52010DC0675

[pic] | KOMISJA EUROPEJSKA |

Bruksela, dnia 18.11.2010

KOM(2010) 675 wersja ostateczna

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

z wykonania rozporządzenia (WE) nr 1921/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie przekazywania danych statystycznych na temat wyładunków produktów rybołówstwa w państwach członkowskich

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

z wykonania rozporządzenia (WE) nr 1921/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie przekazywania danych statystycznych na temat wyładunków produktów rybołówstwa w państwach członkowskich

WPROWADZENIE (ZAKRES, KONTEKST, PRAWODAWSTWO KRAJOWE)

Zgodnie z przepisami art. 10 rozporządzenia (WE) nr 1921/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przekazywania danych statystycznych na temat wyładunków produktów rybołówstwa w państwach członkowskich[1] (dalej zwanego „rozporządzeniem o wyładunkach”): „W terminie do 19 stycznia 2010 r., a następnie co trzy lata, Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z oceny danych statystycznych opracowanych zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, a w szczególności w odniesieniu do ich istotności i jakości. Sprawozdanie to zawiera również analizę efektywności systemu stosowanego do gromadzenia i opracowywania danych statystycznych pod względem kosztów i wskazuje najlepsze praktyki umożliwiające państwom członkowskim zmniejszenie nakładu pracy oraz zwiększenie użyteczności i poprawę jakości danych statystycznych.” Niniejsze sprawozdanie udokumentowuje postęp dokonany przez państwa członkowskie, kraje kandydujące oraz kraje EFTA wraz z Komisją w odniesieniu do przepisów wspomnianego rozporządzenia.

Rozporządzenie o wyładunkach wymaga dostarczania danych rocznych na temat wagi i średniej ceny produktów rybołówstwa wyładowywanych w państwach członkowskich ze statków pochodzących z UE i EFTA. Pod wieloma względami stanowi ono udoskonalenie wcześniej obowiązujących przepisów. Rozporządzenie wymaga dostarczania dodatkowych szczegółowych informacji na temat produktów i ich zastosowania oraz na temat przynależności państwowej statków. Zmniejsza ono również spoczywające na państwach członkowskich obciążenie związane ze sprawozdawczością – dostarczanie danych ma się odbywać co roku, a nie co miesiąc, a wymagane są wyłącznie informacje o wyładunkach ze statków pochodzących z UE i EFTA.

Rybołówstwo w poszczególnych krajach członkowskich Unii Europejskiej charakteryzuje się dużymi różnicami pod względem obszaru połowów, poławianych gatunków oraz składu floty rybackiej (w tym wielkości statków i metod połowu). Różnice te znajdują odzwierciedlenie w metodach gromadzenia danych, więc porównanie sytuacji w różnych państwach członkowskich jest trudnym zadaniem.

Większość danych wymaganych w ramach sprawozdań dotyczących wyładunków na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1921/2006 jest gromadzonych na mocy prawodawstwa w dziedzinie kontroli rybołówstwa, szczególnie rozporządzenia Rady (EWG) nr 2847/93[2] („rozporządzenie o kontroli”). Przewiduje ono obowiązek przedstawiania dzienników połowowych, deklaracji wyładunkowych, kart sprzedaży i świadectw przejęcia do celów monitorowania kwot połowowych oraz egzekwowania przepisów. W sprawozdaniu Europejskiego Trybunału Obrachunkowego z 2007 r. wykazano problemy dotyczące rzetelności i kompletności danych[3]. W odpowiedzi na te zastrzeżenia w dniu 20 listopada 2009 r. Rada przyjęła nowe rozporządzenie o kontroli[4]. W większym stopniu przewiduje ono dostarczanie przez szyprów danych elektronicznych i przeprowadzanie automatycznych kontroli krzyżowych przez państwa członkowskie, a także ustanawia bardziej rygorystyczne zasady wprowadzania ryb do obrotu. Wdrożenie wielu nowych przepisów rozporządzenia będzie wymagać czasu, choć liczne państwa członkowskie zgłosiły już wprowadzenie zmian w swoich systemach zgodnie z nowymi wymogami.

CHARAKTER I ZAKRES INFORMACJI

Gromadzenie danych

Zróżnicowanie warunków geograficznych poszczególnych państw członkowskich oraz struktury ich sektorów rybołówstwa ma znaczący wpływ na sposób gromadzenia danych. Na przykład Irlandia i Zjednoczone Królestwo, kraje o stosunkowo długiej linii brzegowej i licznych portach wyładunkowych, pozyskują dane w sposób zdecentralizowany, poprzez inspektoraty rybołówstwa. Dane są wprowadzane w urzędach portowych i przekazywane do centralnej bazy danych. Z kolei w Danii gromadzenie danych jest bardziej scentralizowane. W niektórych państwach członkowskich, np. w Zjednoczonym Królestwie, Niemczech i Hiszpanii, wstępnym gromadzeniem i zestawianiem danych zajmują się również administracje regionalne.

Podmioty uprawnione do wprowadzania ryb do obrotu mają obowiązek[5] przedkładania kart sprzedaży właściwym organom, na których terenie ma miejsce pierwsze wprowadzenie do obrotu. Wiele państw członkowskich podało w swoich sprawozdaniach informacje o wprowadzonych przez siebie kontrolach pierwszej sprzedaży. Do tych państw należy Dania, a także Zjednoczone Królestwo, gdzie od 2005 r. funkcjonuje system rejestracji upoważnionych nabywców i sprzedawców oraz określania uprawnionych rynków. W przypadku gatunków nieobjętych kwotami informacje o cenach przekazują hurtownicy; informacje te obejmują 50 % wyładunków tych gatunków. Niektóre państwa członkowskie, np. Belgia, zezwalają w pewnym zakresie na sprzedaż ryb bezpośrednio konsumentom w kontrolowanych okolicznościach; inne stosują progi wagowe, np. do 50 kg. W przypadku Belgii szczegóły tego rodzaju sprzedaży są nadal rejestrowane w centrum aukcyjnym w Ostendzie. W innych przypadkach wielkość tego rodzaju sprzedaży jest szacowana.

