1. 

Με το υποβληθέν προδικαστικό ερώτημα, το Consiglio di Stato ζητεί διευκρινίσεις από το Δικαστήριο σχετικά με την έννοια και την έκταση εφαρμογής του όρου «θαλάσσιες ενδομεταφορές-καμποτάζ» κατά τον κανονισμό 3577/92 ( 2 ), με σκοπό να διαπιστωθεί η ενδεχόμενη εφαρμογή του στα πραγματικά περιστατικά της υποθέσεως. Η Επιτροπή, ωστόσο, είχε αρχικά εκφράσει αμφιβολίες ως προς την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου να αποφανθεί επί του υποβληθέντος ερωτήματος, ζήτημα το οποίο πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο αναλύσεως, ανεξαρτήτως του ότι η ίδια η Επιτροπή πρότεινε τελικά την απόρριψη των εν λόγω αμφιβολιών. Ως προς την ουσία της υποθέσεως, θεωρώ αδιαμφισβήτητο ότι η έννοια «θαλάσσιες ενδομεταφορές-καμποτάζ» τυγχάνει εφαρμογής στις περιστάσεις της υπό κρίση υποθέσεως.

2.

Στο άρθρο 1, παράγραφος 1, του κανονισμού 3577/92 ορίζονται τα εξής:«Από την 1η Ιανουαρίου 1993, εφαρμόζεται η ελεύθερη κυκλοφορία υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών εντός κράτους μέλους (θαλάσσιες ενδομεταφορές-καμποτάζ) για τους πλοιοκτήτες της Κοινότητας των οποίων τα σκάφη είναι νηολογημένα σε κράτος μέλος και φέρουν τη σημαία του, υπό τον όρο ότι τα σκάφη αυτά πληρούν όλες τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για να εκτελούν ενδομεταφορές στο εν λόγω κράτος μέλος, περιλαμβανομένων και των σκαφών των νηολογημένων στο EUROS, αφότου το Συμβούλιο εγκρίνει το εν λόγω νηολόγιο.»

3.

Το άρθρο 2 του κανονισμού 3577/92 ορίζει ότι, για τους σκοπούς του κανονισμού, νοούνται ως:

[…]»

4.

Το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 3577/92 ορίζει τα εξής:

«Κατά παρέκκλιση, μπορούν να εξαιρεθούν προσωρινά από την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού οι ακόλουθες υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών στη Μεσόγειο και κατά μήκος των ισπανικών, των πορτογαλικών και των γαλλικών ακτών:

5.

Κατά το άρθρο 5, παράγραφος 1, της Συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, «[μ]ε την επιφύλαξη άλλων ειδικών συμφωνιών σχετικών με την παροχή υπηρεσιών μεταξύ των συμβαλλομένων μερών (περιλαμβανομένης της συμφωνίας όσον αφορά τις δημόσιες προμήθειες εφόσον καλύπτει τον τομέα παροχής υπηρεσιών) ένας παροχέας υπηρεσιών, περιλαμβανομένων και των εταιρειών σύμφωνα με τις διατάξεις του παραρτήματος I, απολαύει του δικαιώματος να παρέχει υπηρεσία στην επικράτεια του άλλου συμβαλλομένου μέρους, η οποία να μην υπερβαίνει τις 90 ημέρες πραγματικής εργασίας ανά ημερολογιακό έτος».

6.

Το άρθρο 17 του παραρτήματος Ι της Συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας προβλέπει τα εξής:

«Απαγορεύεται στο πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών, σύμφωνα με το άρθρο 5 της παρούσας συμφωνίας:

7.

Το άρθρο 18 του παραρτήματος Ι της ως άνω Συμφωνίας ορίζει τα εξής: «Οι διατάξεις του άρθρου 17 του παρόντος παραρτήματος εφαρμόζονται σε εταιρείες που [έχουν συσταθεί] σύμφωνα με τη νομοθεσία ενός κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ή της Ελβετίας και έχουν την καταστατική έδρα τους, την κεντρική διοίκηση ή την κύρια εγκατάστασή τους στην επικράτεια ενός εκ των συμβαλλομένων μερών.»

8.

«Ο παροχέας υπηρεσιών που έχει το δικαίωμα ή που του έχει επιτραπεί να παράσχει μια υπηρεσία μπορεί, για την εκτέλεση της εν λόγω παροχής, να ασκήσει, προσωρινά, τη δραστηριότητά του στη χώρα όπου παρέχεται η υπηρεσία με τους ίδιους όρους που επιβάλλει αυτή η χώρα στους ημεδαπούς, σύμφωνα με τις διατάξεις του [παρόντος] παραρτήματος και των παραρτημάτων ΙΙ και ΙΙΙ.»

9.

Το άρθρο 224 του Codice della navigazione [Κώδικα Ναυσιπλοΐας] ( 4 ) ορίζει τα εξής:

«1.   Η παροχή της υπηρεσίας θαλάσσιας ενδομεταφοράς μεταξύ λιμένων της ιταλικής επικράτειας επιτρέπεται, κατά τον κανονισμό (ΕΟΚ) 3577/92 του Συμβουλίου, της 7ης Δεκεμβρίου 1992, αποκλειστικώς στους κοινοτικούς πλοιοκτήτες οι οποίοι εκμεταλλεύονται πλοία που είναι νηολογημένα σε κράτος μέλος και φέρουν τη σημαία του, υπό τον όρον ότι τα πλοία αυτά πληρούν όλες τις προϋποθέσεις για την παροχή υπηρεσιών ενδομεταφοράς εντός του εν λόγω κράτους μέλους.

