bl-użu tal-valuri ta’ hawn fuq ta’ fc, E u K.
In-numri ta’ l-indiċi, il-ħin u l-valuri ta’ sinjal ta’ l-input fi skala waħda u l-valuri li jirriżultaw tas-sinjal filtrat ta’ l-output għall-ewwel u t-tieni iterazzjoni huma indikati fit-Tabella B. Il-punti viċin t10 u t90 huma mmarkati b’numri skuri.
Fit-Tabella B, l-ewwel iterazzjoni, il-valur ta’ 10 % jseħħ bejn in-numri ta’ l-indiċi 30 u 31 u l-valur 90 % iseħħ bejn in-numri ta’ l-indiċi 191 u 192. Għall-kalkolu ta’ tF,iter il-valuri eżatti ta’ t10 u t90 jiġu determinati b’interpolazzjoni lineari bejn il-punti ta’ kejl viċin xulxin, kif ġej:
fejn outupper u outupper, rispettivament, huma punti viċin xulxin tas-sinjal filtrat ta’ l-output ta’ Bessel, u tlower huwa l-ħin tal-punt viċin tal-ħin, kif indikat fit-Tabella B.
Stadju 4 Ħin ta’ reazzjoni tal-filtru ta’ l-ewwel ċiklu ta’ iterazzjoni:
Stadju 5 Devjazzjoni bejn il-ħin meħtieġ u l-ħin miksub ta’ reazzjoni tal-filtru ta’ l-ewwel ċiklu ta’ iterazzjoni:
Stadju 6 Kontroll tal-kriterji ta’ iterazzjoni:
Jeħtieġ |Δ| ≤ 0,01. Billi 0,081641 > 0,01, il-kriterji ta’ iterazzjoni ma jintlaħqux u għandu jinbeda ċiklu ta’ iterazzjoni ieħor. Għal dan iċ-ċiklu ta’ iterazzjoni, tiġi kalkolata frekwenza cut off ġdida minn fc u Ä kif ġej:
Din il-frekwenza ġdida cut off tintuża fit-tieni ċiklu ta’ iterazzjoni, b’bidu mill-ġdid mill-Istadju 2. L-iterazzjoni għandha tiġi ripetuta sakemm jintlaħqu l-kriterji ta’ iterazzjoni. Jingħata sommarju tal-valuri li jirriżultaw ta’ l-ewwel u t-tieni iterazzjoni fit-Tabella A.
Tabella A.
Valuri ta’ l-ewwel u t-tieni iterazzjoni
Parametru |
1. Iterazzjoni |
2. Iterazzjoni |
|
fc |
(Hz) |
0,318152 |
0,344126 |
E |
(-) |
7,07948 E-5 |
8,272777 E-5 |
K |
(-) |
0,970783 |
0,968410 |
t10 |
(s) |
0,200945 |
0,185523 |
t90 |
(s) |
1,276147 |
1,179562 |
tF,iter |
(s) |
1,075202 |
0,994039 |
Δ |
(-) |
0,081641 |
0,006657 |
fc,new |
(Hz) |
0,344126 |
0,346417 |
Stadju 7 Algoritmu finali ta’ Bessel:
Hekk kif jintlaħqu l-kriterji ta’ iterazzjoni, il-kostanti finali tal-filtru Bessel u l-algoritmu finali ta’ Bessel jiġu kalkolati skond l-Istadju 2. F’dan l-eżempju, il-kriterji ta’ iterazzjoni jintlaħqu wara t-tieni iterazzjoni (Δ= 0,006657 ≤ 0,01). L-algoritmu finali imbagħad jiġi użat sabiex jiġu determinati l-valuri medji tad-duħħan (ara t-Taqsima li jmiss 2.3).