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1966/2006[6] zobowiązuje również państwa członkowskie do rejestrowania podmiotów odpowiedzialnych za pierwszą sprzedaż produktów rybołówstwa, natomiast podmioty, których roczny obrót przekracza 400 000 EUR (200 000 EUR w myśl nowego rozporządzenia o kontroli) są zobowiązane do elektronicznego przesyłania organom krajowym kart sprzedaży i deklaracji przejęcia. Rozporządzenie zawiera również wymóg stworzenia elektronicznego punktu obsługi kart sprzedaży. Elektroniczne przekazywanie danych – tam, gdzie zostało ono wprowadzone – przyczynia się do przyspieszenia gromadzenia danych oraz poprawy dokładności sprawozdań. W różnych państwach członkowskich wyładunki są w różnym stopniu objęte sprawozdawczością za pośrednictwem kanałów elektronicznych. Na przykład w Danii drogą elektroniczną przekazywana jest większość (a w przypadku niektórych gatunków – prawie całość) informacji o wyładunkach.

Źródła danych

Najważniejszymi administracyjnymi źródłami danych o połowach i wyładunkach są dzienniki połowowe, karty sprzedaży i deklaracje wyładunkowe. Rozporządzenie (EWG) nr 2847/93 zobowiązuje szyprów statków o długości całkowitej powyżej 10 m do prowadzenia dzienników połowowych (z wyjątkiem wyjść z portu na czas krótszy niż 24 godziny). W myśl rozporządzenia (EWG) nr 2847/93 szyprowie mają również obowiązek przedłożenia właściwym organom deklaracji wyładunkowej w terminie 48 godzin od wyładunku. Dzienniki połowowe mają format znormalizowany w skali UE, w niektórych przypadkach (np. w Finlandii) dostosowany do charakteru miejscowego rybołówstwa. Dzienniki połowowe służą zapisowi danych w trakcie działalności i wymagają jedynie szacunkowego określenia wagi w relacji pełnej dla danego połowu. Są one bardzo użyteczne do przypisywania połowów do łowisk, obliczania nakładu pracy przy połowie oraz do kontroli krzyżowych.

Dokładniejsze informacje są przekazywane za pośrednictwem deklaracji wyładunkowych, sporządzanych na zakończenie każdego połowu, w których określa się złowioną ilość każdego gatunku (często dotyczy to tylko gatunków objętych kwotami połowowymi lub innymi przepisami europejskimi) w postaci wagi ryb wyładowanych. Karty sprzedaży przekazuje się organom odpowiedzialnym za pierwsze wprowadzenie ryb do obrotu (agentowi statku lub organom aukcyjnym). Obejmują one informację o ilości każdego z wyładowanych gatunków, ich postaci oraz o wartości każdego produktu, a także o statku dokonującym wyładunku. Te informacje mogą również ograniczać się do gatunków podlegających kwotom połowowym, jakkolwiek według informacji od niektórych państw członkowskich, np. Niemiec, karty sprzedaży obejmują tam wszystkie gatunki.

Większość państw członkowskich wykorzystuje w sprawozdawczości alternatywne lub dodatkowe źródła danych o swoich flotach przybrzeżnych – dotyczy to przede wszystkim statków o długości poniżej 10 m (8 m w Szwecji, 12 m w Estonii). Na przykład w Finlandii szyprowie statków o długości poniżej 10 m mają obowiązek prowadzenia miesięcznych dzienników swojej działalności; w Danii mogą być zwolnieni z obowiązku prowadzenia dzienników połowowych, o ile przedstawią podpisaną „deklarację obszaru połowowego” i będą prowadzić połowy zgodnie z tą deklaracją. W Zjednoczonym Królestwie połowy skorupiaków rejestrowane są za pośrednictwem miesięcznych dzienników, których wypełnianie jest warunkiem otrzymania zezwolenia; w Danii do oszacowania przyłowów dużego sektora rybołówstwa tego kraju stosowane są badania wyrywkowe.

Kraje prowadzące połowy na Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym, gdzie stosunkowo dużą część rybołówstwa stanowią połowy przybrzeżne, w szerszym zakresie stosują spisy i badania statystyczne. W Grecji i Włoszech stosuje się prawie wyłącznie statystyczne źródła danych, natomiast inne państwa śródziemnomorskie posługują się w większym stopniu źródłami administracyjnymi. W przypadku Francji działalność na Morzu Śródziemnym jest monitorowana poprzez badania, natomiast w odniesieniu do połowów na północno-wschodnim Atlantyku stosuje się źródła administracyjne. We Włoszech, gdzie głównym źródłem danych są badania statystyczne, tylko niewielka ilość informacji na temat tuńczyka błękitnopłetwego pochodzi z dzienników połowowych. Stosowanie źródeł administracyjnych lub badań nie zależy tylko od miejsca prowadzenia działalności. Sytuacja w niewielkich państwach wyspiarskich na Morzu Śródziemnym – Malty i Cypru – jest pod tym względem bardziej podobna do sytuacji państw, których floty prowadzą połowy na Atlantyku: w odniesieniu do statków o długości powyżej 10 m stosuje się administracyjne źródła danych, zaś dane o flotach przybrzeżnych złożonych ze statków o długości poniżej 10 m są gromadzone z badań wyrywkowych.

Według informacji z niektórych krajów, np. Słowenii, wynika, że kraje te nadal ustalają zasady i procedury dotyczące miejsc pierwszej sprzedaży, a do gromadzenia danych wykorzystują karty sprzedaży i deklaracje wyładunkowe.