2.   Οι διατάξεις της παραγράφου 1 εφαρμόζονται στα πλοία που εκτελούν δρομολόγια θαλάσσιας ενδομεταφοράς μεταξύ λιμένων, όρμων και ακτών».

10.

Το προδικαστικό ερώτημα ανάγεται σε αντιδικία μεταξύ, αφενός των Alpina River Cruises GmbH και Nicko Tours GmbH —ελβετικής πλοιοκτήτριας εταιρίας και γερμανικής ναυλώτριας εταιρίας, αντιστοίχως, του υπό ελβετική σημαία μηχανοκίνητου πλοίου «Bellissima»— και, αφετέρου, των ιταλικών αρχών, με αφορμή την άρνηση των τελευταίων να επιτρέψουν τη διέλευση από τα ιταλικά χωρικά ύδατα σε ποτάμια κρουαζιέρα που εκμεταλλεύονται οι ως άνω εταιρίες.

11.

Η Alpina River Cruises και η Nicko Tours είχαν οργανώσει επταήμερη κρουαζιέρα με αναχώρηση από τη Βενετία, διάπλου της λιμνοθάλασσας της Βενετίας έως την Chioggia, εν συνεχεία πλου κατά μήκος του ποταμού Πάδου και επιστροφή στη Βενετία από την ίδια διαδρομή. Η διαδρομή περιλάμβανε διέλευση από τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ των λιμένων της Chioggia και του Porto Levante, στις εκβολές του ποταμού Πάδου, καθώς το πλοίο «Bellissima» δεν μπορεί να διέλθει από τη διώρυγα του Brondolo που συνδέει εσωτερικώς την Chioggia με τον ποταμό Πάδο.

12.

Οι ιταλικές αρχές απαγόρευσαν στο πλοίο «Bellissima» να εκτελεί δρομολόγια στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Chioggia και Porto Levante, με την αιτιολογία ότι το άρθρο 224 του ιταλικού Κώδικα Ναυσιπλοΐας —το οποίο παραπέμπει στον κανονισμό 3577/92— επιτρέπει αποκλειστικά στα πλοία που φέρουν τη σημαία κράτους μέλους να παρέχουν υπηρεσίες ενδοθαλάσσιας μεταφοράς.

13.

Η Alpina River Cruises και η Nicko Tours άσκησαν διοικητική προσφυγή ενώπιον του Tribunale Αmministrativo Regionale per il Veneto, η οποία απορρίφθηκε. Επιληφθέν εφέσεως κατά της απορριπτικής αποφάσεως, το Consiglio di Stato υπέβαλε το παρόν προδικαστικό ερώτημα.

14.

Το προδικαστικό ερώτημα είναι διατυπωμένο ως εξής:

«Εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΟΚ) 3577/92 του Συμβουλίου, της 7ης Δεκεμβρίου 1992, η περίπτωση της κρουαζιέρας μεταξύ λιμένων του αυτού κράτους μέλους, άνευ επιβιβάσεως και αποβιβάσεως διαφορετικών επιβατών στους εν λόγω λιμένες, στο μέτρο που η εν λόγω κρουαζιέρα αρχίζει με την επιβίβαση των επιβατών σε λιμένα του κράτους μέλους και ολοκληρώνεται με την αποβίβαση των ίδιων επιβατών στον ίδιο λιμένα;»

15.

Κατά το Consiglio di Stato, η εφαρμογή του κανονισμού 3577/92 —και κατά συνέπεια, το ζήτημα αν επιτρέπεται αποκλειστικά στους κοινοτικούς πλοιοκτήτες η πραγματοποίηση του δρομολογίου που ζητούν οι Alpina River Cruises και Nicko Tours— εξαρτάται από την ερμηνεία της έννοιας «θαλάσσιες ενδομεταφορές» ή «υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών» του άρθρου 2 του κανονισμού ως εμπερικλείουσας τις κρουαζιέρες οι οποίες αρχίζουν με την επιβίβαση των επιβατών σε λιμένα κράτους μέλους και ολοκληρώνονται με την αποβίβαση των ίδιων επιβατών στον ίδιο λιμένα έστω και με ενδιάμεσες στάσεις σε άλλους λιμένες του εν λόγω κράτους μέλους.

16.

Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως πρωτοκολλήθηκε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου στις 14 Ιανουαρίου 2013.

17.

Γραπτές παρατηρήσεις κατέθεσαν οι διάδικοι της κύριας δίκης, η Ιταλική Κυβέρνηση και η Επιτροπή.

18.

Οι διάδικοι κλήθηκαν να λάβουν γραπτώς θέση επί του ζητήματος αν, με βάση το άρθρο 5 της Συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, σε συνδυασμό με τα άρθρα 18 και 19 του παραρτήματος Ι της Συμφωνίας, οι προϋποθέσεις του κανονισμού 3577/92 για την παροχή υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών στο εσωτερικό των κρατών μελών από πλοία που φέρουν τη σημαία κράτους μέλους ισχύουν και για παροχή υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών, μη υπερβαίνουσα τις 90 ημέρες ανά ημερολογιακό έτος, στο εσωτερικό των κρατών μελών με πλοία υπό ελβετική σημαία.

19.