Tabella B:
Valuri tas-sinjal ta’ l-input fi skala waħda u s-sinjal filtrat ta’ l-output ta’ Bessel għall-ewwel u t-tieni ċiklu ta’ iterazzjoni
Indiċi i [-] |
Ħin [s] |
Sinjal ta’ input fi skala waħda Si [-] |
Sinjal ta’ output Filtrat Yi [-] |
|
1. Iterazzjoni |
2. Iterazzjoni |
|||
- 2 |
- 0,013333 |
0 |
0,000000 |
0,000000 |
- 1 |
- 0,006667 |
0 |
0,000000 |
0,000000 |
0 |
0,000000 |
1 |
0,000071 |
0,000083 |
1 |
0,006667 |
1 |
0,000352 |
0,000411 |
2 |
0,013333 |
1 |
0,000908 |
0,001060 |
3 |
0,020000 |
1 |
0,001731 |
0,002019 |
4 |
0,026667 |
1 |
0,002813 |
0,003278 |
5 |
0,033333 |
1 |
0,004145 |
0,004828 |
~ |
~ |
~ |
~ |
~ |
24 |
0,160000 |
1 |
0,067877 |
0,077876 |
25 |
0,166667 |
1 |
0,072816 |
0,083476 |
26 |
0,173333 |
1 |
0,077874 |
0,089205 |
27 |
0,180000 |
1 |
0,083047 |
0,095056 |
28 |
0,186667 |
1 |
0,088331 |
0,101024 |
29 |
0,193333 |
1 |
0,093719 |
0,107102 |
30 |
0,200000 |
1 |
0,099208 |
0,113286 |
31 |
0,206667 |
1 |
0,104794 |
0,119570 |
32 |
0,213333 |
1 |
0,110471 |
0,125949 |
33 |
0,220000 |
1 |
0,116236 |
0,132418 |
34 |
0,226667 |
1 |
0,122085 |
0,138972 |
35 |
0,233333 |
1 |
0,128013 |
0,145605 |
36 |
0,240000 |
1 |
0,134016 |
0,152314 |
37 |
0,246667 |
1 |
0,140091 |
0,159094 |
~ |
~ |
~ |
~ |
~ |
175 |
1,166667 |
1 |
0,862416 |
0,895701 |
176 |
1,173333 |
1 |
0,864968 |
0,897941 |
177 |
1,180000 |
1 |
0,867484 |
0,900145 |
178 |
1,186667 |
1 |
0,869964 |
0,902312 |
179 |
1,193333 |
1 |
0,872410 |
0,904445 |
180 |
1,200000 |
1 |
0,874821 |
0,906542 |
181 |
1,206667 |
1 |
0,877197 |
0,908605 |
182 |
1,213333 |
1 |
0,879540 |
0,910633 |
183 |
1,220000 |
1 |
0,881849 |
0,912628 |
184 |
1,226667 |
1 |
0,884125 |
0,914589 |
185 |
1,233333 |
1 |
0,886367 |
0,916517 |
186 |
1,240000 |
1 |
0,888577 |
0,918412 |
187 |
1,246667 |
1 |
0,890755 |
0,920276 |
188 |
1,253333 |
1 |
0,892900 |
0,922107 |
189 |
1,260000 |
1 |
0,895014 |
0,923907 |
190 |
1,266667 |
1 |
0,897096 |
0,925676 |
191 |
1,273333 |
1 |
0,899147 |
0,927414 |
192 |
1,280000 |
1 |
0,901168 |
0,929121 |
193 |
1,286667 |
1 |
0,903158 |
0,930799 |
194 |
1,293333 |
1 |
0,905117 |
0,932448 |
195 |
1,300000 |
1 |
0,907047 |
0,934067 |
~ |
~ |
~ |
~ |
~ |
2.3. Kalkolu tal-valuri tad-duħħan
Fl-iskema ta’ hawn taħt hija preżentata l-proċedura ġenerali sabiex jiġi determinat il-valur finali tad-duħħan.
Test ta 'immaġniFid-Dijagramma b, jintwerew it-traċċi tas-sinjal imkejjel ta’ l-opaċità mhux trattata, u tal-koeffiċjenti ta’ l-assorbiment tad-dawl mhux filtrat u filtrat (valur k) ta’ l-ewwel stadju tat-tagħbija tat-Test ta’ l-ELR, u jintwera l-valur massimu Ymax1,A (peak) tat-traċċa k filtrata. Korrispondentement, it-Tabella Ċ fiha l-valuri numeriċi ta’ indiċi i, ħin (rata ta’ kampjunament ta’ 150 Hz), opaċità mhux trattata, k mhux filtrat u k filtrat. Il-filtrazzjoni ssir bl-użu tal-kostanti ta’ l-algoritmu ta’ Bessel tad-disinn mogħti fit-Taqsima 2.2 ta’ dan l-Anness. Minħabba l-ammont kbir ta’ data, dawk il-partijiet biss tat-traċċa tad-duħħan madwar il-bidu u l-punt massimu (peak) huma tabellati.