Systemy gromadzenia danych w państwach członkowskich i krajach EFTA

Belgia – Statki belgijskie prowadzą połowy wyłącznie na północno-wschodnim Atlantyku (obszar 27), głównie na Morzu Północnym (IVb i IVc) oraz we wschodniej części La Manche (VIId). Źródłem danych są dokumenty administracyjne (dzienniki połowowe, deklaracje wyładunkowe i karty sprzedaży). Pierwsza sprzedaż musi odbywać się w jednym z trzech centrów aukcyjnych (Zeebrugge, Ostenda i Nieuwpoort), przy czym połów z małych statków może być sprzedawany bezpośrednio konsumentom w Ostendzie. Karty sprzedaży przekazywane są Służbie ds. Rybołówstwa Morskiego (Dienst Zeevisserj) w dniu wyładunku.

Bułgaria – Statki bułgarskie prowadzą połowy na Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym (obszar 37), głównie na podobszarze 37.4.2. Dane pochodzą ze źródeł administracyjnych (dzienniki połowowe, deklaracje wyładunkowe i karty sprzedaży) przekazywanych Krajowej Agencji ds. Rybołówstwa i Akwakultury (NAFA). Karty sprzedaży dotyczące pierwszej sprzedaży muszą być przekazane do NAFA w terminie 48 godzin od wyładunku. Planuje się wprowadzenie elektronicznego przesyłania kart sprzedaży, zgodnie z prawodawstwem wspólnotowym.

Dania – Dane pochodzą ze źródeł administracyjnych (dzienniki połowowe, deklaracje wyładunkowe i karty sprzedaży) i są gromadzone centralnie przez Duńską Dyrekcję Rybołówstwa. Pierwsza sprzedaż ryb przez rybaków niekomercyjnych jest w Danii zabroniona; wszyscy bezpośredni nabywcy muszą być zarejestrowani w Duńskiej Dyrekcji Rybołówstwa i przedstawiać jej karty sprzedaży w wersji elektronicznej lub papierowej. Około 90 % kart sprzedaży przesyłanych jest elektronicznie.

Niemcy – Niemieckie statki prowadzą połowy na Atlantyku północno-wschodnim, północno-zachodnim i środkowo-wschodnim oraz na południowo-wschodnim Oceanie Spokojnym (obszary 27, 21, 34 i 87). Źródłem danych są dokumenty administracyjne (dzienniki połowowe, deklaracje wyładunkowe i karty sprzedaży). Są one przekazywane Federalnej Agencji ds. Rolnictwa i Żywności za pośrednictwem organizacji producentów oraz organów krajów związkowych.

Estonia – Statki estońskie prowadzą połowy na Atlantyku północno-zachodnim (obszar 21) i północno-wschodnim (27 – Morze Bałtyckie) oraz na obszarze 05 (wody śródlądowe). Źródłem danych są dokumenty administracyjne (dzienniki połowowe, deklaracje wyładunkowe, karty sprzedaży oraz dokumenty przeładunku i transportu). Statki o długości całkowitej poniżej 12 m wypełniają dziennik połowowy dotyczący połowów przybrzeżnych, przewidziany w estońskim prawodawstwie krajowym. W przypadku elektronicznego przekazywania danych wymagane jest dostarczenie dwa razy w miesiącu papierowych kopii dokumentacji. Pierwsi nabywcy ryb mają obowiązek przekazania kart sprzedaży drogą elektroniczną właściwym organom (w przypadku rybołówstwa komercyjnego – Ministerstwu Rolnictwa); kilka przedsiębiorstw prywatnych również wybrało tę formę.

Irlandia – Statki irlandzkie prowadzą połowy na północno-wschodnim Atlantyku (obszar 27). Źródłem danych są dokumenty administracyjne (dzienniki połowowe, deklaracje wyładunkowe, karty sprzedaży oraz dokumenty zbieraczy skorupiaków). Dane są gromadzone w portach przez Irlandzki Urząd Ochrony Rybołówstwa Morskiego. Według przekazywanych informacji Irlandia wprowadza znaczne zmiany w systemach gromadzenia danych w celu ułatwienia ich gromadzenia drogą elektroniczną, jak tego wymaga prawodawstwo Unii Europejskiej.

Grecja – Statki greckie prowadzą połowy na północno-wschodnim i środkowo-wschodnim Atlantyku oraz na Morzu Śródziemnym (obszary 27, 34 i 37) i pozyskują informacje w drodze badań statystycznych. W stosunku do rybołówstwa „dalekomorskiego” stosowane jest badanie w formie pełnego spisu, a do rybołówstwa „pełnomorskiego” na obszarze 37 oraz rybołówstwa przybrzeżnego – badanie wyrywkowe. Badania prowadzi grecki Krajowy Urząd Statystyczny. Grecja prowadzi pełny spis statków pod grecką banderą, dokonujących połowów „dalekomorskich”. Połowy pełnomorskie i przybrzeżne obciążone są dużym błędem wynikającym z niewielkiego odsetka udzielonych odpowiedzi (50 %); dla obliczenia rozbieżności stosuje się technikę wyrywkową.

Hiszpania – Sektor rybołówstwa w Hiszpanii jest duży i zróżnicowany; za dostarczanie danych i ich jakość odpowiadają rozmaite agencje. Dane są na pierwszym etapie pozyskiwane przez władze regionalne, a następnie gromadzone centralnie. Określono siedem różnych źródeł administracyjnych służących do zestawiania danych o wyładunkach, w tym dzienniki połowowe, karty sprzedaży, deklaracje transferu, deklaracje wyładunkowe oraz informacje od organizacji producentów ryb. Dane z różnych źródeł są gromadzone w zintegrowanej bazie danych dotyczącej połowów i wyładunków. Uznaje się, że zakres danych dotyczących wyładunków, pozyskiwanych z tych źródeł, jest wyczerpujący.