Συγκεκριμένα, η Ιταλική Κυβέρνηση κλήθηκε να λάβει γραπτώς θέση επί του ζητήματος αν, κατά την κρίση της, στα πλοία που φέρουν ελβετική σημαία επιτρέπεται, δυνάμει της νομοθεσίας ή των διοικητικών πρακτικών της Ιταλικής Δημοκρατίας, να παρέχουν υπηρεσίες κρουαζιερών στα εσωτερικά ύδατα της ιταλικής επικράτειας και αν ως προς το θέμα αυτό ασκεί επιρροή η Συμφωνία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ελβετίας. Σε περίπτωση καταφατικής απαντήσεως, οι ιταλικές αρχές κλήθηκαν να διευκρινίσουν τον λόγο για τον οποίο το Λιμεναρχείο της Chioggia δεν εφάρμοσε στην κρινόμενη περίπτωση την απόφαση του Ministero della Marina Mercantile της 1ης Ιουνίου 1957, η οποία μνημονεύεται στην αίτηση προδικαστικής απόφασης.

20.

Κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, που διεξήχθη στις 24 Οκτωβρίου 2013, παρέστησαν η Alpina River Cruises και η Επιτροπή. Δεν παρέστη η Ιταλική Κυβέρνηση, η οποία δεν απάντησε ούτε στις ερωτήσεις του Δικαστηρίου που παρέθεσα στα σημεία 18 και 19.

21.

Η Alpina River Cruises και η Nicko Tours εκτιμούν ότι το ερώτημα πρέπει να αναδιατυπωθεί με σκοπό να εξεταστεί περαιτέρω αν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 3577/92 η παροχή υπηρεσιών κρουαζιέρας η οποία πραγματοποιείται σε εσωτερικά ύδατα με μοναδική εξαίρεση τη διέλευση διά θαλάσσης διάρκειας περίπου μίας ώρας. Κατά τις ως άνω εταιρίες, αν ο κανονισμός 3577/92 εφαρμόζεται αποκλειστικά στις «θαλάσσιες» ενδομεταφορές, ήτοι, «διά θαλάσσης», η παροχή υπηρεσιών σχεδόν εξ ολοκλήρου σε εσωτερικά ύδατα προδήλως δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του και δεν θα έπρεπε, συνεπώς, να απαγορευτεί βάσει του άρθρου 224 του ιταλικού Κώδικα Ναυσιπλοΐας. Διατείνονται, επομένως, ότι η κρινόμενη υπηρεσία θα έπρεπε να είχε επιτραπεί βάσει της από 1ης Ιουνίου 1957 αποφάσεως του Ministero della Marina Mercantile, στην οποία ορίζεται ότι επιτρέπεται η θαλάσσια διέλευση μεταξύ των λιμένων Chioggia και Porto Levante σε πλοία που εκτελούν παροχή υπηρεσιών κυρίως σε εσωτερικά ύδατα.

22.

Αμφότερες οι εταιρίες επισημαίνουν ότι η παρούσα υπόθεση διαφέρει από την κριθείσα με την απόφαση της 9ης Μαρτίου 2006, C‑323/03, Επιτροπή κατά Ισπανίας ( 5 ), καθόσον τα γεωλογικά χαρακτηριστικά της λιμνοθάλασσας της Βενετίας δεν μπορούν να συγκριθούν με εκείνα του ποταμού Vigo. Τέλος, υποστηρίζουν ότι η επίμαχη υπηρεσία δεν αντιστοιχεί στον όρο «ενδομεταφορά», η οποία, κατά την κρίση τους, προϋποθέτει διακίνηση εμπορευμάτων και επιβατών μεταξύ δύο διαφορετικών σημείων, ενώ στην υπό κρίση περίπτωση πρόκειται για υπηρεσία με αναχώρηση και άφιξη στον ίδιο λιμένα.

23.

Η Ιταλική Κυβέρνηση υποστήριξε ότι υπηρεσίες κρουαζιέρας όπως η εξεταζόμενη συνιστούν «υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών εντός κράτους μέλους» και, κατά συνέπεια, «θαλάσσιες ενδομεταφορές-καμποτάζ» κατά την έννοια του κανονισμού 3577/92, τόνισε δε ότι, με γνώμονα τον σκοπό της ελευθερώσεως που επιδιώκεται με τον εν λόγω κανονισμό, πρέπει να αποφεύγεται η στενή ερμηνεία των εννοιών του.

24.

Η Επιτροπή προβάλλει ως προκαταρκτικό ζήτημα ότι ο κανονισμός 3577/92 δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής στην κρινόμενη περίπτωση εφόσον δεν αναφέρεται σε πλοία που φέρουν σημαία τρίτου κράτους, όπως είναι η Ελβετική Συνομοσπονδία.

25.

Μολαταύτα, εκτιμά ότι πρέπει να δοθεί απάντηση στο Consiglio di Stato, καθόσον ο περιεχόμενος στο άρθρο 224 του ιταλικού Κώδικα Ναυσιπλοΐας κανόνας φαίνεται να εφαρμόζεται αποκλειστικά στις υπηρεσίες που εντάσσονται στην έννοια των «θαλάσσιων ενδομεταφορών-καμποτάζ» στην οποία αναφέρεται ο κανονισμός 3577/92. Τούτου δοθέντος, η περιεχόμενη αυτή διάταξη στον ως άνω κανονισμό συνεπάγεται ότι το Δικαστήριο είναι αρμόδιο να επιληφθεί της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως.