Dijagramma b
Traċċi ta’ l-opaċità mkejla N, tad-duħħan mhux filtrat k u duħħan filtrat k
Test ta 'immaġniIl-valur tal-punt massimu (peak) (i = 272) jiġi kalkolat bd-data preżunta li ġejja tat-Tabella . Il-valuri tad-duħħan individwali l-oħra kollha jiġu kalkolati bl-istess mod. Sabiex jibda l-algoritmu, S-1, S-2, Y-1 u Y-2 jiġu regolati fuq żero.
LA (m) |
0,430 |
Indiċi i |
272 |
N ( %) |
16,783 |
S271 (m-1) |
0,427392 |
S270 (m-1) |
0,427532 |
Y271 (m-1) |
0,542383 |
Y270 (m-1) |
0,542337 |
Kalkolu tal-valur K (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 6.3.1):
Dan il-valur jikkorrispondi għal S272 fl-ekwazzjoni li ġejja.
Kalkolu tad-duħħan medju ta’ Bessel (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 6.3.2):
Fl-ekwazzjoni li ġejja, jintużaw il-kostanti Bessel tat-Taqsima 2.2 preċedenti. Il-valur k attwali mhux filtrat, kif kalkolat hawn fuq, jikkorrispondi għal S272 (Si). S271 (Si-1) u S270 (Si-2) huma ż-żewġ valuri k mhux filtrati preċedenti, Y271 (Yi-1) u Y270 (Yi-2) huma ż-żewġ valuri k filtrati preċedenti.
|
= |
|
|
= |
|
Dan il-valur jikkorrispondi għal Ymax1,A fl-ekwazzjoni li ġejja.
Kalkolu tal-valur finali tad-duħħan (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 6.3.3):
Minn kull traċċa tad-duħħan, jittieħed il-valur k filtrat massimu għal kalkolu ulterjuri.
Assumi dawn il-valuri li ġejjin:
Veloċità |
Ymax (m-1) |
||
Ċiklu 1 |
Ċiklu 2 |
Ċiklu 3 |
|
A |
0,5424 |
0,5435 |
0,5587 |
B |
0,5596 |
0,5400 |
0,5389 |
C |
0,4912 |
0,5207 |
0,5177 |
Validazzjoni taċ-ċiklu (Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 3.4)
Qabel isir il-kalkolu ta’ SV, iċ-ċiklu għandu jiġi validat bil-kalkolu tad-devjazzjonijiet standard relattivi tad-duħħan tat-tliet ċikli għal kull veloċità.
Veloċità |
SV (m-1) Medju |
devjazzjoni standard assoluta (m-1) |
devjazzjoni standard relattiva (%) |
A |
0,5482 |
0,0091 |
1,7 |
B |
0,5462 |
0,0116 |
2,1 |
C |
0,5099 |
0,0162 |
3,2 |
F’dan l-eżempju, il-kriterji ta’ validazzjoni ta’ 15 % jintlaħqu għal kull veloċità.
Tabella Ċ
Valuri ta’ opaċità N, valur k mhux filtrat u filtrat fil-bidu ta’ l-istadju tat-tagħbija
Indiċi i [-] |
Ħin [s] |
Opaċità N [%] |
valur k mhux filtrat [m-1] |
valur k filtrat [m-1] |
- 2 |
0,000000 |
0,000000 |
0,000000 |
0,000000 |
- 1 |
0,000000 |
0,000000 |
0,000000 |
0,000000 |
0 |
0,000000 |
0,000000 |
0,000000 |
0,000000 |
1 |
0,006667 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000000 |
2 |
0,013333 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000000 |
3 |
0,020000 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000000 |
4 |
0,026667 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000001 |
5 |
0,033333 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000002 |
6 |
0,040000 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000002 |
7 |
0,046667 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000003 |
8 |
0,053333 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000004 |
9 |
0,060000 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000005 |
10 |
0,066667 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000006 |
11 |
0,073333 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000008 |
12 |