Francja – Za dostarczanie danych i ich jakość odpowiada przede wszystkim Urząd ds. Rybołówstwa i Akwakultury (BSPA), działający w ramach Ministerstwa Żywności, Rolnictwa i Rybołówstwa (MAAP). Dane o istotnych połowach tropikalnych gatunków tuńczyka są przekazywane przez Instytut Badań i Rozwoju do Dyrekcji ds. Rybołówstwa Morskiego i Akwakultury (Direction des Pêches Maritimes et de l’Aquaculture – DPMA). Statki francuskie działają głównie na północno-wschodnim Atlantyku, Morzu Śródziemnym i Oceanie Indyjskim. Źródła administracyjne (dzienniki połowowe, deklaracje wyładunkowe i karty sprzedaży) zapewniają dobry zakres informacji o rybołówstwie na Atlantyku. Dla obszarów, gdzie dane administracyjne nie są wystarczająco miarodajne, szczególnie w odniesieniu do Morza Śródziemnego, są one uzupełniane badaniami wyrywkowymi. Francja od pewnego czasu znacząco inwestuje w modernizację i udoskonalenie systemu gromadzenia danych dotyczących rybołówstwa.

Włochy – Włochy prowadzą połowy na Morzu Śródziemnym, środkowo-wschodnim Atlantyku oraz na zachodnim Oceanie Indyjskim (obszary 37, 34 i 51). W odniesieniu do obszaru 37 prowadzone są badania wyrywkowe, a dla pozostałych obszarów – pełne spisy. Z dzienników połowowych pochodzą jedynie dane o połowach tuńczyka błękitnopłetwego; są one gromadzone przez Ministerstwo Rolnictwa, Żywności i Leśnictwa. NSI i ISTAT gromadzą dane dla obszarów 34 i 51, a IREPA dla obszaru 37. ISTAT odpowiada za koordynację przesyłania sprawozdań do Eurostatu. Włochy mają dużą liczbę małych statków (o długości całkowitej poniżej 12 m). Około 99 % statków działa na wodach przybrzeżnych wokół Półwyspu Apenińskiego. Około dwóch trzecich z nich to małe jednostki używające narzędzi biernych[7]. Gromadzenie danych odbywa się w drodze wielozmiennowego badania wyrywkowego populacji podzielonej według obszaru, wielkości statków oraz stosowanych narzędzi połowowych. Metodologia badań pozwala na ograniczenie błędu wynikającego z badań wyrywkowych do przedziału tolerancji wynoszącego 3,5 %. Uwzględnia się również błędy wynikające z braku odpowiedzi; problem ten rozwiązuje się przez odpowiedni dobór próby. Nieliczne statki (około 20) działające w obszarach 34 i 51 przekazują dane za pośrednictwem kwestionariusza.

Cypr – Inspektorat Rybołówstwa gromadzi dane ze źródeł administracyjnych (dzienniki połowowe) w odniesieniu do statków o długości całkowitej równej lub przekraczającej 10 m. Prowadzi się również comiesięczne badanie uzupełniające statków stosujących włoki denne oraz wyrywkowe badanie floty prowadzącej połowy przybrzeżne (statki o długości całkowitej do 10 m). To ostatnie badanie jest prowadzone losowo i obejmuje 15–20 % sektora. Załogi statków wybranych do badania wypełniają sprawozdania z dziennego połowu i wyładunku. Gromadzenie danych dotyczących rybołówstwa i opracowywanie sprawozdań leży w kompetencjach Departamentu Rybołówstwa i Badań Morskich Ministerstwa Rolnictwa, Zasobów Naturalnych i Środowiska.

Łotwa – Statki łotewskie działają na Oceanie Atlantyckim (obszary 27, 21 i 34). Za przekazywanie danych odpowiada głównie Departament Rybołówstwa Ministerstwa Rolnictwa, ale gromadzeniem danych zajmują się inne agencje, m.in. Urząd Gospodarki Morskiej i Wód Śródlądowych Ministerstwa Środowiska i Łotewska Agencja ds. Zasobów Rybackich (działająca w ramach Ministerstwa Rolnictwa). Źródłem danych są dokumenty administracyjne: dzienniki połowowe, karty sprzedaży i deklaracje wyładunkowe. Na Łotwie obowiązkowa jest rejestracja nabywców ryb w centralnym rejestrze i ich coroczna certyfikacja. Nabywcy ryb mają obowiązek przekazywania elektronicznych kart sprzedaży (a następnie ich papierowych kopii) w terminie 48 godzin od dokonania sprzedaży.

Litwa – Litwa prowadzi połowy na Atlantyku północno-wschodnim, północno-zachodnim i środkowo-wschodnim, a także na południowym Oceanie Spokojnym. Za gromadzenie i przetwarzanie danych odpowiada Departament Rybołówstwa Ministerstwa Rolnictwa. Pierwotnym źródłem danych są dzienniki połowowe i deklaracje wyładunkowe. Według dostarczonych informacji Litwa posiada zintegrowany automatyczny system przetwarzania i zatwierdzania danych o połowach i wyładunkach.

Malta – Za gromadzenie danych odpowiada Maltański Ośrodek Badań nad Rybołówstwem, działający w ramach Ministerstwa Zasobów i Spraw Wiejskich; dane są przekazywane do Eurostatu przez Krajowy Urząd Statystyczny (Dział Statystyki Rolnej i Rybołówstwa). Statki maltańskie działają na Morzu Śródziemnym (obszar 37, podobszar 15). W odniesieniu do statków o długości powyżej 10 m źródłem danych są dzienniki połowowe i karty sprzedaży. W sześciu portach na wyspach Gozo i Malta prowadzi się warstwowe badanie wyrywkowe. Wielkość próby ustalana jest w sposób pozwalający na oszacowanie całości działań w ramach rybołówstwa z poziomem ufności 95 %.

Niderlandy – Statki niderlandzkie prowadzą połowy na północno-wschodnim i środkowo-wschodnim Atlantyku oraz na południowo-wschodnim Oceanie Spokojnym (obszary 27, 34 i 87). Źródłem danych są dokumenty administracyjne (dzienniki połowowe, deklaracje wyładunkowe, dokumenty przeładunku i transportu oraz karty sprzedaży). Dane są gromadzone przez Ministerstwo Rolnictwa, Ochrony Przyrody i Jakości Żywności (Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedsekwaliteit) i przekazywane do Eurostatu przez Centralny Urząd Statystyczny. Niderlandy stosują zasady regulujące sprzedaż ryb w upoważnionych placówkach za pośrednictwem organizacji producenckich. Elektroniczne karty sprzedaży są przekazywane w terminie 48 godzin od sprzedaży.