26.

Ως προς την ουσία της υποθέσεως, η Επιτροπή επικαλείται το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 3577/92, από το οποίο προκύπτει με σαφήνεια ότι οι υπηρεσίες κρουαζιερών συμπεριλαμβάνονται στην έννοια των «θαλάσσιων ενδομεταφορών-καμποτάζ». Δεδομένου ότι οι κρουαζιέρες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού, η Επιτροπή εκτιμά ότι θα πρέπει να αποφευχθεί πάσα ερμηνεία που θα μπορούσε να οδηγήσει στον αποκλεισμό σημαντικού αριθμού κρουαζιερών από το εν λόγω πεδίο εφαρμογής. Για τον λόγο αυτό, δεν θα πρέπει να γίνει δεκτή η προταθείσα από τις Alpina River Cruises και Nico Tours ερμηνεία, η οποία, εξάλλου, δεν βρίσκει έρεισμα ούτε στο γράμμα ούτε στους σκοπούς του κανονισμού 3577/92.

27.

Απαντώντας στην ερώτηση που έθεσε το Δικαστήριο σχετικά με το άρθρο 5 της Συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, τόσο η Alpina River Cruises και η Nicko Tours όσο και η Επιτροπή υποστήριξαν ότι η Συμφωνία δεν περιέχει καμία ειδική αναφορά στις υπηρεσίες ενδοθαλάσσιας μεταφοράς-καμποτάζ, ούτε εξάλλου εξειδικεύει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να εφαρμόζονται οι σχετικά οριζόμενες στον κανονισμό 3577/92 προϋποθέσεις. Εντούτοις, δεδομένου ότι η Συμφωνία εφαρμόζεται γενικά στην παροχή υπηρεσιών και δεν εξαιρεί ρητά τις υπηρεσίες θαλάσσιας ενδομεταφοράς-καμποτάζ, θα μπορούσε να γίνει δεκτό ότι οι τελευταίες καλύπτονται από τη Συμφωνία.

28.

Κατά τις Alpina River Cruises και Nicko Tours, από το άρθρο 5 της Συμφωνίας, σε συνδυασμό με τα άρθρα 18 και 19 του οικείου παραρτήματος Ι, προκύπτει ότι στις ελβετικές πλοιοκτήτριες εταιρίες (ήτοι, οι εταιρίες που έχουν συσταθεί σύμφωνα με την ελβετική νομοθεσία και είναι εγκατεστημένες στην ελβετική επικράτεια) επιτρέπεται να παρέχουν προσωρινές —με ανώτατο όριο 90 ημέρες ανά έτος— υπηρεσίες ενδοθαλάσσιας μεταφοράς-καμποτάζ εντός κράτους μέλους εφόσον πληρούν τις ίδιες προϋποθέσεις που το εν λόγω κράτος μέλος θέτει στις ημεδαπές πλοιοκτήτριες εταιρίες. Η Επιτροπή, από την πλευρά της, εκτιμά ότι μεταξύ των προϋποθέσεων αυτών συγκαταλέγεται η παροχή των ως άνω υπηρεσιών με πλοία που έχουν νηολογηθεί στην Ιταλία και τα οποία φέρουν ιταλική σημαία.

29.

Εκ πρώτης όψεως, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι το υποβληθέν από το Consiglio di Stato ερώτημα, ερμηνευόμενο κατά γράμμα, είναι αλυσιτελές. Πράγματι, ανεξαρτήτως αν οι κρινόμενες υπηρεσίες μεταφοράς εμπίπτουν ή όχι στην έννοια των «ενδοθαλάσσιων μεταφορών», κατά την έννοια του άρθρου 2, παράγραφος 1, του κανονισμού 3577/92, το βέβαιον είναι ότι δεν χωρεί εφαρμογή του εν λόγω κανονισμού σε καμία από τις δύο περιπτώσεις. Στην πρώτη περίπτωση, διότι ο κανονισμός εφαρμόζεται αποκλειστικά στους κοινοτικούς πλοιοκτήτες που εκμεταλλεύονται πλοία νηολογημένα σε κράτος μέλος και φέρουν τη σημαία του κράτους μέλους αυτού. Στη δεύτερη περίπτωση, διότι ο κανονισμός 3577/92 δεν εφαρμόζεται στην ποτάμια ναυσιπλοΐα.

30.

Εντούτοις, το υποβληθέν ερώτημα δεν στερείται σημασίας, και, στην πραγματικότητα, είναι δικαιολογημένο, δεδομένου ότι η ιταλική νομοθεσία δεν αποκλείει τους μη κοινοτικούς πλοιοκτήτες από την ποτάμια ναυσιπλοΐα. Αν η κρινόμενη κρουαζιέρα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως «ενδοθαλάσσιες μεταφορές-καμποτάζ» —κατά την έννοια του κανονισμού 3577/92, αν και τούτο δεν εξετάζεται εν προκειμένω—, θα έπρεπε, κατά συνέπεια, να χαρακτηριστεί ως ποτάμια ναυσιπλοΐα, με τις επακόλουθες συνέπειες του εσωτερικού δικαίου για την επίλυση της διαφοράς στην κύρια δίκη.

31.