0,080000 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000009 |
13 |
0,086667 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000011 |
14 |
0,093333 |
0,020000 |
0,000465 |
0,000012 |
15 |
0,100000 |
0,192000 |
0,004469 |
0,000014 |
16 |
0,106667 |
0,212000 |
0,004935 |
0,000018 |
17 |
0,113333 |
0,212000 |
0,004935 |
0,000022 |
18 |
0,120000 |
0,212000 |
0,004935 |
0,000028 |
19 |
0,126667 |
0,343000 |
0,007990 |
0,000036 |
20 |
0,133333 |
0,566000 |
0,013200 |
0,000047 |
21 |
0,140000 |
0,889000 |
0,020767 |
0,000061 |
22 |
0,146667 |
0,929000 |
0,021706 |
0,000082 |
23 |
0,153333 |
0,929000 |
0,021706 |
0,000109 |
24 |
0,160000 |
1,263000 |
0,029559 |
0,000143 |
25 |
0,166667 |
1,455000 |
0,034086 |
0,000185 |
26 |
0,173333 |
1,697000 |
0,039804 |
0,000237 |
27 |
0,180000 |
2,030000 |
0,047695 |
0,000301 |
28 |
0,186667 |
2,081000 |
0,048906 |
0,000378 |
29 |
0,193333 |
2,081000 |
0,048906 |
0,000469 |
30 |
0,200000 |
2,424000 |
0,057067 |
0,000573 |
31 |
0,206667 |
2,475000 |
0,058282 |
0,000693 |
32 |
0,213333 |
2,475000 |
0,058282 |
0,000827 |
33 |
0,220000 |
2,808000 |
0,066237 |
0,000977 |
34 |
0,226667 |
3,010000 |
0,071075 |
0,001144 |
35 |
0,233333 |
3,253000 |
0,076909 |
0,001328 |
36 |
0,240000 |
3,606000 |
0,085410 |
0,001533 |
37 |
0,246667 |
3,960000 |
0,093966 |
0,001758 |
38 |
0,253333 |
4,455000 |
0,105983 |
0,002007 |
39 |
0,260000 |
4,818000 |
0,114836 |
0,002283 |
40 |
0,266667 |
5,020000 |
0,119776 |
0,002587 |
Valuri ta’ opaċità N, valur k mhux filtrat u filtrat madwar Ymax1,A (≡ valur massimu, indikat b’numru skur)
Indiċi i [-] |
Ħin [s] |
Opaċità N [%] |
valur k mhux filtrat [m-1] |
valur k filtrat [m-1] |
259 |
1,726667 |
17,182000 |
0,438429 |
0,538856 |
260 |
1,733333 |
16,949000 |
0,431896 |
0,539423 |
261 |
1,740000 |
16,788000 |
0,427392 |
0,539936 |
262 |
1,746667 |
16,798000 |
0,427671 |
0,540396 |
263 |
1,753333 |
16,788000 |
0,427392 |
0,540805 |
264 |
1,760000 |
16,798000 |
0,427671 |
0,541163 |
265 |
1,766667 |
16,798000 |
0,427671 |
0,541473 |
266 |
1,773333 |
16,788000 |
0,427392 |
0,541735 |
267 |
1,780000 |
16,788000 |
0,427392 |
0,541951 |
268 |
1,786667 |
16,798000 |
0,427671 |
0,542123 |
269 |
1,793333 |
16,798000 |
0,427671 |
0,542251 |
270 |
1,800000 |
16,793000 |
0,427532 |
0,542337 |
271 |
1,806667 |
16,788000 |
0,427392 |
0,542383 |
272 |
1,813333 |
16,783000 |
0,427252 |
0,542389 |
273 |
1,820000 |
16,780000 |
0,427168 |
0,542357 |
274 |
1,826667 |
16,798000 |
0,427671 |
0,542288 |
275 |
1,833333 |
16,778000 |
0,427112 |
0,542183 |
276 |
1,840000 |
16,808000 |
0,427951 |
0,542043 |
277 |
1,846667 |
16,768000 |
0,426833 |
0,541870 |
278 |
1,853333 |
16,010000 |
0,405750 |
0,541662 |
279 |
1,860000 |
16,010000 |
0,405750 |
0,541418 |
280 |
1,866667 |
16,000000 |
0,405473 |
0,541136 |
281 |
1,873333 |
16,010000 |
0,405750 |
0,540819 |
282 |
1,880000 |
16,000000 |
0,405473 |
0,540466 |
283 |
1,886667 |
16,010000 |
0,405750 |
0,540080 |
284 |
1,893333 |
16,394000 |
0,416406 |
0,539663 |
285 |
1,900000 |
16,394000 |
0,416406 |
0,539216 |
286 |
1,906667 |
16,404000 |
0,416685 |
0,538744 |
287 |
1,913333 |
16,394000 |
0,416406 |
0,538245 |
288 |
1,920000 |
16,394000 |
0,416406 |
0,537722 |