Polska – Głównym źródłem informacji są dzienniki połowowe i karty sprzedaży. Odpowiedzialność za gromadzenie i przekazywanie danych spoczywa na Departamencie Rybołówstwa w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Portugalia – Za dostarczanie danych statystycznych do Eurostatu odpowiada Portugalska Dyrekcja Generalna ds. Rybołówstwa i Akwakultury. Portugalia posiada dużą i zróżnicowaną flotę krajową, o różnych właściwościach zależnie od strefy połowu. We flocie dominują małe, otwarte, drewniane łodzie, tradycyjnie wykorzystywane w rybołówstwie. Najważniejsze obszary to północno-wschodni i północno-zachodni Atlantyk oraz Atlantyk środkowo-wschodni. Ważną rolę odgrywają także odbywające się przy użyciu sznurów haczykowych połowy miecznika na Oceanie Atlantyckim i Indyjskim (a na Ocenie Indyjskim także rekina błękitnego). Dane pozyskiwane są głównie z dzienników połowowych, deklaracji wyładunkowych oraz kart sprzedaży. Świeże lub schłodzone ryby muszą być sprzedawane przez rynki regulowane, a informacje w tym zakresie, pochodzące z kart sprzedaży, są pełne. Średnia cena ryb przetwarzanych na morzu brana jest z deklaracji wyładunkowych.

Rumunia – Rumunia aktywnie działa w wyłącznej strefie ekonomicznej Morza Czarnego (obszar 37). Źródłem danych są dane administracyjne, dzienniki połowowe, karty sprzedaży i karty transportu. Dokumenty gromadzone są przez regionalnych inspektorów Krajowej Agencji Rybołówstwa i Akwakultury (NAFA). NAFA zestawia te informacje i przekazuje do Eurostatu.

Słowenia – Odpowiedzialność za gromadzenie i przekazywanie danych spoczywa na Ministerstwie Rolnictwa, Rybołówstwa i Żywności, Słoweńskim Instytucie Badawczym Rybołówstwa oraz Urzędzie Statystycznym Republiki Słowenii. Flota słoweńska prowadzi połowy na północnym Adriatyku (obszar 37). Dla wielkości połowów źródłem danych są dane administracyjne (dzienniki połowowe). Wymaga się, aby wszystkie statki uzupełniały dzienniki połowowe, co gwarantuje pełny ogląd połowów dokonanych przez flotę, za wyjątkiem wyładunków niewielkich ilości ryb (mniej niż 50 kg), które obecnie nie są rejestrowane. Obecnie pracuje się na systemami w celu regulacji punktów pierwszej sprzedaży i gromadzenia informacji z kart sprzedaży. Informacje dotyczące cen gromadzone są poprzez comiesięczne badania statystyczne przedsiębiorstw, obejmujące 50 % wszystkich wyładunków w ujęciu ilościowym.

Finlandia – Główna odpowiedzialność za gromadzenie danych z zakresu rybołówstwa, ich przekazywanie oraz jakość spoczywa na Fińskim Instytucie Badawczym Zwierzyny Łownej i Rybołówstwa. Rejestry utrzymywane są przez Ministerstwo Rolnictwa i Leśnictwa. Fińskie statki dokonują połowów jedynie na Morzu Bałtyckim. Źródła danych obejmują wersję dziennika połowowego UE przeznaczoną dla jednostek o długości powyżej 10 m. W dziennikach tych rejestruje się także szczegóły dotyczące przeładunków, nabywców ryb oraz połowów odrzuconych. Do rejestrowania aktywności jednostek o długości poniżej 10 m stosowany jest comiesięczny formularz dla połowów przybrzeżnych (z wyjątkiem łososia, dla którego istnieje inny formularz). Sprzedaż bezpośrednia gatunków objętych kwotami jest regulowana, przy czym zawiadomień należy dokonać w ciągu 48 godzin od wyładunku. Informacje dotyczące sprzedaży gatunków nieobjętych kwotami są uzupełniane przy pomocy badań największych hurtowych przedsiębiorstw rybołówstwa.

Szwecja – Za gromadzenie i przekazywanie danych odpowiada Szwedzka Rada ds. Rybołówstwa. Źródłem danych są dane administracyjne, w tym dzienniki połowowe, karty sprzedaży, deklaracje wyładunkowe oraz, dla floty przybrzeżnej, miesięczne (lub nawet codzienne) dzienniki. Karty sprzedaży są gromadzone centralnie, w postaci elektronicznej albo papierowej, a rybacy przybrzeżni mają możliwość składania dzienników przybrzeżnych drogą elektroniczną, przez bezpieczny portal internetowy.

Zjednoczone Królestwo – Najważniejszą rolę odgrywają połowy na północno-wschodnim Atlantyku (obszar 27). Flota przybrzeżna jest liczna i koncentruje się głównie na gatunkach nieobjętych kwotami, ale też na znacznej części niektórych gatunków objętych kwotami połowowymi. Zjednoczone Królestwo posiada także niewielką flotę dalekomorską, zarejestrowaną w Zjednoczonym Królestwie, ale z siedzibą za granicą i tam działającą. Za gromadzenie danych odpowiadają inspektoraty rybołówstwa Anglii, Szkocji, Walii i Irlandii Północnej. Dane są gromadzone i przekazywane do Eurostatu przez Agencję Morską i Rybołówstwa Departamentu Środowiska, Żywności i Spraw Wiejskich (DEFRA). Dla jednostek powyżej 10 m źródłem danych są dane administracyjne (dzienniki połowowe, karty sprzedaży i deklaracje wyładunkowe). Dla jednostek poniżej 10 m dzienniki połowowe i deklaracje wyładunkowe dostarczane są na zasadzie dobrowolności, jednak na mocy przepisów dotyczących pierwszej sprzedaży ryb wymagane są karty sprzedaży. Źródła te dają pełny spis większości działań związanych z rybołówstwem. Dodatkowe informacje dotyczące skorupiaków dostarczane są przez dzienniki działalności, których uzupełnianie jest warunkiem otrzymania pozwolenia na połów skorupiaków.