Από την άλλη πλευρά, η Alpina River Cruises και η Nicko Tours ζήτησαν την αναδιατύπωση του ερωτήματος που υπέβαλε το αιτούν δικαστήριο, προκειμένου να εξεταστεί περαιτέρω αν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 3577/92 οι υπηρεσίες κρουαζιερών οι οποίες πραγματοποιούνται σε εσωτερικά ύδατα με μοναδική εξαίρεση τη διέλευση διά θαλάσσης διάρκειας περίπου μίας ώρας.

32.

Φρονώ ότι επιβάλλεται η αναδιατύπωση του ερωτήματος, το οποίο, μάλιστα, θα πρέπει να επικεντρωθεί στο ζήτημα που επισημάνθηκε από την Alpina River Cruises και τη Nicko Tours.

33.

Συγκεκριμένα, με βάση τη διατύπωση του ερωτήματος από το Consiglio di Stato, το καθοριστικό στοιχείο για τον προσδιορισμό της έννοιας «θαλάσσιες ενδομεταφορές-καμποτάζ» ή «υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών» του άρθρου 2 του κανονισμού 3577/92 είναι το ζήτημα αν σε αυτήν συμπεριλαμβάνονται οι κρουαζιέρες οι οποίες αρχίζουν με την επιβίβαση των επιβατών σε λιμένα κράτους μέλους και ολοκληρώνονται με την αποβίβαση των ίδιων επιβατών στον ίδιο λιμένα έστω και με ενδιάμεσες στάσεις σε άλλους λιμένες του εν λόγω κράτους μέλους.

34.

Εκτιμώ, εντούτοις, ότι το καθοριστικό στοιχείο έγκειται πρωτίστως στον χαρακτηρισμό τους ή όχι ως θαλάσσιας μεταφοράς. Εξάλλου, η επιχειρηματολογία των αντιδίκων επικεντρώθηκε στο συγκεκριμένο αυτό ζήτημα, από το οποίο, τελικά, εξαρτάται στην πραγματικότητα η επίλυση του ζητήματος ουσίας.

35.

Τούτο δε, διότι το ζήτημα αν η επιβίβαση και αποβίβαση των ίδιων επιβατών πραγματοποιείται ή όχι στον ίδιο λιμένα κράτους μέλους δεν ασκεί επιρροή, εφόσον προκύπτει με σαφήνεια από το άρθρο 6, παράγραφος 1, του κανονισμού 3577/92 ότι οι «υπηρεσίες κρουαζιερών» εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του εν λόγω κανονισμού και συνιστούν, κατά συνέπεια, υπηρεσίες μεταφορών κατά την έννοια των άρθρων 1 και 2 του κανονισμού.

36.

Η Επιτροπή εξέφρασε αμφιβολίες σχετικά με την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου να αποφανθεί επί του παρόντος προδικαστικού ερωτήματος. Αρχικά, ισχυρίστηκε ότι το επίμαχο στην κύρια δίκη ζήτημα ουδόλως εμπίπτει στο άμεσο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 3577/92, καθόσον ο εν λόγω κανονισμός δεν εφαρμόζεται σε πλοία που φέρουν ελβετική σημαία.

37.

Μολαταύτα, η ίδια η Επιτροπή αίρει την αβεβαιότητα περί του παραδεκτού, εκτιμώντας ότι ο εφαρμοστέος στην υπό κρίση περίπτωση κανόνας —το άρθρο 4 του ιταλικού Κώδικα Ναυσιπλοΐας— επιτρέπει την παροχή υπηρεσιών θαλάσσιας ενδομεταφοράς-καμποτάζ, «κατά τα οριζόμενα στον κανονισμό (ΕΟΚ) 3577/92», στους πλοιοκτήτες οι οποίοι εκμεταλλεύονται πλοία που είναι νηολογημένα σε κράτος μέλος και φέρουν τη σημαία του, υπό τον όρον ότι τα πλοία αυτά πληρούν όλες τις προϋποθέσεις για την παροχή υπηρεσιών ενδομεταφοράς εντός του εν λόγω κράτους μέλους.

38.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ερμηνεία που δίδει η Επιτροπή στην εθνική διάταξη, αν οι κρινόμενες υπηρεσίες υπό τις συνθήκες της υπόθεσης δεν συνιστούσαν «θαλάσσιες ενδομεταφορές-καμποτάζ» κατά την έννοια του κανονισμού, τότε δεν θα εφαρμοζόταν η περιεχόμενη στη διάταξη ρήτρα αποκλειστικότητας, και, ως εκ τούτου, θα επιτρεπόταν στους πλοιοκτήτες τρίτων χωρών να παρέχουν τις κρινόμενες υπηρεσίες.

39.

Κατόπιν των ανωτέρω, η Επιτροπή φρονεί ότι η παραπομπή της εθνικής διάταξης στον κανονισμό 3577/92 συνεπάγεται την αρμοδιότητα του Δικαστηρίου να εξετάσει το ερώτημα. Επικαλούμενη πάγια νομολογιακή θέση ( 6 ), η Επιτροπή εκτιμά τελικά ότι πρόκειται για περίπτωση παραπομπής εθνικού δικαίου σε διατάξεις ενωσιακού δικαίου «προκειμένου να προσδιοριστούν οι κανόνες που πρέπει να εφαρμοστούν σε μια κατάσταση η οποία καθαυτή δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου» ( 7 ).

40.