289 |
1,926667 |
16,384000 |
0,416128 |
0,537175 |
290 |
1,933333 |
16,010000 |
0,405750 |
0,536604 |
291 |
1,940000 |
16,010000 |
0,405750 |
0,536009 |
292 |
1,946667 |
16,000000 |
0,405473 |
0,535389 |
293 |
1,953333 |
16,010000 |
0,405750 |
0,534745 |
294 |
1,960000 |
16,212000 |
0,411349 |
0,534079 |
295 |
1,966667 |
16,394000 |
0,416406 |
0,533394 |
296 |
1,973333 |
16,394000 |
0,416406 |
0,532691 |
297 |
1,980000 |
16,192000 |
0,410794 |
0,531971 |
298 |
1,986667 |
16,000000 |
0,405473 |
0,531233 |
299 |
1,993333 |
16,000000 |
0,405473 |
0,530477 |
300 |
2,000000 |
16,000000 |
0,405473 |
0,529704 |
3. TEST TA’ L-ETC
3.1. Emissjonijiet gassużi (Magna Diesel)
Assumi r-riżultati tat-test li ġejjin għal sistema PDP-CVS
V0 (m3/rev) |
0,1776 |
Np (rev) |
23 073 |
pB (kPa) |
98,0 |
p1 (kPa) |
2,3 |
T (K) |
322,5 |
Ha (g/kg) |
12,8 |
NOx conce (ppm) |
53,7 |
NOx concd (ppm) |
0,4 |
COconce (ppm) |
38,9 |
COconcd (ppm) |
1,0 |
HCconce (ppm) |
9,00 |
HCconcd (ppm) |
3,02 |
CO2,conce (%) |
0,723 |
Wact (kWh) |
62,72 |
Kalkolu tal-fluss tal-gass ta’ l-exhaust dilwit (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.1):
Kalkolu tal-fattur ta’ korrezzjoni NOx (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.2):
Kalkolu tal-konċentrazzjonijiet korretti fl-isfond (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1.1):
Assumi karburant diesel tal-kompożizzjoni C1H1,8
Kalkolu tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjonijiet (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1
Kalkolu ta’ l-emissjonjiet speċifiċi (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.4):
3.2. Emissjonijiet tal-partikulati (Magna Diesel)
Assumi r-riżultati tat-test li ġejjin għal sistema PDP-CVS b’dilwizzjoni doppja
MTOTW (kg) |
4 237,2 |
Mf,p (mg) |
3,030 |
Mf,b (mg) |
0,044 |
MTOT (kg) |
2,159 |
MSEC (kg) |
0,909 |
Md (mg) |
0,341 |
MDIL (kg) |
1,245 |
DF |
18,69 |
Wact (kWh) |
62,72 |
Kalkolu ta’ l-emissjoni massiva (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 5.1):
Kalkolu ta’ l-emissjoni massiva korretta fl-isfond (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 5.1):
Kalkolu ta’ l-emissjoni speċifika (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 5.2):
3.3. Emissjonijiet Gassużi (Magna CNG)
Assumi r-riżultati tat-test li ġejjin għal sistema PDP-CVS b’dilwizzjoni doppja
MTOTW (kg) |
4 237,2 |
Ha (g/kg) |
12,8 |
NOx conce (ppm) |
17,2 |
NOx concd (ppm) |
0,4 |
COconce (ppm) |
44,3 |
COconcd (ppm) |
1,0 |
HCconce (ppm) |
27,0 |
HCconcd (ppm) |
3,02 |
CH4 conce (ppm) |
18,0 |
CH4 concd (ppm) |
1,7 |
CO2,conce ( %) |
0,723 |
Wact (kWh) |
62,72 |
Kalkolu tal-fattur korrettiv NOx (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.2):
Kalkolu tal-konċentrazzjoni NMHC (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1):
(a) |
Metodu GC |
(b) |
Metodu NMC Assumi effiċjenza tal-metanu ta’ 0,04 u effiċjenza ta’ l-etanu ta’ 0,98 (ara l-Anness III, Appendiċi 5, Taqsima 1.8.4) |
Kalkolu tal-konċentrazzjonijiet korretti fl-isfond (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1.1):
Assumi karburant ta’ referenza G20 (100 % metanu) tal-kompożizzjoni C1H4:
Għall-NMHC, il-konċentrazzjoni ta’ l-isfond tkun id-differenza bejn HCconcd u CH4concd