Islandia – Islandzkie statki rybackie dominują głównie na wodach północno-wschodniego Atlantyku, w mniejszym stopniu także na Atlantyku północno-zachodnim i południowym. Nie ma znaczących różnic w metodologii zestawiania statystyk dotyczących połowów i wyładunków w porównaniu z państwami członkowskimi UE. Dane pozyskiwane są z dzienników połowowych. Islandia ściśle reguluje pierwszą sprzedaż ryb, a wszystkie wyładunki muszą być dokonywane w wyznaczonych portach i ważyć na certyfikowanych wagach. Wymaga się, aby nabywcy i przetwórcy ryb składali sprawozdania. Odpowiedzialność za gromadzenie danych spoczywa na Islandzkiej Dyrekcji ds. Rybołówstwa, a za przesyłanie ich do Eurostatu – na islandzkim Urzędzie Statystycznym. Chociaż obie instytucje dysponują tymi samymi źródłami danych, mogą pojawić się rozbieżności w sytuacjach, kiedy Dyrekcja ds. Rybołówstwa dostarcza dane bezpośrednio, ponieważ pozyskuje je z bazy danych poddawanej ciągłej aktualizacji.

Norwegia – Statki norweskie dokonują połowów na północno-wschodnim Atlantyku (obszar 27), północno-zachodnim Atlantyku (obszar 21) oraz na Oceanie Arktycznym (obszar 48). Norweska Dyrekcja ds. Rybołówstwa odpowiedzialna jest za gromadzenie danych dotyczących rybołówstwa. Źródłem danych są dane administracyjne, obejmujące dzienniki połowowe, deklaracje wyładunkowe i karty sprzedaży. Dane z dzienników połowowych rejestrowane w Dyrekcji ds. Rybołówstwa obejmują dane głównie z trawlerów, w tym statków łowiących poza obszarem ICES. Dane z deklaracji wyładunkowych oraz kart sprzedaży gromadzone są przez sześć różnych organizacji sprzedaży i regularnie przesyłane drogą elektroniczną do Dyrekcji ds. Rybołówstwa. Zgodnie z prawem norweskim rybackie organizacje sprzedaży mają wyłączne prawo do całej sprzedaży bezpośredniej przez norweskich rybaków. Karta sprzedaży obejmuje dane dotyczące wyładunków dokonywanych w portach krajowych i zagranicznych przez statki norweskie oraz wyładunków dokonywanych przez statki zagraniczne w Norwegii. Zgodnie z wymaganiami prawa norweskiego każda karta sprzedaży zawiera informacje dotyczące gatunku, typu produktu, obszaru połowu, ilości i wartości itd. Dodatkowe informacje, takie jak stan ryb, podawane są dla celów statystycznych.

Jakość danych

Metody gromadzenia informacji w celu egzekwowania i kontroli oraz w celach statystycznych są względnie spójne we wszystkich państwach członkowskich. Rzetelność statystyk zależy od prawdziwości i dokładności dokumentacji dostarczanej przez rybaków, a także od kontroli jakości przeprowadzanych przez władze państw członkowskich.

Państwa członkowskie stosują różne mechanizmy monitorowania działań związanych z rybołówstwem, w tym kontrole z powietrza, okręty ochrony łowisk, monitoring satelitarny (dla jednostek o całkowitej długości powyżej 15 m) oraz inspekcje pokładowe łodzi rybackich. Informacje z tych źródeł stosowane są do sprawdzania informacji zapisanych w dziennikach połowowych, na kartach sprzedaży i w deklaracjach wyładunkowych. Wiele państw członkowskich stosuje także metody elektroniczne w przeprowadzaniu tych kontroli.

Różne źródła danych poddawane są również kontroli jakościowej, co gwarantuje, że informacje są wewnętrznie spójne, a podstawowe błędy, takie jak błędne formatowanie albo wprowadzanie niewłaściwych gatunków ryb, obszarów i cen, są eliminowane. Jak już wspomniano, różne główne źródła danych są sprawdzane miedzy sobą pod kątem spójności, często także elektronicznie. Ponadto niektóre państwa członkowskie, w tym Zjednoczone Królestwo, posiadają umowy robocze z innymi państwami członkowskimi, do których zawijają ich statki, aby wymieniać dane w celu kontroli krzyżowej, w szczególności w celu monitorowania kwot.

Zakres danych z różnych źródeł jest obszerny, a według większości państw członkowskich są one pełne. W większości przypadków, kiedy stosowane są administracyjne źródła danych (dzienniki pokładowe, deklaracje wyładunkowe i karty sprzedaży), stanowią one pełny spis, tak że wyrywkowe badania statystyczne nie są stosowane. W Szwecji dzienniki połowowe są z góry przypisywane statkom, co ma gwarantować szczególnie wysoki odsetek zwrotów. Wszelkie luki w zakresie danych uzupełniane są badaniami statystycznymi, które mogą obejmować wszystkie lub niektóre działania związane z rybołówstwem.