Πράγματι, όπως υπενθύμισε πρόσφατα το Δικαστήριο με την απόφαση της 7ης Νοεμβρίου 2013 ( 8 ), «υφίσταται συμφέρον της Ένωσης για ομοιόμορφη ερμηνεία διατάξεων και εννοιών του δικαίου της Ένωσης, ώστε να αποφεύγονται ερμηνευτικές αποκλίσεις στο μέλλον, σε περιπτώσεις που η εθνική νομοθεσία εναρμονίζει τις προβλεπόμενες λύσεις για καταστάσεις που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οικείας ρυθμίσεως της Ένωσης προς τις λύσεις που έχουν γίνει δεκτές από την εν λόγω ρύθμιση, για να εξασφαλισθεί ομοιόμορφη μεταχείριση τόσο των εσωτερικών όσο και των διεπόμενων από το δίκαιο της Ένωσης καταστάσεων, ανεξαρτήτως των συνθηκών υπό τις οποίες εφαρμόζονται οι διατάξεις και οι έννοιες του δικαίου της Ένωσης […]».

41.

Επομένως, τίθεται το ερώτημα αν η Επιτροπή ορθώς προτείνει την απόρριψη της ενστάσεως απαραδέκτου, που η ίδια είχε υποβάλει, κατ’ εφαρμογήν της πάγιας νομολογιακής θέσεως του Δικαστηρίου. Το ερώτημα δεν επιδέχεται μεν προφανή απάντηση, εντούτοις, αν έχω κατανοήσει ορθώς το νόημα της εθνικής διατάξεως, φρονώ ότι το Δικαστήριο δεν πρέπει να κηρύξει εαυτό αναρμόδιο. Τούτο δε για τους ακόλουθους λόγους.

42.

Η υπό εξέταση εθνική διάταξη, ήτοι, το άρθρο 224, παράγραφος 1, του ιταλικού Κώδικα Ναυσιπλοΐας, παρουσιάζει σαφείς ιδιαιτερότητες από την οπτική γωνία της υπό κρίση υποθέσεως. Αξίζει, προς τούτο, να υπομνησθεί εκ νέου η διατύπωσή της: «Η παροχή της υπηρεσίας θαλάσσιας ενδομεταφοράς μεταξύ λιμένων της ιταλικής επικράτειας επιτρέπεται, κατά τον κανονισμό (ΕΟΚ) 3577/92 του Συμβουλίου, της 7ης Δεκεμβρίου 1992, αποκλειστικώς στους κοινοτικούς πλοιοκτήτες οι οποίοι εκμεταλλεύονται πλοία που είναι νηολογημένα σε κράτος μέλος και φέρουν τη σημαία του, υπό τον όρον ότι τα πλοία αυτά πληρούν όλες τις προϋποθέσεις για την παροχή υπηρεσιών ενδομεταφοράς εντός του εν λόγω κράτους μέλους.»

43.

Σύμφωνα με την ως άνω διατύπωση, η ιταλική νομοθεσία «επιτρέπει» την παροχή υπηρεσιών θαλάσσιας ενδομεταφοράς «αποκλειστικώς» στους κοινοτικούς πλοιοκτήτες παραπέμποντας στον κανονισμό 3577/92. Μάλιστα, ο πυρήνας της διατάξεως συναντάται ακριβώς στο περιεχόμενο της ρηματικής φράσης «επιτρέπει αποκλειστικώς».

44.

Στην ουσία, ο Ιταλός νομοθέτης προβαίνει κατά τον ως άνω τρόπο σε μια διττή και ταυτόχρονη πράξη «εντάξεως» και «αποκλεισμού».

45.

Καταρχάς, το άρθρο 224, παράγραφος 1, του ιταλικού Κώδικα Ναυσιπλοΐας επαναλαμβάνει, με αμιγώς «δηλωτικό» χαρακτήρα, τα ήδη οριζόμενα στον κανονισμό 3577/92 με άμεσο αποτέλεσμα, ήτοι, ότι επιτρέπεται στους κοινοτικούς πλοιοκτήτες η παροχή υπηρεσιών θαλάσσιας ενδομεταφοράς-καμποτάζ εντός της ιταλικής επικράτειας. Τούτο συνιστά το αποτέλεσμα «εντάξεως» που παράγει η εθνική διάταξη.

46.

Δεύτερον, και με ιδιαίτερη σημασία εν προκειμένω, η υπό εξέταση διάταξη έχει «συστατικό» χαρακτήρα —υπό την έννοια ότι παράγει αποτέλεσμα που δεν απορρέει από τον κανονισμό 3577/92— ο οποίος συνίσταται στον «αποκλεισμό» από την παροχή υπηρεσιών θαλάσσιας ενδομεταφοράς-καμποτάζ εντός της ιταλικής επικράτειας όσων δεν έχουν την ιδιότητα του κοινοτικού πλοιοκτήτη, τούτο δε επίσης κατά την έννοια του κανονισμού 3557/92.

47.

Κατά τον τρόπο αυτό, ήτοι, μέσω της διττής και ταυτόχρονης πράξης, ο Ιταλός νομοθέτης χρησιμοποιεί την έννοια της «ενδοθαλάσσιας μεταφοράς-καμποτάζ» του κανονισμού 3577/92 όχι μόνο για να επαναλάβει ό,τι ήδη ορίζει ο τελευταίος, αλλά πρωτίστως, για την παραγωγή αποτελέσματος αποκλεισμού, ήτοι, για να εμποδίσει την πρόσβαση στις υπηρεσίες θαλάσσιας ενδομεταφοράς-καμποτάζ σε όσους δεν έχουν την ιδιότητα του κοινοτικού πλοιοκτήτη κατά την έννοια του ίδιου κανονισμού.