Kalkolu tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjonijiet (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1):
Kalkolu ta’ l-emissjonijiet speċifiċi (Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.4):
4. λ-SHIFT FACTOR (Sλ)
4.1. Kalkolu tal-λ-shift factor (Sλ) (1)
fejn:
Sλ |
= |
λ-shift factor; |
inert % |
= |
% tal-volum ta’ gassijiet inerti fil-karburant (i.e. N2, CO2, He, eċċ.); |
O2 * |
= |
% tal-volum ta’ l-ossiġnu oriġinali fil-karburant; |
n u m |
= |
jirreferu għall-medju ta’ CnHm li jirrappreżenta l-idrokarbonji tal-karburant, i.e:
|
fejn:
CH4 |
= |
% tal-volum ta’ metanu fil-karburant; |
C2 |
= |
tal-volum ta’ idrokarbonji C2 kollha (e.ż.: C2H6, C2H4, eċċ.) fil-karburant; |
C3 |
= |
tal-volum ta’ idrokarbonji C3 kollha (e.ż.: C3H8, C3H6, eċċ.) fil-karburant; |
C4 |
= |
% tal-volum ta’ idrokarbonji C4 kollha (e.ż.: C4H10, C4H8, eċċ.) fil-karburant |
C5 |
= |
% tal-volum ta’ idrokarbonji C5 kollha (e.ż.: C5H12, C5H10, eċċ.) fil-karburant; |
dilwent |
= |
% tal-volum ta’ gassijiet tad-dilwizzjoni fil-karburant (i.e.: O2 *, N2, CO2, He, eċċ.). |
4.2. Eżempji għall-kalkolu tal-λ-shift factor Sλ:
Eżempju 1: |
G25: CH4 = 86 %, N2 = 14 % (bil-volum)
|
Eżempju 2: |
GR: CH4 = 87 %, C2H6 = 13 % (by vol)
|
Eżempju 3: |
USA: CH4 = 89 %, C2H6 = 4,5 %, C3H8 = 2,3 %, C6H14 = 0,2 %, O2 = 0,6 %, N2 = 4 %
|
(1) Stoichiometric Air/Fuel ratios of automotive fuels - SAE J1829, Ġunju 1987. John B. Heywood, Internal combustion engine fundamentals, McGraw-Hill, 1988, Kapitolu 3.4 “Combustion stoichiometry” (pp. 68 sa 72).
ANNESS VIII
REKWIŻITI TEKNIĊI SPEĊIFIĊI RELATATI MAL-MAGNI DIESEL LI JAĦDMU BL-ETANOL
Fil-każ ta’ magni diesel li jaħdmu bl-etanol, il-modifiki speċifiċi li ġejjin għall-paragrafi, ekwazzjonijiet u fatturi rilevanti għandhom japplikaw għall-proċeduri tat-test definiti fl-Anness III ta’ din id-Direttiva.
FL-ANNESS III, APPENDIĊI 1:
4.2. Korrezzjoni xotta/mxarrba
4.3. Korrezzjoni NOx għall-umdità u t-temperatura
bi:
A |
= |
0,181 GFUEL/GAIRD – 0,0266 |
B |
= |
– 0,123 GFUEL/GAIRD + 0,00954 |
Ta |
= |
temperatura ta’ l-arja, K |
Ha |
= |
umdità ta’ l-arja fl-intake, g ilma kull kg arja xotta |
4.4. Kalkolu tar-rati tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni
Ir-rati tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni (g/h) għal kull modalità għandhom jiġu kalkolati kif ġej, bil-preżunzjoni li d-densità tal-gass ta’ l-exhaust tkun ta’ 1,272 kg/m3 fi 273 K (0 °C) u 101,3 kPa:
feijn
NOx conc, COconc, HCconc (1) huma l-konċentrazzjonijiet medji (ppm) fil-gass ta’ l-exhaust mhux trattat, kif determinati fit-Taqsima 4.1.
Jekk, b’mod fakultattiv, l-emissjonijiet gassużi jiġu determinati b’sistema ta’ dilwizzjoni ta’ fluss sħiħ, għandhom jiġu applikati l-formoli li ġejjin.
feijn
NOx conc, COconc, HCconc (1) ikunu l-konċentrazzjonijiet medji korretti fl-isfond (ppm) ta’ kull modalità fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, kif determinati fl-Anness III, Appendiċi 2, Taqsima 4.3.1.1.
FL-ANNESS III, APPENDIĊI 2:
It-Taqsimiet 3.1, 3.4, 3.8.3 u 5 ta’ l-Appendiċi 2 ma japplikawx biss għall-magni diesel. Japplikaw ukoll għall-magni diesel li jaħdmu bl-etanol.