Obowiązują surowe przepisy dotyczące terminów dostarczania kart sprzedaży, dzienników połowowych i deklaracji wyładunkowych; terminy te są w większości przypadków przestrzegane, kiedy wyładunki odbywają się na terytorium danego państwa członkowskiego. W niektórych przypadkach, na przykład kiedy stosowane jest przekazywanie danych drogą elektroniczną, dane aktualizowane są codziennie. Państwa członkowskie często donoszą o problemach z opóźnieniami w otrzymywaniu kart sprzedaży od statków, które dokonały wyładunku w innym państwie członkowskim lub kraju trzecim. Opóźnienia te mogą sięgać kilku miesięcy. Chociaż kwestia ta nie dotyczy bezpośrednio sprawozdań na mocy rozporządzenia (WE) nr 1921/2006, które ma zastosowanie do wyładunków na terytorium danego państwa członkowskiego, ma ona wpływ na jakość powiązanych prawnie wymaganych sprawozdań z połowów, w szczególności w krótkim okresie, kiedy zamiast nich stosuje się mniej precyzyjne informacje z dzienników połowowych do momentu udostępnienia danych z kart sprzedaży. Opóźnienia w przekazywaniu danych mogą prowadzić do rozbieżności między pozornie identycznymi informacjami przesyłanymi do Eurostatu i do innych służb Komisji (DG MARE) dla celów monitorowania kwot. Jakkolwiek państwa członkowskie starają się w miarę możliwości uzupełniać swoje rejestry jak najszybciej po zakończeniu sezonu połowowego, bazy danych pozostają otwarte dla potrzeb korekty, chociaż ogólnie rzecz biorąc w ciągu pół roku po roku referencyjnym dokonuje się niewielu istotnych aktualizacji.

Niderlandy poinformowały o szczególnym problemie z informacjami w przypadkach, kiedy ryby są przetwarzane i mrożone na pokładzie statku, a pierwsza sprzedaż jest rejestrowana przy opuszczaniu kraju jako wywóz. W takim przypadku podawana jest informacja o średniej cenie, zanim dostępne będą rzeczywiste dane. W praktyce dotyczy to większości połowów Niderlandów pod względem wielkości, w tym głównie gatunków pelagicznych (makrela, śledź, błękitek itd.). Pozostałe państwa członkowskie informują o podobnych kwestiach, kiedy ryby nie są sprzedawane natychmiast i kiedy dostarczane są dane szacunkowe przy wykorzystaniu danych ze sprzedaży tego samego lub podobnego gatunku.

Państwa członkowskie informują także o problemach ze stosowaniem w różnych państw członkowskich różnych współczynników przeliczeniowych z wagi ryb wyładowanych na wagę ryb w relacji pełnej. Również i ta kwestia nie dotyczy bezpośrednio sprawozdań na mocy rozporządzenia (WE) nr 1921/2006, zgodnie z którym wymagane jest podanie wagi produktu, a nie wagi ryb w relacji pełnej. Jest to jednak szczególna kwestia dla monitorowania przez państwa członkowskie kwot oraz w celach sprawozdawczości. Kwestia ta jest w znacznej mierze regulowana rozporządzeniem Komisji (WE) nr 409/2009[8], które ustanawia wspólne współczynniki przeliczeniowe stosowane do przeliczania masy ryb wyładowanych na masę ryb w relacji pełnej dla wielu gatunków i produktów.

Zauważono szczególny problem z identyfikacją gatunków. Podjęto różne inicjatywy mające poprawić tę sytuację, w tym zaopatrywanie rybaków w karty identyfikacyjne. W większości przypadków dotyczy to gatunków nieobjętych kwotami oraz gatunków, w przypadku których wyładunki są niewielkie lub nieregularne. Gatunki można zapisywać pod kodem generycznym, nawet w przypadku zidentyfikowania gatunku, na przykład wtedy, kiedy dokładny kod jeszcze nie znajduje się w systemie. Państwa członkowskie mogą ponownie przeanalizować te dane i wprowadzić poprawki, jeżeli zauważą problemy, i istotnie to robią. Dania prowadzi okazjonalne kampanie nakierowane na szczególne kwestie sprawozdawczości wśród rybaków.

WYKORZYSTANIE DANYCH (ROZPOWSZECHNIANIE DANYCH)

Sprawozdania państw członkowskich udostępniane są nieodpłatnie wszystkim użytkownikom posiadającym dostęp do internetu poprzez bazę danych Eurostatu. Głównymi użytkownikami tych statystyk są DG MARE (dla celów wspólnej polityki rybołówstwa), a także Międzynarodowa Rada Badań Morza (ICES), która wykorzystuje dane Eurostatu do sporządzania zaleceń dla DG MARE w zakresie łowisk na północno-wschodnim Atlantyku.

GłÓWNE WNIOSKI: ANALIZA WYNIKÓW

Podsumowanie wyników przedstawione jest w załączniku do niniejszego sprawozdania. Ogólna jakość i wartość wyładunków spadła w większości państw członkowskich od 2007 r. odpowiednio o ok. 11 % i 17 % (zob. tabela 1). Największy spadek od 2007 r. odnotowano w Niderlandach (308 tys. ton), Niemczech (83 tys. ton) oraz Danii (79 tys. ton).

Spośród państw członkowskich najwyższe wartości wyładunków odnotowały Hiszpania, Włochy, Zjednoczone Królestwo i Francja (zob. wykresy 1 i 2 w załączniku). Jednak pod względem wielkości to Dania zanotowała najwyższe wyładunki. Można to wyjaśnić dużymi, przemysłowymi połowami ryb pelagicznych o względnie niskiej wartości.

Zarówno Norwegia, jak i Islandia zanotowały wyższe wielkości wyładunków niż jakiekolwiek państwo członkowskie, przy czym większość wyładunków obejmowała tylko dwa gatunki pelagiczne (odpowiednio 43 % i 63 %).

W całej UE większość złowionych gatunków, pod względem wielkości połowu, stanowiły ryby pelagiczne (śledź, szprot, błękitek, dobijak itd.) (zob. tabela 2 w załączniku), a jedynym gatunkiem dennym spośród 10 gatunków o największym wolumenie był dorsz. Gatunki pelagiczne o dużej wielkości połowu są jednak zwykle dużo niższej wartości niż gatunki denne. Homarzec (nerczan) to gatunek o największej całkowitej wartości w 2008 r., a cztery kolejne gatunki pod względem wartości to gatunki denne.