48.

Εν κατακλείδι, η απόφαση του Ιταλού νομοθέτη να μην επεκτείνει την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών σε πεδίο ευρύτερο των όσων άμεσα προκύπτουν από τον κανονισμό 3577/92 εκφράζεται μέσω μιας, κατά τη γνώμη μου, ευθείας και ανεπιφύλακτης παραπομπής ( 9 ). Είναι ευθεία, καθόσον είναι ρητή και μη διφορούμενη, και ανεπιφύλακτη, καθόσον δεν εξαρτάται από τη συνδρομή καμίας προϋποθέσεως. Οι υπηρεσίες θαλάσσιας ενδομεταφοράς-καμποτάζ στις οποίες εμποδίζεται η πρόσβαση για τους μη κοινοτικούς πλοιοκτήτες «είναι» οι ίδιες υπηρεσίες στις οποίες εξασφαλίζεται η πρόσβαση για τους κοινοτικούς πλοιοκτήτες κατά τον σχετικό ορισμό του κανονισμού 3577/92.

49.

Βάσει των ανωτέρω, η ιταλική νομοθεσία εμπίπτει πλήρως στην περίπτωση της πάγιας νομολογιακής θέσης του Δικαστηρίου με την οποία διαπιστώνεται η αρμοδιότητά του να καθορίσει τους κανόνες που πρέπει να εφαρμοστούν σε μια κατάσταση η οποία, αυτή καθαυτήν, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου ( 10 ). Στην ουσία, συνιστά μια περίπτωση στην οποία «η εθνική νομοθεσία εναρμονίζει τις προβλεπόμενες λύσεις για καταστάσεις που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οικείας ρυθμίσεως της Ένωσης προς τις λύσεις που έχουν γίνει δεκτές από την εν λόγω ρύθμιση, για να εξασφαλισθεί ομοιόμορφη μεταχείριση τόσο των εσωτερικών όσο και των διεπόμενων από το δίκαιο της Ένωσης καταστάσεων […]» ( 11 ). Εν προκειμένω, πρόκειται για την έννοια «θαλάσσιες ενδομεταφορές-καμποτάζ», η οποία πρέπει να αντιμετωπίζεται ομοιόμορφα τόσο στις εσωτερικές όσο και στις διεπόμενες από τον κανονισμό 3577/92 καταστάσεις.

50.

Συμπεραίνω επομένως, συμμεριζόμενος την άποψη της Επιτροπής, ότι το Δικαστήριο είναι αρμόδιο να εξετάσει το υποβληθέν προδικαστικό ερώτημα.

51.

Όπως ήδη είχα την ευκαιρία να επισημάνω, το ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί, ανεξαρτήτως των όρων που χρησιμοποίησε το αιτούν δικαστήριο, είναι το κατά πόσον η παροχή υπηρεσιών μεταφορών που πραγματοποιείται διά θαλάσσης ως προς περιορισμένο τμήμα της διαδρομής μπορεί να χαρακτηριστεί ως «θαλάσσια ενδομεταφορά-καμποτάζ» κατά την έννοια του κανονισμού 3577/92.

52.

Φρονώ ότι το ερώτημα αυτό πρέπει να απαντηθεί με σαφή και άμεση συλλογιστική, όμοια με εκείνη που χρησιμοποίησε το Δικαστήριο για την απάντηση του ερωτήματος που υποβλήθηκε στο πλαίσιο της προαναφερθείσας υποθέσεως Επιτροπή κατά Ισπανίας.

53.

Όπως διαπιστώνει ο γενικός εισαγγελέας Α. Tizzano στο σημείο 21 των προτάσεών του στην προαναφερθείσα υπόθεση Επιτροπή κατά Ισπανίας, «είναι πράγματι αδιαμφισβήτητο ότι τα ύδατα της ría de Vigo είναι θαλάσσια, γεγονός που, κατά το γράμμα των ως άνω διατάξεων [του κανονισμού 2577/92], αρκεί [ ( 12 )] για τον χαρακτηρισμό των μεταφορών που εκτελούνται εντός αυτών ως “θαλάσσιων”». Το Δικαστήριο υιοθέτησε τη συλλογιστική αυτή ενσωματώνοντάς την στις σκέψεις 25 και 26 της προαναφερθείσας αποφάσεως Επιτροπή κατά Ισπανίας.

54.

Στην κρινόμενη περίπτωση, είναι επίσης αδιαμφισβήτητο ότι ένα τμήμα του δρομολογίου του πλοίου «Bellissima» πραγματοποιείται διά θαλάσσης. Ασφαλώς, πρόκειται για πολύ περιορισμένο τμήμα σε σχέση με το συνολικό δρομολόγιο που εκτελεί το εν λόγω πλοίο, εντούτοις, αρκεί, κατά την κρίση μου, για να χαρακτηρισθεί ως «θαλάσσια ενδομεταφορά-καμποτάζ» η υπό εξέταση θαλάσσια μεταφορά, καθόσον το άρθρο 2 του κανονισμού 3577/92 δεν ορίζει την κατηγορία αυτή με βάση το αν πρόκειται για το σύνολο ή τμήμα της διαδρομής. Επομένως, και με γνώμονα τον επιδιωκόμενο σκοπό του εν λόγω κανονισμού, καθίσταται προτιμητέα μια ερμηνεία η οποία θα επιτρέπει τον χαρακτηρισμό ως θαλάσσιων ενδομεταφορών-καμποτάζ οποιουδήποτε είδους θαλάσσιων μεταφορών κατά τις οποίες πραγματοποιείται, έστω και κατά περιορισμένο τμήμα, διέλευση διά θαλάσσης.