4.2. |
Il-kondizzjonijiet għat-test għandhom jiġu rranġati sabiex it-temperatura ta’ l-arja u l-umdità mkejla fl-intake tal-magna jkunu regolati għall-kondizzjonijiet standard matul it-test run. L-istandard għandu jkun 6 ± 0,5 g ilma kull kg arja xotta f’interval ta’ temperatura ta’ 298 ± 3 K. F’dawn il-limiti ma għandha ssir l-ebda korrezzjoni oħra għall-NOx. It-test huwa null jekk dawn il-kondizzjonijiet ma jintlaħqux. |
4.3. Kalkolu tal-fluss tal-massa ta’ l-emissjoni
4.3.1. Sistemi bi fluss kostanti tal-massa
Għas-sistemi b’heat exchanger, il-massa ta’ l-inkwinanti (g/test) għandha tiġi determinata mill-ekwazzjonijiet li ġejjin:
fejn
NOx conc, COconc, HCconc (2), NMHCconc = il-konċentrazzjonijiet korretti medji ta’ l-isfond matul iċ-ċiklu mill-integrazzjoni (obbligatorju għall-NOx u HC) jew kejl bil-borża, ppm;
MTOTW = massa totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit kif determinata fit-Taqsima 4.1, kg.
4.3.1.1. Determinazzjoni tal-konċentrazzjonijiet korretti ta’ l-isfond
Il-konċentrazzjoni medja ta’ l-isfond ta’ l-inkwinanti gassużi fl-arja tad-dilwizzjoni għandhom jitnaqqsu mill-konċentrazzjonijiet imkejla sabiex jinkisbu l-konċentrazzjonijiet netti ta’ l-inkwinanti. Il-valuri medji tal-konċentrazzjonijiet ta’ l-isfond jistgħu jiġu determinati bil-metodu tal-borża kampjunarja jew b’kejl kontinwu bl-integrazzjoni. Għandha tintuża l-formola li ġejja:
fejn,
conc |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, korretta bl-ammont ta’ l-inkwinant rispettiv li jkun fl-arja tad-dilwizzjoni, ppm; |
conce |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv mkejla fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm; |
concd |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv mkejla fl-arja tad-dilwizzjoni, ppm; |
DF |
= |
fattur ta’ dilwizzjoni |
Il-fattur ta’ dilwizzjoni għandu jiġi kalkolat kif ġej:
fejn,
CO2conce |
= |
konċentrazzjoni CO2 fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, % vol |
HCconce |
= |
konċentrazzjoni HC fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm C1 |
COconce |
= |
konċentrazzjoni CO fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm |
FS |
= |
fattur stojkjometriku |
Il-konċentrazzjonijiet imkejla fuq bażi xotta għandhom jiġu konvertiti għal bażi mxarrba skond l-Anness III, Appendiċi 1, Taqsima 4.2.
Il-fattur stojkjometriku għandu jkun, għall-konsum ġenerali tal-kompożizzjoni tal-karburant CHαOβNγ, kalkolat kif ġej:
Alternattivament, jekk il-kompożizzjoni tal-karburant mhijiex magħrufa, jistgħu jintużaw il-fatturi stojkjometriċi li ġejjin:
FS (LPG) = 12,3.
4.3.2. Sistemi b’kumpens ta’ fluss
Għas-sistemi mingħajr heat exchanger, il-massa ta’ l-inkwinanti (g/test) għandha tiġi stabbilita bil-kalkolu ta’ l-emissjonijiet istantanji tal-massa u l-integrazzjoni tal-valuri istantanji matul iċ-ċiklu. Minbarra dan, il-korrezzjoni ta’ l-isfond għandha tiġi applikata b’mod dirett għal-valur tal-konċentrazzjoni istantanja. Għandhom jintużaw l-formoli li ġejjin:
fejn,
conce |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv mkejla fil-gass ta’ l-exhaust dilwit, ppm; |
concd |
= |
konċentrazzjoni ta’ l-inkwinant rispettiv mkejla fl-arja tad-dilwizzjoni, ppm; |
MTOTW,i |
= |
massa istantanja tal-gass ta’ l-exhaust dilwit, (ara t-Taqsima 4.1), kg; |
MTOTW |
= |
massa totali tal-gass ta’ l-exhaust dilwit matul iċ-ċiklu (ara t-Taqsima 4.1), kg; |
DF |
= |
fattur ta’ dilwizzjoni kif determinat fit-Taqsima 4.3.1.1 |
4.4. Kalkolu ta’ l-emissjonijiet speċifiċi
L-emissjonijiet (g/kWh) għandhom jiġu kalkolati għall-komponenti individwali kollha bil-metodu li ġej:
fejn,
Wact |
= |
prestazzjoni attwali tul iċ-ċiklu kif determinat fit-Taqsima 3.9.2, kWh. |
(1) Ibbażat fuq l-ekwivalent ta’ C1.