W przypadku niektórych państw członkowskich znaczne ilości wyładunków rejestrowane były pod kodami generycznymi. W przypadku Irlandii, Grecji i Włoch stanowiły one ponad 5 % wyładunków. W przypadku Hiszpanii wielkości połowów zarejestrowane pod kodami generycznymi były znaczne, jednak stanowiły względnie niewielki odsetek (mniej niż 2 %) zarejestrowanych wyładunków. Wskazuje to prawdopodobnie na różnorodną naturę hiszpańskiego sektora rybołówstwa. Stosowanie kodów generycznych przez Włochy i Grecję również może wskazywać na różnorodność wyładunków, może też być wynikiem innych metod gromadzenia danych i tradycyjnej natury większości ich floty.

WNIOSKI I ZALECENIA

1. Większość państw członkowskich dostarczyła szczegółowe wyjaśnienia swoich metod, opisując źródła danych i stosowane kontrole jakości. Zdecydowana większość danych dostarczonych do Eurostatu gromadzona jest w drodze mechanizmów wprowadzonych dla celów kontroli i egzekwowania. Eurostat polega w pierwszej kolejności na rybakach oraz na władzach krajowych, jeżeli chodzi o zapewnianie dokładności i jakości danych.

2. Państwa członkowskie nie informują o żadnych szczególnych różnicach metodologicznych dotyczących informacji dostarczanych służbom Komisji (DG MARE i Eurostat). Ponowne wykorzystanie danych do celów statystycznych gwarantuje, że dodatkowe obciążenie kosztami sektora rybołówstwa jest niewielkie. Aby zminimalizować obciążenie państw członkowskich dostarczających sprawozdania Komisji Europejskiej, DG MARE i DG ESTAT zacieśniają współpracę w postaci wspólnego opracowywania rozwiązań technologii informacyjnych dla celów gromadzenia i rozpowszechniania danych.

3. Dokładna identyfikacja gatunków, w szczególności tych mniej znanych, stanowi stały problem, podobnie jak stosowanie kodów generycznych dla gatunków. Eurostat wprowadza nowy, automatyczny system walidacji danych, który pomoże rozwiązać ten problem. Uzasadniona jest dalsza analiza praktyki obejmowania znacznych ilości ryb kodami generycznymi w sprawozdaniach niektórych państw członkowskich.

4. Różne administracyjne źródła danych mogą być kontrolowane krzyżowo pod kątem spójności. Kiedy te źródła danych stosowane są w sposób zintegrowany, mogą dawać szeroki i spójny ogląd działań związanych z rybołówstwem. Rzetelność danych zapewniana jest także przez kontrole krzyżowe z działań nadzorczych. Wzrastające zastosowanie metod elektronicznego gromadzenia danych poprawiło zarówno terminowość, jak i dokładność informacji. W wielu państwa członkowskich trwają prace nad wdrożeniem systemów zgodnych ze zmieniającymi się wymogami europejskimi.

5. Ograniczenie częstotliwości sprawozdań zmniejsza obciążenie państw członkowskich. Dane nadal są wartościowych źródłem informacji dla formułowania polityki i zarządzania rynkami w ramach wspólnej polityki rybołówstwa.

ZAŁĄCZNIK

WYŁADUNKI PRODUKTÓW RYBOŁÓWSTWA W UE I EFTA

Tabela 1

[pic]

* Dane liczbowe dla Litwy za 2008 r. są aktualnie poddawane przeglądowi.

Dane ilościowe wyrażone są w wadze produktu.

Wykres 1

Całkowita wartość wyładunków w 2008 r. – UE i EFTA

[pic]

Wykres 2

Całkowita wielkość wyładunków w 2008 r. – UE i EFTA

[pic]

Tabela 2

10 gatunków o najwyższej wielkości i wartości połowów (UE) w 2008 r.

[pic]

[1] Dz.U. L 403 z 30.12.2006, s. 1.

[2] Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2847/93 z dnia 12 października 1993 r. ustanawiające system kontroli mający zastosowanie do wspólnej polityki rybołówstwa. Dz.U. L 261 z 20.10.1993, s. 1.

[3] Sprawozdanie specjalne nr 7/2007 w sprawie systemów kontroli, inspekcji i sankcji dotyczących zasad ochrony wspólnotowych zasobów rybnych.

[4] Rozporządzenie Rady (WE) nr 1224/2009 z dnia 20 listopada 2009 r. ustanawiające wspólnotowy system kontroli w celu zapewnienia przestrzegania przepisów wspólnej polityki rybołówstwa, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 847/96, (WE) nr 2371/2002, (WE) nr 811/2004, (WE) nr 768/2005, (WE) nr 2115/2005, (WE) nr 2166/2005, (WE) nr 388/2006, (WE) nr 509/2007, (WE) nr 676/2007, (WE) nr 1098/2007, (WE) nr 1300/2008, (WE) nr 1342/2008 i uchylające rozporządzenia (EWG) nr 2847/93, (WE) nr 1627/94 oraz (WE) nr 1966/2006. Dz.U. L 343 z 22.12.2009, s. 1.

[5] Artykuł 9 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2847/93.

[6] Rozporządzenie Rady (WE) nr 1966/2006 z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie elektronicznej rejestracji i raportowania działalności połowowej oraz w sprawie środków teledetekcji. Dz.U. L 409 z 30.12.2006, s. 1.

[7] Narzędzia połowowe przeważnie dzieli się na dwie kategorie: bierne i czynne. Podział ten opiera się na wzajemnym zachowaniu poławianego gatunku i narzędzi. W przypadku narzędzi biernych połów odbywa się ogólnie dzięki ruchowi zwierząt w stronę narzędzi (pułapek), natomiast połów za pomocą narzędzi czynnych (włoki, dragi) polega na celowym podążaniu za łowionymi zwierzętami.

[8] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 409/2009 z dnia 18 maja 2009 r. ustalające wspólnotowe współczynniki przeliczeniowe i kody postaci stosowane do przeliczania masy ryb przetworzonych na masę ryb w relacji pełnej oraz zmieniające rozporządzenie Komisji (EWG) nr 2807/83. Dz.U. L 123 z 19.5.2009, s. 78.