55.

Όπως έκρινε το Δικαστήριο στην προαναφερθείσα απόφαση Επιτροπή κατά Ισπανίας «[γ]ια την ερμηνεία διατάξεως του κοινοτικού δικαίου πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όχι μόνο το γράμμα της, αλλά και τα συμφραζόμενά της και οι σκοποί που επιδιώκονται με τη ρύθμιση της οποίας αποτελεί μέρος» ( 13 ). Στην περίπτωση δε του κανονισμού 3577/92, ο επιδιωκόμενος σκοπός είναι «η πραγμάτωση της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών θαλάσσιας ενδομεταφοράς υπό τους όρους και με την επιφύλαξη των εξαιρέσεων που προβλέπει ο κανονισμός αυτός» ( 14 ). Τούτου δοθέντος, μια ερμηνεία αποκλείουσα από την έννοια της θαλάσσιας ενδομεταφοράς-καμποτάζ τις υπηρεσίες μεταφορών που πραγματοποιούνται διά θαλάσσης κατά ελάχιστο τμήμα τους «θα μπορούσε να αποκλείσει από την ελευθέρωση την οποία επιδιώκει ο κανονισμός αυτός υπηρεσίες θαλάσσιας μεταφοράς εν δυνάμει σημαντικές» ( 15 ).

56.

Παραδόξως, τα ως άνω συνεπάγονται τον αποκλεισμό των υπηρεσιών μεταφορών που παρέχει η Alpina River Cruises και η Nicko Tours από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού 3577/92 και, συνεπώς, από την επιδιωκόμενη με τον κανονισμό ελευθέρωση. Ωστόσο, θα ήταν ακόμη πιο παράδοξη η αποδοχή των υποστηριζομένων από τις Alpina River Cruises και Nicko Tours και ο συνεπαγόμενος αποκλεισμός όλων των πλοίων που είναι νηολογημένα σε κράτη μέλη και φέρουν τη σημαία των κρατών αυτών από την εν λόγω ελευθέρωση στην περίπτωση πραγματοποίησης δρομολογίων που διεξάγονται διά θαλάσσης μόνον ως προς περιορισμένο τμήμα τους.

57.

Αποκλειστική σημασία έχει εν προκειμένω να δώσει το Δικαστήριο έναν ορισμό της θαλάσσιας ενδομεταφοράς-καμποτάζ ο οποίος θα διευκολύνει την καλύτερη επίτευξη του σκοπού που επιδιώκεται με τον κανονισμό ως προς τους φυσικούς αποδέκτες του, ήτοι τα μέλη κράτη και, μαζί με αυτά, τους υπηκόους τους. Εξυπακούεται ότι η ελευθέρωση των υπηρεσιών ως προς τρίτα κράτη πρέπει να αναζητηθεί σε ειδικές συμφωνίες, όπως ακριβώς η Συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελβετικής Συνομοσπονδίας, η οποία, εντούτοις, δεν τυγχάνει εφαρμογής στην κρινόμενη περίπτωση.

58.

Τέλος, τα ανωτέρω δεν θίγονται ακόμα κι αν η Συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Συνομοσπονδίας της Ελβετίας ασκεί ενδεχομένως επιρροή στη δυνατότητα εφαρμογής του κανονισμού 3577/92 στο πλαίσιο της επίδικης διαφοράς. Εξάλλου, επί του ενδεχόμενου αυτού ήδη κλήθηκαν να λάβουν θέση οι διάδικοι κατόπιν πρωτοβουλίας του Δικαστηρίου.

59.

Εκτιμώ ότι το ζήτημα της εφαρμογής της ως άνω Συμφωνίας στην επίδικη διαφορά επιλύεται χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, εφόσον οι υπηρεσίες μεταφοράς που αποτελούν αντικείμενο της διαφοράς παρέχονται σε μόνιμη βάση μεταξύ των μηνών του Μαρτίου και του Νοεμβρίου, όπως ακριβώς διαπιστώθηκε στην επ’ ακροατηρίου συζήτηση με την απάντηση του εκπροσώπου της Alpina River Cruises σε ερώτηση του Δικαστηρίου. Τούτο αποδεικνύει καταφανώς ότι πρόκειται για υπηρεσίες που υπερβαίνουν τις 90 ημέρες πραγματικής εργασίας ανά ημερολογιακό έτος, γεγονός που είναι καθαυτό επαρκές για τον αποκλεισμό της εφαρμογής της ως άνω Συμφωνίας, με την οποία απαγορεύονται οι περιορισμοί αποκλειστικά ως προς τις παροχές υπηρεσιών που δεν υπερβαίνουν το ως άνω χρονικό όριο.

60.

Βάσει των προεκτεθεισών εκτιμήσεων, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στο υποβληθέν ερώτημα ως εξής:

«Υπηρεσίες μεταφοράς όπως αυτές που αποτελούν το αντικείμενο της διαφοράς στην κύρια δίκη συνιστούν υπηρεσίες θαλάσσιας μεταφοράς εντός κράτους μέλους κατά την έννοια του άρθρου 2, παράγραφος 1, του κανονισμού 3577/92.»