(2) Ibbażat fuq l-ekwivalent ta’ C1.
ANNESS IX
LIMITI TA’ ŻMIEN GĦAT-TRASPOŻIZZJONI TAD-DIRETTIVI MĦASSRA FIL-LIĠIJIET NAZZJONALI
Msemmija fl-Artikolu 10
PARTI A:
Direttivi Mħassra
Direttivi |
Ġurnal Uffiċjali |
Direttiva 88/77/KEE |
|
Direttiva 91/542/KEE |
|
Direttiva 96/1/KE |
|
Direttiva 1999/96/KE |
|
Direttiva 2001/27/KE |
PARTI B
Limiti ta’ żmien għat-traspożizzjoni fil-liġijiet nazzjonali
Direttiva |
Limiti ta’ żmien għat-traspożizzjoni |
Data ta’ l-applikazzjoni |
Direttiva 88/77/KEE |
1 Lulju 1988 |
|
Direttiva 91/542/KEE |
1 Jannar 1992 |
|
Direttiva 96/1/KE |
1 Lulju 1996 |
|
Direttiva 1999/96/KE |
1 Lulju 2000 |
|
Direttiva 2001/27/KE |
1 Ottubru 2001 |
1 Ottubru 2001 |
ANNESS X
TABELLA TA’ KORRELAZZJONI
(Msemmija fit-tieni paragrafu ta’ l-Artikolu 10)
Direttiva 88/77/KEE |
Direttiva 91/542/KEE |
Direttiva 1999/96/KE |
Direttiva 2001/27/KE |
Din id-Direttiva |
Artikolu 1 |
— |
|
— |
Artikolu 1 |
Artikolu 2(1) |
Artikolu 2(1) |
Artikolu 2(1) |
Artikolu 2(1) |
Artikolu 2(4) |
Artikolu 2(2) |
Artikolu 2(2) |
Artikolu 2(2) |
Artikolu 2(2) |
Artikolu 2(1) |
— |
Artikolu 2(3) |
— |
— |
— |
Artikolu 2(3) |
— |
— |
— |
— |
Artikolu 2(4) |
Artikolu 2(4) |
Artikolu 2(3) |
Artikolu 2(3) |
Artikolu 2(2) |
— |
— |
— |
Artikolu 2(4) |
Artikolu 2(3) |
— |
— |
— |
Artikolu 2(5) |
— |
— |
— |
Artikolu 2(4) |
— |
Artikolu 2(5) |
— |
— |
Artikolu 2(5) |
— |
Artikolu 2(6) |
— |
— |
Artikolu 2(6) |
— |
Artikolu 2(7) |
— |
— |
Artikolu 2(7) |
— |
Artikolu 2(8) |
— |
— |
Artikolu 2(8) |
— |
Artikolu 2(9) |
Artikolu 3 |
— |
— |
— |
— |
— |
— |
Artikolu 5 u 6 |
— |
Artikolu 3 |
— |
— |
Artikolu 4 |
— |
Artikolu 4 |
— |
Artikolu 3(1) |
Artikolu 3(1) |
— |
Artikolu 6(1) |
— |
Artikolu 3(1)(a) |
Artikolu 3(1)(a) |
— |
Artikolu 6 (2) |
— |
Artikolu 3(1)(b) |
Artikolu 3(1)(b) |
— |
Artikolu 6 (3) |
— |
Artikolu 3(2) |
Artikolu 3(2) |
— |
Artikolu 6 (4) |
— |
Artikolu 3(3) |
Artikolu 3(3) |
— |
Artikolu 6 (5) |
Artikolu 4 |
— |
— |
— |
Artikolu 7 |
Artikolu 6 |
Artikolu 5 u 6 |
Artikolu 7 |
— |
Artikolu 8 |
Artikolu 5 |
Artikolu 4 |
Artikolu 8 |
Artikolu 3 |
Artikolu 9 |
— |
— |
— |
— |
Artikolu 10 |
— |
— |
Artikolu 9 |
Artikolu 4 |
Artikolu 11 |
Artikolu 7 |
Artikolu 7 |
Artikolu 10 |
Artikolu 5 |
Artikolu 12 |
Annessi I sa VII |
— |
— |
— |
Annessi I sa VII |
— |
— |
— |
Anness VIII |
Anness VIII |
— |
— |
— |
— |
Anness IX |
— |
— |
— |
— |
Anness X |